Қала экономикасы дамуының негізгі параметрлері
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1. ҚАЛАНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1. Қалалардың пайда болу негіздері мен эволюциясы
2. ҚАЛАЛАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК – ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫ
2.1. Алматы қаласының инфрақұрылымының қалыптасуы мен дамуы
2.2. Әлеуметтік — экономикалық даму көрсеткіштері
3. Қаланың стратегиялық дамуы жоспары мен бағдарламасы
3.1. Қалалардағы басқару жүйесін жетілдіру жолдары
3.2. Алматы қаласының 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық
ҚОРЫТЫНДЫ
Пайдаланған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қалардың дамуын мемлекеттік реттеудің негізгі мақсаты - экономикалық өсуге
Қазақстанның әрбір қаласы өзіне тән табиғи ресурстарға, олардың қалыптасу
Қалалның экономикалық мазмұны рационалды, ғылыми негіздерден саясат пен
Алматы аумағында эконмикалық қызметтің салааралық құрылымдарын қайта ұйымдастыру ұсынылады.
Қазіргі кезде әрбір қалалардың мүмкіншіліктері мен ерекшеліктеріне байланысты нақты
Курстық жұмыстың мақсаты – қалалардың тұрақты дамуы мен эволюциясын
Мақсатқа сай оның негізгі шешуін табатын міндеттері төменде анықталған:
- қаланың даму тарихын қарау
- қалалардағы даму жүйесінің жетілдіру жолдарын қарастыру
- Алматы қаласының аумағын дамыту жолдарын зерттеу
- Алматы қаласының әлеуметтік - экономикалық жағдайын талдау
Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен пайдаланған әдебиеттер
ҚАЛАНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Қалалардың пайда болу негіздері мен эволюциясы
Б.з.д. 10 - 9 ғғ. қола дәуірінде қазіргі
Б.з. 8-10 ғғ. Алматы өміріндегі келесі кезең орта ғасыр
10-14 ғасырларда «Үлкен Алматы» аумағындағы қалалар Ұлы Жібек жолы
15-18 ғғ. Ұлы Жібек жолының ыдырауына байланысты қала
1730 жылы Алматыдан 70 шаршы км. қашықтықта орналасқан Аңырақай
1867 ж. 11 сәуірінде Верный қамалының атауы өзгертіліп, Алматинск
Бірінші қала жоспарының авторы Н. Криштановский болды. Оның жоспары
Негізгі әкімшілік мекемелер қала паркінің жанынан салынды (қазіргі 28-гвардейшы-панфиловшылар
Бірінші қала архитекторы Г.Н. Серебряников болды (1839-1883).
1887ж. 28 мамырда Верный қаласында күшті жер сілкінісі болды.
Жер сілкінісі зардаптарын анықтау үшін және ол қайталанған жағдайда
1909 ж. «Россия Полное географическое описание нашего Отечества» атты
Қаланың екінші және соңғы архитекторы Поль Гурдэ (1846-1914), қала
1927ж. 2 наурызында ҚазАССР-ң ОСК-і астананы Қызыл-Ордадан Алматыға көшіруге
1929 ж. күзінде қала халқы 100 мың адамға жетті.
Алматының Қазақстанның астанасы болуына байланысты 1936 жылы қаланың архитектуралық
1941-1945 ж. Ұлы Отан Соғысы жылдары қала аумағы үлкен
1949-1950 жж. Ленинградтық Гипрогор жасаған жаңа жоба ҚазССР-і
«Ленгипрогром» жоспарлағандай, 1962-1963 жж. Алматы қаласы 1980 жылға
Құрылыста түрлендіру мен сәйкестендіру архитектуралық тұрпаттың әр түрлі болуына
1997 жылы Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың үкімімен ел
20 ғасырдың басында Верный қаласында байлыныс өте баяу дамыды.
Кейбір деректерге қарағанда 1913 жылы , бұл бөлімше кішігірім
1931 жылы бірінші рет ауылдық жерде колхоздық почтальондары жұмыс
1936 жылы пошта-телеграфтық кеңседен өз алдына телеграфтық кеңсе мен
2. ҚАЛАЛАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК – ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫ
2.1. Алматы қаласының инфрақұрылымының қалыптасуы мен дамуы
Қалалық көлік инфрақұрылымы. Алматы қаласында жолаушыларды және жүк тасымалдайтын
Алматы қаласының бағыттық желісіне 131 бағдар қосылған, олардың ішінде
Тасымалдаушылардың жылжымалы құрамын жаңарту мақсатында жеке қаржыларына 98 бірлікте
Қалада таксомоторлы тасымалдаушылар 487 а/м 9 тасымалдаушы іске қосылған.
Жолаушыларды тасымалдау бойынша көлік дамуын келесі 1 кестеде байқауға
Кесте 1. Жолаушыларды тасымалдау
млн. адам
Жылдар:
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Барлығы 9390,3 9924,0 10592,8 11160,1 11325,4 11806,5 13186,5
оның ішінде:
темір жолмен 16,4 16,5 17,8 18,1 17,7 18,6 19,6
автобуспен 6559,4 6960,9 7470,1 7750,4 7927,8 8691,7 10594,4
таксимен 2675,8 2814,8 2983,5 3285,3 3291,8 3009,7 2489,5
троллейбуспен 63,2 56,9 50,4 37,6 28,1 24,5 23,0
трамваймен 74,2 73,2 69,0 65,8 57,1 59,2 56,6
өзенмен 0,05 0,04 0,04 0,05 0,1 0,1 0,1
әуемен 1,3 1,7 1,9 2,7 2,8 2,7 3,4
Ескерту http://stat.kz/Pages/default.aspx
Көліктердің жұмыстарын бақылаумен қамтамасыз ету үшін рейттік тексерулер жүргізіліп
Көлік инфрақұрылымын дамыту. Қала атмосферасын негізгі ластаушы көздер көлік
Алматы қаласының қалалық қоғамдық көліктерінің негізгі түрлері:
жүрдек-метрополитен;
жай – автобус, троллейбус, трамвай, маршруттық такси.
Бас жоспарда Алматы қаласында метрополитеннің 3 желісінің құрылысын аяқтап,
Бірінші желі Райымбек атындағы станциядан (Райымек даңғылы мен Фурманов
Екінші желі Орталық демалыс паркіндегі «Горкий паркінен» басталып, Жібек
Үшінші желі (бірінші желінің жалғасы болып табылады) Райымбек атындағы
Электр депо екі алаңда орналастырылады: біріншісі – Алматы-ІІ станциясының
Бас жоспарда аудандық деңгейдегі жаңа қозғалысы үздіксіз, реттелетін магистральдар
Үлкен шеңбер жол (ұзындығы 103 км ):
ҮАША (Үлкен Алматы шеңберлі автожолы) – шығысында Талғар трассасынан
Орташа шеңбер жол (ұзақтығы 61 км ): - Талғар
Шағын шеңбер жол (ұзақтығы 32 км ): - Талғар
Магистралді көшелер мен жолдар қиылыстарындағы әртүрлі деңгейлерде автокөпірлер салу
Инженерлік инфрақұрылымның дамуы. Сумен қамтамасыз ету. Бас жоспар қаланы
- қолданыстағы су құбырларының зональды жүйесін сақтау және дамыту.
- су қоймалары ғимараттарын реконструкциялау және жаңасын салу есебінен
- аз қабатты үйлері бар аудандарды (Шаңырақ 1-6, Әйгерім,
- қаладағы сумен қамтамасыз етудің қолданыстағы көздерін сақтау және
Жылумен қамтамасыз ету. Алматы қаласында жылумен қамтамасыз ету жүйесін
- заманауи технологиялар мен жабдықтар базасында жылумен қамтамасыз ету
- жекелеген тұтынушылардың жылумен қамтамасыз етуге деген сұранысы үшін
Жылу беру жүйесінде:
АТЭЦ-1 жабдығын біртіндеп жаңа заманауи, экологиялық таза, қуаттылығы 1300
АТЭЦ-2-ден Батыс жылу ауданына қарай жалпы ұзындығы 30 км-дей
Батыс аудандағы жаңа көп қабатты құрылыстарды газбен жұмыс істейтін
Солтүстік жылу аймағында (первомайка кентінің батысында) газбен жұмыс істейтін
оңтүстік аудандық қазандықтарда заманауи жабдықты пайдалана отырып, реконструкциялау, түрлендіру
жаңа жылу желілерін салу және қолданыстағыларын заманауи технологияларды пайдалана
Электрмен қамтамасыз ету. Бас жоспарда электрмен қамтамасыз етуді дамытудың
АТЭЦ-1,2,3-тің қолданыстағы негізгі жабдықтарының жұмысы ескеріле отырып, қалалық электр
Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен «Электр энергиясын 2030 жылға дейін
Қуаттың анықталған тапшылығын жабуды төмендегі көздер арқылы кезең-кезеңмен жүзеге
Қазақстанның үш оңтүстік облысындағы қуат тапшылығын жабу үшін біршама
- Қаланы электрмен қамтаасыз ету жүйесін дамытудың негізгі бағыттары
- желілердегі жоғалған қуатты 35-110 ке қалалық желі арқылы
- жаңа құрылыс нысандарын электрмен қамтамасыз ету үшін жабық
- 220 кВ және одан да жоғары кернеулі сыртқы
- электр энергиясын пайдаланғаны үшін дифференцияланған тарифтер енгізе отырып,
Газбен қамтамасыз ету. Бас жоспар арқылы тұтынушылардың барлық санатын
- өткізу мүмкіндігі 690 мың м3/сағат және 550 мың
- ГРС - 1 мен ГРС - 2-ні жоғары
- «ГРП қазандығы ЗТК» мен «ГРП Орбита қазандығы» екі
- жаңадан құрылыс жүріп жатқан аудандарда ГРП мен ШРП
- жобаланатын және реконструкцияланатын аудандарда жоғары, орташа және төмен
Бас жоспарда газ шығынының есебі 2 нұсқада орындалған: энергия
Қаланың рекреациялық инфрақұрылымы. Қала туризмі экономикалық қызметтің жаңа саласына
Бағдарлама жыл сайын туристер ағынын 253,5 мың адамға дейін
Қазақстан Республикасы аумағындағы «Жібек жолы» бөлігіндегі туризм жүйесінің тораптық
- қаланың біртұтас туристік аймақтары жүйесін қалыптастыру, бұл туристер
- туристер баратын және көретін нысандарды дамыту, оның ішінде
- қонақүй желісін, сауда-тұрмыстық нысандар желісін және ақпараттық қызмет
- әуежайда, теміржол вокзалдарында көліктік туристік қызмет көрсету жүйесін
2.2. Әлеуметтік - экономикалық даму көрсеткіштері
Демографиялық процестердің динамикасы 2020 жылға дейін қоғамдық дамудың бүкіл
Алматы қаласының демографиялық даму сипаты халықтың табиғи және миграциялық
қаланың экономикалық әлеуетінің дамуы;
тұрғын үй нарығының дамуы;
жұмыспен қамтылу мен еңбекақы деңгейі;
мемлекеттік және жергілікті әлеуметтік саясат және басқалары.
Тұрғындардың болашақ санын болжау нұсқалары бала туудың кезеңдік төмендеуі
Кесте 2. 2020 жылға дейінгі Астана және Алматы қаласындағы
Жылдық орташа халықтың саны
2010 (ағымдағы есеп) 1 - нұсқа 2 - нұсқа
2015 2020 2015 2020 2015 2020
Қазақстан Республикасы 16323,3 17462,8 18524,0 17454,3 18483,5 17530,9 18662,0
Астана қаласы 673,1 762,7 822,2 923,5 1190,4 927,0 1198,5
Алматы қаласы 1402,6 1480,3 1541,6 1521,3 1640,3 1523,3 1645,4
Ескерту http://stat.kz/Pages/default.aspx
Алматы халқының 2020 жылға дейінгі кезеңге болжамды саны Алматыдағы,
Халықтың жұмыспен қамтылу құрылымының есептік көрсеткіштері 2020 жылға қарай
Қаланы әлеуметтік және қала құрылысы тұрғысынан дамытудың басты мақсаты
Алматының қала құрылысы дамуының негізгі бағыттары тиімділігнің экономикалық көрсеткіштері
жалпы аймақтық өнім өндірісі көлемін 3 есе арттыру;
салыстырмалы бағаларда күрделі салымдар көлемін 2,5 есе;
жан басына шаққандағы табысты 2 есе.
Тұрғын үй және азаматтық құрылыс. Тұрғылықты ортаны жан-жақты
Алматының тұрғын үй аумағын реконструкциялау мен дамытудың басым бағдарламалары
- қала бөлігі құрылымындағы жүргізіліп жатқан құрылыстардағы тығыздығы төмен
- аяқталмаған құрылыс нысандарының құрылысын аяқтау және жүргізіліп жатқан
- байланыс аймақтарында табиғи-ландшафты қаңқаны және урбандалған аумақтарда қалалық
- тарихи-мәдени құндылығы бар, ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ
- 60-80-жылдарда және кейінгі жылдарда салынған ықшам аудандардағы жаппай
Қаланың муниципалды тұрғын үй қоры қалыптасып отырған тұрғын үй
Жаңа муниципалдық тұрғын үйлер құрылысының көлемі 2020 жылға дейін
Бас жоспарда жаңа әлеуметтік-экономикалық және қала құрылысы жағдайын ескере
Бұл ретте жаңадан құрылыс жүргізу және жалпы алаңы 4,77
Алматының қала құрылысын дамытудың басты мақсаты – қаланы тұрақты
- тіршілік ету ортасының экологиялық қауіпсіздігі және табиғи кешеннің
- Қазақстан Республикасының ірі әрі әсем қаласын қала-бақ ретінде
- қала құрылысы шешімдерінің мәдени сабақтастығы; кеңістіктік тұтастық, эстетикалық
- көлік және инженерлік инфрақұрылымның сенімділігі мен қауіпсіздігі, тұрғын
- өндірістік аумақты пайдалану тиімділігі;
- қоғамдық орталықтар жүйесінің дамуы мен қол жетімділігі;
Көрсетілген мақсаттарға қол жеткізу Алматы аумағын қайта ұйымдастыру мен
Алматы қаласын қала құрылысы тұрғысынан дамытуға қойылатын экологиялық талаптар:
тұрақты экологиялық қолайсыз аймақтарында өмір сүру ортасын түбегейлі сауықтыру,
табиғи кешеннің қолданыстағы аумағын қолайсыз антропогенді әсерлерден қорғау, шаруашылық
өмір сүру ортасының жайлылығын арттыру, оның ішінде аумақты көгалдандыру
Алматыны қала құрылысы тұрғысынан дамытудың қажетті шарттары төмендегілер:
- халықтың денсаулығына елеулі қауіп төндіретін экологиялық қатерлі аймақтарды
- күшті техногенді ауыртпалыққа ұшыраған аумақтарды санациялау, реабилитациялау, қайта
- жоғары экологиялық қауіптің ошағы болып отырған өндірістерді жою;
- сығымдалған және нығыздалған газбен жұмыс істейтін автомобильдер санын
- ауыз судың сапа стандарттарының сақталуын және өндірістік және
- үздіксіз қозғалатын автомагистралдар салу;
- негізінен жүк көліктері және басқа да көліктер жүретін
- өндірістік және қатты тұрмыстық қалдықтарды толықтай қайта өңдеу
Алматы аумағында эконмоикалық қызметтің саларалық құрылымдарын қайта ұйымдастыру ұсынылады.
Материалдық өндіріс салаларына қайта құрылымдауды жүзеге асыру ғылымды қажет
Алматы қаласының Қазақстан Республикасының бас қаласы мәртебесін сақтау болжанып,
Экономиканың мемлекеттік және жеке секторларының бұдан арғы тиімді үйлесуі
Бас жоспарда өндірістік аумақтарды қайта ұйымдастыру ұсынылған. Бұл олардың
Алматы қаласында 2092 өнеркәсіп кәсіпорындары жұмыс істейді, олардың ішінде
Кесте 3. Өңдеуші өнеркәсіп кәсіпорындарының бюджеті бойынша түскендер:
Салық төлемінің түсімдері
ГБ, млн. Теңге Үлес, % МБ, млн. Теңге Үлес,
14 432 5 4 052 7
Ескерту http://stat.kz/Pages/default.aspx
2011 жылдың қаңтар-қыркүйегінде өсу деңгейі 2010 жылдың қаңтар –қыркүйегінде
Қалада тауар өндіретіндер ірі және орта кәсіпорындар. Қала бойынша
Қалада өнеркәсіп кәсіпорындарының деңгейі мен көлемін анықтап өндірілген өнімдерінің
Кесте 4. Қаладағы өңдейтін өнеркәсіп құрылымдары келесідегідей көріністе көрінеді.
Сала қанағат. салмақ, % ИФО,%
Тамақ өнеркәсібі 37,2 83,8
Целлюлозно-қағаз өнеркәсібі және баспахана ісі 10,2 93,6
Металлургиялық өнеркәсіп 9,5 69,6
Құрылыс материал өндірісі 9,2 76,5
Электржабдықтау, электрондық және оңтайлы жабдықтар өндірісі 4,6 85,7
Машин ақұрылысы 2,9 90,5
Резиналық және пластмассалық өнімдер 2,5 82,1
Көліктік құралдар және жабдықтау өндірісі 2,6 80,1
Химиялық өнеркәсіп 2,5 89,7
Мықты өнеркәсіп саласы 3,8 64,2
Ескерту http://stat.kz/Pages/default.aspx
2011 жылдың қаңтар-қыркүйегінде өндірісте және электрқуатын, газды тарататын және
Талдау көрсеткішінде өндіріс көлемінің төмендеуінің себебі айналым құралы, сатып
Қалалық кәсіпорындар тапсырыспен қамтылған және өнімдерді шығару үшін қазіргі
Экономикалық өсімнің мақсаттары мен міндеттер
Облыс әкімдігі алдағы бес жылға ЖӨӨ өсімі бойынша стратегиялық
Сурет 1. 2015 жылға дейін ЖӨӨ-ң серпінді болжамы, млрд.
Сапалы және теңдестірілген экономикалық өсімді қамтамасыз ету инфляциялық процесстермен
Экономикалық саясаттың мақсаты – Алматы облысының бәсекеге қабілетті тауарлар
Жалпы облыстың жергілікті атқарушы органы 2014 жылы бір жанға
Сурет 2. 2010-2014 жылдары бір жанға шаққандағы ЖӨӨ болжамы,
мың теңге
Ірі азық-түлік базарларында орын алып жатқан конъюктура облыстағы азық-түлік
Өнеркәсіп өнімі көлемінің орташа жылдық өсімі 2010-2014 жылдары -
2001-2014 жылдары негізгі капиталға салынатын инвестициялардың орташа жылдық өсімі
Көлік қызметі шамамен - 7,5 пайызға, көрсетілетін байланыс қызметтерінің
Теңдестірілген экономикалық өсім саясатын жүргізудің басымдықтары болып халықтың өмір
2014 жылға дәрігерлік амбулаториялардың бейімделген ғимараттарының саны – 18
Басқару жүйесін жетілдіру, медициналық көмекті жедел және уақытында көрсетуді
Мектептерді салу есебінен оқушы орындарының тапшылығы мәселесі шешіліп, бейімделген
Жұмыссыздық деңгейін 2010 жылғы 6,2 пайыздан 2014 жылы 5,8
Кесте 5. Алматы облысының 2011 - 2014 жылдарға арналған
№ Көрсеткіщтер атауы Бағалау 2010 Болжам
2011 2012 2013 2014
1 2 3 4 5 6 7
1 ЖӨӨ, млрд. Теңге 841,2 934,4 1027,6 1120,8 1214,0
2 ЖӨӨ-ң нақты өсуі,
өткен жылға қарағандағы % 112,4 111,1 109,9 109,1 108,3
3 Бір жанға шаққандағы ЖӨӨ, мың теңге 494,8 549,6
Нақты секторы көрсеткіштері
4 Өткен жылға қарағанда ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің көлемі
5 Өткен жылға қарағанда өнеркәсіп өнімінің көлемі % 102,5
6 Өткен жылға қарағанда тау-кен өндірісі % 102,5 102,8
7 Өткен жылға қарағанда өңдеу өнеркәсібі % 102,3 102,5
8 Өткен жылға қарағанда электр қуатын, газ және су
9 Өткен жылға қарағанда құрылыс % 132,9 97,6 100,0
10 Өткен жылға қарағанда негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі
11 Өткен жылға қарағанда көлік қызметтері % 100,7 100,7
12 Өткен жылға қарағанда байланыс % 99,5 101,5 105,5
Ақша - несие саясатының көрсеткіштері
13 Кезең соңындағы инфляция, % 8,0 7,5 7,0 6,5
Әлеуметтік сала көрсеткіштері
14 Ең төменгі жалақы мөлшері, теңге 14814 15999 17279
Ескерту http://stat.kz/Pages/default.aspx
3. Қаланың стратегиялық дамуы жоспары мен бағдарламасы
3.1. Қалалардағы басқару жүйесін жетілдіру жолдары
Қазақстанның саяси өмірінде алдынғы орынға ұлттық қауіпсіздіктің стратегиялық мүддесі
Қала - бұл өндіріс және әлеуметтік - тұрмыстық сфера,
Көптеген елдердің ғасырлар бойындағы тәжірибесі адамдарды орналастыруды тәсілі консервативті,
Бүгінгі күні Еуразияның дамыған елдері мен АҚШ-та қалалық саясаттың
1. билік пен экономиканы орталықсыздандыру, қалаларға өзіндік дербестік беру;
2. елдің экономикалық даму стратегиясын өзінің жеке табиғи ресурстық
3. территорияның экономикалық дамуының деңгейлерін теңестіру.
Бұған байланысты ұлттық үкіметтін компетенциясы мағыналы өзгерістерді басынан ескеретін,
Көптеген саяси эксперттер өркениетті елдердің экономикасында жаңа әлеуметтік саяси
Қазақстан тәуелсіз мемлекет ретінде саяси өмірдің демократиялық жолын таңдады.
Дағдарыстан шығу қажеттілігі өзімізде бар экрермткалық потенциалды, өндіріс күштерін
Мұңдай уақытта экономикалық өсу таза интенсивті сиппатқа ие. Бірақ
Республикадағы мәселелі аудандардың болуын ескере құрылымдық өзгерістерге, әлеуметтік дамуды
Қор рыноктық инфрақұрылымды дамыту тапсырмаларын шешуге мүмкіндік жасайды, олар:
- кәсіпкерлікпен бәсекені қолдаушы бағдарламаларды әзірлеп, жүзеге асыруға қатысады;
- товарлар мен қызметтің монополистік рыногына шығатын шаруашылық
Қалалар арасындағы теңсіздіктін өсуі мен экономикалық, әлеуметтік және экологиялық
Бұған байланысты бірнеше басымдылықты мақсаттарды анықтауға болады:
1.құрылымдық қайта құру және әлсіз дамыған қалаларды дамыту;
2.өнеркәсіп өндірісінің құлдырауы салдарынан қатты жапа шеккен қайта құру;
3.созылып кеткен жұмыссыздызпен күрес немесе жұмысын жоғалтқан тұлғалар мен
4.халық тығыздығы аз қалаларға дамуға ықпал ету;
5.мемлекеттік қалалық саясатты жүзеге асырудың негізгі бағыттары келесілер долуы
6. қалалық бағдарламаны әзірлеу және тікелей бюджеттік қаржыландыру;
7.ынталандыру үшін облыстарды және әкімшілік тірліктерді субсидиялау және несиелеу;
8.ацмақтық реттеудің заң негізін құру;
9.берілген аудандарда жеке кәсіпкерлікті ынталандыру.
Қаланың жағдайын талдау және диагностикасы келесі ұсыныстарды жасауға мүмкіндік
1.облыстарға қаржылық және басқа көмек түрін көрсетуді мемлекеттік бюджеттен
2.мемлекеттік көмек мақсатты сипатқа ие болу керек. Бұл мемлекеттік
3.бюджетаралық қатынастардын заң негізін жетілдіру қажет.
Қалалардағы басқару жүйесін өзін-өзі басқарушы өндірістік бірліктерді құру жолымен
Мемлекеттік стратегия ұлттық деңгейде әзірленеді және қала саясатының негізі
Мемлекеттік және жергілікті билік органдарының ара қатынасын жақсарту үшін
- нормативті - құқықтық негізді бекіту;
- мемлекеттік және облыстық салықтық түсімдер арасындағы көздерді бөлу
- рационалды аудандау негізінде жүзеге асырылатын территория мәртебесіне реттеулер
Қаланың экономикасын басқару құрылымын жетілдіру үшін, ұлттық және жергілікті
Бірінші және басты жағдай - орталық жағынан қалаларға
Екіншісі - қатынастың қарастырылып отырған субъектілері арасындағы өкілеттілікті анықтау
Үшіншісі - қаланың экономикалық еркінділігінің кеңеюі. Қаланың экономикалық саясатты
Осыларды ескере, соңғы жылдары реформалардың ауыртпалығы қала деңгейіне жайлап,
Тарихи қалыптасқан Қазақстанның ауыл шаруашылық моделі бәрімізге мәлім шығару
Қорыта келгенде, қалалардың эканомикасын мемлекеттік реттеуді жетілдіру үшін:
1. Орталық пен қала бюджеттік өкілеттіліктерін шектеу саясатын жалғастыру
2. Қалаларға көмек көрсетудің негізгі принциптері келесілер болуы тиіс,
3. Мемлекеттік басқару органдарынан жергілікті органдарға әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды беру
4. Бюджетті әзірлеу барлық облыстар мен қалалардың әкімнің қатысуымен
Ең негізгі бағыт - орталық пен қала арасындағы қаржылық
Басқару тиімділігі шаруашылық етуші субъектінің өзінің ресурстарына билік ете
Алматы қаласының 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық дамуы
Алматы қаласы экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасының міндеті
Алматы қаласының бәсекелестік үстемдігін жүзеге асыруға және халықтың тұрмыс
Стратегиялық бағыт - қала экономикасын жаңғырту мен бәсекелестікті
1. Қала экономикасы дамуының негізгі параметрлері
Алматы қаласы ірі демографиялық және еңбек
Жалпы өңірлік өнімнің көлемі бойынша (бұдан әрі мәтін бойынша
Алматы елдегі ең ірі іскерлік және кәсіпкерлік қызметтің орталығы
Алматы мол инвестиция тарту қаласы болып табылады: негізгі капиталға
Алматы сауда қызметін көрсетуде республикалық көлемнің 44,5% ұсынады, оның
Алматы елдің туристік индустриясын дамытуда жетекші орынға ие,
Алматы елдің ірі көлік-логистикалық және коммуникациялық орталығы болып табылады,
Алматы елдің қаржы-экономикалық орталығы ретінде дамуда: оған республикада
Постиндустриалдық даму кезеңінің кәдімгі өкілі ретінде Лондонның (Ұлыбритания) дамуын
Дағдарысқа дейінгі дамуда Алматы қаласында экономикалық өсудің жоғары қарқынына
Инвестициялық ахуалды жақсарту мақсатында қаржы секторының, кәсіпкерлік ассоциациясы өкілдерінің,
Заңнамалар аясында қала экономикасына қосымша инвестиция тарту бойынша іс-шаралар
Халықаралық қаржы институттарының инвестициялары тартылуда. Қала электрокөлігін жаңғыртуға
Дағдарысқа қарамай, қала ЖӨӨ құлдырауына жол бермеді. 2009 жылы
Нарықтың «Алыпсатарлық» сегментіне инвестицияның құлдырауымен қатар, нақты экономиканың кейбір
Әлеуметтік салаға инвестицияның өсуін даусыз жетістік деп санауға болады:
Дағдарыс қаланың маңызды салаларына күшті әсер етті: қаржы секторына,
Республика инвестициясының жиынтық көлемінде Алматы қаласының үлес салмағы 2009
Елдің қаржылық орталығы болып отырған Алматы қаласы үшін, сыртқы
Сонымен қатар, елдегі несиелеудің негізгі бөлігі Алматы қаласының банктерімен
2009 жылдың басынан бастап теріс үрдістерді жою мақсатында, Алматы
Экономиканы жаңғыртудың негізгі құралдарының бірі болып – мемлекеттік жоспарлаудың
Бұрыннан бар жоспарлау жүйесі көбінесе қолдау, болжамдық
Нәтижесінде бюджет қаражаты жеткіліксіз негізделіп және тиімсіз жұмсалды
Тәуекелдер және ұстап тұратын факторлар:
Экономикалық және инвестициялық:
Еуропаның және әлемнің маңызды орталықтарына қатысты қаланың жойылған
өндіріс салаларының сыртқы, сондай-ақ ішкі нарықтағы бәсекелестікке қабілетсіздігі;
кейбір кәсіпорындардың ескірген технологияларды пайдалануы, құрал-жабдықтар мен машиналардың
ірі масштабты көптеп шығаратын өндірістің (тұрмыстық техника, автомобилдер және
шикізатқа және материалдарға, электр және жылу энергиясына, суға бағаның
Қазақстанда жоқ арнайы бәсекелестік басымдығы бар көрші елдер тарапынан
қаржылық жүйенің әлуетті тұрақсыздығына қызмет ететін әлемдік нарықтардың
бағалы қағаздардың ұлттық нарығындағы сұраным мен ұсыныс деңгейінің төмендігі,
отандық компаниялардың бағалы қағаздарының ұйымдастырылған қор нарығында аз
Мүмкіндіктер:
инвесторларды тарту үшін Алматының геосаяси және географиялық жағдайын, ерекше
Алматы қаласыныңэкономикалық мамандандырылған салалары үшін дәстүрлі өндірістерді арттыру,
ғылыми потенциалды және венчурлық бизнесті дамыту, инновациялық жобаларды
қала экономикасының айрықша келешегі бар салаларда және аяларда инвестициялық
қаржы нарығы және қалалық бағалы қағаздарды шығару тетіктері арқылы,
қаланы Орта-Азиялық қаржы орталығы ретінде қазақстандық сауда алаңдарына
Алматы облысының қалалық ресурстарды үнемдеу айналымын қосу негізінде Алматылық
Стратегиялық бағыт – Халық үшін қызметтің кейбір түрлерін лицензиялаумен
Алматы қаласында қызметтің кейбір түрлерін лицензиялаудың негізгі бағыттары
Алматы қаласы әкімдігінің 2008 жылғы 30 шілдедегі №3/626 «Алматы
Білім беру қызметі:
мектепке дейінгі және мектептен тыс ұйымдардың білім беру қызметі;
мамандандырылған және арнайы білім беру бағдарламаларын жүзеге асыратын заңды
бастапқы, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіби білімнің,
Фармацевтикалық қызмет:
дәрі-дәрмектерді даярлау;
медициналық бағыттағы өнімдерді даярлау;
дәрі-дәрмек өнімдерін бөлшек саудалау;
медициналық бағыттағы өнімдеріді бөлшек саудалау;
медициналық техниканы бөлшек саудалау.
заңды тұлғалардың металл сынықтары мен түрлі-түсті және қара металдар
білім беру ұйымдарында бірінші, екінші және үшінші санаттағы спорт
Республикалық маңызы бар ұйымдармен жасалатын жұмыстар мен қызметтерден, сондай-ақ
Пестицидтерді (улы химикаттарды) өндіру бойынша (формуляциялау) қызмет.
Пестицидтерді (улы химикаттарды) саудалау бойынша қызмет.
Пестицидтерді (улы химикаттарды) аэрозолдық және фумигациялық тәсілмен қолдану
Алкоголь өнімдерін бөлшек саудалау.
Алкоголь өнімдерін сақтау және көтерме саудалау.
Ветеринария саласындағы қызмет:
ветеринариялық бағыттағы препараттарды өндіру және саудалау;
ветеринарлық мақсаттар үшін биологиялық препараттарды, дәрі-дәрмектерді саудалау;
мал өндірілетін өнімдерге және шикізатқа ветеринарлық-санитарлық сараптама;
ветеринарлық емдеу-алдын алу қызметі.
Туризм нұсқаушысы қызметін көрсету бойынша қызмет.
тіреу-қозғалыс аппараттары бұзылған балалар үшін медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) арнайы
мүгедектер үшін, оның ішінде психоневралогиялық патологиялары бар мүгедек-балалар
Қарттарға және мүгедектерге жалпы сипаттағы медициналық-әлеуметтік мекемелерде (ұйымдарда) арнайы
Қарттарға, мүгедектерге, оның ішінде мүгедек балаларға күндізгі аумақтық орталықтарда
Қарттарға, мүгедектерге, оның ішінде мүгедек балаларға оңалту орталықтарында арнайы
Қарттарға, мүгедектерге, оның ішінде мүгедек балаларға күндізгі үйден күтуде
2008 жылы лицензиялау бойынша жұмыстар аясында пилоттық жоба жүзеге
Негізгі мәселелерді талдау
Республикадағы мемлекеттік лицензиялау жүйесі толықжетілмеген. Дүниежүзілік банктің бағалауы бойынша
Осыған орай заңнамалық базаға маңызды түзетулер енгізу қажет. Лицензиялау
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 27 қарашадағы №
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорыта келгенде, қалалардың эканомикасын мемлекеттік реттеуді жетілдіру үшін:
1. Орталық пен қала бюджеттік өкілеттіліктерін шектеу саясатын жалғастыру
2. Қалаларға көмек көрсетудің негізгі принциптері келесілер болуы тиіс:жалпы
3.мемлекеттік басқару органдарынан жергілікті органдарға әлеуметтік-экономикалық бағдарламаларды беру кезінде
4.Бюджетті әзірлеу барлық облыстар мен қалалардың әкімнің қатысуымен жүзеге
Ең негізгі бағыт - орталық пен қала арасындағы қаржылық
Қала - бұл өндіріс және әлеуметтік - тұрмыстық сфера,
Қалалардық экономикасын көтеру үшiн мемлекет және жергiлiктi билiк органдарының
Негізгі мақсат - орталық пен қала арасындағы қаржылық -
Пайдаланған әдебиеттер
Алматы – сүйікті қала; Алматы – 2008 352 б
Алматы энциклопедиялық анықтама
www.almaty.kz
http://www.kaz.stat.kz/digital/soc_politika/Pages/default.aspx
http://kk.wikipedia.org/wiki/ сайт
http://almaty.gorstat.kz/
Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік географиясы Автор(ы) : Ярмұхамедов М.Ш
Қазақстанның қалалары Дербісәлі Ә.
Қазақстан архитектурасы/ Меңдіқұлов. Т. 5
www.moi gorod Almaty.kz
Ауыл шаруашылығы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету механизмдері :
Ауыл шаруашылығында кәсіпкерлер жүйелерін дамытудың мәселелері (Алматы облысының мәліметтері
http://www.parlam.kz «2009 – 2011 жылдарға арналған
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 16 жылдығына арналған салтанатты
Алматы облысының материалдары Махамбетов Н.Ә.
- 4 -
1307,2
1214,0
1120,8
1027,6
934,4
841,2
748,0
654,8
550,7
408,6
290,5
232,3
188,2
159,5
141,7
109,9
0
50
100
150
200
250
300
350
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Электр тарату желілері
Алматы қаласы халқының өмір сүру сапасын аудандар бойынша бағалау
Қазақстан республикасындағы кәсіпорындардың инновациялық белсенділігін арттыру
Қоғамның даму саясатының басқару жүйесінің тиімділігін арттыру
Автокөліктін қоршаған ортаға әсері
Республикалық бюджет құрамындағы салықтар рөлі
Әлеуметтік-мәдени шараларға жұмсалатын шығындарды топтастыру
Қазіргі кезеңнің әлеуметтік экологиялық мәселелері адам санының өсуі адам демографиясының әлеуметтік-географиялық ерекшеліктері
Қазақстан Республикасының экономикалық проблемалары, мәселелері, ұсыныстар мен оларды шешу жолдары
Қазақстан Республикасының 2013 – 2017 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық дамуының болжамы