Қазақ халқының феодалдық хан мемлекеттілігін қалпына
ЖОСПАР
1. Қазақстанның Ресейге қосылуы кезіндегі азаттық
2. Кіші жүз қазақстарының Сырым Датов
3. Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов
4. 1837-1847 жж. Кенесары ханның басшылығымен
5. Сырдария қазақтарының Жанқожа Нұрмұхамедов басқарған
Пайдаланған әдебиеттер: 26
1. Қазақстанның Ресейге қосылуы кезіндегі азаттық
Қазақстанның Ресейге қосылуы кезіндегі Қазақстан шаруалары
Зерттеліп отырған кезеңдегі халық-азаттық қозғалысының аса
Халық бұқарасының алғашқы әрі ең маңызды
Көтерілісті зерттеуде бірқатар талас туғызатын проблемалар,
Кең өлкені Ресеіге қосудың аяқталаршағында бұрқ
1836-1838 жж. Көтеріліс бұрынғы қозғалысқа қарағанда
1836-38 жж. қозғалыс тарихында терең зерттеуді
Көтерілістің соңғы кезеңіндегі ерекшеліктерін ашуға көмектесетін
Ұлт-азаттық қозғалысының тарихында XІX ғ-дағы ең
Бұл көтеріліс царизмнің отаршылдық саясатына қарсы
1837-1847 жж. көтеріліс өзінің сипаты, қозғаушы
Өлкенің Ресейге қосылуы кезеңіндегі қазақ халқының
Ұлт-азаттық қозғалысындағы феодалдық топтардың рөлі мен
Жеткілікті зерттелмеген проблемалардың қатарына қазақ шаруалары
2. Кіші жүз қазақстарының Сырым Датов
Е.И.Пугачевтің басшылығымен болған, қазақтар оған белсенді
Бұл қозғалыстың феодалдық пен отаршылдыққа қарсы
Пугачевтің шаруалар соғысына қазақтардың қатысуына
1783 ж. көктемінде қазақтардың Орал бекінісі
Орынбор коменданты Ладыменский далаға орынборлық казактардың
Қазақстардың бекіністері мен сауда керуендеріне шабуылдары
Дәл сол кездері жазалаушы экспедицияның даладағы
1785 ж. қазақтардың патша отрядтарымен кескілескен
1785 ж. бастап ру ағамандарының Нұралы
Патша үкіметі ағамандар жиналысына шекаралық сот
1786 ж. көктемінде Нұралы хан Кіші
Патша үкіметінің алдында Кіші жүзде мемлекеттік
Даладағы ықпалдарынан айырылғылары келмеген хан мен
Патша өкіметінің өкілдері шешуші күш құрды.
Сот кесімін орындаушыларға сайланғандардың арасында қазақтың
Шекаралық соттың құрылуын ағамандар өз мүдделері
1786-1787 жж. қысында қазақтардың Жайық пен
1786 ж. күзінде ағамандар қашып кеткен
Генерал-губернатор Игельстром басқарудың жаңа жүйесін бүкіл
Бас ағамандар генерал-губернатордың, шекарлық экспедицияның, сот
Кіші және сұлтандар мен ағамандардың өздерінің
Кіші жүздегі ең басты ағаман болып
1789 ж. қазақ айында Игельстром жүзді
1790 ж. С.Датовтың 2000 серіктесі Илецк
1797 ж. көктемінде патша үкіметі көтерілісшілерге
Алайда генерал-губернатор Игельстром қателесті. Сұлтандар халық
Көтерілістің негізгі қозғаушы күші феодалдық және
Көтерілістің жеңіліске ұшырауының себептері көп болды.
1783-1797 жж. көтеріліс қазақ шаруаларының феодалдық
3. Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов
Қазақ халқының ұлт-азаттық күресінде Исатай Тайманов
Оралдың әскери мекемесі Үлкен және Кіші
Жайық өзені бойындағы жерлерді Орал казактары
Ішкі Ордадағы қимылдардың алғашқы толқыны 1827-1829
Исатай тайманов пен Махамбет Өтемісов екеуі
Исатай 1791 ж. туды. Оның жігіт
Исатай Таймановтың ең жақын серігі ақын
1836 ж. ақпанында қазақ халқының Жәңгір
Сондықтан хан мен оның төңірегіндегілер өсек-аяңға
Исатай Тайманов Қарауылқожаның Жәңгір ханның келісімімен
1836 және 1837 жж. шағым мен
Күзге қарай Исатай Тайманов әр түрлі
1837 ж. басында көтерісішілерге байбақты руының
Осыедай жағдайда Шекаралық комиссия Исатай Таймановты
1837 ж. жазы мен күзінде
Көтерілісшілердің үлкен күші бірте-бірте Хан ордасына
7-қазанда Исатай Таймановтың басшылығымен көтерілісшілер жасағы
9 қазанда Кокаревск кордоны маңында көтерілісшілер
Көтерілісшілердің жекелеген жасақтары Астрахань губерниясындағы Черноярск
Сол кездері көтерілісшілердің Исатай Тайманов серіктерінің
Қазан айының аяғында Исатай тайманов Хан
Көтерілісшілердің қосында екі мыңнан астам адам
Жәңгір хан қорқып қалған еді. Келісөздер
15 қарашаның таңсәрісінде Тастөбе деген жерде
Тастөбе маңындағы жеңілістен кейін көтерілісшілер шағын
Бірақ оқиғалардың барысы басқа арна алды:
Жазалаулылардың қуғыншылығы он сегіз күнге созылды.
Көктем шығысымен жер-жерде казактердың қозғалысы қанат
Орынбор өлкесінің генерал-губернатор В.А. Перовский Петербургтағы
Осы қозғалысты басып-жаншу үшін генерал-губернатор бірнеше
1838 ж. 12 шілдеде Қиыл маңында
Исатай Тайманов апат болғаннан кейін жалыны
Көтеріліс талқандалғаннан кейін шағын топ құрып,
Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов басқарған
4. 1837-1847 жж. Кенесары ханның басшылығымен
ХІХ ғ. алғашқы ширегінде патша үкіметі
Қарқаралы (бұрынғы Бөкей ханның иелігіндегі) және
Қасым төренің ұлы Саржан сұлтан дара-дара
Кенесары Қасымов тарих сахнасына Абылай ханның
“Бүлікші сұлтанның” негізгі талаптары император Николай
“Епті, өзіндік ерекшелігі бар саясатшы” Кенесары
Кенесары барлық әдіс-амалдарымен феодалдық топтарды, үш
Бірақ қалай деген де Кенесары Қасымов
Қазақтардың бұл көтерілісі бастапқы кезінен-ақ кең
Көтерілістің қозғаушы күші шаруалары болды. Саяси
Кенесары соғыс қимылдарын 1838 ж. көктемінде
1841 ж. қазақтардың үш жүзінің өкілдері
Төртқаралықтар мен шектіліктердің Кенесары Қасымов жағында
Осы жағдайдың бәрі белгілі бір дәрежеде
Кенесары хан құрған мемлекет феодалдық мемлекет
Кенесары мемлекеті қазақтардың егіншілікпен айналысуын қалады.
Кенесарының сауда-саттық саясаты едәуір өзгерістерге ұшырады.
Мемлекеттік құрылыс қайта өзгертілді, Хандық кеңес
Басқарудың арнайы қызметі хандық кеңес шешімдерінің,
Хан Ресейдің, Орта Азияның лауазымды адамдарына
Хандықтағы билікті орталықтандырудың жақтаушысы болғандықтан Кенесары
Кенесары өзіне кажетті мәліметтерді жеткізіпотыратын өз
Хандықтың басына келіп, кенесары қазақ жерлерін
Отарлауға қарсы күреске үш жүз қазақтарының
Көтерілісті басып-жаншу үшін Орынбор жақтан полковник
Орынбор бастықтары Кенесарыға Долгов пен Герн
Бұл шарт бойынша көтерілісшілерге үкімет белгілеген
Үкімет Арал-Сырдария алқабы ауданынан бірнеше бекіністер
Сібір өкімет орындары аймаққа Кенесары жасақтарының
Кенесары касымовтың көтерілісінде қарама-қайшылықтар аз емес.
Қазақ халқының феодалдық хан мемлекеттілігін қалпына
5. Сырдария қазақтарының Жанқожа Нұрмұхамедов басқарған
ХІХ ғ-дың 30-50 жылдары Қазақстан тарихының
Сырдария жағалауларындағы аймақтарды мекендеген қазақ халқының
1849 ж. Райым бекінісіне Орынбор казактарының
Осының бәрі жылдар бойы жинақталып, ХІХ
Хиуа хандығының қазақтар жөніндегі озбырлығы олардың
Бір жағынан хиуалықтардың озбырлығы, екінші жағынан-қазақтардың
1856 ж. патша әскерлері мен көтірілісшілер
1857 ж. 9 қантарында көтерілісшілер мен
Көтерілісшілердің жеңіліске ұшырауына олардың нашар қарулануы
Жазалаушылық шаралар ауылдарда тонаумен сабақтасты. Мысалы,
Пайдаланған әдебиеттер:
Материалы по истории казахской ССР. М-Л.,
Бекмаханова Н.Е. Легенда о Неведимке. Участие
крестянской войне под руководством Пугачева 1775-1778
Алматы, 1968
Казахско-русские отношения в ХVІІІ-ХІХ вв. (1771-1867
Вяткин М.П. Батыр Сырым. М-Л., 1947
Вяткин М.П. Казахско-русские отношения в ХVІІІ-ХІХ
Шахматов В.Ф. Внутренняя Орда и восстание
Народно-освободительное движение казахов в 1836-1838 гг.:
ҚР ОМА, 4-ф, 1-оп 1974
рязанов А.Ф. Восстание Исатая Тайманова
Красовский М. Область сибирских киргизов //Материалы
Потто В. О степных походах //Военный
Потто В. О степных походах //Военный
Қазақ халқының ұлт-азаттық көтерілісі (XVIII – XIX ғғ.)
Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов бастаған көтеріліс және Сырым Датов
Кіші жүз қазақтарының Сырым Датұлы басшылығымен жасаған көтерілісі
Қазақ хандығы туралы
Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісов бастаған көтеріліс. Кіші жүз қазақтарының Сырым Датов басшылығымен жасаған көтерілісі (1783 - 1797 жж)
Кенесары басқарған ұлт-азаттық көтерілістің басталу себептері мен барысы
Кенесары Қасымұлы бастаған көтерілістің жеңілуі
Абылай хан өмірі мен қолбасшылық саясаты
Кенесары Қасымұлы – қолбасшы
Кенесары Қасымұлы - саясаткер