Ашық экономикадағы ақша - несие саясатын жүзеге асырудың құралдары
Мазмұны
Кіріспе
1. Тарау. Ашық экономикадағы ақша-несие саясаты – мемлекеттің
1.1. Ашық экономикадағы ақша-несие саясатының мәні, мақсаттары және
1.3. Ашық экономикадағы ақша-несие саясатын жүзеге асырудың құралдары
2. Тарау. Ашық экономикадағы Ақша-несие саясатының дамуының кезеңдері.
2.1. Қазақстан Республикасының ақша реформасы
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастарға өтуге байланысты елдің экономикасында,
Ашық экономикадағы өзгерістердің оң нәтижелерімен қатар кері нәтижелері
Қазіргі экономисттердің көпшілігі ақша - несие саясатын үкіметтің
Ашық экономикадағы ақша - несие саясатының ең ақырғы
Ашық экономикадағы ақша - несие саясатының негізінде жалпы
Монетарлық саясаттың бағыттары мен тактикалық мақсаттары ұлттық экономиканың
Біздің өмірімізге, Қазақстанның жаңа тарихына қарап біз ақша-несие
Бұл курстық жұмыстың негізгі мақсаты ақша-несие саясаты тақырыбын
ақша-несие саясатының теориялық ілімдерінің негізін қарастыру;
ақша-несие саясатының мәнін, механизмдерін, элементтерін қарастыру;
ақша-несие саясатын қолданғанда пайдаланатын құралдарды қарастыру;
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғаннан бері ақша-несие саясатын талдау;
қазіргі уақыттағы ақша-несие саясатын жүзеге асырудағы негізгі прблемаларды
Қазақстан Ұлттық Банкінің алға қойылған бағыттарын қарастыру;
Курстық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және әдебиеттер
Сонымен қатар заңдық, нормативтік базалар, оқу-әдістемелік құралдар, шетелдік
1 Тарау. Ашық экономикадағы ақша-несие саясаты – мемлекеттің
1.1. Ашық экономикадағы ақша-несие саясатының мақсаттары және институционалдық
Ақша-несие саясаты салық, инвестициялық, құрылымдық және т.б. сияқты
Ақша-несие саясатының негізгі әсер ету объектісі ақша айналымы
Ақша-несие саясатын негіздеу, оның стратегиясы мен тактикасын
Ақша-несие саясатының нәтижелі жұмыс жасауына институционалдық негіз болып
Банкілік секторды қарастырғанда, монетарлық саясатты табысты орындау мақсатында
Банкілік мекемелердің әр түрлілігі мен аса көптігіне, олардың
Қазіргі ақша-несие саясатының институционалдық негіздеріне нарықтық жүйе кіреді.
Ақша-несие сферасында нарықтық класификациялаудың негізінде ең алдымен үш
Несие нарықтары банкаралық және ақшалай болып бөлінген. Күнделікті
Ақша-несие саясаты экономикалық саясаттың тек бір элементі болып
Ақша несие саясатының стратегиясын жасау екі кезеңді ұсынады:
Мемлекеттік органдардың басты мақсаты белгілі бір саясатты таңдап
Ақша-несие саясатының мақсаттары оның стратегиясы болып көрсетіліп, былай
Ақырғы мақсаттар. Ақырғы мақсаттарды анықтағанда «сиқыршылық төрт бұрыш»
Ақырғы мақсаттар арасында бір мақсат бар, оны орындау
Аралық мақсаттар. Орталық банкілер аралық ретінде ақырғы мақсаттардың
Календарлық жылға ұсынылған аралық мақсаттарды ресми жариялай отырып
Орталық банкі аралық мақсаттардың екеуінің біреуін ғана таңдау
Экономикасы дамыған елдердің орталық банкілері экономикаға әсер етудің
Кейбір елдерде ақша-несиелік реттеудің негізгі түрлері заңмен бекітілген.
Ұзақ мерзімдік аспектіде орталық банк стратегиясының компромистік вариантын
Орталық банкінің концепциясын бірнеше критериялар негізінде мінездемелеуге болады.
Кесет-1. Валюталық курсты реттеудің ішкі және сыртқы көрсеткіштері.
Ішкі көрсеткіштерге
Бағдарлану Сыртқы көрсеткіштерге бағдарлану
Ақша массасының өсу қарқынын реттеу Ұлттық ақша бірлігінің
Мәліметтер негізінде алынған.
Мысалға Неміс федерадық банкісі жұмысының негізгі мақсаты ұлттық
Айта кететін бір жайт ақша массасы Ұлттық Банкінің
1. М0 (айналыстағы қолма-қол ақшалар, яғни банк жүйесінен
2. М1 (айналыстағы қолма-қол ақшалар және теңгедегі халықтың
3. М2 (айналыстағы қолма-қол ақшалар және теңгедегі халықтың
4. М3 (М2 агрегатының және басқа да шетел
Ақша базасы (резервтік ақшалар) ҚҰБ-нен тыс қолма-қол ақшаларын
Ақша массасын елдің жалпы экономикалық ахуалына байланысты реттеген
Орталық банкі өзінің бұйрығында ақша-несие сферасын реттеуге көмектесетін
Орталық банкінің құралдарына қойылған келесі талабы оның бөлек
Жоғарыда аталған талаптар есепке ала отырып, орталық банкінің
Дәстүрлі немесе дәстүрлісіз;
Әкімшілік немесе нарықтық;
Жалпы әсер ету немесе сұрыпталған бағыттылық;
Тіке немесе жанама әсер ету;
Қысқа мерзімді, орта мерзімді немесе ұзақ мерзімді.
Дәстүрлісіз операциялар халықаралық қаржы нарығында жағдайлардың өзгеруімен орайлас
Әкімшілікке директивалардың формаларын, нұсқаулардың және ережелердің түрін иеленетін
60-шы жылдарда барлық европалық елдерде сауда банкілердің пайыздық
Нарықтық сипатындағы құралдардың мәнінде орталық банкінің ұлттық несие
Соңғы он жыл ішінде өндірісі дамыған елдерде экономикалық
Орталық банкінің экономикалық реттеуі тіке және жанама әсер
1.2. Ақша-несие саясатын жүзеге асырудың құралдары
Ақша-кредит саясатының құралдары. Ұлттық Банк инфляция бойынша мақсаттарға
Ақша-несие саясатының құралдары туралы айтпас бұрын оның реттеу
Ақша-несие реттеудің тікелей мен жанама құралдарының арасындағы айырмашылық
Тікелей құралдар негізінен несиелік лимиттер түрінде коммерциялық банкілердің
Тікелей құралдар өтпелі кезеңде, ақша нарығының әлсіз кезеңінде
Енді орталық банкінің коммерциялық банктерге қатысты өзінің жүргізетін
а) Резервтік талаптар саясаты.
Қазақстан Ұлттық Банкi банктердiң депозиттерi мен заемдары бойынша
Қазақстан Ұлттық Банкi ең төменгі резервтiк талаптардың нормативтерiн
Банктердiң есеп айырысу үшiн қабылданатын мiндеттемелерiнiң құрылымын, ең
Ең төменгі резервтiк талаптардың нормативтерiн өзгерту осындай шешiм
Ең төменгi резервтiк талаптардың нормативтерi бұзылған кезде банктер
Қазақстан Ұлттық Банкi тарату комиссиясының төрағасы тағайындалған күннен
Қазіргі кезде минималды резервтік талаптар – бұл барлық
Минималды резервтер екі негізгі қызметті орындайды.
Біріншіден, олар ликвидті резервтер ретінде коммерциялық банкілер клиенттерінің
Екіншіден, минималды резервтер орталық банкінің елдегі ақша массасының
Резервтік талаптар нормасының өзгеруі несиелік мекемелердің рентабельділігіне әсер
Бұл әдістің жетіспеушілігі кейбір мекемелердің, әсіресе шамалы депозиті
Соңғы он-жиырма жыл ішінде бұл ақша-несиелік реттеу әдісінің
Ақша резервтерінің нормасының төмендеуі ақша мультипликаторының өсуіне әкеледі,
Монетарлы саясаттың бұл құралы өте күшті болып табылады,
б) Коммерциялық банкілерді қайта қаржыландыру
“Қайта қаржыландыру” термині орталық банкіден несие мекемелерінің ақша
Қайта қаржыландыру саясаты арқылы ақша нарығы мен капитал
Орталық банкі қайта қаржыландыру мөлшерін өсірсе, коммерциялық банкілер
Ақща-несие саясатын жүргізгенде қайта қаржыландыру әдісін қолданудың кемшілігі
Қайта қаржыландыру мен қайта дисконттау ресми мөлшерін белгілеуден
Орталық банкі есептік мөлшер саясатын (оны тағы дисконттық
Орталық банкі ссуданы бере отырып коммерциялық банкінің қорларын
Ұлттық банк қайта есептеуге қатысты вексельдер сапасына қоятын
в) Ашық нарықтағы операциялар
Бұл әдіс орталық банкінің банкілік жүйеде бағалы қағаздарды
Орталық банк коммерциялық банкілерге бағалы қағаздарды нарықтық бағаларменен
Орталық банкінің бағалы қағаздармен нарықтық операцияларды жүргізу формаларына
Ақша-несие реттеудің әдісі ретінде ашық нарықтағы операциялар алдыңғы
Ашық нарықта бағалы қағаздарменен операциялар Қазақстан Ұлттық Банкінің
г) Ақша-несие саласын реттеудің басқа да әдістері
Экономикалық әдістермен қатар орталық банк коммерциялық банкілердің іс-әрекетін
Бұл әдіс ақша-несиелік реттеу берілген несие сомасын көлемдік
Сонымен қатар орталық банк әртүрлі нормативтер орната алады,
Мемлекет орталық банкі кейпінде саяси мәлімдемелер жасайды, ол
2 тарау. ақша-несие саясатының дамуының кезеңдері
2.1. Қазақстан Республикасының ақша реформасы
90-шы жылдардың басында бұрынғы КСРО елдерінде экономиканы либерализациялаумен
Еліміз бастан бері саяси және экономикалық бағытын ТМД
Теңгені енгізбес бұрын алдын-ала дайындық өте үлкен маңызбен
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы 1993 жылы 15 қарашадан
Қазақстанда банкілік саланы реформалау бойынша көп жұмыс жасалды,
Ұлттық Банк ақша-несие саласының қызмет етуіне, оның банкілер
1995 жылдың 15 ақпанда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарғысымен
Ұлттық Банк орталық банкілерге тән қызметтерді атқаратын болды:
1997 жылдың желтоқсанынан банкілердің халықаралық стандарттарға көшу туралы
Банкілік жүйеде банкаралық ақша нарығы жақсы дамыды, ол
Ұлттық Банк РЕПО операцияларын жүргізу тәртіптерін бекітті, бұл
1998 жылы Ұлттық Банк өзінің шектейтін ақша-несие саяаты
Банкілік депозиттердің пайыздық мөлшерлеріне қайта қаржыландыру мөлшерінің төмендеуі
1999 жылы әлемдік қаржылық нарықтарда кризистік құбылыстардың күшейюімен
Қаржылық нарықтарда глобальді өзгерулердің себебінен елдің төлем балансының
2000 жылы Қазақстанның экономикасы сыртқы экономикалық жағдайларға байланысты
Несиелік саясаттың саласында қайта қаржыландырудың қосымща “терезелері” ашылды,
2002 жылы шетелдік сауда және қаржы нарықтарында және
2003 жылы бюджеттің әлемдік бағалардың өзгерісінен тәуелділігін төмендету
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алғанынан бері Ұлттық Банкінің ақша-несие
Ақша-несие саясаты – монетаризм принциптеріне негізделіп фискалды саясатты
Ақша-несие саясатын негіздеу, оның стратегиясы мен тактикасын
Ақша-несие саясатының негізгі тартушысы елдің орталық банкі екені
Ақша-несие саясаты экономикалық саясаттың тек бір элементі болып
Ақша-несие саясатының теориясы бойынша жүйелі түрде екі ірі
Қазіргі ақша-несие саясаты көбінесе “ағымға қарсы жүзуді” көрсететін
Осы мақсаттарға жету үшін ақша-несие саясатының құралдарын пайдалану
Банкілік секторды қарастырғанда, монетарлық саясатты табысты орындау мақсатында
Нарықтық сипатындағы құралдардың мәнінде орталық банкінің ұлттық несие
Соңғы он жыл ішінде өндірісі дамыған елдерде экономикалық
Қазақстан Ұлттық Банкінің ақша-несие саясатының мақсаты Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкінің басты мақсаты инфляция деңгейін төмендету болып
Соған сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі осы міндеттерді
Ұлттық Банкінің тәуелсіздік алғаннан бергі жүргізген іс-қимылдары, реформалары
Оған мысал кризис кезеңінде қаржы нарықтарында глобальді өзгерулердің
Ұлттық Банкінің қызметі дамыған экономикасы бар елдердің орталық
Жалпы қазіргі кезде Қазақстан экономикасының хал-ахуалы біршама жақсарғаннан
Біздің ойымызша Ұлттық Банкінің ақша-несие саясатын жетілдіру үшін
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
//Экономическое обозрение, май 1999 г., выпуск 2, Национальный
//Егемен Қазақстан. 2002, 12 нарурыз. “Валюталық құндылықтарды пайдалануға
//Егемен Қазақстан. 2005, 27 ақпан. “ҚҰБ-нің ақша-несие саясатының
//Егемен Қазақстан. 2005, 15 желтоқсан. ҚҰБ-нің 2006-2008 жылға
//Түркістан 2004, 11 наурыз. “Инфляция төмендеді, резервтер өсті”.
//Түркістан 2004, 14 сәуір. “Ұлттық Банкінің саясаты ел
//Казахстанская Правда 2002, 24 апреля.
//Казахстанская Правда 2002, 25 июня. “От активных реформ
//Казахстанская Правда 2002, 17 января (с6) “Крепкий банк”.
//Бухгалтер и налоги 2003, №1 (с 28-29).
//Вестник НацБанка РК 2000, №10 (с 17-30). “Ставки
//Панорама 2004, №6 (с7). “О чем думает Национальный
//Панорама 2002, 22 февраля (с7). “Лучшая банковская система
//Панорама 2005, 8 марта (с7). “Процентные ставки на
Рынок ценных бумаг 2004, №7 (с36-43). “Ноты используемые
Қазақстан Ұлттық Банкінің сайты,
29
Ашық экономикадағы ақша-несие саясатының дамуының кезеңдері
Ақша-несие саясатын ұйымдастырудың және жүзеге асырудың теориялық негіздері
Қазақстан Республикасының ақша-несие саясаты: мәні, мақсаттары, құралдары
Ақша - несие саясатының ресурстары
Ақша-несие саясаты жайында
Ақша саясаты
Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатының бағыттары мен ресурстары
Төлем балансы және оның мәні
Ақша - несие саясатының мақсаттары және институционалдық негізі
Мемлекеттің ақша – несие саясаты жайлы ақпарат