Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне түсінік
Қылмыстық істі қысқартудың негізі және шарттары
Мазмұны
Кіріспе
I Тарау. Қылмыстық іс бойынша өндірісті қысқартудың түсінігі,
1.1.Қылмыстық істі қысқартудың түсінігі.
1.2.Қылмыстық істі қысқартудың маңызы.
II Тарау. Қылмыстық істі қысқартудың негізі және шарттары.
2.1.Қылмыстық істі қысқартудың мәні мен
2.2.Ақтайтын негіздері бойынша өндірісті қысқарту
2.3.Ақтамайтын негіздер бойынша өндірісті қысқарту
III Тарау. Қылмыстық істі қысқарту туралы шешімнің заңды және
3.1.Қылмыстық істі қысқартудың процесуалдық тәртібі.
Қорытынды.
Нормативті құқықтық актілер
Пайдаланылған әдебиеттер
Сот тәжірибесі
КІРІСПЕ
Тақырыпты зерттеудің өзектілігі Қазақстан Республикасының Конституциясының 1-бабы 1-бөлігінде «Адам
Қазақстан Республикасы өзін құқықтық мемлекет ретінде орнықтыру жолындағы ең
Құқықтық мемлекетке Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан-2030» бағдарламасы бойынша бүгінгі
Зерттелген статистикалық мәліметтер бойынша орташа алғанда әрбір оныншы қылмыстық
Ресей ғалымдары бұл мәселеге байланысты көбірек көңіл бөлген, бірақ
Қылмыстық істі қысқартуға байланысты сұрақтарды мынадай ғалымдар қарастырған: М.С.Нарикбаев,
Аталған ғалымдардың еңбектері қарастырып отырған құқықтық институтты жетілдіруге әсер
Бұрынғы СССР кезіндегі заңнамадан қазіргі іс жүргізушілік заңнаманың айырмашылығы:
Сонымен қорыта келе, қылмыстық істі қысқартуға байланысты мәселе өзекті
Нақты зерттеудің объектісі болып, Қазақстан Республикасының Конституциясы, қылмыстық және
Зерттеудің пәні болып, іс бойынша өндірісті қысқарту институтының теория
Зерттеудің міндеті мен мақсаты.
Қылмыстық істі қысқарту институтын кешенді түрде зерттеу мақсаты алға
Бітіру жұмысының мақсаты:
Қылмыстық іс бойынша өндірісті қысқартуға байланысты шешімнің мазмұнын анықтау,
Теориялық негізі. Зерттеліп отырған бітіру жұмысымда көптеген мәселелерді шешу
Нормативтік база ретінде зерттеуде Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасының
Егемен Қазақстан Республикасы тарихи дамудың жаңа сатысына қадам басып,
. Оны мемлекет және қоғамдық өмірде нағыз, негіз етіп
Біздің мемлекеттің ең маңызды мемлекеті – мемлекет азаматтың алдындағы,
Біздің мемлекеттің маңызды мәселесі болып, қоғамдық және құқықтық тәртіпті
Қоғам дамыған сайын оның ішіндегі құбылыстар да күрделене беретіні
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-ші бабында «Қазақстан Республикасы өзін демократиялық
Қылмыстылықты және оны тудыратын себептерді айтпай, құқықтық мемлекет құру
1.1. Қылмыстық істі қысқартудың түсінігі.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 8-бабында «Қылмыстық процестің
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 195-бабында көрсетілген жағдайларда
Сондай-ақ алдын ала тергеу тергеушінің іс бойынша барлық мән-жайларды
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 195-бабына сәйкес қылмыстық
Қылмыстық істі кез-келген стадияда тоқтату үшін жиналған дәлелдемелерді бағалап,
Л.М.Володина, А.Я.Дубинский, З.З.Зинатуллин сияқты ғалымдардың пікірінше қылмыстық істі қысқартқан
Осыған байланысты қылмыстық іс бойынша өндірісті алдын ала тергеуде
П.М. Давыдов, А.Д. Донценко, И.Я. Дюряшин, Б.Қ. Төлеубекова қылмыстық
Алдын ала тергеуде қылмыстық іс бойынша өндірісті қысқарту туралы
Қылмыстық істі қысқарту – соттың немесе қылмыстық ізге түсу
1. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабына сәйкес
2. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 38-бабына сәйкес
Қылмыстық істі қысқартудың заңды негізі соттың, тергеушінің, анықтаушы органның,
Қылмыстық істі қысқартылардың алдында сезіктіге, айыпталушыға істі қысқарту негіздері,
Қылмыстық істі қысқарту немесе оны қайта жаңғырту туралы
Істің қысқартылғаны немесе қайтадан жаңғыртылғаны туралы мүдделі адамдар: сезікті,
_______________________________
1 В.Я. Синев Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
2 Б.Қ. Төлеубекова Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу құқығы.
3 А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела. Киев. 1971г.
Қылмыстық іс қысқарғанда іс жүргізушілік әрекеттер де тоқтатылады, яғни
Көріп тұрғанымыздай, бұндай қорытындыға келу алдын ала тергеудің аяқталуының
Қылмыстық істі қысқартуды алдын ала тергеудің аяқталуының нысаны ретінде
Г.М. Миньковский бұл кезеңдерді төмендегідей атап көрсетеді:
а) Іс бойынша жиналған дәләлдемелердің анализі мен оларды
ә) Іс материалдарын тиісті нысанға (формаға) келтіру және жүйелеу;
б) Қылмыстық істі қысқарту туралы қаулыны жасау;
в) Қылмыстық істі қысқартудан туындайтын барлық сұрақтарды
г) Мүдделі тұлғаларға қылмыстық істің қысқарғаны туралы хабарлау2;
Сонымен қатар, Г.М.Миньковский және басқа да авторлар негізді түрде
Сонымен, қылмыстық істі қысқарту туралы қаулыға берілген
_________________________________
1Тарасов – Радионов П.И. Предворительное следствие. М: 1955г, С.227-236.
2Миньковский Г.М. Окончание предварительного расследования и осуществление права
3Миньковский Г.М. Уголовный процесс .Воронеж: Изд-во Воронежского университета, 1968.
4Дубинский А.Я. Прекращение уголовного дала в стадии предварительного расследования.
Қылмыстық істі қысқарту туралы шешімдерге шағым сотқа берілген кезде
Бұл өндірістің полистадиялық сипаттамасы бар: соттың шығарған шешімі апелляциялық
Бұл өндірісте кінәлілік немесе кінәсіздікке қатысты сұрақтар шешілмейді:
Тұтас қылмыстық процесс сияқты, қылмыстық істі қысқарту - бұл
1963-жылы Г.П. Давыдов пен Д.Я. Мирский дұрыс жазғандай «қылмыстық
А.Я.Дубинский жазған,қылмыстық істі қысқарту - бұл «тергеудің қорытынды бөлімі,
Сонымен бірге қылмыстық істі қысқартуды процесуалдық акт деп те
_____________________________
1 А.В. Солодилов Место судебного контроля в течении
2 П.М Давыдов , Д.Я. Мирский Прекращение уголовных дел
3 А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела в стадии
4 Н.В. Жогин , Г.Н. Фаткуллин Предварительное следствие в
В.А.Михайлов негізді түрде былай деп жазады «қылмыстық істі қысқартумен
Бұл шынымен солай. Шешім шығару сияқты , қаулымен де
Қылмыстық процесуалдық заңға сәйкес алдын ала тергеу органдары қылмыстық
А.Я.Дубинскийдің ойынша істі мәнісі бойынша қарау «істің өмірін» анықтаудан,
Қылмыстық істі қысқарту туралы шешімнің тікелей сипаты бар. Тергеу
Сонымен, қылмыстық істі қысқарту – бұл қылмыстық әрекет,тұтас қылмыстық
Қылмыстық істі қысқарту – қылмыстық процесуалдық құқықтың институты. Бұл
Қылмыстық іс жүргізу кодексінде жеке тарауды бөліп шығарса тиімді
________________________________
1 В.А. Михайлов Процессуальный порядок прекращения
2А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела в стадии предварительного расследования
Осындай заңнаманың жүйесіздігінен әділетсіз шешімдер шығып іс жүргізушілік заңның
Қылмыстық істі қысқарту бұл алдын ала тергеудің бір сатысы,
Тергеуші, прокурор қылмыстық істі іс жүргізушілік кодексінің 37 және
Алдын ала тергеу айыптау қорытындысын жасау не қылмыстық істі
Ал судья Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының бірінші бөлігінің
_____________________________________
1 А.С. Барабаш , Л.М. Володина Прекращение уголовных дел
2 П.М.Давыдов Д.Я. Мирский Прекращение уголовных дел в
3В.Я. Синев Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
4Д.С. Карев, Н.М. Савгирова Возбуждение и расследование уголовных
1.2.Қылмыстық істі қысқартудың маңызы
Қылмыстық істі қысқарту туралы қаулы заңды факт болып табылады,
Г.М.Миньковский дұрыс көрсетеді, істің қысқаруы, алдын ала тергеудің аяқталу
Дәлелдемелер толық жеткілікті болып, өндірісті қылмыстық қудалауды жалғастырмай жиналған
Кейбір ғалымдардың пікірінше қылмыстық істі қысқарту – процестің дұрыс
Әрбір қозғалған істің ерекшелігіне байланысты істі тез және толық
Қылмыскер өзінің әрекетіне өкініп, түзелем деген ниетпен әрекет жасаса
Бұндай көзқарас тәжірибеде көптеген істер заңсыз қозғалып, қысқартылумен түсіндіріледі.
С.А.Шейфер азаматты қылмыстық жауаптылыққа негізсіз тартпаудың процесуалдық кепілі
Себебі біз сезіктіні немесе айыпталушыны кінәсі дәлелденбесе ұзақ уақыт
Мұнда кінәсіздік презумпциясы туралы сөз қозғауға болады1. Әр адам
Егер қылмыстық іс уақытылы және негізді қозғалса да, бірақ
Қылмыстық істі ақтамайтын негіздер бойынша қысқартудың да маңызы төмен
Қылмыстық істі қысқарту жәбірленушінің де құқықтарын бұзбайды. Біріншіден, қылмыстық
Үшіншіден, қылмыстық істің уақытында қысқартылуы нағыз қылмысты жасаған тұлғаны
_____________________________
1 В.Я. Синев Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
2 Уголовно процессуальный кодекс Республики Казахстан. (Общая часть). Комментарий.
2. Қылмыстық істі қысқартудың негізгі шарттары.
2.1. Қылмыстық істі қысқартудың мәні мен классификациялаудың негізі.
Қылмыстық істі қысқартудың негіздерінің түсінігі және жүйеленуі.
Қылмыстық істі қысқартудың негізгі жағдайы мен себебі болып, істі
Атақты профессор В. Случевский өндірістік істі жалғастырудың негіздерін фактілік
Совет ғалымы С.А. Голунский заңдық негіздерге қылмыстық әрекеттердің
Кейінірек мұндай көзқарастар советтің процесуалдық әдебиеттерінде сынға ұшыраған
С.А.Шейфер келесідей жүйелеуді ұсынады:
1.Қылмыстылықты жоятын немесе қоғамға қауіптілікті жоятын
2. Жазаны жоятын негіздер
3.Бір айыптау бойынша екінші рет айыптауды жоятын негіздер5
М.С.Строгонович қылмыстық істі қысқартудың негіздерін үш топқа бөлген. Бірінші
______________________________
1 Под ред В.М. Случевского Уголовный процесс: учебник
2 И.Я. Фойницкий Курс уголовного судопроизводства М.,1970 Том 2,
3 С.А. Голунский О прекращении уголовных дел. 1937г.
4 Н.В. Жогин; Ф.Н. Фаткуллин Указ. соч
5 С.А. Шейфер Некоторые вопросы прекращения уголовных дел
6 М.С. Строгонович Курс советского уголовного процесса
А.Я. Дубинский қылмыстық істі қысқартудың үш тобын бөліп көрсетеді:
1.Қылмыстық іс-әрекет болмағанын дәлелдейтін негіздер .
2.Қылмыстық жауаптылықтан босататын негіздер бойынша қылмыстық істі
3.Фактілерді қайта тергеуді болдырмайтын негіздер1.
Әдебиеттерде ең көп тараған топтастыруды П.М. Давыдов пен Д.Я.
Материалдық құқықтық негіздерге қарағанда процесуалдық негіздер іс жүргізушілік заңда
Соңғы көзқарасты ұсынатын авторлар материалдық – процесуалдық негіздерге төмендегілерді
- қылмыс оқиғасының болмауы
- қылмыс құрамының болмауы
- ескіру мерзімінің өтуі
- рақымшылық актісінің негізінде, егер
-қоғамға қауіпті әрекет жасаған кезде қылмыстық жауптылық жасына толмауы
-қылмыс жасаған немесе кінәлі тұлғаның өлімі
- қылмыстық жауаптылықтан босатуы мүмкін жағдайлардың болуы;
Қылмыстық істі қысқартудың процесуалдық негіздеріне мына төмендегілер жатқызылады:
- сол айыптау ісі бойынша заңды күшіне енген шешімнің
- анықтама, тергеу прокурордың сол іс бойынша айыптау қаулысының
- жәбірленушінің шағымының болмауы, егер қылмыстық іс оның шағымы
- жәбірленуші мен айыпталушының бітімгершілікке келуі, егер істің қозғалуы
Тәжірибелік маңызы жағынан, процесуалдық тәртіпке сәйкес қылмыстық істі қысқартудың
1.Ақтайтын негіздер
2.Ақтамайтын негіздер
_______________________________
1 А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела в стадии
2 П.М.Давыдов, Д.Я. Мирский Указ соч
В.В. Вандышев, Н.А. Власова, П.М. Давыдов, В.А. Ковалев, И.Л.
В.В. Вандышев пен А.В. Смирнов сияқты ғалымдар төмендегідей
Дәл осындай көзқарасты Н.А. Власова ұсынады: ақтайтын және ақтамайтын.
Ю.М. Грошева мен П.А. Лупинская ақтайтын және ақтамайтын негіздерді
«Ақтайтын (лат.Rehabilitation, re –қайта, қайтадан + habilitas /habilitatis/ -
Осыдан келіп, ақтамайтын негізге сәйкес қылмыстық істің қысқартылуында «қалпына
Қылмыстық істі қысқартудың осындай негіздері тәжірибеде кең қолданылады. Бұл
________________________________
1 В.В.Вандышев, А.В.Смирнов Основы уголовного судопроизводства, Санкт-Петербург
2 Н.А. Власова Досудебное производство в уголовном процессе,
3 Ю.М. Грошевой Сущность судебных решений в советском
2.2.Ақтайтын негіздер бойынша қылмыстық істі қысқарту.
Қылмыстық істі ақтайтын негіздер бойынша өндірісті қысқарту Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы 1-бөлігінің 1-тармағына
Қылмыс оқиғасы – бұл жасалған қоғамға қауіпті әрекет, құқық
Орын алған қылмыс оқиғасы туралы құқық қорғау органдарындарына қылмыс
Сонымен, әрекетте оқиғаның болмауы немесе қылмыс құрамы элементтерінің
1. Қылмыс құрамының болмауы;
2. Қылмыс оқиғасының болмауы;
Көптеген авторлар оқиғаның болмау мәселесін тергеу барысында анықталған мән-жайлар
_______________________________
1П.М. Давыдов, Д.Я. Мирский Прекращение оуголовного дела в
2Л. Корнеева Прекращение уголовного дела за отсутствием состава и
3П.М. Давыдов, Д.Я. Мирский Прекращение уголовных дел М., Госюриздат
оқиғасы, яғни соның негізінде қозғалған қылмыстық іс фактілі түрде
Кейбір авторлардың пікірінше, қылмыс оқиғасының болмауы жайлы сөз қозғауға
Н.В. Жогин мен Ф.Н. Фаткуллиннің көзқарасы қарастырылып отырған сұрақ
1.Қажетті қорғаныс – Қазақстан Республикасы Қылмыстық
2.Қол сұғушылық жасаған адамды ұстау кезінде зиян келтіру -
3.Аса қажеттілік - Қазақстан Республикасы Қылмыстық
4.Күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу - Қазақстан Республикасы Қылмыстық
5.Орынды тәуекел ету – Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 35-бабы;
6.Бұйрықты немесе өкімді орындау - Қазақстан Республикасы
Осы аталған жағдайлар анықталса қылмыстық іс қозғалғаннан кейін, онда
_________________________________
1 Д.С. Карев, Н.М. Савгирова Возбуждение и расследование
2 Н.Я. Якубович Окончание предварительного следствия. М.; Юридическая
барлық әрекеттеріне қарамастан айыптау бойынша қылмыстық жауаптылықтың барлық құрамдарын
Г.Н. Стойко осыған сәйкес заңнамада дәлелденбеу негізіне қатысты қылмыстық
- қылмыс оқиғасының болуының дәлелденбеуі;
- айыпталушының қылмыстық іс-әрекет жасауға қатысуының дәлелденбеуі;
- тұлғаның жасаған әрекетінде кінәсінің дәлелденбеуі2;
Бұл көзқараспен толық келісуге болады деп есептеймін. Шынында да,
Ақтайтын негіздер бойынша қысқартылған барлық қылмыстық істер алдын
Қылмыстың бірінші белгісі оның қоғамға қауіптілігі. Қоғамға қауіптілік қылмыстың
Егер жасалған әрекетте қоғамға қауіптілік белгі болмаса, онда
Қылмыстың екінші белгісі – қылмыстық құқыққа қайшылық, яғни белгілі
______________________________
1 Н.В. Жогин, Ф.Н. Фаткуллин Предварительное следствие М.; Юрид.
2 Г.Н. Стойко Недоказанность обстоятельства уголовного дела. Красноярск
3 Д.Б. Бұғыбай Қылмыстық құқық Жалпы
Қылмыстың келесі белгісі – кінәлілік. Адамның өзі жасаған әрекетіне
Жазаланушылық – қылмыстың соңғы белгісін құрайды, өйткені қылмыстық заң
Бұл көрсетілгендер қылмыстың негізгі төрт белгісі болатын. Осы белгілерге
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы 1-бөлігінің 2-тармағына
Қылмыс құрамының ұғымы латынның «corpus delict» қылмыстық құқықтың
Сонымен қылмыс құрамы - бұл жасалған белгілі
Қылмыс құрамы төрт элементтен тұрады:
1.Қылмыстың объектісі – қылмыстық заңмен қорғалатын қоғамдық қатынастар: адам
______________________________
1 А.Н. Ағыбаев Қылмыстық құқық, Жалпы бөлім, Адматы:
2 Б.Қ. Төлеубекова Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу құқығы,
3 Л. Карнеева Прекращение уголовного дела за отсутствием состава
2.Қылмыстың объективтік жағы – қоғамға қауіпті әрекет немесе әрекетсіздік.
3.Субъектісі жеке адам, есі дұрыс, жауаптылық жасына жеткен болуы
4.Субъективтік жақ – кінә (абайсыздық пен қасақаналық), ниет, мақсат,
Осы құрам элементтерінің бірінің болмауы қылмыс құрамының жоқтығын дәлелдейді.
Қазақстан Рнспубликасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының 2-бөлігінде қылмыстық
Тәжірибеден алынған мысалдар:
Бостандық аудандық ішкі істер бөлімінің тергеушісімен кәмелетке толмағанды зорлау
Ия, айыпталушыға байланысты іс толығымен қысқартылуы тиіс, бірақ тергеу
Барлық ақтайтын негіздер бойынша қылмыстық істің қысқартылуын алдын
Егер қылмыс белгілерінің негізінде өндіріс қозғалса, кейін қылмыс
Мысалы: домалақ (аноним) қоңырауы негізінде шыққан жедел – іздестіру
Алдын ала тергеу барысында жұбайы бұрын күйеуіне дене жарақатын
Сонымен тергеу барысында Махатова Сайра Шалбайқызы күйеуін қажетті қорғаныс
Қылмыстық істі ақтайтын негіздер бойынша қысқартқан жағдайда, егер ол
Қылмыстық сот ісін жүргізу міндеттері Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс
Ақтайтын негіздер бойынша қылмыстық істі қысқарту кезінде заңды дұрыс
_______________________________
1 А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела в стадии дознания
2 В.З. Лукашевич Актуальные вопросы прекращения уголовного дела Ленинград
3 П.И. Коробов Предотвращение следственных ошибок при освобождение от
2.3. Ақтамайтын негіздер бойынша қылмыстық істі қысқарту
Қылмыстық істерді ақтамайтын негіздер бойынша қысқарту негіздерінің шеңбері біршама
Осыған сәйкес ақтамайтын негіздерді екі топқа бөлуге болады2:
1. Олардың негізінде тұлға өз өндірісіндегі қылмыстық істі
- ескіру мерзімінің өтуі;
- егер ол жасаған әрекет үшін жаза қолдануды жойса,
- егер тұлға қоғамға қауіпті әрекет жасау сәтінде заңға
- жәбірленушінің немесе оның өкілінің арыздары бойынша
- айыпталушының қайтыс болуы (қайтыс болған адамды ақтау
- нақ сол айыптау бойынша заңды күшіне енген дәл
2. Олардың негізінде тергеушіде қылмыстық істі қысқартуға құқығы
- жағдайдың өзгеруі;
- жәбірленушінің күдіктімен немесе айыпталушымен татуласуы;
Бірінші және екінші топтағы негіздер арасындағы айырмашылықтар сонымен бірге
Ал екінші топтағы негіздер бойынша, егер тұлға ауыр немесе
___________________________
1 Дубинский А.Я. Основания к прекращению уголовного дела стадии
2 Голунский С.А. О прекращении уголовных дел. 1970г.
Бірінші топтағы негіздерді қарастырайық:
1. Ескіру мерзімінің өтуі;
П.М. Давыдов пен Д.Я. Мирский дұрыс айтып өткендей, ескіру
Ескіру мерзімінің өтуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату дегеніміз –
Заң бұл институтты қолданудың үш жағдайын көрсетеді3:
Заңда көрсетілген мерзімнің өтуі;
Осы мерзімдер ішінде адам жаңадан ауыр немесе аса ауыр
Тергеуден немесе соттан жалтармаса.
Заңда қылмыстық жауаптылықтан босату қылмыс жасалған күннен бастап мынадай
а) кішігірім қылмыс жасағаннан кейін екі жыл;
б) орташа ауырлықтағы қылмыс жасағаннан кейін бес жыл;
в) ауыр қылмыс жасағаннан кейін он жыл;
г) аса ауыр қылмыс жасағаннан кейін он бес жыл
Ескіру мерзімдері қылмыс жасаған күннен бастап және заңды күшіне
Ескіру мерзімі мынадай екі жағдайда тоқтатылады:
Егер қылмыс жасаған соттан немесе тергеуден жалтарса, яғни қылмыстық
Егер ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасаған адам осы
_____________________
1 Давыдов П.М., Мирский Д.Я. Прекращение уголовных дел в
2 А.Н. Ағыбаев Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Алматы, Жеті
3 ҚР Қылмыстық кодексіне түсініктеме. Жауапты редакторлар:С.М.Рахметов, Т.Ә.Бапанов, Алматы
жасаса ескіру мерзімі тоқтатылады. Мұндай жағдайларда ауыр
жаңадан жасалған қасақана қылмыс пен бұрынғы ауыр немесе аса
Осы уақыттан бастап біріктірілмейтін, сіңірілмейтін екі жеке ескіру мерзімдері
Қылмыстық заңда нақты белгіленген қылмыстың түрі бойынша жеңілдететін жаққа
Ескіру мерзімі жалпы белгіленген мерзімнің өтуіне байланысты соңғы күннің
Ескіру мерзімнің өтуі, егер адам сотта немесе тергеуде бойтасаласа
_____________________
1Д.С. Темирова Соотношение вменяемости, невменяемости и психических расстройств
2 Д.Б. Бұғыбай Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Алматы, 2003ж.
3Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне түсінік. Жауапты редакторлар: С.М.Рахметов, Т.Ә.Бапанов
Өлім жазасы түріндегі жаза қолданылуы мүмкін қылмысты жасаған адамға
Бұл пікір негізінен дұрыс, бірақ амнистияланған қылмысты жасаған тұлға
Тұлғаларды белгілі бір категориялары да сол сияқты іс-әрекеттерде оны
Жоғарыда аталып көрсетілген негіз бойынша қылмыстық іс тек екі
Амнистия актісінде нақты осы жағдайға байланысты шектеулерінің болмауы;
Осы негіз бойынша істің қысқартылуына тұлғаның қарсы болмауы.
Мерзімнің ескіруі екі түрі белгіленген:
а) дифференциялық, яғни қылмыстың ауырлығына байланысты
б) бейбітшілік пен адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы қылмыс
_____________________
1 ҚР Қылмыстық кодексіне түсінік. Жауапты редакторлар:С.М.Рахметов, Т.Ә.Бапанов А.,
2 Д.Б. Бұғыбай Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Алматы, 2003ж.
3 Давыдов П.М., Мирский Д.Я. Прекращение уголовных дел в
Сонымен қорыта келе ғалымдардың айтуы бойынша және тәжірибеде қылмыстық
Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37- бабы 1-бөлігінің
Рақымшылық ету актісін қолданудың негізгі талабы ретінде тұлғаның жасаған
Бұдан шығатын қорытынды алдын ала тергеу барысында тиісті орган
Сонымен рақымшылық жасау туралы актіні адамдардың жеке айқындалмаған тобы
Жоғарыда көрсетілген акт белгілі бір қылмыстар үшін жауаптылықты белгілеген
Рақымшылық актісі әдетте, елде болған елеулі оқиғаларға немесе мерей
______________________
1 Төлеубекова Б.Қ. ҚР Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Жалпы
2 Синев Д.Б. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
Рақымшылық актісінің нормативтік мәні бар. Бұл акт рақымшылық туралы
Қылмыстық істі қысқарту жаза және жазаланушылықпен тікелей байланысты. Егер
Рақымшылық заңы бойынша соттың тағайындаған жазаны қысқартуы немесе басқа
Тағы бір мысал ретінде 1994 жылы 5 қазанда рақымшылық
Рақымшылық актісінің күші осы акт жарияланғанға дейінгі немесе осы
Рақымшылық шығару мынадай құқықтық салдарларға әкеп соқтыруы мүмкін2:
Кінәлі адам қылмыстық жауаптылықтан босатылады.
Тағайындалған жаза қысқартылады.
Тағайындаған жаза неғұрлым жеңіл жазамен ауыстырылады.
Жауаптылық қосымша жаза түрімен босатылады.
Соттылығы алынуы мүмкін.
Алдын ала тергеудегі және сотта қаралмаған қылмыстық істердің өндірісі
Рақымшылық жасау құқықтық құбылыс ретінде мынадай ерекшеліктерге ие3:
мемлекеттік биліктің жоғарғы органының актісі бола тұра, рақымшылық нормативті
рақымшылық актісі ерекше құқықтық құжат. Оның күші ол шыққанға
_________________________
1 Уголовно процессуальный кодекс Республики Казахстан. (Общая часть). Комментарий.
2 Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
3 Мусабеков С. Амнистия – акт гуманизма уголовной
- рақымшылық актісі тек қылмыстық емес әкімшілік жауаптылықтан
рақымшылық жалғаспалы және созылмалы қылмыстырға, егер олар рақымшылық актісі
Рақымшылық жасау актісі негізінде тұлғаның өзін кінәлі деп тану-танымауы
Рақымшылық жасау кезінде айыпталушы өзінің ақталуы үшін тергеуді аяқтауды
Амнистия грек тілінен аударғанда «amnestia – рақымшылық» деген мағынаны
Сонымен қылмыстық құқық бойынша рақымшылық деп – Қазақстан Республикасы
Рақымшылық актісі нормативтік сипатқа ие бола отырып, осыған тап
Қазақстан Республикасының ата заңы - Конституциясының 15- бабының 2-
Рақымшылықты Парламент шығарады, ал кешірімді Президент жасайды.
Рақымшылық кең көлемде таратылады, ал кешірім нақты әрекетке қатысты
Рақымшылық ауырлығы онша емес қылмыс жасағандарға, ал кешірім жасау
Рақымшылық бойынша кінәлі адам жауаптылықтан және жазадан босатылады.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37- бабы 1-бөлігінің
Қоғамға қауіпті іс-әрекет жасау сәтінде заңға сәйкес қылмыстық жауаптылық
Тұлғаның белгілі бір жасқа толуы қылмыс субъектісінің белгілерінің бірі
Яғни қылмыс құрамының міндетті төрт элементтерінің бірі болмағандықтан қылмыс
П.М. Давыдов пен Д.Я. Мирскийдің ойынша, кәмелетке толмағандарды қылмыстық
Заңның қатаң талаптарын ескере отырып, құқық қорғау органдары кәмелетке
Сараптаманы жүргізу кәмелетке толмаған тұлға қылмыстық жауаптылық жасына толған,
________________________
1 Давыдов П.М., Мирский Д.Я. Прекращение уголовных дел в
2Уголовно процессуальный кодекс Республики Казахстан. (Общая часть). Комментарий. Под
қоғамға қауіпті әрекет жасау кезінде психикалық ауытқулармен байланысты емес,
Кәмелетке толдмағандардың қылмыстық ісі жөнінде оның өмірі мен көрген
Сараптама қорытындысы оң болған жағдайда ондай тұлға ҚІЖК-ң 37-бабы
Қылмыс жасаған адамды қылмыс субъектісі деп тану үшін ол
Қылмыстық жауаптылық басталатын жасты белгілеу қажеттілігі адамның өз іс-әрекетінің
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 15-бабының 1-бөлігіне сәйкес қылмыс жасаған
ҚР Қылымыстық кодексінің Ерекше бөлімінде көрсетілген кейбір қылмыстар үшін
Қылмыстық кодекстің 15-бабының 2-бөлігінде көрсетілген қылмыстардың қоғамға қауіптілігі мен
Кейбір қылмыстар тек қана лауазымды тұлғамен, яғни арнайы субъектімен
Сонымен, қылмыстық жауаптылық басталатын ең төменгі жас 14 жас
Қылмыстық заңда қылмыстық жауаптылық басталатын төменгі жас белгіленгенімен, қылмыстық
Алайда заң шығарушы ізгілік қағидасына сүйеніп мұндай адамдарға қатысты
Сонымен қорыта келе, жоғарыда толығырақ атап көрсеткен тұлға қылмыстық
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодекстің 5-бөлімі «Қылмыстық жауаптылықтан және жазалаудан
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қайтыс болған адамға қатысты норма
Көрсетілген негіз бойынша қылмыстық істің көлемі, көрсеткіші аса жоғары
Аталған негіз бойынша қылмыстық істі қысқыртудың алдында мына жағдайларды
Нақты қылмыстың оқиғасы орын алғандығы не алмағандығы;
Қайтыс болған адамның өзінің жасаған қоғамға қауіпті әрекетіне кінәлілігі;
Өзге де тірі көмектесуші не айдап салушы, орындаушы сияқты
Және өзге де жағдайларды тергеуші анықтап, нақтылау қажет,
Жоғарыда көрсетілген мән-жайлар алдын ала тергеуде анықталмаса, онда іс
Егер қылмыстың оқиғасы орын алса, бірақ іс қайтыс болған
______________________________
1Төлеубекова Б.Қ. ҚР Қылмыстық ісжүргізу құқығы. Жалпы бөлім. Алматы,
2 Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
3Дубинский А.Я. Прекращение уголовного дела стадии предварительного расследования. Киев,
Ғылыми әдебиеттерде қайтыс болған адамның кінәлілігі күмәнсіз, жан-жақты дәлелденген
Қайтыс болған адамның құқықтарын қорғау үшін және сотта туыстардың
Аталған ғылыми еңбекте Д.В. Синев төмендегідей мысал келтіреді4:
Қылмыстық істі қысқарту туралы қаулының дәлелдерді сипаттау бөлімінде Қазақстан
Алдын ала тергеуді жүргізетін құқық қорғау органдарының тәжірибесінде қылмыс
Куәдан жауап алу кезінде Р. деген азамат мас күйінде
Куәдан жауап алу барысында қылмыс оқиғасы орны алғанға дейін
Иіс іздерін одоралогиялық идентификация немесе теңестіру кезінде гильза патронынан
_______________________________
1Дубинский А.Я. Прекращение уголовного дела стадии предварительного расследования. Киев,
2Дубинский А.Я. Основания к прекращению уголовного дела стадии предварительного
3Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям на
4Сол жерде.
қылмыс оқиғасымен тікелей тығыз байланысты. Өлім фактісі бойынша жедел
Осы қылмыстық істі тергеу барысында Р. Ш деген азаматшаны
Рахметов Расул Қалимоллаұлы өзінің танысы Ақтамбаева Шахризада Бекболатқызын өлтірген,
Данияр жақын туысы Шахризаданың жоғалып кетуімен байланысты оны іздеуге
Мұнда бірінші тұлғаға қатысты, яғни Рахметов Расул Қалимоллаұлы, қылмыскердің
Іс жүргізушілік заңның тиісті бабы мен бөлігіне сәйкес қылмыстық
Қазақстан Республикасының 1997-жылғы Қылмыстық іс жүргізу кодекстің жаңалығы
Аталған норманы анализдейтін болсақ, отан ғалымдары әртүрлі және көбінде
С.Д. Оспанов, Т.Е. Сарсенбаев, А.Л. Хан сияқты ғалымдардың пікірінше
Мынадай негіздерді көрсетеді:
Шын өкіну (ҚР ҚК 66 бап);
Жағдайдың өзгеруі (ҚР ҚК 68 бап);
Жәбірленішімен татуласуы (ҚР ҚК 67 бап)1.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсініктеме берген авторлардың
А.С. Нұралиева әділ пікір айтты. Көрсетілген баптар, яғни адамды
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 38-бабында көрсетілген мән-жайларды
М.С. Нәрікбаев, Р.Н. Юрченко, М.М. Алиев сияқты ғалымдардың пікірінше
___________________________________
1Т.Е.Сарсенбаев, А.Л.Хан Уголовный процесс. Досудебное производство, Астана 2000г.,
2 А.С. Нуралиева Обстоятельства, позволяющие не осуществлять уголовное преследование,
1. Жазықсыз зиян келтіру (ҚР ҚК 23-б. 2,4-б).
2. Қылмысқа дайындалу және оқталу (ҚР ҚК 24-б. Ауыр
орташа ауырлықтағы қылмыс бойынша).
3. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 26-бабының
4.Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 32-37
Мұндай көзқарастар қылмыстық заңнамаға сәйкес келеді.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 32-37- баптарында қарастырылған әрекеттер заңнамаға
Сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 23-бабында жазықсыз зиян келтіру
Осы мәселеге байланысты 15 тамыз 2002 жылы №19 Қазақстан
Сонымен қатар, аталған нормативтік қаулыда бірнеше қарсылықтар бар. Судьялар
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 24-бабын 1-4 бөліктерінде ауыр немесе
М.С. Нәрікбаев, Р.Н. Юрченко, М.М. Алиев сияқты ғалымдардың пікірлері
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы 1-бөлігінің 12-тармағына
Сонымен қоыта келе, Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің
1. Қылмыстық заңның кері күші болған жағдайда, яғни үкім
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 5-бабы қылмыстық заңның кері күшін
2. Егер кәмелетке толмаған адам қылмыстық жауаптылық басталатын жас
3. Ауыр немесе ерекше ауыр қылмысқа дайындалғаны үшін (ҚР
4. Қылмысты ақырына дейін жеткізуден өз еркімен бас тартуы
5. Қылмыстық жауаптылықтан арнайы босатқан жағдайда Қылмыстық кодекс Ерекеше
Қылмыстық істі Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы
______________________________
1 Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодесіне Түсінік.//жауапты редакторлар //
2001-2003 жылдар аралығындағы қысқартылған істер мынадай баптармен қылмыстық іс
- ұрлық үшін – 31%;
- тұтынушыларды алдау – 13%;
- қару жарақтың заңсыз айналымы – 10,5%;
- бұзақылық – 7,9%;
- алаяқтық – 6,3%;
- тонау – 3,7%;
- иеленіп алу және ысырап ету қылмысы бойынша –
Мысалы: Л. деген азаматты қылмыс жасауына байланысты айыптау қылмыстық
Аталаған қылмыстық істер бойынша жүргізілген тергеу әрекеттері барысында
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 9-бабының 2-бөлігі аталған заңның ерекше
Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының пленарлық отырысының нормативтік
_______________________________
1 Уголовно процессуальный кодекс Республики Казахстан. (Общая часть). Комментарий.
2 Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
Күдіктінің, айыпталушының жәбірленушімен татуласуына байланысты қылмыстық істі қысқарту
Тараптарды татуластыру институты жәбірленушінің қылмыстық процестегі рөлі мен белсенділігін
Қылмыстық істер жүргізу кодексінің 37-бабы 1-бөлігі 5-тармағы бойынша негізге
Ауырлығы онша емес қылмыс жасаған немесе адамның қайтыс болуымен
1. Қылмыс жасаған адамның қылмысты бірінші рет жасауы;
2. Қылмыс жасаған адамның әрекеті онша ауыр емес немесе
3. Қылмыс жасаған адамның жәбірленушіге келтірген зиянның
4. Қылмыс жасаған адамның жәбірленушімен татуласуы;
Қылмыстық іс жүргізу кодексіне берілген түсініктемеде мынадай түсініктерді келтіреді3:
Біріншіден, кінәлінің жасаған іс-әркеті онша ауыр емес немесе орташа
Екіншіден, тұлғаға моральдық не физикалық немесе мүліктік зардаптың нақты
_________________________________
1 Д.Б.Бұғыбай Қылмыстық құқық , Жалпы бөлім, Алматы 2003-жыл
3 Уголовно процессуальный кодекс Республики Казахстан. (Общая часть). Комментарий.
Үшінші негіз болып, кінәлінің қылмысты бірінші рет жасауы, сотталғандық
67-баптың төртінші бөлігінің негізі болып, кінәлі адам жәбірленушімен өзара
Бесінші негіз болып жәбірленушіге келтірілген зиянның орны толтырылуы қажет.
Татуласу жәбірленушінің кінәлі адамға қарсы қозғалған қылмыстық істі тоқтату
Жеке айыптау істері бойынша қылмыстық іс жәбірленушінің арызы (шағымы)
Егер жәбірленуші арыз беруге қабілетсіз болса, онда оның заңды
__________________________________
1 А.С. Нуралиева Обстоятельства, позволяющие не осуществлять уголовное преследование,
2 А.А.Рзаев Совершенствование законодательства о прекращении уголовных дел,
3 Д.С.Темирова Соотношение вменяемости, невменяемости и
Егер қылмыстық іс сезіктінің немесе айыпталушының жәбірленушімен
Жәбірленушінің арызы бойынша жеке немесе жеке – жариялық тәртіппен
Қазақстан Ресспубликасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің ++-бабы 2,4-бөліктеріне сәйкес
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 33-бабының 3-бөлігіне сәйкес
__________________________________________________
1 Төлеубекова Б.Қ. ҚР Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Жалпы
3 А.Н. Ахпанов, А.Л.Хан О понятии предварительного следствия
4 Д.В. Синев Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының 1-бөлігі 9-тармағында
Жоғарыда аталып өткендей, қоғамға қауіпті іс-әрекет жасағаны үшін есі
Адам қоғамға қауіпті іс-әрекетті істеген уақытында өзінің мінез- құлқының
Егер адам қылмыс жасау барысында өзінің әрекетіне толық жауап
Сот – психиатриялық сараптама тағайындалады. Сот – психиатриялық сараптаманың
Есі дұрыс күйінде қылмыс жасаған, бірақ сот үкім шығарғанға
Сондай-ақ есі ауысқан адам сот процесінің мәнін, жазаның мақсаттары
________________________________________
1 Д.С. Темирова Соотношение вменяемости, невменяемости и
2 Уголовно процессуальный кодекс РК. ( Общая часть
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының 1-бөлігі 7-тармағында
Қазақстан Республикасының Конституциясының 77-бабы 3– бөлігі 2-тармағында «бір
Сондай-ақ ата заңның 77-бабы 2-бөлігінің 1-тармағында адамның кінәлі екендігі
Тиісті тұлғаның қылмысқа қатысты міндетті шішімді қамтитын қылмыстық іс
Ия, қылмыстық іс жүргізуші органның заңды күшіне енген үкімін
Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының 1-бөлігі 7-тармағы бойынша
Сот шешімін немесе қаулысын шығарған кезде судьяға белгісіз болған
Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық қудалауды тоқтату туралы күшін
__________________________________
1 Төлеубекова Б.Қ. ҚР Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Жалпы
Әрбір қылмыстық іс соңғы шешімін сотта
Құқық қорғау органының қаулысы не ұйғарымы заңдылық, негізділік және
Алдын ала тергеу соттық емес билік болып табылады, алдын
Көптеген ғалымдардың пікірінше қылмыстық істерді ақтамайтын негіздер бойынша қысқарту
Бұл пікірді А.М.Ларин де қолдайды2. Оның ойынша, қылмыстық істі
Әрекеттің қылмыстылығы мен жазаланушылығын жоюды, яғни «декриминализациялауды» тек қана
Жоғарыда келтірілген аргументтер жеткілікті дәрежеде болды. Бірақ бұл оларды
Біріншіден, қылмыстық заңның бірде-бір нормасында құқық қолданушы деңгейінде қылмыстық
_______________________________
1 В.В.Шимановский Прекращение уголовного дела в стадии предварительного расследования.
2 А.М.Ларин Презумпция невиновности и прекращение уголовного дела по
Екіншіден, алдын ала тергеу органдарымен кешірім немесе амнистия (рақымшылық)
Үшіншіден, қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы 1-бөлігінің 2-тармағы бойынша
Тергеуші әрбір жеке жағдайда өзінше іс-әрекетті қылмыстар қатарынан оның
Келесі бір байыпты тұжырым болып қылмыстық істерді ақтамайтын негіздер
М.С. Строгович осыған байланысты қылмыс жасауда тұлғаның «ең алдымен
Оны бұл тұжырымда Б.А. Галкин2, Н.Е. Жогин мен Ф.Н.
______________________________
1 М.С.Строгович Курс советского уголовного процесса. Том1. М.;1968г.
2 Б.А. Галкин Советский уголовно – процессуальный закон.
3 Н.В.Жогин, Ф.Н.Фаткуллин Предварительное следствие в советском уголовном процессе.
4 А.А.Рзаев Прекращение уголовного дела по нереабилитирующим основаниям
қажеттілігі жойылу себебінен қысқартуды білдіретінін» көрсетеді1.
Осылайша, қылмыстық істерді ақтамайтын негіздер бойынша қысқарту институтының болуы
Күшіндегі заңнама олардың әрқайсысын анықтау кезінде тергеуші қылмыстық істі
1. Жазықсыз зиян келтіру (ҚР ҚК 23-б. 2,4-б).
2. Қылмысқа дайындалу және оқталу (ҚР ҚК 24-б. Ауыр
3. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 26-бабының
4. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 32-37
Аталған негіздердің айырмашылықтарының барлығына қарамастан, оларды біріншіден, олардың әрқайсысының
Екіншіден, тергеуші міндетті емес, тек аталған негіздердің кез-келгені бойынша
Үшіншіден, бұл негіздерді барлық негіздерге белгілі бір ортақ
Мұндайлардың қатарына мыналарды жатқызу керек:
Қылмыс фактісінің өзін анықтау, егер іс бойынша қылмыс оқиғасының
Тұлғаның ол үшін қылмыстық
_______________________________
1 Я.О. Мотовиловкер О принципах объективной истины, презумпции невиновности
2 Уголовно процессуальный кодекс РК. ( Общая часть
3 Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
қылмыс жасаудағы кінәлілік фактісін нақтылау. Осыған байланысты қандай процесуалдық
Тұлға қылмыс белгілеріне жататын қоғамға қауіпті әрекетті бірінші рет
Қылмыстық заңмен ол іс-әрекет ауыр немесе аса ауыр дәрежедегі
Тұлға өзіне қатысты қылмыстық істің қысқартылуына жалпы және дәл
Істің қысқартылуымен прокурор келіседі.
Сонымен қатар қылмыстық істі шын өкінуге байланысты қысқарту мүмкіндігі
Қылмыстық заң шынайы өкінудің белгілері ретінде ерікті түрде кінәсін
Бұл жағдайлар қылмыстық істі тек қана сотпен емес, сонымен
Оған қатысты қылмыстық іс қысқартылатын тұлғаға істі қысқартудың құқықтық
_______________________
1 Н.В. Жогин, Ф.Н.Фаткуллин Предварительное следствие в советском уголовном
2 Уголовно процессуальный кодекс РК. ( Общая часть )
3 Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
3.Қылмыстық істі қысқарту туралы шешімнің заңды және дәлелді
3.1.Қылмыстық істі қысқартудың процесуалдық тәртібі
Күшіндегі қылмыстық іс жүргізу заңы қылмыстық іс бойынша өндірісті
Императивтік тәртіппен рақымшылық ету актісі салдары (ҚР ҚІЖК 37-бабының
Факультативтік тәртіппен орташа ауыр қылмыс жасаған адамның жәбірленушімен
Қылмыстық іс сотпен, прокурор, тергеушімен және анықтау органымен тиісті
Қылмыстық істі дұрыс қолдану барысында қылмыстық және қылмысты дарды
Әрекетті дұрыс саралау (квалификациялау) мен барлық процесуалдық әрекеттерді қатаң
Қылмыстық істі қысқарту туралы қаулыны тергеуші шығарады, ал пркурор
Мұндай шешім қабылдау барысында қылмыс оқиғасын, фактісін, қылмыс жасаған
Қылмыстық істі тергеу барысында барлық заңмен белгілнеген тиісті
Құқық қорғау органдарының шығаратын құжаттарына, яғни қаулысы мен
Қаулы мен ұйғарым негізді болуы үшін келесідей талаптарға сәйкес
1. Процесуалдық құжаттығы келтірілген қорытындылар мен
2. Жиналған барлық дәлелдемелер басшылыққа алынған;
3. Бұл жиналған дәлелдемелер жиынтық бойынша жиналған;
4. Дәлелдемелердің негізінде тек бір ғана нақты
болуы ;
5. Қорытындылардың фактілік жағдайларға қайшы келмеуі;
6. Процесуалдық құжаттың дәлелдеу бөлімі толығымен сипаттау бөліміне қайшылықсыз
Қылмыстық істі қысқарту барысында қылмыстық және қылмыстық іс жүргізушілік
Заңды дұрыс қолдану әрекетті дұрыс саралау (квалификациялау) мен барлық
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізушілік кодексінің 8-бабында қылмытық процестің
Іс бойынша өндірісті қысқарту туралы шешім ҚР ҚІЖК 7-бабының
Қылмыстық істі қысқарту туралы процесуалдық акт үш бөлімнен тұрады.
Кіріспе
Сипаттама – дәлелдеу
Қарар бөліктеріне бөлу қарастырылған.
Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізушілік кодекстің 269-бабы 5-бөлігіне сәйкес
Ал қаулының сипаттама – дәлелдеу бөлімінде істі қозғауға себеп
Адам айыпталушы ретінде тартылды ма, қылмыстың жолын кесу шаралары
Әдебиеттерде іс жүргізушілік құжаттағы дәлелдеу нысанының дұрыстығын растайды, шешімдегі
Дәлелдеу қылмыстық істі қысқартуға негіздердің бар екендігін және тергеу
Қылмыстық істі қысқарту туралы қаулының сипаттама – дәлелдеу бөлігінде
«ҚР ҚК 9-бабының екінші бөлігіне сәйкес қоғамға қауіпті емес,
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 269-бабының жетінші бөлігіне
Әдебиеттерде көрсетілгендей, қаулының қарар бөлігі оның сипаттама бөлігінен логикалық
Заң бойынша істі қысқартуға айыпталушының немесе жәбірленушінің келісімі бойынша
Қазақстан Республикасы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының бірінші бөлігінің,
Істі қысқарту туралы және қысқарту негіздері туралы тергеуші сезіктіге,
Тергеушінің қылмыстық істі қысқарту туралы қаулысына сезікті, айыпталушы, олардың
Айыпталушы ретінде жауапқа тартуға дейін немесе кейін, сипаттама –
Қылмыстық істі қысқартудың негізін баяндағаннан кейін Қылмыстық іс жүргізу
Қылмыстық істі қысқарту туралы қаулының күшін тергеуші өзі жоя
Қысқартылған қылмыстық іс бойынша мынадай жағдайларда4
1. Тергеушінің қылмыстық істі қысқарту туралы қаулысының күші жойылғанда;
2. Сот қылмыстық істің негізсіз қысқартылуына берілген арызды іс
Қысқартылған іс бойынша іс жүргізу адамды қылмыстық жауапқа тартудың
__________________________
1 Синев Д.В. Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
2Уголовно процессуальный кодекс РК. ( Общая часть ) Комментарийй
3А.А.Рзаев Прекращение уголовного дела дела по нереабилитирующим основаниям в
4А.Н. Ахпанов, А.Л.Хан О понятии предварительного следствия и
5Төлеубекова Б.Қ. ҚР Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Жалпы бөлім.
Қорытынды
Бұл жұмыста қылмыстық істі қысқартуға байланысты негізгі сұрақтарға тоқталып,
Б.Қ.Төлеубекованың берген түсініктемесі бойынша: қылмыстық істі қысқарту –
Қылмыстық істі қысқарту – қылмыстық процесуалдық құқықтың институты. Аталған
Қылмыстық істі ақтайтын және ақтамайтын негіздер бойынша қысқарту өндіріс
Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37 және 38
Істі ақтайтын негіздер бойынша қысқартуда қылмыс оқиғасы мен қылмыс
П.М. Давыдов пен Д.Я. Мирскийдің пікірінше ескіру мерзімі –
«Рақымшылық ету актісін қолданудың негізгі талабы ретінде тұлғаның жасаған
Қоғамға қауіпті іс-әрекет жасау сәтінде заңға сәйкес қылмыстық жауаптылық
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қайтыс болған адамға қатысты норма
Іс жүргізушілік заңның тиісті бабы мен бөлігіне сәйкес қылмыстық
Қылмыстық істі Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабы
Тараптарды татуластыру институты жәбірленушінің қылмыстық процестегі рөлі мен белсенділігін
Есі дұрыс күйінде қылмыс жасаған, бірақ сот үкім шығарғанға
Қылмыстық ізге түсу органының қылмыстық қудалауды тоқтату туралы күшін
Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 37-бабының 1-бөлігі 7-тармағы бойынша
Қорыта келе қылмыстық процестегі «қылмыстық істі қысқарту» институтына байланысты
Нормативтік құқықтық актілер
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылы Бүкілхалықтық
2. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі 1997жыл
3. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 1997 жыл 16 шілдеде
4. Қазақстан Республикасының сот жүйесі мен судьяларының мәртебесі
5. Прокуратура туралы. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 21 желтоқсандағы
6. «Халықаралық отбасы жылына байланысты рақымшылық туралы» 1993 жылы
7. «Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясының бір жылдығына байланысты рақымшылық
8. «Рақымшылық жасау туралы» 1994 жылы 5 қазандағы Қазақстан
9. Қазақстан Республикасы Жоғарғы сотының пленарлық отырысының нормативтік қаулысы.
10. 15 тамыз 2002 жылы №19 Қазақстан Республикасының Жоғарғы
11. Қазақстан Республикасының Президентінің «Қазақстан-2030» бағдарламасы.
Пайдаланылған әдебиеттердің тізімі:
1. Д.В. Синёв Прекращение уголовных дел по нереабилитирующим основаниям
2. Б.Қ. Төлеубекова Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу құқығы.
3.А.А. Рзаев Прекращение уголовного дела по нереабилитирующим основаниям в
4. С.А. Голунский. О прекращении уголовных дел 1937г.
5. А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела в сдадии предварительного
6. А.Я. Дубинский Прекращение уголовного дела в сдадии дознания
7. А.Я. Дубинский Основание к прекращению уголовного дела в
8. В.В. Никитин, В.А. Дунин Прекращение уголовного дела. Омск,
9.Л.М. Володина Спорные вопросы прекращения уголовных дел по нереабилитирующим
10. П.М., Д.Я. Мирский Прекращение уголовных дел в советском
11. Н.В. Жогин, Ф.Н. Фаткуллин предварительное следствие в уголовном
12. А.Д.Донценко Прекращение уголовного дела. М.2000г. с729.
13. Е.А.Челышев Решение о прекращении дела на предварительном следствии
14.А.Я.Дубинский Прекращение уголовного дела в стадии предварительного расследования: Уч.
15. Р.Г. Искендеров Прекращение уголовного дела на предварительном следствии.
16. Б.Х..Толеубекова, К.Ж..Капсалямов, Б.К. Шнарбаев, Д.К.Бекишев Уголовно –
17. В. А.Ковалев Прекращение уголовного дела в условиях деятельности
18. Г.Н. Печников О прекращении уголовных дел по
19. Уголовно – процессуальный кодекс РК.(Общая часть) Комментарий /
20. Л.В. Никитина Вопросы уголовного дела в стадии предварительного
21. В.В. Зинькович Институт реабилитации – надежная гарантия охраны
22. Л.В.Никитин Вопросы правовой и моральной реабилитации лица при
23. Карнеева Л. Прекращение уголовного дела за отсутвием состава
24. А.Н. Ағыбаев Қылмыстық құқық, Жалпы бөлім, Алматы 2000.
25. Д.Б. Бұғыбай Қылмыстық құқық, Жалпы бөлім, Алматы2003.247
26. Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне түсінік. Жауапты авторлар:з.ғ.к. проф.
27. А.С. Нуралиева Обстоятельства, позволяющие не осуществлять уголовное
28. А.Н. Ахпанов, А.Л. Хан О понятии предварительного следствия
29. А.Л. Хан Проблемы процессуальной независимости следователя в уголовном
30. С . Мусабеков Амнистия – акт
31. Д.С. Темирова Соотношение вменяемости, невменяемости и психических
32. М.Н. Филиппов Обеспечение прокурором всесторонности, полноты и объективности
33. Комментарий к Уголовному кодексу Республики Казахстан. Под ред.
34. Б.К. Шнарбаев Правовые последствия признания преступления не представляющим
35. К.А. Мами, А.Т. Жукенов Вопросы применения новых УК
36. А.Ф. Смирнов Применение акта амнистии органами предварительного расследования
37. Уголовное право Казахстана (Общая часть). Учебник для ВУЗов
38. Ж.Тыныштыкулы Роль прокурорского надзора в уголовном процессе
39. Г.М. Миньковский Окончание предварительного расследования и право
40.Л.М. Володина Прекращение уголовных дел вследствие изменения обстановки
41. Ю. Демидов, Ю.Якрен Прекращение уголовного дела вследствие
42. В.Я.Чеканов Некоторые вопросы прекращения уголовных дел и
43. В.М. Савицкий По поводу уголовно – процессуальных гарантий
44. В.В. Вандышев, А.В.Смирнов Основы уголовного судопроизводства ,
45. Ю.М.Грошевой Сущность судебных решений в советском уголовном процессе,
46 Н.А.Власова Досудебное производство в уголовном процессе, М.; 2000г.144с
59
Аяқталмаған қылмысты саралау
Құқықтық норманың элементтері: диспозиция, гипотеза, санкция
Қылмыстық заңның құрылымы
Қасақана қылмыс туралы түсінік
Қылмысқа қатысудың мәні, түрлері және нысандары
Қылмыс ұғымы
Қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыстардың ұғымы, Маңызы және заңдылық сипаттамасы
Қылмыстық құқық туралы
Қазіргі уақыттағы қылмыстық құқықтағы заңды тұлғалардың қылмыстық жауаптылығы мәселелері
ТҰТЫНУШЫЛАРДЫ АЛДАУДЫҢ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ СИПАТТАМАСЫ