Әлемдік туризм келешегі
Кіріспе
1 Туризмнің адамзат тарихындағы және әлемдік экономикадағы
1.1 Туризм тарихы
1.2 Туризм классификациясы
1.3 Туризмнің экономикалық мәні
2 Әлемдік жетекші туристік дамыған елдер
2.1 Туристік дамыған елдердің индустриясы
2. 2 Туристік дамыған елдердің даму ерекшелігі
2. 3 Туристік дамыған елдердің туристік-рекреациялық потенциалы
3 Әлемдік туризм келешегі
3.1 Қазіргі туризм түрлері
3.2 Халықаралық туризм дамуындағы әлемнің
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазіргі уақытта туризм алдыңғы қатарлы жеткілікті дамыған
Көптеген елдерде туризм ішкі орта өнімді реттеуде, сыртқы
1995 жылы халықаралық туризмнен түскен табыс бүткіл дүниежүзілік
Туризм адамның ежелден бері пайдаланып келе жатқан кәсіпкерлігінің
Халықаралық туризмнің статистикасы XX ғасырдың алғашқы жртысында
Халықаралық туристердің статистикасы негізінен екі бөлімнен тұрады:
Туристік ағымдар статистикасы
Туристік табыс пен шығыс статистикасы
Туристік ағымның негізгі көрсеткіштері келушілердің саны мен олардың
- АҚШ (2000 жылы келушілер
Еуропа мен Американың солтүстік бөлігі нағыз әсерлі туристік
1950 жылы - 25,3
2000 жылы - 692,9 млн. адам
2001 жылы - 693,7 млн. адам
2002 жылы - 715
Туристік ағымдар туралы жалпы мөлшерде мәлімет беретін келушілер
Құралған туристік ағымдардың көрсеткіштері шетелдік туристерді статистикалық есепке
1 Туризмнің адамзат тарихындағы және әлемдік экономикадағы ролі
1.1 Туризм тарихы
Туризм қоғамдық, шаруашылық және кеңестік құбылыс ретінде ежелгі
Бұл еңбекте К.Пшевлавскийдің (1973) бөлген кезеңдері келтірілген,
1.XVIII ғасырдың соңына дейінгі туризм:
a) ежелгі туризм
б) орта ғасырлар мен қайта өрлеу дәуірі кезіндегі
в) XVII және XVIII ғасырлардағы туризм
2.XIX және XX ғасырлардағы-II Дүниежүзілік соғысқа дейінгі
3.Қазіргі заманғы туризм.
Туристік саяхаттар, сауда саттық сапарлар өзінің мәнін жоғалтқанда
Ертеректе туристік саяхаттар қалаларды көріп, жасанды көлдер, шипалы
Жол тораптарының маңызын тек қана парсылар айтарлықтай ұғынып,
Алайда, антикалық туризмнің гүлденуі ежелгі Греция және Риммен
Біздің заманға дейінгі VIII ғасырда ертедегі гректер саяхаттар
Ойын-сауық бизнесі жақсы дамыды. Олимпиадаға қарсы үлкен жәрмеңке
Мұнда саяхаттар керемет жол тораптарының болуы арқасында іске
Римдік жолдар инженерлік өнердің барлық ережелеріне байланысты салынып
Ежелгі Римде "жол көрсеткіштер" болып, оларда тек қана
Ол кезеңдерде ең әйгілілерден бай Байедегі Кампаниядағы (қазіргі
XVI ғасырдың екінші жартысында танымдық сипаты бар саяхаттар
XIX ғасырдың жартысына дейін еуропалық туризм тек қана
Егер қазіргі жағдайындағы туризм XIX ғасырдың пайда болып
Бұрыңғы КСРО-да туризмнің дамуы Ресей мен Бұрыңғы КСРО-дағы
1)ағартушылық (1890жылға дейін);
2) кәсіпкерлік (1890-1927жж);
3) ұйымдастырушылық орталықтанған(1927-1960ж.соңы);
4) әкімшілік-нормативті (1969-1990жж);
5) өтпелі (1990ж. бастап).
1988 жылы КСРО-да туризмді басқару құрылымы өзгереді. Туризм
Туризм өзінің масштабтарымен, көпшілігімен, халықаралық және әлеуметік
Туризмнің шаруашылық саласы ретінде дамуы мемлекеттердің тұрақты даму
Туризм әлемнің көптеген елдерінің баса көңіл аударарлық
Мамандардың болжауы бойынша, XXI ғасыр туризм ғасыры болмақ.
1.2 Туризм классификациясы
Қазіргі туризм класификациясы, бәрінен бұрын территориялық туристік шаруашылық
Бос уақыттың болуы мен ұзақтығы
Жасы, жынысы, денсаулығы, рухани дамуының деңгейі, адамның жеке
Табиғи жағдай мен мезгілдің әр түрлілігі
Қозғалудың мүмкіндіктерінің болуы және басқалар.
Сапардың мақсатына,шартттарына,бағытына қарай, туризмді кластарға және түрлерге бөлуге
Қоғамдық функциясы мен өндірісті технолгиясына қарай туризмнің үш
Туристік ағым мен оның бағытына қарай, сондай-ақ құқықтық
Туризм жеке және топтық болып бөлінеді. Жеке бір
Жылжымалылық белгісіне қарай туризм стационарлық және көшпелі болып
Туристік саяхатқа қатысушылардың жасына қарай туризм былай бөлінеді:a)балалар
Туристердің сапар желісінде орналасуы бойынша туризмді төмендегідей бөлуге
Туристік саяхаттың көрсетілген мақсатына қарай туризм келесідей бөлінеді:
Қазіргі экономикада туризмнің ролі үнемі өсіп және өзгеріп
туризм
Ел ішінде
Ұлттық туризм
туризм
Халықаралық
5-сурет.Туризмнің классификациясы
1.3 Туризмнің экономикалық мәні
Экономикалық жағынан туризмді былайша қарастырады:
Өнімді өндіру, айырбастау және бөлу сферасындағы қоғамдық
Белгілі бір өндіріс саласы мен экономикалық іс-әрекеттерді қосып,
Туризмді елдің немесе аймақтың шаруашылық саласы сияқты зерттейтін
Туристік өнімді өндіретін, оны қолданатын,бөлетін және айырбастауды
Туристік экономика жүйесінің барлық деңгейіндегі адамның мінез-құлқын зерттейтін
Фундаменталды экономика жағынан қарасақ, туризм дегеніміз ол экономикалық
Қазіргі туризм экономикалық құбылыс ретінде:
индустриялдық түрде болады;
туристік өнім мен қызмет түріде көрінеді, оны жинауға
жаңа жұмыс орындарын құрайды және жаңа аудандардыигерудегі алғашқы
туризмге мамандандырылған елдің пайдасына ұлттық табысты қайта
ұлттық табыстың өсуіне, жергілікті инфрақұрылымның дамуы мен жергілікті
жоғарғы деңгейдегі әсерлілікпен және инвестицияның жылдам қайтарылуымен сипатталады;
табиғат пен мәдени мұраны қорғаудың тиімді құралы ретінде
барлық шаруашылық салаларымен және адамның іс-әрекет түрлерімен сәйкес
Сонымен, туризм аймақтың немесе елдің экономикасына белсенді түрде
Халықаралық туризм- бұл өте күрделі және сирек кездесетін
Әлемдік нарықта сыртқы сауда айырбасына тікелей кірмейтін тауарлар
Халықаралық туризмнің тағы бір ерекшелігі- елдің төлем балансына
Кейбір жағдайларда шетелдік туризмнің дамуы елдің экономикалық және
Экономикалық жағынан белсенді туризм (туристерді қбылдау) туристік игіліктерді
Халықаралық туристік нарық экономикалық категория ретінде өзін тауар-ақша
нарықтың кешенді сипаты болады,яғни онда көрсетілетін қызмет пе
көрсетілетін қызмет пен тауарларды пайдалану өндіретін елде болады.
сұраныс субъективті түрде болады. Тұтынудың түрі ретінде сұраныс
туризмдерге ұсыныс өте икемсіз. Бұлай болу себебі-мұнда өндірістің
туристік мекемелер жұмысының өзіндік ерекшелігі-стратегиялық қорды құрудың мүмкіндік
Сондықтан да, туристік потенциалға, туристік қызметтегі сұраныс пен
Сыртқы экономикалық іс-әрекеттің маңызды жағының бірі ретінде, халықаралық
2. Әлемдік жетекші туристік дамыған елдер
Туризм–бүкіл әлемдік құбылыс. Қазір туристерді қабылдамайтын, туристерін саяхатқа
Баланс көрсеткіштері өте қажет, себебі оны туристік
11-кесте
Шетелдік туристерді қабылдайтын әлемнің жетекші 10 елдері (ДТҰ
Әлемдік орны
Елдер Келушілердің саны,млн.адам
1990 2002
1990 2002
1 1 Франция 50,0 75,5
2 2 АҚШ 39,8 50,9
3 3 Испания 34,3 48,2
4 4 Италия 26,7 41,1
11 5 Қытай 10,5 31,2
7 6 Ұлыбритания 18,0 25,2
16 7 Ресей 7,2 21,2
17 8 Мексика 6,4 20,6
9 9 Канада 15,3 20,4
8 10 Германия 17,0 19,0
11-кестеде туристерді қабылдайтын әлемнің 10 негізгі елдері
Францияның бірінші орында болғанына ешкім де күмәнданбайды,
Сонымен, туризм өте әсерлі индустриалдық кешеннің қатарына жатады,
Франция
Француздық туризмнің ішкі нарығы Батыс Еуропаның өзге
Шығу туризіміне келсек, француздардың тек, 5% покедж-
Мысалы, бір кезеңде Италия өкіметінің Италияның оңтүстігінде туризді
Ұлыбритания.
Ұлыбритниядағы туристік индустрияның жетілуі барлық даму кезеңінде, орналасу
Италия
Италияның туризм индустриясының қалыптасуы 100 жылды қамтиды
Халықаралық туризм Италия мемлекетінің негізінен солтүстік бөлігін қамтиды.
Италияның орталық бөлігіндегі жағалау аудандарында негізінен лагерлік қалашықтар
Италияда қонақүйде тұрактау сомасы және тамақтану географиялық зонаға,
Италия – туризм күшті дамыған ел, бұл салада
Венеция- көптеген эпитетке ие қала: "Адриатика патшайымы", "Қамалдар
Рим- адамның есінде Ватикана жасауымен, ажалсыз Форум, сияқты
Флоренция- Италияның әдемі қалаларының бірі.Керемет таулы әлем Тосканоның
Болонья- Италияның аспаздық жағынан дамыған астанасы. Онда даярланатын
Этна тауы-Еуропаның ең биік атқыламасы бар тауы. Диаметрі
Боргезе галереясы-XIV ғасырдан кейін ашылған әлемдегі ең кішкентай
Германия
Жыл сайын Германияны 18 млн шамасындағы туристер тамашалайды,
Айта кететін бір жайт, Германия бара-бара атақты туристік
1 Тарихи және мәдени құндылықтардың жоғарғы деңгейі
2 Визалық жағдайдың кең мүмкіндіккке ие болуы
3 Қызмет көрсетудің жоғарғы деңгейі
Ұлттық туристік саланың консепциясы 4 түрен негіз алады:
Германияда ел ішіндегі саяхат ең арзан саяхат болып
1990 жылы ішкі және халықаралық туристермен өткізілген
Германияда туризмнің алатын орны ерекше. Ел тұрғындарының жартсына
АҚШ
Америка құрама штатындатуризм негізгінен келесі 3 ауднда шоғырланған-Флорида,
Алайда б.з.д. XX ғасырда штат өзгерді және ірі
Тікұшақпен келуші туристер Майами мен Палм- Бичтің арасында
Калифорнияға жақын жерлерде АҚШ-ң өзге де маңызды туристік
Жапония
Жапониялықтарда алыс елдерге саяхат жасау дәстүрі жоқ. 1964
3. Әлемдік туризм келешегі
3.1 Қазіргі туризм түрлері
Біз барлығымыз әрине демалғанды жақсы көреміз. Ал демалуға
Анимациялық туризм
Латын тілінен аударғанда, animus- жан, animates- тірі, жанды.
Экологиялық туризм
Әлемдегі танымал туризм түрлерінің бірі- экологиялық туризм.Кейбір елдер
Экологиялық туризмнің 5 негеізгі қағидалары бар:
1 Интелектуалды және әсерлі көрініс ретінде табиғи
2 Табиғи ресурстарды рационалды түрде міндетті пайдалану
3 Туризмнің мұндай түрі табиғи ортаға ешқандай
4 Жергілікті ауыл шаруашылығы мәдениетінің ортасын сақтауды қамтамасыз
5 Жоғарыда айтылғандардың барлығы қалыпты түрде экотуризм дамыған
Егер мұқият қарасақ экологиялық маршруттар ерекше қорғалатын территориялармен
Спелеотуризм(үңгір туризімі)
Спелеотуризм- спорттық туризмнің бір түрі .Бұл туризмнің негізі
Клубтық туризм
Клубтық демалыстың жүйесі 25 жыл бойы өмір сүріп
Таймшер – демалыс үйінің бөлмесін сол жерде немесе
Таймшер жүйесі бойынша қазақстандық және шетелдік азаматтарының демалысын
Кеңес кезіндегі туристік әдебиеттерде таймшерді ең бірінші рет
«Travel Industry Monitor» журналының 2006 жылдың қаңтар айының
Демалысты басқару жүйесі дүниежүзілік туристік бизнестің тез дамушы
Қазақстанда ол енді ғана жарыққа шыға
Экстремальды туризм
Қарапайым туристер туристер арасында демалыстың белсенді түрлері өте
Ал егер сізге биіктен секіру ұнамаса, онда демалыстың
Бұл да жарамаса, тағы бір экстримальды туризм-жаяу туризм.
Өзінің тым қауіпті болғанына қарамай экстремальды туризм
Бұл туризммен Роскосмос және Space Adventure ұйымы айналысады.
2005 жылдың 1-ші қазанында Халықаралық ғарыш станцияснан америкалық
Ғарышкер туристердің дайындығы Москва түбіндегі Жұлдызды қалашықта
2006 жылдың 18-ші қыркуйегінде ең алғашқы әйел-кәсіби ғарышкер
SpaceShipOne —ең алғашқы жеке меншік реактивті самолет,ғарышқа 100
2005 жылы Роскосмос және Space Adventures кәсіби емес
3.2 Халықаралық туризм дамуындағы әлемнің
Халықаралық зерттеулер нәтижесінде 2009 жылғы әлем елдерінің рейтингісі
Anholt - GfK Roper Brands Index зертеуінің негізінде
елдерінің рейтингісі(топ-50 ден 10 + Ресей),
2009 2008
1 АҚШ Германия
2 Франция Франция
3 Германия Ұлыбритания
4 Ұлыбритания Канада
5 Япония Япония
6 Италия Италия
7 Канада АҚШ
8 Швейцария Швейцария
9 Австралия Австралия
10 Испания, Швеция Швеция
21 Ресей (22) Ресей
NBI рейтингі халықаралық зерттеудің нәтижесінде құрылған. Мұнда дамыған
Д.Т.Ұ.-ң болжауынша туристердің аудандар арасында саяхатқа шығуы,болжалынып отырған
Алғашқы аудандық болжау Америка ауданындағы Солтүстік Америка өз
Әлемдік жетекші 5 елдердің келуші
Аймақ Келушілердің саны,млн адам
1990 1990-2000 2000 2000-2010 2010
Германия 2,80 3,77 57,19 82,84 109,17
АҚШ 2,21 2,43 55,51 70,57 87,83
Жапония 6,93 7,93 17,32 34,65 67,75
Ұлыбритания 2,30 2,66 34,24 44,54 57,57
Франция 2,37 3,31 19,47 26,96 35,37
Біраз мерзім үзілістен кейін, келесі ғасырда туристердің өзіндік
Қорытынды
Тарихи жағынан қарасақ, туризм дегеніміз бұл сонау көне
Қазақсиан үшін туризм енді дамып келе жатқан жас
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
География туризма: история,
Туризмология негіздері. Ж.Н. Алиева – алматы. 2004г
Выезжающему за границу. Справочник. – М.: Вече, 1997.
Путеводитель – Страны мира, М., 2002г.
Ландабасо А. « Горы, море и традиции »
Все страны мира. Т.К.Варламова – Москва , 2008г
http://economica-city.narod.ru
http://www.turizm.ru/10
http://reports.travel.ru/reports/turizm/
http://www.dsbv.ru
htth;//WWW.google.kz/searsh
Каталог Тенерифе. Сезон 2002/2003.
Туризм. Практика, проблемы, перспективы. №6, 1999.
36
Туризм формалары
Емдік
Спорттық сауықтыру
Танымдық
Туристік ағымы және статусы бойынша туризм класстары
Ішкі туризм
Жергілік-
ті
Аймақ- тық
Ішкіконтиненттік
Континент-аралық
Аймақ-аралық
Дүние-жүзілік
Ішкі
Кіру туризмі
Шығу туризмі
шығу
кіру
Туризм туралы
Iскерлiк туризм
МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫНЫҢ ТУРИЗМІ ЖӘНЕ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
Әлемдік іскерлік туризм географиясы
Іскерлік туризм жайлы
Туризмде ақпараттық технологияларды пайдаланудың мәселелері мен келешегі
Туризм Қазақстандағы басты сала
Туризм - экономиканы дамытудағы басты жол
Қазақстан Республикасындағы кластерлік жүйе
Туристік бизнесті жоспарлау