Антикалық философия
ЖОСПАР
Антикалық философия 2
Эллиндiк-Рим кезiндегi философия 9
Қорытынды 13
Қолданылған әдебиеттер 14
Антикалық философия
Антикалық философияның өзiндiгiмен ерекшiлiктерi
Антикалық философияның Сократқа дейiнгi мектептер мен
Антикалық философияның классикалық кезеңi
Эллиндiк –Рим кезiндегi философия
Antiquus деген латин сөзi “ежелгi” деген
Ежелгi гректер философияны данышпандық ойлармен байланыстырды.
Антикалық философия төмендегi кезеңдерге бөлiнедi:
Көне грек философиясы, не архаизм (көне,
Ерте кездегi гректердiң философиямен шұғылдануының негiзгi
Классикалық кезең. (Б.з.д. V ғ.). Осы
Эллиндiк кез (б.з.д. IV – б.з.
Көне грек философиясының атақты философы –
Фалес құдайды жоққа шығарады, бiрақ әлемдi
Фалес: тiршiлiк мәннiң ең ежелгiсi –
Анаксимандр: алуан туралы табиғаттың негiзiнде әлде
Анаксимен – материалист философ. Оның iлiмiнше
Ертедегi грек материалистерiнiң өзiне тән өзгешiлiгi
Табиғаттағы осындай қарама-қарсы және мәңгi болып
Пифагор (б.з.д.584-500 ж) ежелгi грек философы
Элеаттар – Элей философия мектебiнiң өкiлдерi
Парменид – бiрiншi болып «болмыс» түсiнiгiн
Зенонның “Ахилл және Тасбақа” апориясы (апория
Алғашқы шарт. Ахилл мен Тасбақа бiр-бiрiнен
Тезис: Ахилл ешқашанда Тасбақаны қуып жете
Дәлелдеу: Тасбақаны қуып жету үшiн Ахилл
Қорытынды: Ахилл ешқашан да Тасбақаны қуып
Зенон бойынша кеңiстiк өзiнiң құрлымы бойынша
Ұшып бара жатқан жебе t уақыт
Қозғалыс – бұл кеңiстiктегi орын ауыстыру,
4-тен 9-ға дейiн әрбiр кеңiстiктен интервал
Қорытынды: Ешқандай қозғалыс жоқ, тек кеңiстiктiң
Ежелгi Греция философиясындағы материалистiк бағыт кейiнгi
Бәрi де үнемi өзгеру үстiнде болады,
Философиялық материалистiк идеяларды Эпикур жалғастырды. Демокриттiң
Таным туралы iлiмiнде Эпикур сенсуалистiк көзқараста
Сократ (б.з.д. 469-339 жж) туралы Аристотель
Сократтың басты мақсаты – жастарды өз
Сократ этика саласында өнегелiктi ақиқат, даналық
Платон (б.з.д. 428-347 жж). Объективтiк идеализмнiң
Платон өзiнiң көптеген iзашарлары секiлдi болмыс
Платон бiздiң кәдiмгi түсiнiгiмiзге қарамай, неге
Платон диалектiк ретiнде ешқандай абсолют, қарама-қарсылықсыз
Идеялар Платон үшiн адамның ақыл-ойын түсiну
Платонның идеялар әлемi – бұл сатылы
Идеялар мен заттардың өзара байланыс сипаты
Платонның “Тимей” диалогында ғарыш теарисы дамиды.
Платонның ойынша нағыз шын бiлiм сезiмнен
Негiзгi еңбектерi: “Мемлекет”, “Теате”, “Федон”.
Аристотель (б.з.д. 384 –322 жж) Стагирда
Аристотель өткен философия тарихының дамуын жинақтап,
Оның формалды логиканы жасауы. Дұрыс ойлаудың
Аристотель антикалық философ-ойшылдарының iшiнде алғашқы болып
Болмыс мәселесiн шешуде Аристотель төрт бастаманың
а) формалды - заттың мәнi,
ә) материалдық – барлық заттарды құрайтын
б) бастапқы қозғаушы күш - өзiнiң
в) мақсаттылық – анау немесе мынай
Аристотель өзiнiң төрт алғашқы себебi
Негiзгi еңбектерi: «Жан туралы», «Физика», «Категориялар»,
Мақсат Бiреу Шағын
Жеке игiлiк Тирания Олигархия
Жалпы игiлiк Монархия Аристократия
Аристотель қозғалыстың әртүрлi сапалық сипаты болады
Эллиндiк-Рим кезiндегi философия
Эллиндiк дәуiр (б.з.д. IҮ ғ аяғы
Эллиндiк (грек) мәдениеттiң (басқалармен салыстырғанда өте
Жаңа эллиндiк дүниеде жүздеген алуан түрлi
Осы кезде философияның орталық мәселесi этика
Эллинизм дәуiрiнде философиялық ойлар негiзiнде көп
Эпикуризм (Эпикур, Лукреций Кар)
Стоицизм (Зенон Стоик, Сенека, Марк Аврелий)
Скептицизм (Пиррон, Сехст Эмпирик)
Кинизм (Диоген Синопский, Антисфен, Кратет)
Неоплатонизм (Плотин, Профирий, Ямвлик, Прокл)
Эпикуреизм, негiзгi салушы Эпикур (б.з.д 341-270
Эпикур б.з.д. 306 ж. Афинде “Эпикур
Дүниеде өмiр сүретiн заттар пайда болады
Таным туралы iлiмiнде Эпикур сенсуалистiк көзқараста
Таным процесiнде адам қорқыныштан құтылып ләззатқа
Қорытынды: Әлемдi ақылмен тану, нақты
Стоицизм
Стоиктер өте ұзақ тарихы бар антикалық
Стоиктердiң арасында Рим қоғамының әртүрлi тобының
Сенека көптеген еңбектерi сақталған, әсiресе “Нравственные
Сенека қоғам қайраткерi императов Неронның тәрбиесiн:
Стоиктердiң идеалы: адамның өмiрi және iшкi
М: Сократтың өмiрi.
Стоиктер танымның көзi түйсiк дейдi. Олар
Стоицизм эллиндiк кезеңдегi философияның дамуында өте
Философиялық тұрғыдан стоицизм мен скептицизм бiр-бiрiмен
Скептицизм
Эллинизмдегi тағы бiр философиялық бағыт “Скептицизм”
Бұл бағыттың негiзiн салушы Пиррон және
Бiздi не қоршайды? Ол не?
Бiздi қоршап тұрған ортаға қалай қарауымыз
Мiндеттi қатынастан ненi iстеу керек?
Пиррон өзiнен бұрынғы данышпандардың көзқарастарын талдай
Секст Эмпириктiң пiкiрiнше: скептицизмнiң идеалы теориялық
Скептицизм ортағасырлық кезде ұмытылып, тек
Кинизм философиясы атауын Афин төбешетiнде орналасқан
Афинге келген Александр Македонский Диогенмен кездесуге
Кинизмнiң басты мәселесi – философиялық терең
Неоплатонизм – Платон идеяларының негiзiнде дүниеге
Ақыл барлық заттардың алғашқы бейнесi. Ақылдың
Жан-Ақыл-Бiртұтастық алыстағы шама, кейiннен сезiм-ой-экстазға (желiгу,
Плотин философиясында болмыс құрылымы емес, әдiстемелiк
Неоплатонизм идеялары христиандық философияға зор әсер
Қорытынды
Антикалық философияның (даму кезеңiне тәуелсiз) негiзгi
Ежелгi грекия дүние танымының формасы –
Әртүрлi дәуiрдiң философтары антикалық философиядан шабыт
Қолданылған әдебиеттер
«Философия», Алматы, Рауан, 1991 жыл
Абдильдин Ж.М. Избраные сочинения в 5
Әбішев Қ. Философия. Ақыл кітабі
Быховский Б.Э. Фейербах.М., 1967
Гайденко П.П. Парадоксы свободы в
Гулыга А.В. Гегель. М., 1970
Гулыга А.В. Шеллнг.М.,1995
«Философия», Д.Кішібеков, Ұ.Сыдықов, Алматы, 2002 жыл
2
Антикалық философия
Сократ философиясы
Антикалық философияның қалыптасуы мен өзіндік сипаты
Орта ғасырлық мұсылмандық діни ағымдардың адамның рухани құндылықтары мен моральдық санасына ықпалы
Тарихи - философиялық таным табиғаты
Антикалық дүниетанымдық ой
Сократ пен Платонның этикалық ілімдері
Қайта өрлеу дәуірінің ерекшелігі
Қайта өрлеу философиясы
Жалғыз философия