Қазақ мақал - мәтелдері
Қазақстан Республикасының білім
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті
Педагогика кафедрасы
Реферат
Тақырыбы: «Мақал-мәтелдердің тәрбиелік мәні»
Орындаған: Муратбаев Д.М.
І курс магистранты
Тексерген: Сатиева Ш.С.
Психология ғылымының
кандидаты, доцент
Семей 2008
Тiл халықтың қоғамдық, әлеуметтiк өмiрiмен, саяси-экономикалық
Мақал-мәтелдер сонау ерте заманнан, сан ғасырлар
Мақал-мәтелдер барлық өмір саласын қамтып, қай
Мәселен, мақал-мәтелдерде адамгершілік, имандылық тәрбиесіне байланысты
Мақал - өмір құбылыстарын жинақтап көрсететін
Еңбекте «Адам» бөліміне әке-шеше, бала тақырыбына
Ас, тамақ тақырыбына қатысты ММ-дер. Әр
Ас иесімен тәтті, табағымен сәнді
Жақсы ас қалғанша, жаман қарын жарылсын
Қазақ халықы — қонақ күтіп, тамақ
Жақсы ас қалғанша, жаман қарын жарылсын
мақалы тамақты, оған қаншалықты еңбек сіңірілетіндігін
«Қоғам» саласына жататын аңшылық кәсіпке қатысты
Әрбір сала бойынша қатысқан жүздеген, тіпті
Ерді намыс өлтіреді
Қоянды қамыс өлтіреді.
Қазақ халықы қоянды таршылық кезеңдерде тамақ
Қазақ халықы арасында кең тараған қоянды
Ерді намыс өлтіреді,
Қоянды қамыс өлтіреді -деген мақал қалыптасқан.
Көріп отырғанымыздай, жоғарыда келтірілген этнографиялық, этнолингвистикалық
Туыстыққа, шығу тегіне қатысты ММ-дер. Қазақ
Жеті атасын білмеген жетесіз,
Арғы тегін білмеген тексіз (қазақша)
Жеті атасын білмеген — жетімдіктің белгісі
Жеті атаның жөнін біл,
Жеті рудың тілін біл (қазақша)
Қазақ елі жеті атаны білуді қатаң
Кез келген ұлт өкілдерінің көзқарасы мен
Мәтел – негізгі түйіндеуін кесіп айтпайтын,
Мақал-мәтелдер ойды жандандырып, өткірлік, ұлттық сипаттағы
Мақал-мәтелдер сөйлесу тілін де, жазу тілін
Қазіргі таңда дәстүр мен халық даналығының
Мақал-мәтелдердің құрылымын жаңа ғасыр баспалдағында мәдени-ұлттық
Жиынтығы тілде мақал-мәтелдердің, қанатты сөздердің тілдік
Мақал-мәтелдер – халықтың рухани-эстетикалық, көркемдік қазынасы.
«Жақсылық ағаш басында, жамандық аяқ астында»
Мақал-мәтелдер өзінің мазмұны жағынан халық өмірінің
Мақал-мәтелдердің экспрессивті стилистика тұрғысынан қолдану ерекшеліктері
Ол ұлттық менталитет ерекшелігінің негізінде қалыптасып,
Қандай тарихи дәуiрде болмасын халықтар тiлдерiнiң
ММ-дердiң қалыптасуына белгілі бір жағдаяттар негiз
ӘДЕБИЕТТЕР
А.Қыдыршаев. Шешендіктану, – Орал, 2004ж.
Ә. Болғанбайұлы, Ғ. Қалиұлы. Қазіргі қазақ
Ә.Қоңыратбаев. Қазақ фольклорының тарихы, – Алматы,
Б.Адамбаев. Шешендік сөздер, - Алматы, 1969ж.
Г.Қасымова. шешендік өнерінің негіздері және тілдік
Г.Қасымова. шешендік өнерінің негіздері, – Алматы,
Ғ.Жандыбаев. Сөз мәйегі, – Алматы, 1998ж.
Ерасов Б. Рухани құндылықтар әлемі: Әлеуметтік
Құл-Мұхамед Рақымғали Абрарұлы. Қазақ мәдениеті құндылықтарының
М.Әуезов. Әдебиет тарихы, – Алматы, 1991ж.
Н.Төреқұлов, М.Қазыбеков. Қазақтың би-шешендері, – Алматы,
Ө. Тұрманжанов. Қазақ мақал-мәтелдері. Алматы, 1993.
С.Негимов. Шешендік өнер, – Алматы, 1997ж.
І.Есхожин. Шешендік жырлар, – Алматы, 1993ж.
Қазақ мақал - мәтелдері
Қазақ тілінен ағылшын тіліне мақал мәтелдерді аудару
Қазақ халқының ауыз әдебиеті
Қазақ мақал-мәтелдерінің бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын дамытудағы ролі
Тәрбие үрдісінде мақал - мәтелдерді пайдалану
Ағылшын тіліндегі мақал - мәтелдердің зерттелуі
Қазақ тілінің маңызы
Ағылшын, қазақ және түрік тілдеріндегі анималистік мақал – мәтелдер
Қазақ паремиологиясының тіл білімінде зерттелуі
«Қазақ және ағылшын тілдеріндегі (адам, қоғам, табиғат) мақал-мәтелдердің этномәдени сипаты»