Салық көзі
Мазмұны
Кіріспе 2
1 Жеке табыс салығының методологиялық және теориялық аспектілері 4
1.1 Жеке табыс салығының мәні, мазмұны 4
1.2 Жеке табыс салығының даму эволюциясы 8
1.3. Жеке табыс салығының шетелдік тәжірибелері 21
II. Жеке табыс салығының қызмет ету механизмі. 30
2.1. Жеке табыс салығының қазіргі кездегі есептелу механизмі 30
ІІІ Жеке табыс салығы бойынша мәселелер және жетілдіру (шешу)
3.1. Жеке табыс салығының даму перспективалары және жетілдіру жолдары
Қорытынды 51
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 53
Кіріспе
Еліміз егемендігін алғаннан бастап нарықтық экономикаға бет алғалы бері
Жалпы, салықтар экономикалық өсуді қамтамасыз ететін маңызды фактор болып
Біздің бұл дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдаудағы басты себеп –
Дипломдық жұмысымның бірінші тарауында салықтардың жалпы теориясына кеңінен тоқталып,
Жұмыстың екінші тарауында бүгінгі таңдағы жеке табыс салығының бюджеттегі
Ал, жұмыстың ең соңғы үшінші тарауында бүгінгі күні бұл
Жалпы, 2004ж. 1 қаңтарынан жүзеге асырыла бастаған жаңа Салық
1 Жеке табыс салығының методологиялық және теориялық аспектілері
1.1 Жеке табыс салығының мәні, мазмұны
Салықтардың қалыптасып, дамуы мемлекеттің пайда болуымен басталады. Қазіргі кезде
Екінші кезең XVII ғ. соңынан бастап, XVIII ғ. соңына
Үшінші кезеңде мемлекет салықтарды бекіту және алудың барлық қызметтерін
Салық салу теориясының негізін қалаушы болып шотланд экономисі А.
Оның осы пікірінен бүгінге дейін мәнін жоғалтпаған төрт негізгі
Әділеттілік қағидасы, салық салу азаматтар арасында жалпыға бірдей және
Анықтылық қағидасы, төлем сомасы, әдісі және мерзімі төлеушіге анық
Ыңғайлылық қағидасы, салық төлеуші үшін ыңғайлы уақытта және ыңғайлы
Үнемділік қағидасы, салықты алуда жұмсалатын шығындарды қысқартуды қарастырады.
Салық салудың дамуының қазіргі заманғы кезеңінде оның әр түрлі
Салық салудың көп ғасырлық тарихына қарамастан, «салық» түсінігі экономикалық
Л.К. Воронова салықтарға келесідей түсінік берді: бұл өкілітті мемлекеттік
Бұдан да нақты анықтаманы Э.Д. Соколова ұсынады: «Салық –
Өкінішке орай, бұл анықтама салықтың белгілерін ажыратпады, нәтижесінде ол
Қазақстандық ғалым Е.В. Порохов «қаржылық - құқықтық» тұрғыдан салыққа
Еліміздің салық жүйесінің негізі 1991ж. 24 желтоқсанда «Қазақстан Республикасының
Бұл заңның енгізілуі кезеңі КСРО-ның ыдырауына байланысты алғашқы байланыстардың
Заңдық актілерді құруда өзінің тәжірибелерінің болмауынан, сондай-ақ салық салудың
1.2 Жеке табыс салығының даму эволюциясы
Салықтардың көптігі (43 түрі болды, оның ішінде: 16 жалпы
1 кезең (1992-1995жж.) – заңды түрде салықтар мен алымдардың
2 кезең (1995-1999жж.) – бұл дамыған шетел мемлекеттерінің және
3 кезең (1999-2001жж.) – экономикалық өсудің басталуымен, макроэкономикалық көрсеткіштердің
Бұл салық салынатын базаның тұрақтану және өсу кезеңі, нәтижесінде
Корпоративтік табыс салығы мен қосылған құн салығының біршама өскендігін
Ол уакытта мемлекеттің салық төлеушілермен салықтық қатынастары өзгерді, бұл
4 кезең – отандық салық жүйесін қайта құру 2001ж.
Салық кодексінде салықтарға келесідей анықтама беріледі:
«Салықтар – бұл заңды және жеке тұлғалардың мемлекеттік бюджетке
Салықтардың мәні мемлекеттің өзінің қызметін жүзеге асыруы үшін өзінің
Салықтардың қызметі – бұл оның қасиеттерін бейнелеу әдісі, іс-әрекет
Фискалдық (бюджеттік, мобилизациялық, аккумуляциялық, жинақтаушы);
Бақылау;
Қайта бөлу;
Реттеуші, оның өзі мынадай функция астыларынан тұрады:
а) Ынталандырушы
б) Шектеуші
в) Ұдайы өндірістік
Салықтардың фискалдық қызметі салықтардың экономикалық табиғатынан туындайды.
Салықтардың бақылау қызметі мемлекеттің өзінің қаржылық базасының қалыптасуына, ұдайы
Қайта бөлу қызметі әлеуметтік сипатта айқын бейнеледі. Ол халықтың
Салықтардың реттеуші қызметі олардың ұдайы өндіріс масштабтары мен динамикасына
Салықтың негізгі экономикалық белгілеріне мыналар жатады:
салықтардың ақшалай нысанда болуы;
салықтардың қайтарымсыздығы және баламасыздығы;
салықтардың объектісі, субъектісі, төлеу мөлшері мен мерзімінің нақтылығы;
салықтар мемлекеттің табысы болып табылады.
Салықтың заңи белгілеріне мыналар жатады:
салық заңмен бекітіледі және енгізіледі;
салық – бұл еріксіз сипаттағы міндетті төлем.
Салық жүйесі мемлекетпен бекітілген және орталықтандырылған жалпы мемлекеттік қаржылық
Қазіргі кезде Қазақстанда мынадай салықтар қызмет етеді:
Корпорациялық табыс салығы
Жеке табыс салығы
Қосылған құн салығы
Акциздер
Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері
Әлеуметтік салық
Жер салығы
Көлік құралдары салығы
Мүлік салығы
Осы салықтардың ішіндегі жеке табыс салығын, оның мәні мен
мазмұнын, есептелу механнзміне келесі бөлімде кеңірек тоқталамыз.
Салық элементтерінің жиынтығы кез келген салық түрі үшін әмбебап
сипатқа ие, яғни кез келген салық нақтылы элементтер тобынан
Салықтың негізгі элементтеріне мыналар жатады:
Салық субъектісі;
Салық объектісі;
Салық оклады;
Салық жеңілдіктері;
Салық төлеу тәртібі;
Салық төлеу әдістері;
Салық көзі;
Салық кезеңі;
Салық өлшем бірлігі;
Салық органдары мен салық төлеушілердің құқықтары мен міндеттері;
Салықты төлеуді бақылау;
Салық масштабы.
Әрбір салық осы элементтердің кешенінен тұрады. Егер осы элементтердің
Салық субъектісі – бұл салық міндеттемесінде қарастырылған мөлшерде, тәртіпте
Салықтың маңызды және қажетті элементтерінің бірі – оның объектісі.
Салық базасы салық сомасын есептеу үшін негіз болып табылады,
Салықты есептеу мақсатымен салық пәнін өлшеу үшін сәйкес масштабты
Салықтың өлшем бірлігі – бұл салық базасын сандық жағынан
Салық ставкасы – бұл салық салу бірлігіне салық мөлшері.
тұрақты немесе пайыз нысанында белгіленеді.
Пайыздық салық ставкасы прогрессивтік, регрессивтік және
Прогрессивтік ставкалар салық салынатын табыстың өсуіне сәйкес өсіп отырады.
Регрессивтік ставкалар – керісінше, яғни салық салынатын табыстың өсуіне
Ал, пропорционалдық ставкалар салық салынатын табыстың мөлшеріне байланыссыз тұрақты
Салық салу әдісі – бұл салық базасының өсуіне байланысты
декларациялық, ол салық төлеушінің салық органдарына салық объектісінің көлемі,
төлем көзінен ұсталынуы, әдетте ол кәсіпорынның бухгалтериясымен немесе табыс
кадастрлық, сәйкес салықты есептеу барысында пайдаланатын салу объектісінің орташа
Салықтың келесі элементі – оны төлеу тәртібі. Салықты төлеу
Салық кезеңі – салық базасы қалыптасатын және салық міндеттемесінің
Салық көзі – салық салынатын табыс. Салық салынатын табыс
Кез келген мемлекетте салық элементтерінің жүйесінде маңызды орынды салық
Салық субъектісі бойынша жеңілдіктер. Мысалы: транспорттық құралдарға салықты төлеуден
Салық қызметі органы ҚР-сы Қаржы министрлігі Салық комитетінен және
Жеке тұлғаларға салынатын табыс салығы алғаш рет Ұлыбританияда
XXғ. I жартысында ол шамамен барлық индустриалды дамыған елдерге
Шектелмеген міндеттілік елде тұрақты тұрғылықты жері бар жеке тұлғаларға
Шектелген салық міндеттілігі елде тұрақты тұрғылықты жері жоқ жеке
Табыс,
мың сом
100-
80 -
60 -
40 -
20 -
Салықты төлегеннен кейін
Салықты төлегенге дейін
0 20
1-қисық салықты төлегенге дейін табысты бөлудегі теңсіздікті көрсетеді.
2-қисық прогрессивті салықтар салықты төлегеннен кейін қалатын
Жеке табыс салығы мемлекеттік бюджеттің кірістерінің басты көздерінің бірі
Кез келген мемлекет үшін тәуелсіздік пен дербестікке қол жеткізу
Дамыған елдерде жеке табыс салығы көптеген қызметтерді атқарады:
фискалдық, яғни осы салықтың есебінен мемлекттік бюджет кірістерінің елеулі
жиынтық сұранысты ынталандырушы, оның ішінде тұтыну сұранысын ынталандыру, яғни
әлеуметтік әділеттілік, яғни әлеуметтік әділеттілік құралы ретінде жеке табыс
Келесі позицияны «ұсыныс экономикасы» теориясының жақтаушылары және монетаристер алады.
Осылайша, бүгінгі таңда жеке табыс салығын қалыптастыруда теоретикалық мектептер
- табыстардың теңсіздігін ретке келтіру, яғни әйгілі «Лоренц қисығына»
- «құрылған автоматтық стабилизатор», яғни бұл салық макроэкономика теориясына
Жеке табыс салығы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетін қалыптастыруда да
2002ж. бюджетке 77381 млн. тенге түсті, бұл салық бюджетке
Салық заңнамасының соңғы реформаларына дейін 1991 жыл мен 2001
Бұл салық түрінің бюджетке түсімі өсуде:
200 жылмен салыстырғанда 2001ж. 34,42 % -
2-кесте
Қазақстан Республикасының бюджетінежеке табыс салығынан түскен түсімдерінің динамикасы.
Жылдар 2000 (базалық) 2001 2002
Жеке табыс салығынан бюджетке түсетін түсімдер
(млн.теңге) 51016 68573 77381
Түсімдердің өсімі ( %) - 34,42 51,68
2004ж. 1 қаңтарынан бастап, Салық кодексіне бірнеше өзгерістер мен
Осылайша, Қазақстанда айлық есептік көрсеткіш мәніне тәуелді жеке табыс
Осылайша, Қазақстан Республикасында қызмет ететін жеке табыс салығының жаңа
2003ж. көктемде республика Президенті Н. Назарбаев 2004ж. арналған сыртқы
1.3. Жеке табыс салығының шетелдік тәжірибелері
Жеке табыс салығының алыну қағидаларына талдау жасау барысында бірнеше
Төленетін салықтың сомасын анықтау үшін нақты алынған жылдық табыстан
Салық бір жыл ішінде төрт бөлікке бөлініп төленеді. Салық
Ал, Финляндия территориясында алты айдан астам уақыт болған жеке
Қазіргі кездегі Италияның салық жүйесінде мемлекеттік табыстардың негізгі көзі
Жеке табыс салығының 4 ставкасы бар: 10,22,27,50% -дар мөлшерінде.
Австрияда табыс салығы 1988ж. табыс салығы туралы заңмен бекітілген
2-кесте
Австриядағы жеке табыс салығының ставкалары3
Салық салынатын табыс сомасы, австр. шилинг Салық ставкасы Түзету
56800 –ге дейін
56900 -63600
63700 -150000
150100 – 300000
300001 – 700000
700000 – нан жоғары 0
10
22
32
42
50 0
25000
11000
26000
56000
112000
АҚШ федералдық бюджетінің кірістерінің құрылымында аса көп үлесті жеке
Жиынтық жалпы табысты анықтау үшін барлық алынған табыстар қосылады:
Жиынтық жалпы табыстан іскерлік шығындар алынады. Оларға капиталдық активтерді,
Таза табыс шамасынан жеке салықтық жеңілдіктер, ең алдымен табыстардың
Германияда табыс салығы прогрессивті. Оның минималды ставкасы – 19%
Салықтың максималды ставкасы табысы 120 мың маркадан асатын азаматтарға
Табыс салығының салу объектісі болып адамның барлық табыстары, яғни
Салынатын табысты анықтау үшін түсімдерден шығындар алынады. Сонымен бірге
Жалақыға салынатын салықты анықтау үшін мынадай категориялар: сыныптар, салықтық
I сынып – балалары жоқ жалғыз
II сынып – асырауында баласы бар ажырасқан немесе жесір
III сынып – үйленгендер, егер жанұяда жұбайлардың бірі қызмет
IV сынып - әйелі де, күйеуі де
V сынып – үйленгендер, қызмет ететіндер, екеуінің біреуінде
VI сынып – бірнеше жерде жалақы алатын жұмысшылар.
Салықтық кестелерді сыныптар, сондай-ақ жанұядағы балалрдың саны, олардың кімнің
Жалақыдан ұсталатын салық салықтық картаның негізінде жүргізіледі. Карта общинада
Испанияда табыс салығы туралы Заң 1991ж. 6 маусымда қабылданды
Салық салынатын базаға келесілер жатады:
жалақы, зейнетақы, жұмыссыздық бойынша жәрдемақылар, заттай табыстар;
капиталдан түсетін табыстар;
мүлік өсімі
Ал, оған жатпайтындар:
ауру бойынша жәрдемақылар;
ұтыстар мен премиялар (мемлекеттік және аймақтық);
мемлекеттік стипендиялар.
Салық салынатын базадан әлеуметтік сақтандыруға аударымдар, салық салынатын базаның
Салық резиденттерге (183 күннен көп тұрса), сондай-ақ барлық табыстар
Резидент емес тұлғалар төлем көзінен 25 –дық ставка бойынша
Декларация келесі жылдың 20-маусымына дейін тапсырылады. Төлемді 2 кезеңге
Францияның табыстар салығының тобында маңызды орынды жеке тұлғалардан алынатын
Жеке табыс салығы прогрессивті сипатта 0-ден 56,8%–ға дейін салынады.
Жапонияда жеке тұлғалар мемлекеттік табыс салығын 5 ставкасы бар:
Сонымен бірге салық төлеушінің жанұялық жағдайын ескеретін салынбайтын минимум
II. Жеке табыс салығының қызмет ету механизмі.
2.1. Жеке табыс салығының қазіргі кездегі есептелу механизмі
Салық салу объектілері бар жеке тұлғалар жеке табыс салығын
Жеке табыс салығы салынатын объектілеріне:
төлем көзінен салық салынатын табыстар;
төлем көзінен салық салынбайтын табыстар жатады.
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынатын табыстарына:
қызметкердің табысы
біржолғы төлемдерден алынған табыс;
жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы зейнетақы
төлемдері;
дивидендтер, сыйақылар, ұтыстар түріндегі табыс;
стипендиялар;
жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табысы жатады.
1. Қызметкердің жұмыс беруші есептеген, салық шегерімдері сомасына
Жұмыс беруші материалдық, әлеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық
Қызметкердің заттай нысанда алған табысына:
заттай нысандағы еңбекақы;
қызметкер алған тауарлар, қызметкердің мүддесін көздеп орындалған
жұмыстар, қызметкерге өтеусіз негізде көрсетілген қызметтер;
қызметкердің үшінші тұлғалардан алған тауарлар (жұмыстар, қызмет
көрсетулер) құнын жұмыс берушінің төлеуі кіреді.
Ал, қызметкердің материалдық пайда түрінде алған табысына мыналар жатады:
қызметкерге сатылатын тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) сатып алу бағасы
жұмыс берушінің шешімі бойынша қызметкердің оның алдындағы қарызының немесе
жұмыс берушінің қызметкердің өз қызметіне байланысты емес шығындарының орнын
Біржолғы төлемдерден түскен табысқа, өздерінің қызметіне байланысты жеке кәсіпкердің,
Төлем көзінен салық салынатын зейнетақы төлемдеріне салық төлеушілердің зейнетақы
Дивидендтер, сыйақылар (жинқтаушы сақтандыру шарты бойынша сыйақыларды қоспағанда) мен
Білім беру ұйымдарында оқып жүргендерге төлеуге арналған ақша сомасы,
Жинақтаушы зейнетақы қорларындағы зейнетақы жинақтары есебінен; жеке тұлғаның жинақтаушы
Қызметкердің төлем көзінен салық салынатын табысын анықтау кезінде
салық жылы ішіндегі әрбір ай үшін шегерімге мыналар жатқызылады:
Қазақстан Республикасының заң актісінде табысты есептеудің тиісті айға белгіленген
Асырауындағы адам пайда болған айдан бастап қызметкердің асырауындағы отбасының
Аталған шегерімдер бір салық төлеушінің табысына – отбасы мүшесіне
Бірге тұратын және орта шаруашылық жүргізетін ерлі-зайытылар, балалары мен
Асырауындағы адам айлық төлеушінің табысы есебінен өмір сүретін және
жинақтаушы зейнетақы қорларына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде төленетін
Қазақстан Республикасының тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы
жинақтаушы зейнетақы қорларына Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшердегі ерікті
жеке тұлғаның өмірі мен денсаулығын жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша
Салық төлеушіге шегерім жасау құқығы өзі берген өтініштің және
Салық жылы аяқталға дейін қызметкерді жұмыстан шығару кезінде салық
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынбайтын табыстарына табыстардың мынадай
мүліктік табыс;
жеке кәсіпкердің салық салынатын табысы;
адвокаттар мен жеке нотариустардың табысы жатады.
Салық төлеушілердің мүліктік табысына:
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік қажеттіліктер үшін сатып алынған
а) бір жылдан аз уақыт меншік құқығында болған жылжымайтын
мүлікті;
б) бағалы қағаздарды, сондай-ақ заңды тұлғадағы қатысу үлесін;
в) қымбат бағалы тастар мен қымбат бағалы металдарды, олардан
2) мүлікті жалға беруден алынған табыс жатады.
Мүлікті сату құны мен бағалау құны аралығындағы, бірақ оны
Заң көмегін, нотариаттық іс-әрекеттер ақысын қоса алғанда, адвокаттық және
Адвокаттар мен жеке нотариустардың табыстары бойынша жеке табыс салығының
Төлем көзінен салық салынбайтын басқа табыстарға Қазақстан Республикасының шегінен
Салық агенттері жеке табыс салығын есептеу мен ұстап қалуды
Салық агенттері төленген кірістер бойынша салықты аударуды төлем төленетін
Салық агенттері жеке табыс салығы бойынша есеп-қисапты салық органына
Жеке табыс салығы бойынша есеп-қисапқа қосымшада жеке тұлғаның төленген
Салық төлеушінің салық жылы ішіндегі салық салынатын табыстарына мынадай
Салық төлеушінің салық
салынатын табысы Ставкасы
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын табыс
15 еселенгеннен бастап 40 еселенген жылдық есептік көрсткішке
40 еселенгеннен бастап 200 ееленген жылдық есептік көрсеткішке дейін
200 еселенгенне бастап 600 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін
600 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен бастап және одан жоғары
Қызметкерлердің Қазақстан Республикасының тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет
Жеке табыс салығы бойынша декларацияны мына резидент салық төлеушілер:
төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
2) тұрғын үй салу мен осындай
3) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден
жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел
банктеріндегі шоттарда ақшасы бар жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заң актілеріне
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, судьялар тапсырады.
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы заң актілерінде
Жеке тұлғалар табыстарының мынадай түрлеріне салық салынуға тиіс
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен
балаларға және асырауындағы адамдарға алынған алименттер;
жеке тұлғаның өмірі мен денсаулығына келтірілген зиянды Қазақстан Республикасының
жеке тұлғалардың қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және
мемлекеттік бағалы қағаздармен және агенттік облигациялармен жасалған операциялардан түскен
әскери қызмет міндеттерін атқарған кезде әскери қызметшілерге, белгіленген тәртіппен
лотерея бойынша 5 айлық есептік көрсеткіш шегіндегі ұтыстар;
тиісті жылға арналған республикалық бюджет туралы Қазақстан Республикасының заң
гранттар қаражаты есебінен төленетін төлемдер (еңбекақы түріндегі төлемдерден басқа);
тұрақты жұмысы жолда өтетін немесе жүріп-тұру сипатында болатын не
экологиялық апат немесе ядролық сынақ полигонындағы ядролық сынақтар салдарынан
1941-1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысына қатысушылардың және оларға теңестірілетін
өткізілер күні қор биржасының «А» және «В» ресми тізімінде
мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен төленетін біржолғы төлемдер
(еңбекақы түріндегі төлемдерден басқа);
салық жылы ішінде медициналық қызмет көрсетулердің (косметологиялық қызмет көрсетулерден
қызметтік іссапарлар кезінде осы Кодекстің 93-бабында белгіленген мөлшерде төленетін
қызметкер ұйымымен бірге басқа жерге жұмысқа ауысқан не көшкен
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын дипломатиялық немесе
шет мемлекеттің мемлекеттік қызметінде жүрген шетелдік жеке тұлғалардың сол
Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын және Қазақстан Республикасының шет
Зейнетақы төлеу жөніндегі мемлекеттік орталықтан берілетін зейнетақы төлемдері;
жұмыс берушінің жиынтық жылдық табысты алуға байланысты емес және
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде дала жағдайында геологиялық-барлау, топографиялық-геодезиялық
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде республикалық бюджет қаражаты есебінен
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жұмыс берушінің қызметкерлерді өздерінің өндірістік
жұмыс берушінің вахталық әдіспен жұмыс істейтін адамдарға өндіріс объектісінде
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін әлеуметтік төлемдер;
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде, жүкті болғанда және босанғанда
білім беру ұйымдарында оқитындарға Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мемлекеттік
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген нормалар бойынша берілген арнаулы киімнің,
өздерінің қызметін жүзеге асыру мақсатында жеке кәсіпкер, жеке нотариус,
ізгілік, қайырымдылық көмек түрінде алынған мүліктің құны;
32) он алты жасқа толмаған балалар үшін балалар лагеріне
33) еңбек (қызметтік) міндеттерін орындау кезінде қызметкердің өміріне және
34) шарттың қолданылу кезеңіндегі сақтандырудың кез келген түрі кезінде
35) өз қызметкерлерін міндетті сақтандыру шарттары бойынша жұмыс беруші
36) төлем көзінен салық ұсталғандығын растайтын құжаттар болған жағдайда,
37) материалдық нұсқаның орнын толтырудың сот шешімі бойынша тағайындалған
38) жинақтаушы зейнетақы қорлары салымшыларының жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша
39) сақтандырылушы қайтыс болған жағдайда жинақтаушы сақтандыру шарты бойынша
ІІІ Жеке табыс салығы бойынша мәселелер және жетілдіру (шешу)
3.1. Жеке табыс салығының даму перспективалары және жетілдіру жолдары
Кез келген мемлекет үшін тәуелсіздік пен дербестікке қол жеткізу
Дамыған елдерде жеке табыс салығы көптеген қызметтерді атқарады:
фискалдық, яғни осы салықтың есебінен мемлекттік бюджет кірістерінің елеулі
жиынтық сұранысты ынталандырушы, оның ішінде тұтыну сұранысын ынталандыру, яғни
әлеуметтік әділеттілік, яғни әлеуметтік әділеттілік құралы ретінде жеке табыс
Келесі позицияны «ұсыныс экономикасы» теориясының жақтаушылары және монетаристер алады.
Осылайша, бүгінгі таңда жеке табыс салығын қалыптастыруда теоретикалық мектептер
- табыстардың теңсіздігін ретке келтіру, яғни әйгілі «Лоренц қисығына»
- «құрылған автоматтық стабилизатор», яғни бұл салық макроэкономика теориясына
Жеке табыс салығы Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетін қалыптастыруда да
2002ж. бюджетке 77381 млн. теңге түсті, бұл салық бюджетке
Салық заңнамасының соңғы реформаларына дейін 1991 жыл мен 2001
Бұл салық түрінің бюджетке түсімі өсуде:
200 жылмен салыстырғанда 2001ж. 34,42 % -
2-кесте
Қазақстан Республикасының бюджетінежеке табыс салығынан түскен түсімдерінің динамикасы.
Жылдар 2000 (базалық) 2001 2002
Жеке табыс салығынан бюджетке түсетін түсімдер
(млн.теңге) 51016 68573 77381
Түсімдердің өсімі ( %) - 34,42 51,68
2004ж. 1 қаңтарынан бастап, Салық кодексіне бірнеше өзгерістер мен
Осылайша, Қазақстанда айлық есептік көрсеткіш мәніне тәуелді жеке табыс
2004ж. 1 қаңтарына дейін салық төлеушінің салық жылы ішіндегі
3-кесте
2004ж. дейін жеке табыс салығының ставкалары
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін салық салынатын кіріс
15 еселенген жылдық есептік көрсткіштен 40 еселенген жылдық
40 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен, 600 еселенген жылдық есептік
600 еселенген және одан жоғары 600 еселенген жылдық
4-кесте
Ал, 2004ж. 1 қаңтарынан бастап жүзеге асырыла бастаған жеке
15 еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін салық салынатын кіріс
15 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 еселенген жылдық есептік
40 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 200 еселенген жылдық есептік
200 еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 600 еселенген жылдық есептік
600 еселенген және одан жоғары 600 еселенген жылдық
Осы 2 кестені салыстырып, талдау жасайтын болсақ, салық ставкаларының
Осылайша, Қазақстан Республикасында қызмет ететін жеке табыс салығының жаңа
2003ж. көктемде республика Президенті Н. Назарбаев 2004ж. арналған сыртқы
Бұл бағыттардың ішінде өзімнің дипломдық жұмысыма қатысты мәселелерге тоқталатын
Жеке табыс салығының қазіргі кездегі негізгі перспективаларының сәтті оралуы
Қорытынды
2003ж. көктемде республика Президенті Н. Назарбаев 2004ж. арналған сыртқы
Бұл бағыттардың ішінде өзімнің курстық жұмысыма қатысты мәселелерге тоқталып
13000 теңгеге дейін – 5%
13000 – 35000 теңгеге дейін – 8%
35000 – 175000 теңгеге дейін – 13%
175000 – 525000 теңгеге дейін – 15%
525000 теңгеден жоғары – 20%
Жалпы, жеке табыс салығы бюджет түсімдерінің ішінде екінші орынды
Жеке табыс салығының қазіргі кездегі негізгі перспективаларының сәтті оралуы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Қазақстан Республикасының жаңа «Салық және бюджетке төленетін басқа да
ҚР-ның «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
“Қазақстан Республикасының салық жүйесі туралы” Заңы.-Алматы: “Қазақстан”, 1992
Ермекбаева Б.Ж «Салықтар және салық салу» Алматы: Қазақ
5. Ермекбаева Б.Ж.. Лесбеков Г.А. «Основы налогооблажения».- Алматы:
6. А.И. Худяков «Налоговая система Казахстана. Подоходный налог».
7. Д.Г. Черник «Налоги» - Москва: Финансы, ЮНИТИ,
9. Д.Г. Черник «Основы налоговой системы». – Москва.:
1998
10. Карагусова Г. «Налоги: сущность и пракика использования».
11.Мещерякова О.В. «Налоговая система развития стран мира:
12. «Налоговый консультант», №4, 2002.
13. «Налоговый консультант», №10,2001.
14. «Мир финансов», №12, 2003.
15. «Мир финансов», №2, 2004.
ҚР Қаржы Министрлігінің статистикалық бюллетені, № 12, 2000-2003
Мещерякова О.В «Налоговые системы развитых стран мира: Справочник. –
ҚР Қаржы Министрлігінің статистикалық бюллетені, № 12, 2000-2003
55
ҚР салық жүйесі. Салықтың Қазақстан Республикасының экономикасына тигізер әсері
Салық мекемесіндегі іс-тәжірибе есебі
Табыс салығы
Жергілікті табыс салығы
Мемлекеттік қаржылық реттеудің экономикадағы құрама бөлігі – салықтық реттеу
Мүлік салығының қызметі
САЛЫҚ ҚҰРЛЫСЫ МЕН ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
Экологиялық құқық негізінің түсінігі, пәні, жүйесі
ҚР салық қызметін ұйымдастыру
Қаржы жүйесіндегі мемлекет кірістерінің орны мен рөлі