Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар министрлігі
Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың әкімшілік-құқықтық мәртебесі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1
ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР ЖӨНІНДЕГІ ОРГАНДАРДЫҢ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІН ЗЕРТТЕУДІҢ КЕЙБІР ТЕОРИЯЛЫҚ
9
1.1 Төтенше жағдайдың түсінігі, түрлері және ерекшеліктері 9
1.2 Төтенше жағдайлар жөніндегі органдар және олардың қалыптасуы мен
18
1.3. Төтенше жағдайлар жөніндегі органдар қызметінің құқықтық негіздері
31
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР ЖӨНІНДЕГІ ОРГАНДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ
42
2.1 Төтенше жағдайлар саласындағы Қазақстан Республикасы Президенттің құзыреті
42
2.2 Қазақстан Республикасының Үкіметі төтенше жағдайлар мәселесін ұйымдастырушы басты
46
2.3 Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар министрлігі 57
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 73
КІРІСПЕ
Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Диссертациялық зерттеуде Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдай
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасының тәуелсіздікке қол жеткізуі еліміздің
Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі органдары мемлекеттің экономикалық және
Климаттың өзгеруі, табиғат апаттарына ұшырауға бейім өңірлерді шаруашылық тұрғыдан
2005 жылы 22 қаңтарда Апаттардың қауіпін азайту жөніндегі ІІ
Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлар органдарының қызметін ТМД елдеріндегі
Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайлар жүйесін жүзеге асыру үшін оның
Еліміздің төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың қызметін жүзеге асырудың құқықтық
Қазіргі кезеңде еліміздің төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың қызметін жүзеге
Жоғарыда біз төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың қоғам өміріндегі ерекше
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайлар жөніндегі
Еліміздің заң ғылымында бұл мәселемен әкімшілік құқықтың
Шын мәнінде қазіргі кезеңде еліміздің заң ғылымында төтенше жағдайлар
Осы жағдай Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың әкімшілік-құқықтық
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Диссертациялық зерттеу жұмысының негізгі
төтенше жағдайдың түсінігі, түрлері және ерекшеліктерін ашып талдау;
төтенше жағдайлар жөніндегі органдар және олардың қалыптасуы мен дамуын
төтенше жағдайлар жөніндегі органдар қызметінің құқықтық негіздерін айқындау;
төтенше жағдайлар саласындағы Қазақстан Республикасы Президентінің құзыретінің ерекшеліктерін көрсету;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің төтенше жағдайлар мәселесін ұйымдастырушы басты орган
Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар министрлігінің қызмет бағыттарын ой елегінен
жергілікті өкілді және атқарушы органдардың төтенше жағдайлар саласындағы өкілеттігіне
Зерттеу жұмысының объектісі. Жұмыстың негізгі зерттеу объектісіне Қазақстан Республикасындағы
Зерттеу жұмысының пәні. Зерттеудің нақты пәнін төтенше жағдайдың түсінігі,
Зерттеу жұмысының нормативтік базасы. Жұмыстың негізгі нормативтік базасына Қазақстан
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Диссертациялық жұмыста Қазақстан Республикасындағы төтенше
Зерттеу жұмысында қорғауға шығарылатын негізгі байлам-түйіндер.
Диссертациялық жұмыста қорғауға шығарылатын негізгі байлам-түйіндерге мыналар жатады:
Төтенше жағдай дегеніміз - мемлекеттің арнайы уәкілетті органдары жүзеге
Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайлар жөніндегі органдар еліміздің тәуелсіздік алуына
төтенше жағдайлар жөніндегі органдар қызметінің құқықтық негізі Қазақстан Республикасындағы
төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың жүйесі төтенше жағдайлардың алдын-алу және
төтенше жағдайлар кезінде адам құқықтары мен бостандықтарын шектеу заң
Зерттеу жұмысының методологиялық негізі.
Диссертациялық жұмысты жазу барысында автор төтенше жағдайлар жөніндегі органдарға
Зерттеу жұмысында қоғамдық ғылымдарға ортақ жалпы және арнайы танымдық
Диссертациялық жұмысты жазу барысында отандық ғалымдар -
Сонымен қатар төтенше жағдайлар мәселесімен айналасушы ғалымдар: Баянов Е.,
Зерттеу жұмысының теориялық және тәжірибелік маңызы.
Зерттеу жұмысының негізгі нәтижелері Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайлар саласына
Диссертациялық жұмыстың негізгі нәтижелері мен тұжырымдарын жоғарғы заң оқу
Сонымен қатар төтенше жағдайлар жөніндегі органдардың қызметіне қатысты
Жұмыстың сыннан өтуі. Диссертациялық жұмыс Д.А. Қонаев атындағы
Жұмыстың ғылыми нәтижелері мен байлам - түйіндері ҚР БжҒМ
Жұмыстың құрылымы және көлемі.
Диссертациялық жұмыс кіріспеден, 3 бөлімнен, 10 тараудан, қорытынды мен
1 ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР ЖӨНІНДЕГІ ОРГАНДАРДЫҢ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІН ЗЕРТТЕУДІҢ КЕЙБІР
1.1 Төтенше жағдайдың түсінігі, түрлері және ерекшеліктері
Төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік органдардың қызмет ету аясын тану
Төтенше жағдай институты бірнеше ғасырды басынан өткеріп, дамып келе
1. Қауіпсіздік пен тәртіпті қорғауға бағытталған азаматтың билік толығымен
2. әскери билікті полициялық сипаттағы төтенше өкілеттіліктерімен рәсімдеу, азаматтың
3. республиканың қауіпсіздігіне қарсы, конституцияға қарсы, тәртіп пен қоғамдық
Төтенше жағдайлар институтының тарихи тәжірибесіне қарайтын болсақ, бұл қазіргі
Қазақстандық заңнаманы саралап қарайтын болсақ, төтенше жағдайларға берілген анықтаманы
Сонымен қатар “Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы”
Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар-өнеркәсіп, көлік авариялары және басқа да
“Төтенше жағдай – белгілі бір аумақта авария нәтижесінде адамдардың
Табиғи сипаттағы төтенше жағдай – стихиялық зардаптан (жер сілкінісі,
Техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар-өндірістік, көлік немесе басқа апаттар, өрттер
Еліміздің заңнамасында төтенше жағдайдың табиғатын ашуға байланысты анықтамасын түзуде
Төтенше жағдайдың басты анықтаушы элементі оның бүлдіру аясының және
1. Пайда болу саласы;
2. Ведомстволық қатыстылығы;
3. Аймақтық таралуы.
Пайда болу саласы бойынша төтенше жағдайларды мынадай етіп жіктеуге
табиғи;
техногенді;
жанжалды.
Табиғи төтенше жағдайларға мынадай құбылыстарды жатқызуға болады:
геофизикалық қауіпті құбылыстар (жер сілкінісі, вулкан);
геологиялық қауіпті құбылыстар (көшкіндер, сел, сырғыма, тастың құлауы);
метеорологиялық және агрометеорологиялық қауіпті құбылыстар (дауыл, құйын, құрғақшылық, аяз
теңіздегі гидрологиялық қауіпті құбылыстар (теңіз деңгейінің қатты құбылуы, мұздар
гидрологиялық қауіпті құбылыстар (су басу, тасқындар, грунтті сулар деңгейінің
табиғи өрттер (ормандық, далалық, шымтезектік);
адамдардың жұқпалы ауруларға шалдығуы (эпидемиялар);
ауылшаруашылық малдардың жұқпалы ауруға шалдығуы (эпизоотиялар);
Техногенді сипатты төтенше жағдайларға төмендегілер жатады:
өндірістік;
транспорттық авариялар (темір жол поездар, теңіз және өзен қайықтар
өрттер (жарылыстар);
ҚӘУЗ тасталуымен (тасталуы ықтимал) авариялар;
СҚЗ тасталуымен (тасталуы ықтимал) авариялар;
ғимараттардың кенеттен құлауы;
электр-энергетикалық жүйелердегі авариялар;
коммуналдық тіршілікті қамсыздандыру желілердегі авариялар;
тазартқыш құрылыстардағы авариялар;
гидродинамикалық авариялар (плотиналардың, бөгеттердің бұзылуы) жатады.
Жанжалды сипаттағы төтенше жағдайларға төмендегілер жатады:
қарулы шабуыл;
кейбір аймақтардағы толқулар;
соғыс уақыттағы әскери әрекеттерде қазіргі зақымдану тәсілдерін қолдану.
Ведомстволық қатыстығы бойынша төтенше жағдайлар мынадай түрлерге бөлінеді:
құрылыста;
өндірісте;
халыққа үй-жайлылық және коммуналды-тұрмыстық қызмет көрсету саласында;
көлікте;
ауылшаруашылықта;
орман шаруашылығында;
көліктік байланыста (газөткізштер, мұнай өткізгіштер).
Аумақтық атқарылуы бойынша төтенше жағдайлар мыналарға бөлінеді:
объектілік (зардаптардың таралуы қондырғыда, цехта, объектіде шектеледі);
жергілікті (таралуы бірнеше елді мекендерде, аймақта, облыстарда шектеледі);
аймақтық (таралуы бірнеше облыстарда шектеледі);
кең ауқымды (зардаптардың Қазақстан Республикасында және шектес мемлекеттердің аумағына
Қазақстан Республикасына табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың, вулкандардың
Сонымен қатар, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды нормативтік
1. Егер авария, табиғи зілзала немесе апат нәтижесінде төтенше
5-тен астам, бірақ 10-нан көп емес адам қаза болса;
50-ден астам, бірақ 100-ден көп емес адамның тіршілік ету
адамдардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізу объектілеріне келтірілген
2. Егер авария, табиғи зілзала немесе апат нәтижесінде төтенше
10-нан астам, бірақ 50-ден көп емес адам қаза болса;
100-ден астам, бірақ 500-ден көп емес адамның тіршілік ету
адамдардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізу объектілеріне келтірілген
3. Егер авария, табиғи зілзала немесе апат нәтижесінде төтенше
50-ден астам, бірақ 200-ден көп емес адам қаза болса;
500-ден астам, бірақ 1500-ден көп емес адамның тіршілік ету
адамдардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізу объектілеріне келтірілген
4. Егер авария, табиғи зілзала немесе апат нәтижесінде төтенше
200-ден астам адам қаза болса;
1500-ден астам адамның тіршілік ету жағдайлары бұзылса;
адамдардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргізу объектілеріне келтірілген
Төтенше жағдайды енгізудің белгілі мақсаты бар. Бұл туралы заңда
Елімізде төтенше жағдайды енгізудің белгілі талаптары мен шарттары бар.
Сөзіміз дәлелді болу үшін, төтенше жағдайдың басты ерекшеліктерін сурет
Төтенше жағдайдың ерекшеліктері
Төтенше жағдай белгілі қауіптілікті
жоюда орын алады
Мемлекет тарапынан жүзеге асырылатын
қажетті шараның көрінісі
Техногендік және табиғи апатты
сипатта көрініс табады
Ерекше режимдегі шаралардың жүйесін
жүзеге асырудан тұрады
1 - сурет - Төтенше жағдайдың ерекшеліктері.
Төтенше жағдайды енгізу негіздері болатын мән-жайларға, мыналар жатады:
шекаралас мемлекеттер аумақтарынан Мемлекеттік шекара арқылы жаппай өту; Қазақстан
дүлей зілзала (жер сілкінісі, сел, қар көшкіні, су тасқыны
Дүлей зілзаланың немесе кең көлемді аварияның (апаттың) нақты қаупі
Төтенше жағдайдың қалыптасуына байланысты, яғни туу себебін негізге ала
1. Мемлекеттік билік пен басқару саласында жергілікті өзін-өзі басқару
2. Шаруашылық қызмет және аймақтардың өмір сүруін қамтамасыз ету
3. Қоғамдық-саяси салада: түрлі ұлтшылдық және сепаратистік ұйымдардың қызметінің
4. Қоғамдық тәртіпті қорғау мен қылмыспен күресу саласында: бүкіл
Төтенше жағдайлар мәселесін сөз еткенде, оның айрықша жағдайда қолданылатындығына
Төтенше жағдай институтына байланысты қандай көзқарас қалыптаспасын және оны
Төтенше жағдайды саралап қарай келгенде, жалпы бұл әкімшілік-құқықтық институт
1.2 Төтенше жағдайлар жөніндегі органдар және олардың қалыптасуы мен
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуымен төтенше жағдайлар саласындағы атқарушы органдардың
Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғанға дейін 1989 жылы ҚазССР Министрлер
ҚР Министрлер Кабинетінің 1992 жылғы 2 шілдедегі қаулысымен бұрынғы
Штаб ҚР Министрлер Кабинетіне бағынышты болды. Облыстардың, қалалардың
ҚР Министрлер Кабинетінің 1994 жылғы 16 наурыздағы қаулысымен
ҚР азаматтық қорғанысты жалпы басқаруды лауазымы бойынша ҚР азаматтық
ҚР азаматтық қорғаныс штабы ҚР азаматтық қорғанысын тікелей басқарды
ҚР азаматтық қорғаныс штабы оған бағынышты облыстардың, қалалардың азаматтық
Штабтың негізгі міндеттері мыналар болды: күштер мен құралдарды төтенше
ҚР Президентінің 1995 жылғы 19 қазандағы жарлығымен штаб
Мемкомиссия ҚР Министрлер Кабинеті тікелей жетекшілік еткен ҚР орталық
Қазақ КСР Президентінің 1991 жылғы 21 тамыздағы Жарлығымен мемлекеттік
Қазақ КСР Мемлекеттік комиссиясының мақсаты-төтенше жағдайлардың алдын алу
Мемкомиссияның негізгі міндеттері мыналар болды: халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету,
Комиссияның жұмысшы аппараты болады.
ҚР Министрлер Кабинетінің 1992 жылғы 19 ақпандағы қаулысымен
ҚР Министрлер Кабинетінің 1994 жылғы 28 ақпандағы қаулысымен
РЖҚТ негізгі міндеттері мыналар болды: табиғи зілзала, авария және
ҚР Президентінің 1995 жылғы 19 қазандағы Жарлығымен мемкомиссия
1991 жылы ҚазССР-нің төтенше жағдайлар жөніндегі Мемлекеттік комиссиясы құрылды.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1993 жылдан бастап төтенше жағдайлар саласында
ҚР Президентінің 1995 жылғы 19 қазандағы Жарлығымен құрылды оған
ҚР Үкіметінің 1995 жылғы 19 желтоқсандағы қаулысымен мемкомитет туралы
Ережеге сәйкес мемкомиссия халық пен аумақтарды авариялардан, апаттар мен
Мемкомитеттің негізгі функциялары мыналар болды: халық пен аумақтарды авариялардан,
ҚР Үкіметінің 1996 жылғы 11 шілдедегі қаулысымен ҚР Судан
ҚР Президентінің 1996 жылғы 29 қазандағы Жарлығымен мемкомитетке таратылып
ҚР Үкіметінің 1996 жылғы 13 желтоқсандағы қаулысымен мемлкомитет
ҚР Президентінің 1997 жылғы 22 сәуірдегі Жарлығымен ҚР Ішкі
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 24 сәуірдегі қаулысымен мемкомитет орталық
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 7 шілдедегі қаулысымен комитет туралы
Комитеттің негізгі функцияларына қосымша мыналар жатқызылды: өрт қауіпсіздігі, сондай-ақ
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 22 шілдедегі қаулысымен мемкомитет
ҚР Президентінің 1997 жылғы 10 қазандағы Жарлығымен мемкомитет ҚР
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 22 шілдедегі қаулысымен ҚР Ішкі
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 22 шілдедегі қаулысымен департамент туралы
Ережеге сәйкес департамент өрт қауіпсіздігі саласында мемлекеттік басқару органы
Департаменттің негізгі функциялары мыналар болды: өрт қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік
Департаменттің өзінің аумақтық органдары болды.
ҚР Президентінің 1997 жылғы 10 қазандағы Жарлығымен департаменттің мемлекеттік
Төтенше жағдайлар саласындағы Мемлекеттік басқару органдарын реформалау 1996 жылдардан
Осы кезең аралығында төтенше жағдайлардың алдын алу және оның
Төтенше жағдайлардың алдын алу мен оның салдарын жою туралы
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі комитеті ҚР Президентінің 1997
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 17 қарашадағы қаулысымен комитет туралы
Ережеге сәйкес комитет табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар
Комитеттің негізгі функциялары мыналар болды: табиғи және техногендік сипаттағы
Комитет және оның аймақтық органдары ҚР Төтенше жағдайлар жөніндегі
Комитеттің құрылымы: басшылық; төтенше жағдайлардың алдын алу департаменті; жедел
ҚР Президентінің 1999 жылғы 22 қаңтардағы Жарлығымен ҚР Үкіметінің
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі комитетінің Мемлекеттік өртке қарсы
Департамент өрт қауіпсіздігі саласында мемлекеттік басқару органы болып табылды.
ҚР Үкіметінің 1997 жылғы 18 желтоқсандағы қаулысымен департаменттің құрылымы
ҚР Президентінің 1999 жылғы 22 қаңтардағы Жарлығымен ҚР Үкіметінің
1999 жылы Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігі құрылады.
Енді кезіндегі төтенше жағдайлар саласындағы агенттіктің мәртебесіне және оның
Агенттіктің негізгі функциялары: табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың
Агенттіктің өзінің аумақтық органдары болды.
Агенттіктің құрылымы: басшылық; төтенше жағдайлардың алдын алу департаменті; жедел
Агенттіктің орталық аппараты департаменттер мен құрылымдық бөлімшелерден тұрады.
Департаменттер тізбесін ҚР Үкіметі бекітеді. Департаментті директор басқарады.
Қазіргі уақытта Агенттік құрамына мына департаменттер кіреді:
төтенше жағдайлары ескерту департаменті;
жедел іс-әрекет департаменті;
мемлекеттік өрттен қорғау департаменті;
азаматтық қорғаныс және әскери бөлімдер департаменті;
төтенше жағдайларды техногендік және тау-кендік бақылау жөніндегі департамент;
Ұйымдастыру – бақылау және кадр жұмысы департаменті. Агенттіктің
Агенттік төраға, оның орынбасарлары, департамент директорлары, Агенттік пен оның
Агенттік құрамына орталық аппараттан басқа аумақтық органдар кіреді:
облыстық басқармалар (инспекцияларды қоса алғанда);
қалалық басқармалар (Астана, Алматы, Қарағанды қалалары );
аудандық бөлімшелер, сондай-ақ Агенттік ведомстволық бағыныстағы ұйымдар;
біліктілікті көтеретін Республикалық курстар;
Республикалық дағдарыс орталығы;
Республикалық ақпараттық - техникалық орталық;
химиялық - радиациялық зертханалар;
Республикалық жедел-құтқару отрядтары;
Облыстық жедел құтқару отрядтары;
Аймақтық аэромобильді отрядтар;
АҚ әскери бөлімдері;
Мемлекеттік өрттен қорғау қызметтерінің бөлімшелері;
“Қазселден қорғау” Республикалық кәсіпорыны.
Төтенше жағдайлар жөніндегі ҚР Агентігінің:
Агенттік құзыретінің саласын реттейтін заңнаманың сақталуына бақылау жасауға;
Үкімет құрамына кірмейтін министрліктерге, орталық атқарушы органдарға, жергілікті атқарушы
өз құзыретінің шегінде Азаматтық қорғанысты даярлау және жүргізу мәселесі
ҚР Үкіметіне төтенше жағдайлар аймағындағы авария, апат, зілзала, салдарын
өз құзыретінің шегінде аттестация жүргізуге, лицензиялау мен сертификаттауды жүргізуге,
объектілердің жұмысын доғаруға немесе тоқтатуға, адамдардың өміріне қауіп төнгенде
егер объектілік кәсіби авариялық-құтқару қызметтері мен құрамалардың даярлығы мен
бүкіл республика аумағында бірыңғай радио жиіліктері белдеуін;
төтенше жағдайларды ескерту және жою жөніндегі мәселелері бойынша журналдар,
Қазіргі кезеңдегі төтенше жағдайлар жөніндегі министрлік Қазақстан Республикасы Президентінің
Бүгінгі таңда еліміздің мемлекеттік басқару жүйесінде төтенше жағдайлар мәселесін
а) қалыпты кезеңдегі төтенше жағдайлар мәселесінің тууының алдын-алу және
ә) төтенше жағдайлар кезінде құрылатын апатты жағдаймен күресетін органдар
Бірінші пункттегі органдардың өзін де жіктеп көрсетуге болады. Оларды
Енді төтенше жағдайлар кезінде құрылатын органдарға тоқталып кетейік. Төтенше
Қазақстан Республикасы құратын арнайы органдар болады. Ол органдарға:
1) Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы төтенше жағдай режимін қамтамасыз
2) жергілікті жердің комендатурасы жатады.
Төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссия мен
Төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік комиссияның негізгі
1) төтенше жағдайды енгізу үшін негіз болған мән-жайларды жою
2) төтенше жағдай енгізілген аумақтың қызметін басқару мен қамтамасыз
3) орталық және жергілікті атқару органдарының төтенше жағдайды енгізу
4) төтенше жағдай кезеңінде жүргізілетін іс-шаралардың орындалуын бақылау [7,
1. Төтенше жағдай енгізілген жағдай режимін жергілікті атқарушы органдармен
2. Төтенше жағдай енгізілген жердің коменданты:
1) өз өкілеттігі шегінде төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету
2) жеке тұлғалардың белгіленген мерзімде белгілі бір жерден кетіп
3) өз міндеттерін, коменданттың бұйрықтары мен өкімдерін тиісінше орындамауына
4) Қазақстан Республикасының Президентіне төтенше жағдай енгізілген жерде осы
тиісті жердің тұрғындарын төтенше жағдай кезінде қолданылатын енгізілген шаралар
6) жергілікті өкілді және атқарушы органдардың барлық отырыстарына қатысуға
7) төтенше жағдай енгізілген жер комендатурасының жанында журналистерді аккредитациялауды
3. Төтенше жағдай енгізілген жердің коммендатурасын құру аталған аумақта
1) төтенше жағдай енгізілген жерге кірудің және одан шығудың
2) ерекше режимді, режимді және ерекше қорғалатын объектілерді, халықтың
3) арнайы құралдары, руды қолдану, сондай-ақ әскери және басқа
4) заңсыз қарулы құрылымдар қызметінің жолын кесу ісіне қатысуға;
5) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жоюға және
Төтенше жағдай енгізілген кезде оның күшінде болу кезеңіне мынадай
қоғамдық тәртіптің сақталуын, аса маңызды мемлекеттік және стратегиялық объектілердің,
жеке тұлғалардың жеке басын куәландыратын құжаттарды тексеру, оларды
төтенше жағдай енгізілген жерде жүріп–тұру еркіндігін, оның ішінде
төтенше жағдай енгізілген жерге немесе Қазақстан Республикасы аумағына кіруге,
жиналыстарға, митингілер мен демонстрацияларға, шерулер мен тосқауылдарға тұруға, сондай-ақ
ереуілдерге және заңды тұлғалардың қызметін тоқтата тұрудың немесе тоқтатудың
жарылғыш, радиоактивті, сондай-ақ химиялық және биологиялық қауіпті заттарды пайдаланатын
егер төтенше мән-жайларға байланысты материалдық және мәдени құндылықтардың жойылуының,
төтенше жағдай енгізілген жерде ол күшінде болатын бүкіл кезеңі
Төтенше жағдай енгізілген жерде төмендегідей уақытша шаралар мен шектеулер
коменданттық сағат енгізу;
баспа басылымдарының міндетті даналары мен радио және телехабарларының материалдарын
төтенше жағдай енгізуге негіз болған мән-жайларды жоюға кедергі келтіретін
көшіру-көбейту техникасын, радио және телехабарларын беру аппаратурасын, дыбыс және
азық-түлік пен бірінші кезекте қажетті заттарды сатудың, сатып алудың
тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің және қаржылай қаражаттың бірден-бірге өтуін қоса
қару, оқ-дәрі, жарылғыш заттар, арнаулы құралдар, улы заттар сатуға
жеке тұлғалардың қару мен оқ-дәріні, улы заттарды уақытша
тұрғындарды оларға міндетті түрде уақытша тұрғын үй-жайлар бере отырып
карантин енгізу, санитариялық-эпидемияға қарсы және індетке қарсы іс-шараларды жүргізу;
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен мемлекеттік материалдық резервті
авариялық-құтқару және басқа да шұғыл жұмыстарды жүргізу және қамтамасыз
Төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік орган еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін
Төтенше жағдайлар саласында Қазақстан Республикасында бірнеше мемлекеттік органдар қызмет
Қазақстан Республикасында табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын
– Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғанға дейінгі кезең (1991 жылға
Тәуелсіздік алғаннан кейін табиғи және техногендік сипаттағы мемлекеттік органдарды
Төтенше жағдайлар саласындағы арнайы органдардың айқындалып, тұрақты дамуға бет
Қазіргі кезеңде төтенше жағдайлар саласындағы басқару жүйесі әр түрлі
1.3 Төтенше жағдайлар жөніндегі органдар қызметінің құқықтық негіздері
Қазақстан өзінің тәуелсіздігін алғаннан кейін көптеген қоғамдық саяси
Еліміздегі төтенше жағдай мәселесіне қатысты нормативтік актілердің ішінде 1995
Қазақстан Республикасының Конституциясы сонымен бірге, төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік
Республикадағы төтенше жағдайлар мәселесін реттейтін негізгі заңдық құжат
Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайлар мәселесіне қатысты тағы бір маңызды
Төтенше жағдайлар саласында “Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы” 2002 4-ші
Көрсетілген заңдармен қатар төтенше жағдайлардың алдын алу мәселесін, төтенше
Авариялық-құтқару қызметі және құтқарушылардың мәртебесі туралы 1997 жылғы
1. Төтенше жағдайларды жоюға тартылған барлық күштер мен құралдарға
2. Төтенше жағдайларды жою басшысының өкілеттігін Қазақстан Республикасының Үкіметі
3. Төтенше жағдайлар аймағына бірінші болып келген авариялық-құтқару қызметі
4. Төтенше жағдайларды жою басшыларының төтенше жағдайларды жоюға бағытталған
5. Төтенше жағдайларды жою басшыларын белгіленген тәртіпте міндетін атқарудан
6. Өте қажет болған жағдайда (адамдардың өмірі мен денсаулығына
көшіру шараларын жүргізу туралы;
төтенше жағдайлар аймақтарындағы ұйымдардың қызметін тоқтату туралы;
төтенше жағдайлар аймақтарындағы объектілерде және ұйымдар аумақтарында құтқару жұмыстары
төтенше жағдайлар аймақтарына адамдардың баруын шектеу туралы;
төтенше жағдайлар аймақтарындағы ұйымдардың материалдық ресурстар резервтерін төтенше жағдайларды
ұйымдардың байланыс құралдарын, көлік құралдары мен өзге де мүлкін
құтқару жұмыстары мен шұғыл жұмыстарды жүргізуге ерікті авариялық-құтқару құрамаларын,
шұғыл жұмыстарды жүргізуге ерікті негізде халықты, сондай-ақ құтқарушылар болып
төтенше жағдайлардың өрістеуіне және құтқару жұмыстары мен шұғыл жұмыстардың
7. Төтенше жағдайларды жою басшылары тиісті мемлекеттік органдарды, ұйымдардың
8. Төтенше жағдайларды жою басшылары, авариялық-құтқару қызметі мен құрамаларының
9. Құтқару жұмыстары мен шұғыл жұмыстардың бүкіл көлемін жүргізуге
Азаматтық қорғаныс туралы Қазақстан Республикасының Заңы 1997 жылғы 7
Азаматтық қорғаныстың міндеттері:
басқару, хабарлау және байланыс жүйесін ұйымдастыру, дамыту және тұрақты
Азаматтық қорғаныс күштерін құру, оларды даярлау және төтенше жағдай
орталық, жергілікті және атқарушы органдардың, ұйымдардың қызметкерлерін даярлау және
радиациялық, химиялық және бактериологиялық (биологиялық) ахуалды қадағалау мен
Азаматтық қорғаныс әскери құрамаларының жұмылдырушылық даярлығын қамтамасыз ету;
шаруашылық салалары мен объектілерінің тұрақты жұмысын арттыру жөніндегі
қорғаныс ғимараттарының қажетті қорын, жеке қорғаныс құралдарын және
халықты орталық, жергілікті және атқарушы органдарды адамдардың денсаулығы мен
құтқару-іздестіру және өзге де кезек күттірмейтін жұмыстарды жүргізу, зардап
азық-түлікті, су көздерін, тамақ шикі затын, жемді, хайуанаттар мен
Азаматтық қорғаныс саласындағы бұл заң 8 тарау 32
Төтенше жағдайлар мәселесі жөніндегі тағы бір маңызды заңдардың қатарына
Сонымен қатар, тікелей табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға
Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлар туындағанда қатынастарды реттеуге арналған осындай
Былай қарайтын болсақ, төтенше жағдайлар саласындағы нормативтік –құқықтық базаның
Төтенше жағдайлар мәселесіне сонымен қатар, 13 шілде 1999 жылы
Төтенше жағдайлар сонымен қатар, басқа да нормативтік актілермен ,
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу мен
Тұжырымдамада төтенше жағдайлардың алдың алу, зардаптарын жеңілдету және оларды
Жоғарыда аталған мақсатқа қол жеткізу үшін мынадай негізгі міндеттерді:
дағдарыстарды басқарудың тиімді тетіктерін, оның ішінде төтенше жағдайлар мен
Қазақстанның табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларға ұшырауға бейім
қатерлердің барлығын қамтитын, автоматтандырылған мониторинг жүйесін құру, авариялар, апаттар
мемлекеттік басқарудың, аумақтардың, кәсіпорындар мен ұйымдардың барлық деңгейдегі іс-қимылдарын
табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың туындау салдарларын барынша болдырмау не
өндірістік және азаматтық объектілерде техникалық және өрт қауіпсіздігі деңгейін
бейбіт және соғыс уақытындағы төтенше жағдайларға, террорлық әрекеттерге ден
азаматтық қорғаныс жүйесінің әзірлігін арттыру, оны елдің жаңа геосаяси
бейбіт және соғыс уақытында төтенше жағдайлардағы іс-қимылдардың тәртібі мен
өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуде, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше
осы заманғы қатерлер мен арандатушылықтарға бейбіт және соғыс уақытында
мемлекеттік басқарудың барлық деңгейін қамти отырып, осы заманғы және
нормативтік құқықтық базаны жетілдіру, оны өзгеріп жатқан әлеуметтік-саяси және
Министрлікке ведомстволық бағынысты ұйымдардың ғылыми-практикалық әлеуетін пайдалана отырып, төтенше
төтенше жағдайлар туындаған кезде апаттық медицинаның ден қою жеделдігін,
кең көлемді төтенше жағдайлар туындаған жағдайда, әлемнің басқа мемлекеттері,
Тұжырымдамада халық пен аумақты төтенше жағдайлардан қорғаудың жай-күйі,
Төтенше жағдайлар саласындағы тағы да бір Үкіметтің қаулысына көңіл
1. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Байланысты басқару пункті.
2. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Ақпараттық-техникалық қызмет департаменті.
3. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің ақпаратты қорғау және жұмылдыру
4. Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің Ақпараттандыру
5. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Азаматтық қорғаныс, әскери
6. Қазақстан Республикасы Мәдениет, ақпарат және спорт министрлігі Ақпарат
7. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің Бақылау және құжаттамалық
8. Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлігі Аппаратының ақпаратты
9. Қазақстан Республикасы Энергетика және минералдық ресурстар министрлігі Заң
10. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Ұйымдастыру-құқықтық жұмыс департаменті
11. Қазақстан Республикасы Индустрия және сауда министрлігінің Аппараты -
12. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Әкімшілік департаменті.
13. Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің
14. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің мемлекеттік құпияларды қорғау жөніндегі
15. Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі Аппаратының мемлекеттік тіл
16. Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрлігінің Аппараты.
17. Қазақстан Республикасы Президентінің Күзет қызметі Әскери-техникалық және қаржылық
18. Қазақстан Республикасы Ақпараттандыру және байланыс агенттігінің Мемлекеттік қадағалау
19. Қазақстан Республикасы Экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы
20. Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу агенттігі Әкімшілік жұмыс
21. Қазақстан Республикасы Жер ресурстарын басқару агенттігі геодезия және
22. Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Жедел штабы.
Қазақстан Республикасының бұл қаулысының өзінен-ақ төтенше жағдайда елімізде қанша
Қазіргі кезеңде елімізде табиғи және техногендік сипаттағы төтенше
Жоғарыдағы төтенше жағдайлар жөніндегі заңнамаға берілген сипаттамаға қарайтын болсақ,
Еліміз техногендік сейсмологиялық тұрғыдан алғанда өте қауіпті аумақтардың қатарына
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАР ЖӨНІНДЕГІ ОРГАНДАРДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ
2.1. Төтенше жағдайлар саласындағы Қазақстан Республикасы Президенттің құзыреті
Қазақстан Республикасы Президентінің бұл саладағы өкілеттіктеріне тоқталмас бұрын, жалпы
1) шектелген, мұнда Президент атқарушы билік органының стратегиялық басшысы
2) кең ауқымдағы, мұнда Президент мемлекет басшысы ретінде, атқару
Төтенше жағдайлар мәселесіне Қазақстан Республикасы Президентінен бастап жергілікті жердегі
Қазақстан Республикасының Президентінің төтенше жағдайлар саласының өкілеттігінің нобайын
Қазақстан Республикасының Президентінің
өкілеттігінің ерекшелігі
Заңдық негізде жүзеге асырады
мемлекет аумағында төтенше жағдайды жариялайды
Төтенше жағдайдың алудың жою үшін
арнайы органдарды құрады
Төтенше жағдайлардың салдарын жою үшін
арнайы жарлықтар шығарады
2 - сурет - Қазақстан Республикасының Президентінің өкілеттігінің ерекшелігі
Төтенше жағдайды еліміздің аумағында Қазақстан Республикасының Президенті енгізеді. Төтенше
Жалпы төтенше жағдай мемлекетте басқа шаралар қолдану мүмкін емес
Қазақстан Республикасы Президентінің төтенше жағдайды енгізу туралы жарлығында негізінен
төтенше жағдайды енгізуге негіз болған мән-жайлар;
төтенше жағдайды енгізудің негіздемесі;
төтенше жағдай енгізілетін жағдайлардың аумағы;
төтенше жағдай режимін қамтамасыз ететін күштер мен құралдар;
төтенше жағдайды енгізу кезінде құрылатын басқарудың арнайы органдары және
төтенше жағдай енгізілген жағдайда оған жауапты болатын мемлекеттік органдар
төтенше жағдай енгізудің уақыты мен оны қолданудың мерзімі және
Жалпы Республика аумағында енгізілген төтенше жағдайдың күшінде болу мерзімі
Төтенше жағдай орнаған кезеңде еліміздің Президенті төтенше жағдайлардың мән-жайларын
1) төтенше жағдайды енгізу үшін негіз болған мән-жайларды жою
2) төтенше жағдай енгізілген аумақтың қызметін басқару мен қамтамасыз
3) орталық және жергілікті атқару органдарының төтенше жағдайды енгізу
4) төтенше жағдай кезеңінде жүргізілетін іс-шаралардың орындалуын бақылау [4,
Төтенше жағдай енгізілетін жердің комендатурасының өз алдына өкілеттіктері заң
1. Төтенше жағдай енгізілген жағдай режимін жергілікті атқарушы органдармен
2. Төтенше жағдай енгізілген жердің коменданты:
1) өз өкілеттігі шегінде төтенше жағдай режимін қамтамасыз ету
2) жеке тұлғалардың белгіленген мерзімде белгілі бір жерден кетіп
3) өз міндеттерін, коменданттың бұйрықтары мен өкімдерін тиісінше орындамауына
4) Қазақстан Республикасының Президентіне төтенше жағдай енгізілген жерде осы
5) тиісті жердің тұрғындарын төтенше жағдай кезінде қолданылатын енгізілген
6) жергілікті өкілді және атқарушы органдардың барлық отырыстарына қатысуға
7) төтенше жағдай енгізілген жер комендатурасының жанында журналистерді аккредитациялауды
3. Төтенше жағдай енгізілген жердің коммендатурасын құру аталған аумақта
Қазақстан Республикасының Президенті еліміздегі төтенше жағдайлар саласындағы стратегиялық маңызды
Қазақстан Республикасының Президентінің төтенше жағдайлар саласындағы өкілеттігі өте ұшан
2.2 Қазақстан Республикасының Үкіметі төтенше жағдайлар мәселесін ұйымдастырушы басты
Қазақстан Республикасы Үкіметінің өкілеттігі жалпы, мемлекеттің атқарушы билігінің жоғары
Сол үшін де 1995 жылы қабылданған Қазақстан Республикасы Конституциясының
Жоғарыда атап өткеніміздей, Қазақстанда заңдық нормалар мемлекеттік биліктің үш
Қазақстан Республикасының Үкіметі мемлекеттің орталық атқарушы органы болып табылады.
Үкіметтің құзыретіне жалпы зер сала қарайтын болсақ, соңғы уақыттарда
Бұған бір жағынан реттеушілік сипатының түбегейлі өзгеруі де әсер
Осы жөнінде М. Баймаханов өте дұрыс айтады: “Даму кезеңдерінде
Дегенмен, мемлекет барлық шаруашылық субъектілерінің (тек мемлекеттік емес) жұмыстарына
Сондай-ақ мемлекет, соның ішінде Қазақстан Республикасының Үкіметі қазіргі уақытта
Осы айтылғандар ескеріле отырып, қабылданатын шешімдердің жауапкершілігін толық мойнына
Заң әдебиеттерінде үкімет туралы анықтама беру үшін оның мемлекет
Дәл осындай көзқарасты және бір ресейлік құқықтанушы – З.
Л. Калинина атқарушы биліктің ұйымдастырушылық-құқықтық проблемаларын зерттей келіп, үкіметті
Ресейдің көрнекті құқықтанушысы К. Арановский үкіметті мемлекеттік әкімшілікті басқарушы
Үкімет туралы мейлінше толық ұғым беру үшін ең алдымен
1. Үкімет мемлекеттік биліктің өз алдына жеке тармағы саналатын
2. Үкімет іс жүзінде атқарушы билік органдары жүйесін басқарады.
3. Үкімет – экономикалық және әлеуметтік-мәдени дамуды қамтамасыз ететін
4. Үкімет – мемлекеттің барлық аумағында жалпыға міндетті актілерді
Ресейде мемлекеттік биліктің ұйымдастырылу проблемаларымен айналысушы танымал ресейлік ғалым
Біздіңше, Үкіметтің алқалы орган екендігін көрсететін белгілердің қатарын толықтыра
Сонымен, Қазақстан Республикасының Үкіметі дегеніміз - салалық және салааралық
Үкіметтің мәні мен тағайындалуы жөнінде пікірлердің әр түрлілігі экономикалық,
Біздің ойымызша, қазақстандық қоғамның демократиялық және құқықтық даму процесінде
Төтенше жағдайлар мәселесінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің атқаратын рөлі ерекше
Қазақстан Республикасының Үкіметі республиканың сыртқы саясатын жүргізу жөнінде шаралар
Үкіметтің халықаралық шарттарды жасау мәселесі 1995 жылы қабылданған “Қазақстан
Қазақстан Республикасының министрліктері, мемлекеттік комитеттері, басқа да орталық атқарушы
Қазақстан Республикасының келіссөздерін жүргізу және халықаралық шарттарына қол қою
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына жататын мәселелер бойынша Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі, Қазақстан Республикасының сыртқы істер министрі ешбір
Қазақстан Республикасының мемлекеттік сипаттағы халықаралық шарттарын бекіту (ратификациялау) туралы
Қазақстан Республикасының министрліктері, мемлекеттік комитеттері, басқа да орталық атқарушы
Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарауына
Қазақстан Республикасының ратификациялауға жатпайтын, бірақ қабылдануы тиіс халықаралық шарттарын
Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ұсынысы
Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының
Үкіметтің қарауына жататын халықаралық шарттардың қолданылуын тоқтату туралы шешімді
Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының күшіне енген халықаралық шарттарының
Аталмыш халықаралық шарттардың орындалу тәртібі мынадай: шарттарда көрсетілген мәселелер
Осы мақсатта жоғарыда аталған органдар шарттың мәтінін немесе келісім-шарттар
Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі Қазақстан Республикасының мүдделі органдарынан
Қазақстан Республикасы Үкіметінің аппараты Қазақстан Республикасының мүдделі органдарының қатысуымен
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген іс-шаралар жоспарына сәйкес, Қазақстан
Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі тапсырмалардың жоспарда көрсетілген уақытында
Қазақстан Республикасының Үкіметі қажеттілігіне қарай, бірақ кемі жарты жылда
Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің тілегі бойынша Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасының тиісті министрліктерінің, мемлекеттік комитеттерінің,
6. Қазақстан Республикасы Үкіметі қызметінің басқа бір түрі министрліктердің,
Үкімет аталған органдардың заңдарды, Президент актілерін және Үкіметтің өзінің
Үкіметтің құрамына кірмейтін министрліктерден, мемлекеттік комитеттерден, орталық атқарушы органдардан
Үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың: аудандық, қалалық және облыстық
Үкімет атқарушы биліктің жоғарғы буыны болып табылады, сондықтан жергілікті
Төтенше жағдайлар саласындағы негізгі атқарушы орган Қазақстан Республикасының төтенше
өзінің орынбасарлары мен Министрліктің ведомстволары, құрылымдық бөлімшелері, аумақтық органдары
қызметке тағайындалуы және қызметтен босатылуы Қазақстан Республикасының Үкіметінің құзыретіне
Министрліктің құрылымын бекітеді;
Министрліктің жоғары офицерлік құрамына жататын лауазымдарының тізбесі туралы ұсыныстарды
Министрліктің әскери қызметшілері офицерлік құрамының алмастыруына жататын лауазымдардың
әскери қызметшілердің және өртке қарсы қызмет органдарының арнайы атағы
Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігіне офицерлерді запастан әскери қызметке шақыру
Қазақстан Республикасының Президентіне Министрліктің айрықша көзге түскен қызметкерлерін мемлекеттік
Министрліктің қызметкерлерін көтермелеу мәселелерін шешеді және тәртіптік жаза қолданады;
Министрліктің бұйрықтарына қол қояды, сондай-ақ Министрлік қызметкерлерінің
өз құзыретінің шегінде Министрліктің құрылымдық бөлімшелері және аумақтық органдары
өз құзыретінің шегінде ведомстволық бағынысты мекемелердің жарғыларын, сондай-ақ Қазақстан
Қазақстан Республикасының барлық мемлекеттік органдарында, өзге де ұйымдарында, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген штат саны лимитінің шегінде Министрліктің
Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар қызметтері туралы ережені бекітеді;
аварияларды, апаттарды, табиғи зілзалаларды және олардың салдарын, сондай-ақ
төтенше жағдайларда іс-қимылдарға тікелей басшылықты жүзеге асыру кезінде: жергілікті
төтенше жағдайларды жою кезінде берілген тапсырмаларды орындауды қамтамасыз
Министрліктің Министрдің жанындағы консультативтік – кеңесші орган болып табылатын
Төтенше жағдайлар туа қалған жағдайда Қазақстан Республикасы құратын арнайы
1) Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы төтенше жағдай режимін қамтамасыз
2) жергілікті жердің комендатурасы жатады.
Сонымен қатар, төтенше жағдайлар саласында жергілікті жердің билік
Қазақстан Республикасы Үкіметінің төтенше жағдайлар саласындағы өкілеттігін азаматтық қорғаныс,
Қазақстан Республикасының Азаматтық қорғанысына басшылық жасайды;
Азаматтық қорғаныс саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және
Азаматтық қорғанысты дамыту мен жетілдірудің негізгі бағыттарын, оны қаржыландыру
республика экономикасының бейбіт және соғыс уақытында жұмыс істеу орнықтылығын
қалаларды азаматтық қорғаныс бойынша топтарға, ұйымдарды-санаттарға жатқызу тәртібі мен
Азаматтық қорғаныс жүйесін бейбіт жағдайдан соғыс жағдайына көшіру, эвакуация
ірі көлемді авариялар, апаттар мен табиғи зілзалалар кезінде авариялық-құтқару
Қазақстан Республикасы Үкіметі өрт қауіпсіздігі саласында:
- мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын оны жүзеге асыру жөніндегі
- өрт қауіпсіздігі саласындағы салалық бағдарламаларды бекітеді;
- мемлекеттік органдар қызметіне басшылық жасайды, олардың Қазақстан Республикасы
- өрт қауіпсіздігі саласында ақпарат беру, білімді насихаттау, халықты
өртті және оның салдарын мемлекеттік есепке алу тәртібін айқындайды;
бюджет қаражаты есебінен қамтылатын өртке қарсы қызметтің штат саны
қоныстану аумақтарының және өртке қарсы қызмет өрттен қорғайтын мемлекеттік
- Қазақстан Республикасы аумағында өрттерден сақтандыру мен оларды жою
- өртке қарсы қызмет органдарының қатардағы және басшы құрамының
- өртке қарсы қызмет міндетті түрде құрылатын ұйымдар мен
Қазақстан Республикасы Үкіметі өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында:
өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;
өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы бағдарламарды қабылдайды;
орталық және жергілікті атқарушы органдар үшін өнеркәісіптік қауіпсіздік саласындағы
өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады [25, 29
Қазақстан Республикасының Үкіметі табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар
Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік органдардың құрылымы өте
2.3 Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар министрлігі
Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар министрлігі республика аумағындағы төтенше
Біз бұл жерде жалпы төтенше жағдайлар жөніндегі атқарушы органның
Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар министрлігінің негізгі міндеттері табиғи және
Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар министрлігі туралы ережеге сәйкес мынандай
1) мыналардың саласында мемлекеттік саясатты қалыптастыруды қамтамасыз ететін, стратегиялық:
төтенше жағдайлардың алдын-алу және жою, Азаматтық қорғаныс, өрт және
мемлекеттік және жұмылдыру резервтері құрамындағы материалдық-техникалық, азық-түлік, медициналық
Азаматтық қорғаныстың бейбіт және соғыс уақытына арналған жоспарын әзірлеу
2) мемлекеттік саясатты іске асыру саласында:
табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар; Азаматтық қорғаныс, өрт
табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс
төтенше жағдайлардан халықты және шаруашылық жүргізу объектілерін қорғаудың және
табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар, Азаматтық қорғаныс, өрт
Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімдері бойынша өңірлік және
Азаматтық қорғаныстың әскери бөлімдері мен өртке қарсы қызмет бөлімшелерінің
орталық және жергілікті атқарушы органдардың, өзге де ұйымдардың, сондай-ақ
Азаматтық қорғаныс мүддесі үшін қару–жараққа, техникаға, қорғаныс құралдарына және
төтенше жағдайларды жою кезінде қолданыстағы заңнамаға сәйкес ұйымдардың материалдық-техникалық
төтенше жағдайлардың алдын-алу және жою жөніндегі ведомствоаралық мемлекеттік комиссиясының
төтенше жағдайлардың алдын-алу, Азаматтық қорғаныс, өрт және өнеркәсіп қауіпсіздігі
Азаматтық қорғанысқа тікелей басшылық жасайды;
авариялық-құтқару және басқа да кезек күттірмейтін жұмыстарды жүргізу
төтенше жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі іс-шараларда Азаматтық
Азаматтық қорғаныстың әскери бөлімдері жеке құрамының, Азаматтық қорғаныс
Азаматтық қорғаныстың авариялық-құтқару қызметтері мен құрамаларын құруды, есепке алуды
орталық атқарушы органдардың шешімі бойынша құрылған авариялық–құтқару қызметтері мен
өрт, өнеркәсіп қауіпсіздігі және Азаматтық қорғаныс саласындағы ведомстволық бағынысты
қауіпті өндірістік объектілердегі еңбек қауіпсіздігі және оны қорғау саласындағы
қолданыстағы заңнамаға сәйкес Азаматтық қорғаныс, өртке қарсы қызмет органдары
халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады, төтенше жағдайлардың алдын-алу және жою,
Министрліктің негізгі міндеттерді іске асыру және өз функцияларын жүзеге
1) өз құзыретінің шегінде орындау үшін міндетті нормативтік құқықтық
2) өз құзыретіндегі мәселелер бойынша заңнаманы жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды
3) төтенше жағдайлар саласындағы нормативтерді, стандарттарды және ережелерді бекітуге
4) Министрлікке ведомстволық бағынысты ұйымдарды құру, қайта ұйымдастыру және
5) орталық және жергілікті атқарушы органдардан, өзге де ұйымдардан,
6) құқық қорғау органдарының, қарулы Күштердің әскери бөлімдер мен
7) белгіленген тәртіппен бекітілген айырым белгілерімен, арнаулы дабылдармен және
8) заңнамада айқындалған тәртіппен республиканың бүкіл аумағы бойынша бірыңғай
9) өз құзыретіндегі мәселелер бойынша халықаралық шарттар мен келісімдердің
10) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын-алу және
Қазақстан Республикасының төтенше жағдай
Министрлігі
Төтенше жағдайлар саласындағы
орталық орган болып табылады
Төтенше жағдайлардың алдын-алумен күрседі
Төтенше жағдайлар туындағанда оның салдарын жоюмен айналысады
Төтенше жағдайлар саласындағы іс-шараларды жетілдіру бойынша жылдағы басшылықты жүргізеді
3 - сурет - Қазақстан Республикасының төтенше жағдай Министрлігі
Жоғарыда айтып өткеніміздей, төтенше жағдайлар жөніндегі министрлікті – Министр
аумақтық органдардың (департаменттердің);
ведомстволардың: өртке қарсы қызмет Комитеті, мемлекеттік материалдық резервтер Комитеті
мемлекеттік мекемелер (әскери бөлімдер);
мемлекеттік кәсіпорындардан тұрады (біліктілікті арттыру орталығы).
Қазіргі кезеңде Министрліктің құрамында облыстық және қалалық деңгейдегі 25
Министрлік азаматтық құқықтық қатынасқа өз атынан түседі. Министрлікті жоғарыда
1) өзінің орынбасарлары мен Министрліктің ведомстволары, құрылымдық бөлімшелері, аумақтық
2) қызметке тағайындалуы және қызметтен босатылуы Қазақстан Республикасы Yкіметінің
3) Министрліктің құрылымын бекітеді;
4) Министрліктің жоғары офицерлік құрамының алмастыруына жататын лауазымдарының тізбесі
5) Министрліктің әскери қызметшілерін офицерлік құрамының алмастыруына жататын лауазымдардың
6) әскери қызметшілердің және өртке қарсы қызмет органдарының арнайы
7) Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігіне офицерлерді запастан әскери қызметке
8) Қазақстан Республикасының Президентіне Министрліктің айрықша көзге түскен қызметкерлерін
9) Министрліктің қызметкерлерін көтермелеу мәселелерін шешеді және тәртіптік жаза
10) Министрліктің бұйрықтарына қол қояды, сондай-ақ Министрлік қызметкерлерінің орындауы
11) өз құзыретінің шегінде Министрліктің құрылымдық бөлімшелері және аумақтық
12) өз құзыретінің шегінде ведомстволық бағынысты мекемелердің жарғыларын, сондай-ақ
13) Қазақстан Республикасының барлық мемлекеттік органдарында, өзге де ұйымдарында,
14) Қазақстан Республикасының Yкіметі белгілеген штат саны лимитінің шегінде
15) Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар қызметтері туралы ережені
16) аварияларды, апаттарды, табиғи зілзалаларды және олардың салдарларын, сондай-ақ
17) төтенше жағдайларда іс-қимылдарға тікелей басшылықты жүзеге асыру кезінде:
- жергілікті атқарушы органдармен келісе отырып, төтенше жағдайлар ауданындағы
- төтенше жағдайларды жою кезінде берілген тапсырмаларды орындауды қамтамасыз
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар Министрлігі азаматтық қорғаныс саласында да
Азаматтық қорғанысқа тікелей басшылықты жүзеге асырады;
Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдары, ұйымдары, сондай-ақ
Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдайлар қызметтері туралы Ережені бекітеді;
Азаматтық қорғаныс міндеттерін шешуге бағытталған мақсатты бағдарламалар әзірлеуді және
авариялық-құтқару жұмыстары мен басқа да кезек күттірмейтін жұмыстарды жүргізу
Қазақстан Республикасы Азаматтық қорғанысының бейбіт және соғыс уақытына арналған
Азаматтық қорғаныс саласындағы нормативтік құқықтық актілердің жобасын әзірлейді;
төтенше жағдайлардан қорғау саласында ұйымдар, оның ішінде коммерциялық емес
Азаматтық қорғаныстың әскер бөлімдері адам құрамының, Азаматтық қорғаныс ұйымдары
азаматтық қорғаныс мүдделері үшін қару-жарақ, техника, қорғаныс құралдары мен
Қазақстан Республикасының аумағында Азаматтық қорғаныс шараларының орындалуына мемлекеттік қадағалауды
Қазақстан Республикасы Азаматтық қорғанысының әскер бөлімдерінің жауынгерлік және мобилизациялық
Қарулы Күштерде, басқа әскерлер мен әскери құралымдарда Әскери қызмет
Азаматтық қорғаныстың инженерлік-техникалық іс-шараларының көлемі мен мазмұнын қалаларды және
Азаматтық қорғаныс саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады деп көрсетілген
Қазақстан Республикасындағы өрт қауіпсіздігі саласында Министрлік:
1) бірыңғай мемлекеттік саясатты жүргізеді, салааралық үйлестіру мен мемлекеттік
2) нормативтерді, стандарттар мен ережелерді бекітеді және келіседі, өрт
3) Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік өрт бақылауын жүзеге асырады;
4) өрт қауіпсіздігі саласындағы зерттеу қызметін, білімді насихаттауды, азаматтар
5) өрт қауіпсіздігі саласындағы сертификаттауды жүзеге асырады;
6) өз өкілеттіктері шегінде өрттер бойынша анықтауды жүзеге асырады;
7) меншік нысанына қарамастан өртке қарсы қызметтердің жұмысын үйлестіреді;
8) Өртке қарсы қызмет органдарының қатардағы және басшы құрамының
9) өз құзыреті шегінде өртке қарсы қызмет органдарының қатардағы
10) әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді жүзеге асыруды
11) объектілер құрылысына өрт қауіпсіздігінің талаптарын белгілейтін стандарттардың, нормалар
Ал өнеркәсіптік қауіпсіздік саласында төтенше жағдайлар Министрлігі:
Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдарының өнеркәсіптік қауіпсіздік
төтенше жағдайлардың алдын алу мен жою жөніндегі мемлекеттік инспекцияға
мамандандырылған мемлекеттік ғылыми-зерттеу ұйымдарын тарта отырып, өнеркәсіптік қауіпсіздік ережелерін
қауіпті өнеркәсіптік объектілердегі авариялардың себептерін тексеруді ұйымдастырады;
егер өнеркәсіптік қауіпсіздік ережелеріне сәйкес әзірленген аварияларды жою жоспарында
өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы ведомстволық бағыныстағы ғылыми-зерттеу ұйымдарының қызметіне басшылық
ғылыми зерттеулерді, білімді насихаттауды, халықты, өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы ұйымдардың
өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы заңдарының
әскерлендірілген тау-кен құтқару, газдан құтқару және фонтандарға қарсы қызметтер
қауіпті өндірістік объектілерді есепке алу ісін жүзеге асырады;
қауіпті өндірістік объектілерді бірдейлендірудің-объектіні ұйымдардың құрамында қауіпті өндірістік объектілер
өнеркәсіптік қауіпсіздіктің жай-күйі туралы ақпарат беру тәртібін анықтайды;
өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады, шетелдік ұйымдар
қауіпті өндірістік объектіде сөзсіз аварияға ұрындыру қаупі бар қызметті
Министрліктің Министрдің жанындағы консультативтік-кеңесші орган болып табылатын алқасы бар.
1- кесте - 2004 жылға қарағанда Қазақстан Республикасы облыстары
Облыстар, қалалар атаулары Оқиғалар
саны ТЖ ТЖ бойынша зардап шекті (адам) Оның ішінде
ТЖ-дан Тікелей шығын
(млн. тг.)/
ТЖ-да
2005 ж. 2004 ж. 2005 ж. 2004 ж. 2005
Астана қаласы 615
33 683
61 55
41 114
78 27
19 38
41 132,8
0,0 171,9
0,0
Алматы қаласы 1308
182 1135
304 493
239 320
311 76
68 69
88 1949,4
0,0 489,5
10,5
Алматы облысы 2068
313 2106
319 707
318 910
376 184
178 228
199 788,7
31,2 1018,9
130,7
Ақмола облысы 933
65 1843
125 101
72 256
176 70
44 90
81 107,7
14,7 138,0
3,9
Ақтөбе облысы 894
110 601
104 143
86 566
411 72
72 81
74 331,1
0,0 217,7
2,5
Атырау облысы 631
110 494
117 202
168 258
133 60
52 50
62 1744,2
0,0 182,3
0,0
ШҚО 3701
255 3611
252 603
245 700
300 177
175 197
163 733,8
98,8 629,1
17,1
Жамбыл облысы 1216
121 1003
98 835
201 771
176 99
65 72
43 373,4
8,0 352,9
226,9
БҚО 836
52 694
64 160
82 185
68 55
44 62
55 357,8
12,9 367,2
2,9
Қарағанды облысы 3928
269 3758
234 781
284 918
369 202
194 210
152 303,6
0,0 301,7
5,7
Қызылорда облысы 817
81 1065
59 527
81 1027
66 59
59 49
53 1272,9
0,0 125,0
0,0
Қостанай облысы 1670
89 1834
77 154
101 381
272 117
96 80
58 601,7
1,9 1000,2
130,4
Маңғыстау облысы 286
42 239
53 107
80 187
82 48
19 44
31 79,5
0,2 44,5
0,0
Павлодар облысы 1907
86 1773
53 113
51 239
71 57
36 87
38 1629,4
5,6 340,7
0,4
СҚО 795
93 963
111 111
97 345
123 87
84 110
107 542,4
2,7 317,5
1,0
ОҚО 2385
141 2113
120 116
219 1429
187 130
94 95
70 1229,9
19,1 78,0
0,0
Барлығы 23990 23915 6258 8606 1520 1562 15536,4
Барлығы
(ТЖ бойынша) 2042 2151 2365 3199 1299 1315 195,0
2 – кесте - 2005 жылға қарағанда Қазақстан Республикасы
Облыстар, қалалар атаулары Оқиғалар
саны ТЖ ТЖ бойынша зардап шекті (адам) Оның ішінде
ТЖ-дан Тікелей шығын
(млн. тг.)/
ТЖ-да
2006 ж. 2005 ж. 2006 ж. 2005 ж. 2006
Астана қаласы 595
67 372
27 61
59 38
32 49
38 18
14 107,4
0,0 107,8
0,0
Алматы қаласы 1070
154 862
176 459
240 377
235 80
69 75
67 554,5
0,0 1905,8
0,0
Алматы облысы 1506
279 1278
232 636
300 515
247 225
189 162
151 485,3
1,7 484,4
27,2
Ақмола облысы 748
50 499
44 80
74 64
47 64
54 43
31 52,8
2,6 70,6
10,0
Ақтөбе облысы 673
96 511
94 127
66 106
73 53
47 61
61 348,3
0,0 189,6
0,0
Атырау облысы 438
60 476
96 80
77 184
140 35
28 58
46 836,8
0,0 291,5
0,0
ШҚО 2074
179 2202
195 324
166 449
187 137
124 140
140 388,9
0,2 447,2
98,8
Жамбыл облысы 834
84 921
93 569
106 668
164 55
39 78
50 190,5
4,3 192,9
7,8
БҚО 694
75 544
47 130
68 97
52 59
59 41
41 162,6
0,0 135,5
12,9
Қарағанды облысы 2494
258 2449
211 351
285 332
197 201
196 158
152 172,6
0,0 156,7
0,0
Қызылорда облысы 671
57 624
68 338
62 416
66 42
34 55
50 193,8
0,0 194,1
0,0
Қостанай облысы 1575
70 1090
69 101
79 94
71 81
71 71
70 75,4
1,9 37,9
1,9
Маңғыстау облысы 294
39 183
28 45
37 69
61 28
27 29
16 413,2
0,8 68,1
0,2
Павлодар облысы 1268
33 1022
66 128
54 83
42 67
30 41
29 226,6
1,2 890,4
5,3
СҚО 711
75 458
79 80
75 100
84 71
71 79
72 37,4
0,2 41,2
2,7
ОҚО 1374
70 1747
124 764
94 936
189 69
64 106
85 164,1
2,0 113,7
1,5
Барлығы 17019 15238 4273 4528 1316 1515 4410,3
Барлығы
(ТЖ бойынша) 1646 1649 1842 1887 1140 1075 14,9
Төтенше жағдайлардың бұл көрсеткіші министрлік қызметінде белгілі дәрежеде алға
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің Мемлекеттік материалдық резервтер комитеті.
9. Комитет жүктелген міндеттерге сәйкес мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) мемлекеттік саясатты іске асыру саласында:
мемлекеттік резерв жүйесін басқарады, мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарын орналастыру,
ұйымдардың мемлекеттік резервті пайдалану мәселелері жөніндегі өтініштерін қарайды;
мемлекеттік резервке материалдық құндылықтарды жеткізуге арналған тапсырыстарды орналастырады;
мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарымен жасалатын операцияларға қатысушылармен жасалатын шарттардан
материалдық құндылықтардың аумақтық орналастырылуын жүзеге асырады және мемлекеттік резервті
мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарының болуы мен қозғалысының жиынтық есебін
мемлекеттік резервтің жинақталуын жүзеге асырады;
қолданыстағы заңнамаға сәйкес мемлекеттік резерв саласындағы мемлекеттік құпияларды қамтамасыз
2) мемлекеттік саясатты іске асыруды бақылау саласында:
мемлекеттік резервтің сақталуын бақылайды, сондай-ақ ұйымдарда жұмылдыру резерві материалдық
мемлекеттік резерв саласындағы нормативтік құқықтық кесімдердің орындалуын бақылайды;
ведомстволық бағынысты ұйымдардың және мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарын сақтауды
мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарын орналастырудың, сақтаудың, толықтырудың, жаңартудың және
сақтау пункттеріндегі материалдық құндылықтардың сақталуына тексерулер (тексерістер) жүргізеді.
10. Комитет өзіне жүктелген міндеттерді іске асыру және өзінің
1) өз құзыреті шегінде мемлекеттік органдардан, өзге де ұйымдардан,
2) мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарымен жұмыс жөніндегі ұйымдарға орындалуы
3) материалдық құндылықтарды (жаңарту және ауыстыру тәртібімен) жасап шығару
4) мемлекеттік резервтің материалдық құндылықтарын сақтау жөніндегі бұзушылықтарды жою
5) тиісті мемлекеттік органдардың лауазымды тұлғалары мен мамандарын тексерулер
6) ведомстволық бағынысты ұйымдарды құру, қайта ұйымдастыру және тарату
Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар жөніндегі министрліктің тағы бір ведомствосы
Комитеттің негізгі міндеті өрт қауіпсіздігін, өндірістік қауіпсіздікті, қауіпті өндірістік
мемлекеттік саясатты жүзеге асыру бағытында
мемлекеттік өрт қауіпсіздігі қызыметінің күштері мен құралына басшылық жасау;
заңға сәйкес Қазақстан Республикасының аумағында өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етеді;
өндірістік жарақаттанудың, аварияның, өрттің туу себептерін саралайды;
өрт қауіпсіздігін бұзу жөніндегі істер бойынша алдын ала анықтауды
Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі министрлігі осы бағыттағы еліміздің
Қорыта келгенде, айтарымыз Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі министрлігі
ҚОРЫТЫНДЫ
Төтенше жағдай институтына байланысты қандай көзқарас қалыптаспасын және оны
Төтенше жағдайды саралап қарай келгенде, жалпы бұл әкімшілік-құқықтық институт
Төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік орган еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін
Төтенше жағдайлар саласында Қазақстан Республикасында бірнеше мемлекеттік органдар қызмет
Қазақстан Республикасында табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын
– Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғанға дейінгі кезең (1991 жылға
Тәуелсіздік алғаннан кейін табиғи және техногендік сипаттағы мемлекеттік органдарды
Төтенше жағдайлар саласындағы арнайы органдардың айқындалып, тұрақты дамуға бет
Қазіргі кезеңде төтенше жағдайлар саласындағы басқару жүйесі әр түрлі
Төтенше жағдайлар жөніндегі заңнамаға берілген сипаттамаға қарайтын болсақ, еліміздегі
Еліміз техногендік сейсмологиялық тұрғыдан алғанда өте қауіпті аумақтардың қатарына
Қазақстан Республикасының Президенті еліміздегі төтенше жағдайлар саласындағы стратегиялық маңызды
Қазақстан Республикасының Президентінің төтенше жағдайлар саласындағы өкілеттігі өте ұшан
Қазақстан Республикасының Үкіметі табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар
Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлар саласындағы мемлекеттік органдардың құрылымы өте
Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі министрлігі осы бағыттағы еліміздің
Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі министрлігі осы саладағы мемлекеттік
Жергілікті жердегі мемлекеттік басқару органдары төтенше жағдайлар саласындағы туындаған
ТМД арасында бұдан да басқа, бірнеше бағыттарды төтенше жағдайлар
Қорыта келгенде, айтатын болсақ, төтенше жағдайлар енгізу барысында адам
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан -2030. –Алматы: ЮРИСТ, 2003. – 131 б.
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында.
Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттік жүйесін
Домрин А.Н. Институт чрезвычайного положения в зарубежных странах //
Гончаров И.В. Обеспечение основных прав и свобод в условиях
Гессен В.М. Исключительное положение. СПб.: юрид. кн. скл. Право,
“Төтенше жағдай туралы” Қазақстан Республикасының заңы. 8 ақпан 2003
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы 1996 жыл
Қазақстан Республикасында Азаматтық қорғанысты ұйымдастыру мен жүзеге асыру жөніндегі
Русак О.Н., Малаян К.Р., Занько Н.Г. Безопасность жизнедеятельности: учебное
Тіршілік қауіпсіздігі курсы бойынша жоғары оқу орындары студенттеріне арналған
Григорьев В.Н. Рогов В.Д. Феномены перестройки. Чрезвычайное положение. -
Большая Советская Энциклопедия. 3-издание. - М., 1978. – Т.29.
Безопасность жизнедеятельности: Учебное пособие для вузов / Под ред.
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар жіктемесін бекіту туралы
Григорьев В.М. Расследование преступлений в чрезвычайных условиях (правовое обеспечение,
Административное право Республики Казахстан. Общая часть. - Алматы. -
Қазақстан Республикасының Конституциясы. - Алматы: Қазақстан, 2003. – 90
Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы 2002 4-ші желтоқсандағы Қазақстан Республикасының
Авариялық құтқару қызметі және құтқарушылардың мәртебесі туралы 1997ж. 27
Азаматтық қорғаныс туралы 1997 жылғы 7 мамырдағы заңы //
Қазақстан Республикасының аумағында 2005 жылы болған төтенше жағдай деректерінің
Қазақстан Республикасының аумағында 2006 жылы тоғыз айында болған төтенше
Өрт қауіпсіздігі туралы 1996 жылғы 22 наурыздағы заңы //
Қауіпті өндірістік объектілеріндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы 2002 жылғы 3
Соғыс жағдайы туралы 2003 жылғы 5 наурыздағы // Төтенше
Терроризмге қарсы күрес туралы 1995 жылғы 13 шілдедегі заңы
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау туралы 2004 жылғы 28
Қазақстан Республикасының қорғанысы және қарулы күштері туралы // 2005.
Табиғи және техногендік сипаттағы жағдайлардың алдын-алу мен жою және
Баишев Ж. Конституционное право Республики Казахстан: Учебно-метод. пособие.
Майлыбаев Б. Юридическая категория. Институт президентсва (понятие, сущность, содержание,
Майлыбаев Б.А. Становление и эволюция института Президента Республики Казахстан:
Копабаев О.К. Конституционный закон: понятие и предмет регулирования //
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 18 желтоқсандағы №2688 Қазақстан Республикасының
Баймаханов М. К Разработке современной концепции функции государства //
Конституционное (государственное) право зарубежных стран / Под ред. Страшуна
Гадыльшина З.М. Правовое положение Кабинета министров – Правительства Республики
Калинина Л.А. Исполнительная власть в ее организационно-правовых формах. –
Елисеев Б.П. Система органов государственной власти в Российской Федерации.
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ереже / Қазақстан
Ибрагимов Х.Ю. Административное право. - Алматы: Данекер, 2000. -
Баянов Е. Әкімшілік құқықтың схемалар бойынша анықтамалары: Оқу құралы.
Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірмесі Заңтану / Жал.ред.бас.
ТЖА Төрағасының бірінші орынбасары Н.К. Бижановтың баяндамасы / Төтенше
Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс жөніндегі материалдардың ақпараттық-әдістемелік жинағы.
Төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс жөніндегі материалдардың ақпараттық-әдістемелік жинағы.
Қазақстан Республикасы Конституциясының түсіндірме сөздігі. - Алматы: Жеті жарғы,
Сапарғалиев Ғ.С. Государственное управление и местное самоуправление: иллюзии и
Калюжный В.А. Законодательство о местном государственном управлении и местном
Сапарғалиев Ғ.С. Қазақстан Республиканың Конституциялық құқығы: Академиялық курс. өңделіп,
Конституция Республики Казахстан. Научно-правовой комментарий / Под ред. Г.С.
Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы 2001. - 23
Төтенше жағдайлардың алдын алудың және оларды жоюдың мемлекеттік жүйесін
Соглашение о взаимодействии в области предупреждения и ликвидации
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы ақпараттар алмасу,
Соглашение о взаимопомощи в случаях аварий и других чрезвычайных
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы ақпараттар алмасу,
2
Төтенше жағдайлар жөніндегі органдар қызметінің құқықтық негіздері
Төтенше жағдайдағы объектілер жұмысының тұрақтылығын арттыру жолдары
Төтенше жағдайлардағы ішкі істер органдары әрекеттерінің негіздері
Азаматтық қорғанысты ұйымдастыру және жүргізу ерекшеліктері
Азаматтық қорғаныс пен шаруашылық объектілері
ҚР төтенше жағдайлары
«Медициналық апат» бейбіт және әскери уақыттағы төтенше жағдайлардағы халықты қорғаудың негізгі шаралары
Әкімшілік құқықтық режимдер
Төтенше жағдайлардағы ізгілік психологиялық қатынастың ерекшелігі, этикалық ережелерді бұзған үшін соттың жауапкершілігі
Бейбіт және соғыс уақытындағы төтенше жағдайлар