Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау әдістемесі
Мазмұны
Кіріспе....................................................................................................................3
1 Қазіргі нарық жағдайында өнімнің бәсекелік қабілетін арттыруың
1.1 Өнімнің бәсекелік қабілетінің мазмұны және негізгі түсініктері.................5
1.2 Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау әдістемесі...........................................11
2 “Фудмастер” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бәсекелік қабілетін САРАПТау
2.1 “Фудмастер ” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің экономикалық қызметін
2.2 Өнім сапасын арттыру – оның бәсекелік қабілетінің
шарты .....................................................................................................................25
3 Кәсіпорынның маркетингтік жүйесін жетілдіру – бәсекеге қабілетті
Қорытынды.......................................................................................................37
қОЛДАНЫЛған әдебиеттер кӨЗДЕРІ.......................................................39
Кіріспе
Қазақстан Республикасы экономикалық даму кезеңінің жаңа белесіне аяқ
Отандық сүт өндіруші кәсіпорындардың дамуы соңғы он жылдықта
Соңғы кездері нақты секторды дамыту бағытындағы басты міндеттер
Біз бұған өз экономикамыздың бәсекелестік қабілетін арттыру арқылы,
Осы курстық жұмысымның мақсаты – сүт өнімдерін өндіруші
Белгіленген мақсатқа жету үшін осы жұмыста келесі міндеттерді
өнімнің бәсекелік қабілетіне қатысты анықтамаларды зерттеу және олардың
нарық жағдайында бәсекелік қабілетке ықпал ететін факторларды анықтау
бәсекеге қабілетті өнімді қалыптастырудың маңызды тетіктерін айқындау;
өнімнің сапалық қасиеттерін жақсарту, кәсіпорынның бағалық саясатын, маркетингтік
және оларды шешу жолдарын ұсыну.
Қазіргі нарық жағдайында өнімнің бәсекелік қабілетін арттырудың теориялық
Өнімнің бәсекелік қабілетінің мазмұны және негізгі түсініктері
Елімізде нарықтық экономиканың қалыптасуы отандық тауар өндірушілерге шығаратын
Өнімнің бәсекелік қабілетінің мазмұны “бәсеке” терминімен тікелей байланысты.
Бәсекенің көмегімен нарықты баға арқылы реттеу мағынасын ағылшын
Джон Стюарт Милльдің көзқарасы бойынша экономиканы дамытуда бәсеке
Құн заңы бойынша
нарықтық құн мен нарықтық баға қалыптастырады”.
Бәсекені “жаңалық процедурасы” ретінде белгілі батыс экономисті Ф.Фон
Қазіргі ғалым экономистер өз еңбектерінде бәсекеге қатысты көзқарастарын
Гарвард бизнес мектебінің профессоры М.Портер өзінің “Халықаралық бәсеке”
Бәсеке тақырыбында өзінің елеулі еңбектерімен ерекшеленген ресейлік ғалым
ҚР “Бәсеке және монополистік қызметті шектеу туралы” Заңында:
Мәселен, профессор А.Ю.Юдановтың пікірінше: “өнімнің тұтынушы үшін тартымдылық
И.В.Сергеев “өнімнің бәсекелік қабілеті – тұтынушының қажетін өтейтін
И.Н.Герчикованың анықтауынша “ бәсекелік қабілет деп тұтынушының жеке
Р.А.Фатхутдиновтың пікірінше: “бәсекелік қабілет – объектінің нарықтағы ұқсас
Қазақстандық бір топ ғалымдар бәсекелік қабілетке төмендегідей анықтама
Жалпы өнімнің бәсекелік қабілетін екі топ факторлармен анықталатын
Шындығында, өнім бәсекеге қабілетті болуы үшін өткізілетін нарықтың
Қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру деңгейі және оған кететін шығындылық
Батыстың қазіргі заманғы бәсекелік қабілет теориясының авторы М.Портер
шығындылықты төмендету;
бөлшектеу;
жинақтау.
Бірінші жағдайды қамтамасыз ету үшін ұйым өзінің
Бөлшектеу стратегиясы барлық жағдайға әмбебап болып келеді. Бөлшектеу
Портердің ұсынып отырған үшінші стратегиясы бар ынтаны қызмет
Жалпы алғанда, өнімнің бәсекелік қабілеті бірнеше маңызды қасиеттерге
бәсекелік қабілет – салыстырмалы шама, яғни ол ұқсас
ол динамикалық шама, яғни уақытқа байланысты өзгереді, тауардың
әрбір тұтынушының жеке талғамы әрбір өнімнің бәсекелік қабілетіне
бәсекелік қабілет нақты, яғни, ол өнімнің белгілі бір
бәсекелік қабілетке әсер етуге болады, ол оның құндылығын
Өнімнің бәсекелік қабілет деңгейі әртекті және әр бағытта
Өнімнің бәсекелік қабілетін анықтайтын факторларды екі негізгі топқа
Авторлардың пікірі бойынша, субъективті факторлар өндірушіге байланыссыз, оларға
Объективті факторлар өндірушіге тікелей (сапа деңгейі) немесе жанама
Осы жіктеуге ұқсас, өнімнің бәсекелік қабілетіне әсер ететін
Эндрогендік факторлар өндірістік
сипаттайды және өнімнің техника
Экзогендік факторлар – әлемдік нарықтың немесе импорттаушы мемлекеттің
Тауарлардың өмірлік циклына байланысты бәсекелік қабілеттің факторларын екі
өнімді дайындау мен өндіру барысында пайда болатын факторлар
өнімді нарықта өткізу процесіне әсер ететін факторлар –
А.Трибулин бәсекелік қабілеттің факторларын сыртқы, сапалық және экономикалық
Екінші топ факторларын қазіргі қолданыстағы стандарттар, мөлшерлер, ұсыныстар
Бәсекелік қабілетке әсер ететін үшінші топтағы факторларға, өнімнің
Сонымен бірге, өнімнің бәсекелік қабілетіне әсер ететін факторларды
беделін жатқызуға болады.
Жалпы алғанда, әр кәсіпорын өзінің стратегиялық жоспарларын дайындау
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау әдістемесі
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау, бүгінгі күні, өндіруші үшін
Бүгінгі таңда өнімнің бәсекелік қабілетін бағалаудың көптеген әдістері
немесе сәйкессіздігі оның
Эксперттік әдісті қолданудың көптеген тиімділіктері бар. Ең алдымен,
Өнімнің бәсекелік қабілет көрсеткішін есептеуде оның сапасы мен
K = P/C →max,
мұндағы К – өнімнің бәсекелік қабілеті;
Р – тиімділігі (өнімнің сапасы)
С – өнімді алуға және пайдалануға кеткен шығындар.
Интегралдық әдісті есептеу жеке және топтық индекстердің
Сапалық көрсеткіштің жиынтық индекстері мына формуламен есептеледі:
Ik = ∑ qi ai ,
мұндағы Ik - сапаның топтық индексі
qi – сапаның i – параметрі бойынша жекелей
ai – жалпы құрамда i – параметрінің салмағы.
Алынған топтық индекс
жағынан сәйкестігін көрсетеді. Алайда, сапа тұтынушы үшін өнімнің
Тұтыну құны тауарды сатып алуға және жеткізуге (пайдалануға)
Іэ = ЦП / ЦПб = ∑
мұндағы ЦП,ЦПб – бағаланатын өнім
Ij , fj - бағаланатын өнім
j – түрінің шығыны.
Сапалық және құндық көрсеткіштердің топтық индекстері негізінде, бағаланатын
К = Ik / Іэ ,
бұл көрсеткіштердің негізгі мәні салыстырмалы өнімдердің арасындағы тұтынушылық
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалауда өзіндік ерекшелігі бар келесі
1 сурет - Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау схемасы
Негізінен, өнімнің бәсекелік қабілеті белгілі бір уақыт аралығында
Осы курстық жұмысымның талдауына негіз болып отырған сүт
Аталған әдіс сүт өнімдерінің бәсекелік қабілетін анықтауға кең
2 “Фудмастер ” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің бәсекелік қабілетін
2.1 “Фудмастер ” жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің экономикалық қызметін
Бүгінгі таңда қазақстандық сүт өнімдері нарқы әралуан болып
«ФудМастер» компаниясының тарихы сонау 1995 жылдан бастауын алады.
Компанияның алғашқы зауыты Алматы облысының Есік қаласында “ФудМастер
Йогурт өндірісі бойынша шағын цехтан басталған Есік зауыты
Есік сүт зауытындағы алғашқы жетістіктер Қазақстанда сүт өнімімен
«ФудМастер» компаниясы Жамбыл, Алматы, Оңтүстік Қазақстан және
Ақмола облыстарында сүт қабылдау торабын ұйымдастырды. Мұндай жеке
1997 жылдың қаңтар айында “ФудМастер – НС
Кәсіпорын өнімдері – тұтастай сүт өнімі: сүт, кефир,
1998 жылы “ФудМастер” компаниясы жеке меншігіне Оңтүстік Қазақстан
істерінің шебері болған
Кәсіпорын өнімі:
Жұмсақ тұзды ірімшіктер: “Ленгерский”, “Моцарелла”.
Балқыған ірімшік: “Ленгерский”, сыраға арналған кептірілген ірімшік “Чечиль”.
Cүзбе: “Чудо - завтрак”, “Чудо - сырок”.
Қырғызстан мен Жамбыл облысының шекарасында Қордай атты
Зауытта капиталды қайта өңдеу жұмыстары жүргізілді. Жаңа
Өнімдері: “Қордай”, “Аухатты”, “Голландтық”, “Гауда”.
1998 жылы “ФудМастер” Компаниясы сақтау мерзімі ұзақ натуралды
“ФудМастер – Асептик” ұжымы
құралған. Батыл, алуан сарынды
мен көршілес елдерде тез кең тарауы Қазақстандағы шырын
Кәсіпорын өнімі:
ЖТТ (жоғары температуралық
“Деревенское” сүттері, “МУ - У” хош иісті сүті,
2000 жылдың қаңтар айында “ФудМастер” компаниясы Алматы облысы,
Асыл тұқымды мал тобы қалыптастырылды;
Өндірушілік мүмкіндігіне қарай мал топтары бөлінді;
Компьютерлік жабдықтаулар негізіндегі сараптау жұмысының жем өндіру және
Компания АҚШ, Израиль, Голландия, Ресей және Қазақстанның мал
Іске деген заман талабына сай көзқарастың арқасында “ФудМастер
Осындай қайратты да
аумағы бойынша тағам өнеркәсібі саласының көш басында келе
ISO 9001 стандартының негізгі
жүйесіне қатысты әр қызметкердің алдындағы алғашқы міндеті сапа
Мамандардың айтуына қарағанда, ISO 9001:2000 сәйкестік сертификаты өнім
Жоғарыда сөз етілген,
«ФудМастер» компаниясының Алматыдағы директоры В. Пак : «Халықаралық
2005 жыл бойы компанияның барлық көрсеткіштері бірқалыпты өсіп
Қазіргі кезде Қазақстанда жылына 4 млн тонна сүт
Республикалық статистика агенттігінің берілгендері бойынша, өндіріс көлемі әр
Енді кәсіпорынның техника экономикалық көрсеткіштеріне тоқталып өтсек, келесідей
1 кесте - “ФудМастер” ЖШС-нің 2004 – 2005
нәтижелерінің экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштің атауы Өлшем бірлігі 2004 жыл 2005
1 Өткізілген өнімнен түскен табыс мың тг. 6020,639
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны мың тг. 5114,009
3 Жалпы табыс мың тг. 906,630 913,453 6823
4 Кезең шығындары мың тг. 443,919 388,709 -55210
5 Негізгі қызметтен түскен табыс мың тг. 462,717
6 Таза табыс мың тг. 291,787 296,563 4776
7 Негізгі қорлардың орташа құны мың тг. 793,210
8 Қор қайтарымдылығы мың тг. 7,59 3,30 -429
9 Қор сыйымдылығы мың тг. 0,13 0,3 17
10 Персоналдың орташа тізімдік саны адам 1013 1048
11 Еңбек ақы қоры мың тг. 162355,5 182955
12 Орташа айлық еңбек ақы мөлшері мың тг.
13 Еңбек өнімділігі мың тг. 5943,3 5824,3 -119
14 Сату рентабельділігі % 4,8 4,9 0,1 -
15 Өнім рентабельділігі % 5,3 5,4 0,1 -
16 Қормен қарулану мың тг. 783 1763 980
Жоғарыда келтірілген көрсеткіштер
Кестені қарастыратын болсақ, 2 жыл бойынша мәліметтер арасында
2004 жылы өткізілген өнімнен түскен табыс 6020639 мың
Келесі көрсеткіш - өткізілген өнімінің өзіндік құны. Базалық
Үшінші көрсеткіш – бұл жалпы табыс. 2004 жылы
Кезең шығындарына тоқталсақ, бұл көрсеткіш есепті жылы 443919
Келесі көрсеткіш – негізгі қызметтен түскен пайда.
62027 мың теңгеге өсіп отыр.
462717 мың теңге болса, 2005 жылы 524744 мың
Алтыншы көрсеткіш – таза пайда деп аталады. Кестеден
Негізгі қорлардың орташа құнына назар аударсақ, бұл көрсеткіштің
Сегізінші көрсеткіш – қор қайтарымдылығы. Базалық жылы бұл
Тоғызыншы көрсеткіш – қор сыйымдылығы. Бұл көрсеткіш 2004
Қызметкерлердің тізімдік саны базалық 2004 жылы 1013 адам
2004 жылы еңбек ақы қоры 162355,5
жылы ол 20599,5 теңгеге өсіп, 182955,6 мың
Есепті жылы орташа айлық еңбек ақы қорының мөлшері
Он үшінші көрсеткіш – еңбек өнімділігі. Базалық жылы
Келесі көрсеткіш – сату рентабельділігі болып табылады. 2004
Өнімнің рентабельділігі базалық жылы 5,3 % - ды
Соңғы қормен қарулану көрсеткіші 2004 жылы 783 мың
2.2 Өнім сапасын арттыру – оның бәсекелік қабілетінің
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалаудың маңыздылығы, бүгінгі күні, ішкі
Ішкі нарыққа ұсынылған сүт өнімдерінің бәсекелік қабілетін бағалаудың
Бәсекелік қабілетті бағалаудың алғашқы кезеңінде өнімнің нарықтық бағасы
Келесі кезең
негізделеді. Мұнда сүт өнімдерінің дәмі, иісі, сіңімділігі, сақталу
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалаудың үшінші кезеңінде – оның
Жалпы алғанда, отандық сүт өнімдерінің бәсекелік қабілеттерін
Өнімнің сапасын арттыру – қазіргі қалыптасқан нарықтық бәсекеде
ішкі нарықтағы тұрақтылықтың ғана емес, сыртқы нарықтағы тұтынушыларды
Сапалы өнім еліміздің Бүкіләлемдік сауда ұйымына кіру мүмкіндіктерін
Жоғары технологиялы сапалы өнімдер шығару тұрғысынан алғанда Президенттің
“Біздің алдымызда экономиканың теңдестірмелігін қамтамасыз ету, өңдеуші өнеркәсіпті,
Бүгінгі таңда теңдестірмелі және тұрлаулы даму үлгісін түзген
Алға қойылған міндеттер сыртқы сауда саясатының қағидаларын қайта
Өнімнің сапасына деген талап ғылымның, техниканың, халықтың өмір
сүру деңгейінің дамуына қарай өзгеріп отырады. Осы себепті,
Әлемдік нарыққа
стандарттарының талаптарын орындау және оны өндіріске енгізу қадамдары
Бұл үшін, ең алдымен, ҚР 1999 жылы қабылданған
өнімнің сипатына, пайдалану мақсатына сай талаптар мен мөлшерлерді
өнімнің адам өміріне, қоршаған ортаға қауіпсіздігін қалыптастыру;
өнімнің сапасына байланысты тұтынушылардың көзқарастарын қорғау;
мемлекеттің, кәсіпорындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
өнімнің бәсекелік қабілетін арттыруда кедергілерді жою және т.с.с.
Аталған мақсаттарды әлемдік нарықта бәсекелік қабілетті қамтамасыз етудің
Өндірістік өнімдердің сапалық қасиеттерін арттырудың басты құралы да
Сүт өнімдері нарығында қалыптасқан қазіргі қатал бәсеке отандық
Мемлекеттің тамақ өнімдеріне, соның ішінде сүт өнімдеріне белгілеген
сапаға байланысты кәсіпорынның саясаты;
сапа жүйесінің қағидалары;
сапа жүйесін ұйымдастыру;
сапа жүйесінің құжаты, сапа жүйесін қадағалау;
сапа экономикасы, маркетингтік сапа жүйесі;
техникалық талаптарды дайындау және жобалау сапасы;
материалдық – техникалық жабдықтау сапасы;
өндірістік үрдістегі сапа;
өндірісті басқару;
өнімнің қауіпсіздігі;
сапаға қатысты мәліметтер.
Аталған мәселелер әрбір өндірістік кәсіпорынның өзіндік сапа жүйесін
Стандарттау туралы халықаралық ұйым 1979 жылы “Сапаны басқару
қатарына:
ИСО 9001 – Жобалау, дайындау, өндіріс, жөндеу
ИСО 9002 – Нақты өндіріс;
ИСО 9003 – Өнімді бақылау және
ИСО 9004 – Сапаны және сапа жүйесін
Қазір бұл стандарттар әлемнің 73 мемлекетінде енгізілген. Осы
Өнімнің сапасы мен оны стандарттау және сертификаттау бір
Бұл тұрғыда 2001 – 2005 жылдары үкіметтің іс
Қазақстан экономикасының бәсекелестігін арттыру отандық өнімдердің сапасын арттыру
бағыттарын айқындайды.
Сонымен сүт өнімдерінің сапасын арттыру осы сала өндірісінің
Бәсекелік қабілетті қалыптастыру тетіктері
2 сурет - Өнімнің бәсекелік қабілетін арттыру жолдары
тұрақтылығы мен әлемдік нарыққа
Отандық тауар өндірушілердің өнім сапасын халықаралық стандарттарға сәйкестендіру;
Сыртқы нарыққа отандық тауарларды шығару және олардың бәсекелік
Отандық қалыптасқан дәстүр бойынша халықтың тұтыну ерекшеліктеріне сай
Өнімнің биологиялық құрамын табиғи түрінде сақтау үшін ғылыми
Өнімнің сапасын және адам өміріне қауіпсіздігін қалыптастыруда стандарттау
Өнімді дайындау мен өңдеуде отандық және шетелдік жаңа,
Тұтынушылардың әр түрлі деңгейлеріне сай өнімнің жаңа түрлерін
3 Кәсіпорынның маркетингтік жүйесін жетілдіру – бәсекеге қабілетті
Халық шаруашылығы кәсіпорындарының бәсекелі нарықта нәтижелі жұмыс жасауларына,
Отандық кәсіпорындарды басқару жүйесіне маркетингті енгізу ерекшеліктері 1990
Қазіргі кезде еліміздегі көптеген өндірістік және қызмет көрсетуші
Кәсіпорындағы маркетингтің негізгі орны, бағалық емес бәсекеде, өндірушінің
Әлемдік нарықта қалыптасқан өнімді ұсыну мен оның сұранысына
Тұтынушылардың қажеттілігін
кәсіпорынның негізгі мақсаты нарықтағы өзгерістерді, тұтынушылардың талғамдарына сай
Өзгермелі сұранысқа тез икемделу. Қазіргі тұтыну нарығы қажеттіліктердің
Өндірістің тиімділігін арттыруда маркетингтің кешенділік сипатын ұстану. Маркетингті
ғылыми – техникалық жетістіктерге сай өнімнің тартымдылық қасиеттерін
сұраныс пен ұсыныстың тепе – теңдігін қалыптастыру мақсатында
өнімді өткізу әдістері мен тәсілдерін
өнімді өткізу бағыттарының ара
өнімді өткізуді ынталандыру мақсатында тұтынушымен өзара тиімді
Сонымен, аталған бағыт кәсіпорынның тарапынан басқаруға келетін, нақты
Отандық сүт өндіруші кәсіпорын басшыларының маркетингтік мақсатқа жұмсалатын
Жалпы алғанда, маркетингтік шараларға жұмсалатын қаржылардың қажетті көлемін
Кәсіпорынның нарықтағы даму мақсаттары мен міндіттеріне, алынған ақпараттық
Болжау әдістерінің қолданысқа көп енген түрі – кешенді
Маркетингтік бөлімнің бұл бағытының негізгі міндеттеріне келесілерді жатқызуға
нарықтағы өнімнің ұсынысын зерттеу (бәсекелестердің өткізу бағаларын және
сүт өнімдері нарығын (сиымдылығын,
3 сурет - Кәсіпорынның стратегиялық мақсаттары мен маркетингтік
импорт тасымалын, сұранысы мен тұтыну ерекшеліктерін) кешенді және
кәсіпорындағы өнім ассортименттерін талдау (өмірлік кезеңдерін, әрбір түрінің
кәсіпорын өнімінің өкізілуін (сұраныс көлемін, оны арттыру мүмкіншіліктерін,
Қорытынды
Қорытындылай келе, нарықтық экономикада өндіріс пен мемлекеттің
Бұрыннан қалыптасқан өнімнің бәсекелік қабілетін арттыру мағынасының аясын
Өнімнің бәсекелік қабілеті әр кезеңде нарық тұтынушыларының сұранысына
Сүт өнімдері өндірісінің қазіргі
әлемдік нарықтағы осы сала өндірушілерінің жетістіктерін бөлісуге мүмкіндік
Бәсекелі нарықта өнімнің тартымдылық қасиеттерін жоғарылатуға септігін тигізетін
Отандық сүт өндіру саласының бәсекелік ахуалы мемлекеттің қолдауынсыз
Аталған мақсатта мемлекеттің назары өндіріске соңғы ғылыми –
Қолданылған әдебиеттер көздері
1 “Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті
2 Портер М. Международная конкуренция. Пер. с
3 Азоев Г.Л., Челенков А.П. Конкурентные преимущества фирмы.
4 Милль Дж.С. Принципы экономической науки. Москва,
5 Фатхудинов Р.А. Конкурентоспособность: экономика, стратегия, управление. Учебное
6 Кныш М.И. Конкурентные стратегии. Учебное
7 Қазақстан Республикасының “Бәсеке және монополистік қызметті шектеу
8 Сергеев И.В. Экономика предприятия. Издание 2-е, перер.
9 Что представляет собой ISO // Менеджмент
10 Кошанов А.К. Устойчивое развитие экономики Казахстана в
11 Назарбаев Н. Қазақстан – 2030. Барлық қазақстандықтардың
12 Егемен Қазақстан, 2002, 20 қыркүйек
13 Стратегический план развития РК до 2010 года.
14 ҚР Үкіметінің “Жеңіл және тамақ өнеркәсібі салаларында
15 Президенттің “Ішкі және сыртқы саясаттың 2004 жылға
16 Қазақстан Республикасының “Сертификаттау туралы” Заңы // Егемен
17 Қазақстан Республикасының “Стандарттау туралы” Заңы //
18 ҚР Үкіметінің “2001 – 2005 жылдарға арналған
19 Қазақстан Республикасының индустриялық – инновациялық дамуының 2003
20 Трубилин А. Конкурентоспособность – главный фактор эффективности
21 “Экономическая стратегия фирмы” под.ред. Градова А.П.,
Москва, 2000.
Интернет сайттары
www.rambler.ru
www.kase.kz
www.foodmaster.kz
www.akorda.kz
8
Кәсіпорынның стратегиялық мақсаттары
Табыс- тылықты арттыру
Өндіріс көлемін ұлғайту
Өнімдердің бәсекелік қабілетін арттыру
Нарықтың жаңа бөлігін иемдену
Нарықтағы беделін өсіру
Маркетингтік зерттеулер мен кәсіпорынның дамуын болжау
Тұтынушылар талғамын зерттеу және нарыққа жаңа өнімдер шығару
Өнімнің сұранысын қалыптастыру жолдарын табу және жарнам қызметтері
Кәсіпорынның маркетингтік жүйесі және оның негізгі бағыттары
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау жолдары
Эксперттік әдіс
Салыстыр-
малы әдіс
Индекстік әдіс
Кешенді әдіс
Үлестік әдіс
Сандық әдіс
Әлеуметтік әдіс
Тұтыну-шылық әдіс
Бәсекелік қабілетті бағалау әдісін таңдау
Базалық өнімді таңдау
Өнімнің тиісті параметрлерін анықтау
Алынған нәтижелерді талдау
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау
Өнімнің бәсекелік қабілетін қажетті деңгейде ұстау немесе оны
Өнімнің бәсекелік қабілеті туралы мәлімет
Бәсекелік қабілетті арттыру жолдары
Өнімнің тартымдылығын арттыру
Өнімнің сапалық және бағалық тиімділіктерін жарнамалау;
Кәсіпорынның сауда белгісін нығайту;
Өнімнің сыртқы келбеті мен жағымдылық қасиеттерін арттыру;
Маркетингтік жүйенің стратегиясы мен тактикаларын дайындау.
Баға саясатын реттеу
Нарықта баға стратегиясын айқындау;
Өнімнің өзіндік құнын төмендету мүмкіндіктерін іздестіру;
Бағаны қалыптастыру әдістерін айқындау;
Нарықтық бәcеке жағдайына байланысты бағасын белгілеу
Өнім сапасын арттыру
Халықаралық сапа стандарттарын енгізу;
Ғылыми-техникалық және инновациялық жетістіктерді енгізу;
Өнімді дифференциа- циялау;
Еңбек күшінің ықпалы.
Өндірісті мемлекеттік қолдау
БСҰ кіру қарсаңында өндірушілерді заңдылық тұрғыдан қорғау;
Инвестициялық саясат ұстану;
Экономикалық қолдау шараларын енгізу;
Бәсекелік ортаны дамыту;
Өзара байланысты шараларды кешенді дамыту.
Бәсекелік қабілетті арттыру бойынша нақты ұсыныстар беру және
Өнімнің бәсекелік қабілетін бағалау әдістемесі
Экономикалық өсу факторы
Денсаулық сақтау (фармация) саласын стратегиялық басқару
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің көрсеткіштері және анықтау әдістемелері
КӘСІПКЕРЛІК АЯСЫНДАҒЫ БӘСЕКЕ ЖӘНЕ БӘСЕКЕГЕ ҚАБІЛЕТТІЛІК
Нарықтық экономика жүйесіндегі кәсіпорын
Бәсекелестік. Алматы нан» АҚ әлеуетін талдау
Ақсай нан НБК ЖШС-нің технико-экономикалық көрсеткіштерін талдау
Кәсіпорынның бәсекелік артықшылығы және бәсекеге қабілеттілігі
Нарықтық экономика және кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігін арттыру