Негізгі құралдарды түгендеу
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1-бөлім. Негізгі құралдар туралы түсінік 5
1.1 Негізгі құралдар түсінігі мен жіктелуі 5
1.2 Негізгі құралдарды кіріске алу және шығарылу
1.3 Негізгі құралдарды бағалау және қайта бағалау 13
2-бөлім. Негізгі құралдардың есебін ұйымдастыру 21
2.1 Негізгі құралдарды жөндеудің есебі 21
2.2 Жалға алынған және жалға берілген негізгі
2.3 Негізгі құралдардың аналитикалық есебі 26
2.4 Негізгі құралдарды түгендеу 27
Қорытынды 31
Қолданған әдебиеттер 33
Кіріспе
Кез-келген өндіріс өз қызметіне құрал-жабдықтарын тартса ғана жүреді,
Негізгі құралдар материалдық өндіріс саласында да, өндірістік емес
Осы негізгі құралдарға: жер, үйлер, ғимараттар, көп жылдық
Негізгі құралдар есебі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі
-мойындау кезеңі;
-қызмет ету мерзімі;
-амортизация есептеу әдісі;
-кезеңдегі күрделі салым;
-бағалау әдісі.
Өндіріс процесі өндіріс құралдарының қатысуымен жүзеге асырылады.
Қандай да болмасын заттарды — еңбек құралдарының құрамына
Негізгі құралдар көптеген өндіріс құралдары бойына пайдаланылады, қасиеті
«Негізгі құралдарды» халық шаруашылығының салаларына қарай топтастырған кезде
Егер кәсіпорындар мен ұйымдардағы негізгі құралдардың бәрі тек
Негізгі құралдар кімнің меншігінде, иелігінде екендігіне қарай меншіктік,яғни
Сонымен қатар, пайдалану барысына қарай негізгі құралдар жұмыс
Сақтауда тұрған негізгі құралдардың қатарына келешекте,яғни алдыңғы уақытта
Материалдық активтер сатып алыну мақсатына қарай былай бөлінеді:
а) негізгі құралдар;
б) тауарлық-материалдық қорлар;
в) қаржылық инвестициялар.
Инвентарлық обьектілер негізгі құралдың есеп бірлігі болып табылады.
1-бөлім. Негізгі құралдар туралы түсінік
1.1 Негізгі құралдар түсінігі мен жіктелуі
Айналым құралдары бір ғана өндірістік процесте тұтынылады
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінің міндеті:
1. Расталған есептік мәліметтердің, техникалық паспорттардың, басқа да
2. Негізгі құралдардың келіп түсуін, шығарылуын, қозғалысын есепте
3. Негізгі құралдардың тозуының дұрыс есептелуіне және тиімді
4. Негізгі құралдарға ағымдағы және күрделі жөндеулерді, қайта
5. Моральды және физикалық тұрғыдан ескірген негізгі құралдарды
6. Негізгі құралдар бойынша дұрыс есептеме жасау үшін
Өндіріс процесіне қатысу сипатына қарай негізгі құралдар былайша
- өндірістік — бұл өндірістік процеске тікелей қатысатын
- өндірістік емес — бұл тұтыну мақсатындағы негізгі
Негізгі құралдар халықаралық стандарттары №16 БЕС-ы қаулысымен бекітілген
Жер-субъектінің меншік құқығымен алынған жерінің саны мен бағасы.
Үйлер-еңбек етуге, тұруға, халыққа әлеуметтік қызмет көрсету және
Ғимараттар - еңбекке керек жарақтардың емес (зат скважиналар,
Машиналар мен жабдықтар - әрбір машина егер ол
▪ Күш беретін машиналар мен жабдықтар, жылу және
▪ Жұмысшы машиналар мен жабдықтар - бұл еңбек
▪ Өлшеу және реттеу аспаптары, құрылғылар мен зерттеухана
▪ Есептеу техникасы - процесті жылдамдату мен автоматтандыруға
▪ Басқа да машиналар мен жабдықтар (телефон станцияларының,
Табыстау қондырғылары - электр, механикалық және жылу энергиясы
Көлік құралдары - адамдарды, жүктерді тасуға арналған (темір
Басқа да НҚ-дар:
▪ аспап - қол еңбегінің механикаландырылған және механикаландырылмаған
▪ өндіріс мүлкі мен олардың керек-жарақтары-өндірістік операцияларды орындау
▪ шаруашылық мүлкі - кеңселік және шаруашылық мүлік
▪ басқа да НҚ-дар - кітапхана қорлары, спорттық
Бітпеген құрылыс - бұлар үнемі қолданылмайды, өйткені олар:
▪ тоқтатылып қойылады – уақытша қолданылмайды;
▪ қоймада тұрады (қорда) - жөнделген, апат жағдайында
▪ жалға берілген немесе алынған - басқа ұйым
Сызба 1. Негізгі құралдардың жіктелуі.
Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың маңызды шарты болып
1. Сатып алу кезінде төленген өтелмейтін салықтар мен
2. Субъектінің шаруашылық іс-әрекетінде белгілеу бойынша пайдалану мақсатымен
Тиістілігі бойынша негізгі қорлар былайша бөлінеді.
-меншікті — бұл субьектіге тиесілі және оның балансында
-жалданған — жалдау шарты бойынша,онда белгіленген мерзімге басқа
Ұзақ мерзімді жалға алынған негізгі құралдар жалдау мерзімі
Пайдалану сипатына қарай негізгі құралдар былайша бөлінеді:
- қолданыстағы — бұл пайдалану сатысындағы негізгі құралдар
- запаста тұрған — қолданылып жүрген негізгі құралдардың
Заттық құрамы бойынша негізгі құралдар былайша бөлінеді:
Инвентарлық — бұл заттай нысанға ие және айырбастау
Инвентарлық емес — бұл жер, орман және су
Негізгі құралдардың есебі 12-ші "Негізгі құралдар" бөлімшесінің мынадай
Сонымен бірге, 2416-шы "Аяқталмаған құрылыс" шотында аяқталмаған күрделі
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуін,
Негізгі құралдарды қабылдау-тапсыру (орнын ауыстыру) актісі негізгі құралдар
Негізгі құралдарды қабылдауды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкімімен
Негізгі құралдар түскен кездегі корреспонденция:
№ Мазмұны Сома Дт Кт
1 Н.қ-дың кәсіпорынның өз ішінде орнын ауыстыруы 200000
2 Н.қ. басқа заңды және жеке тұлғадан алынды
- келісілген құнына 150000 2412-2416 1241
- ҚҚс сомасына 22500 1420 1241
3 Құрылтайшылардың кәсіпорынның жарғылық капиталына салған салымдарына салған
4 Түгендеу барысында есепке алынбаған н.қ. анықталды:
- н.қ. эксперттік жолымен анықталған қалдық құнына 64000
- н.қ. эксперттік жолымен анықталған, бірақ есепке алынбаған
5 Кәсіпорынның өзі дайындаған н.қ.
- негізгі өндіріс цехында 300000 1241-1246 8010
- көмекші өндіріс цехында 200000 1241-1246 8030
1.2 Негізгі құралдарды кіріске алу және шығарылу есебі
Халық шаруашылығының қай саласында болмасын өндірістік өнімнің
Кәсіпорындарға негізгі құралдар сатып алу, сату, құрылтайшылардың үлес
- обьектінің аты;
- обьектіні қабылдап алушы мен тапсырушы ұйымның аты;
- салынып біткен құрылыстың қабылданған кездегі жағдайы;
- құрылыстың салынып біткен уақыты;
- амортизациялық аударым мөлшері;
- бастапқы құны;
- басқа да шартты белгілері.
Негізгі құралдардың салынып біткен аса ірі обьектілеріне ұйымдағы
Негізгі құралдарға толтырылған қабылдау-тапсыру актісі кейіннен ұйымның бухгалтериясына
Д-т: Негізгі құралдар—шоты
К-т: Ақшалар—шоты;
Еншілес (тәуелді) серіктестіктерге қарыз—шоты;
Қоюшы мердігерлермен есеп айырусы—шоты;
Төленбеген капитал—шоты;
Үкімет органдарының субсидиялары шоты; деп аталатын шоттардың тиістілері.
Егер кәсіпорынға келіп түскен, яғни кіріске алынған негізгі
Д-т: Негізгі құрал—шоты
К-т: Негізгі құралдың тозуы—шоты.
НҚ обьектілері субьектінің бухгалтерлік балансынан:
Физикалық және моральды тозғанда;
Шаруашылық қызметте пайдаланылмаған обьектілер сатылғанда;
Жарғылық капиталға салым ретінде басқа субьектілерге берілгенде;
Басқа заңды немесе жеке тұлғаларға өтеусіз берілгенде;
Қалдықтарды ұзақ мерзімді (қаржылық)жалға бергенде;
Кемшіліктерге, табиғи апаттарға және басқа себептерге байланысты есептен
Шаруашылық субьектісі қолданыстағы заңдарға сәйкес өзіне тиесілі үйлерді,
Тарату толық немесе ішінара болады. Ғимараттар, жабдықтар және
НҚ жарамсыздығынан, оларды қалпына келтірудің мүмкін еместігін немесе
Бас инженер немесе субьект басшысының орынбасары;
Бас бухгалтер немесе оның орынбасары;
НҚ үшін жауапкершілік артылған материалды жауапты тұлға;
Меншік иесінің немесе өкілетті мемлекеттік органының өкілі;
МАИ өкілі бар тұрақты қызмет ететін комиссия құрылады.
НҚ жекелеген түрлерін баланстан есептен шығарғанда комиссияға: механиктер,
Бұл комиссиялар:
1.Есептен шығарылатын обьектіге тікелей байқау жүргізеді және оны
2.Обьектіні есептен шығарудың нақты себептерін анықтайды.
3.НҚ пайдаланудан ерте шығып қалуына кінәлі адамдарды анықтайды
4.Есептен шығарылатын обьектінің жекелеген тетіктерін, бөлшектерін, материалдарын пайдалану
5. Есептен шығарылғанның пайдалануға жарамды тетіктерін, бөлшектерін, түрлі
6.НҚ обьектілерін есептен шығаруды НҚ №3-нысанындағы «НҚ
НҚ №3 және НҚ №4–нысандарындағы актілерде жасалған немесе
Кәсіпорындарда түгендеу карточкалар және түгендеу кітапшалармен қатар ірі
1.3 Негізгі құралдарды бағалау және қайта бағалау
Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың маңызды шарты
Негізгі құралдар бухгалтерлік есепте бастапқы құны бойынша кіріске
1.Сатып алу кезінде төленген өтелмейтін салықтар мен алымдар
2.Жеткізу, монтаждау, орнату, пайдалануға қосу жөніндегі шығындар.
3. Құрылыс мерзіміне берілген несие үшін проценттер.
4.Активті жұмыс жағдайына келтіруге байланысты басқа да шығындар
Негiзгi құрал-жабдықтар ерекшелiктерi: бастапқы қалпын сақтайды және ұзақ
Бастапқы бағасы - негiзгi құрал-жабдықтар сатып алған бағаға
110000+5000+5000=120000 бастапқы бағасы.
Жою бағасы - негiзгi құрал-жабдықтар жойылған кезде түсетiн
Тозу бағасы немесе амортизациялық бағасы - бастапқы бағадан
120000-20000=100000 теңге.
Пайдалану мерзiмi 5 жыл. Кәсiпорын бiрқалыпты тозу мөлшерiн
100000/5=20000 теңге тозу мөлшерi.
Қалдық баға - бастапқы бағадан немесе амортизациялық бағадан
100000-20000=80000 теңге 1 жыл
80000-20000=60000 теңге 2 жыл
60000-20000=40000 теңге 3 жыл
40000-20000=20000 теңге 4 жыл
Баланстық баға бастапқы бағадан немесе амортизациялық баға жинақталынған
100000-(20000*1)=80 000 теңге
100000-(20000*2)=60000 теңге
100000-(20000*3)=40000 теңге
Сатылу бағасы – негiзгi құрал-жабдықтарды басқа активтерге ауыстырғандағы
Ағымдағы бағасы- бүгiнгi күндегi негiзгi құрал-жабдықтардың нарықтағы бағасы.
Қалыптасу бағасы - ҚР- ң бухгалтерлiк есеп жүргiзу
- инфляция әсерiнен негiзгi құрал-жабдықтардың бастапқы бағасы өзгередi.
Индексация коэфициентіне бастапқы бағаны көбейту қажет:
офис ғимаратты бойынша - 1,2*500000=600000
транспорт бойынша - 1,5*120000=180000
басқа да негiзгi құрал-жабдықтар бойынша - 1,1*50000=55000
Қалыптасу бағасы – бастапқы бағаны бекiтiлген индексация коэфициентіне
Кәсiпорында машинаның бағасы - 150000 теңге, қолдану мөлшерi
150000-(15000*8)=30000
Күрделi жөндеу соммасы - 40000 теңге. Негiзгi құрал-жабдықтардың
150000+40000=190000 теңге - қайта құру бағасы.
Негiзгi құрал-жабдықтар бастапқы бағасы қосымша бөлшектер сатып алынған
Негізгі құралдардың келіп түсуі негізгі құралдарды қабылдау-өткізу №1
Негізгі құралдардың есебін ұйымдастыруда оларды бағалаудың маңызы зор
Негізгі құралдардың бастапқы құны – ол активті салуға
Кәсіпорындар мен ұйымдар жерді және сол жерге салынған
Мысалы: кәсіпорын жер учакесін және сол жерде орналасқан
Ұйымдар негізгі құралдарды өзі дайындап, яғни жасап шығарғанда
Ұйымдар негізгі құралдарды басқа заңды тұлғалардан немесе жеке
Негізгі құралдардың ағымды құн -бүл негізгі құралдардың белгілі
Негізгі құралдардың баланстық құн - бұл бухгалтерлік есепте
Негізгі құралдардың сату (өткізу) құны - бірін-бірі жақсы
Негізгі құралдардың жою құны — тиімді қызмет ету
Негізгі құралдардың келісілген құны – бұл кез-келген екі
Негізгі құралдардың амортизациялық құны – негізгі құралдардың бастапқы
Пайдалы кезең қызметі - бұл кезең ішінде негізгі
Нормативтік қызмет кезеңі – бұл кезең ішінде белгіленген
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуін,
Салық кодексінің ҚҚС–ын есепке жатқызу бөлігіндегі және негізгі
115000 теңгеге сомаға негізгі құралдар сатып алынды
есепті кезеңнің қорытындысы бойынша, өткізу бойынша жалпы айналымның
салық салынбайтын айналымдардың үлес салмағына орай есепке жатқызылмайтын
Есепке жатқызылмайтын және олардың бастапқы құнына еңгізілетін негізгі
Негізгі құралдардың бір бөлігі кәсіпорынға ҚҚС-сыз түсе алатынын
Тіркелген активтердің тобы, ішкі тобы Активтің атауы ҚҚС-сыз
тын айналым-
дардың үлес салмағы Бастапқы құнға қосылған ҚҚС сомасы
Негізгі құралдар 100000 15000 20 пайыз 3000 103000
Жиыны
Енді түсетін негізгі құралдардың бухгалтерлік есебіне жүгінсек, мынадай
Мазмұны Дебет Кредит Сомасы
1 Сатып алынған негізгі құралдардың құны көрсетілген 2416
2 ҚҚС 1420 3310 15000
Бухгалтерлік шоттарда есептелген негізгі құралдардың бастапқы құндары тек
Негізгі құралдардың пайдалы қызмет атқаратын мерзімі ұзартатындай немесе
ҚР-сы Үкіметінің шешімдері бойынша негізгі құралдарды қайта бағалағанда
Негізгі құралдарды қайта бағалау
Негізгі құралдарды қайтадан бағалау кезінде оның осы кездегі,
Сондай-ақ 6 БЕС сәйкес, негізгі құралдардың бастапқы құнын
Негізгі құралдардың бастапқы бағасын белгілі бір күндегі қолданылып
Дебет: негізгі құрал – шоты
Кредит: негізгі құралдарды қайта бағалаудан түскен қосымша төленбеген
Негізгі құралдарды қайта бағалау барысында бухгалтерлік есеп шоттары
Мазмұны Дебет Кредит
1 Қайта бағалау нәтижесінде негізгі құралдардың бағасының өсуі
2 Қайта бағалау нәтижесінде негізгі құралдардың бағасының кемуі
3 Қайта бағалау негізінде негізгі құралдардың тозу сомасына
Негізгі құралдарды қайта бағалауды жүргізу үшін түгелдеу комиссиясы
Шаруашылық жүргізуші субъекті қалауы бойынша өз меншігіне жататын
Егер негізгі құралдардың бастапқы құны өсетін болса, онда
Инфляция жағдайында негізгі құралдарды қайта бағалау, негізгі құралдардың
Объектіні пайдалану барысында қайта бағаланған сомасына амортизацияны есептеу
Мысалы, объектінің бастапқы құны 180000 теңге құраған, амортизациясы
Түзетілген тозу сомасын ескере отырып алынған қайта бағалаудың
Қайта бағалау сомасы объектіні пайдалану барысында қалған 4
Шаруашылық жүргізуші субъектінің бухгалтерлік есебінде жыл сайын 10500
Бірақ екі жылдан кейін осы объектіні сату жөнінде
Қайта бағаланған сомасына негізгі құралдардың ағымдағы немесе бастапқы
Қайта бағалау жүргізудің еержелері мен кезеңділігі кәсіпорынның есеп
Негізгі құралдарды қайта бағалау және оларды нарықтың бағалауға
16 ХҚЕС-на сәйкес кәсіпорын актив ретінде бастапқы танудан
2-бөлім. Негізгі құралдардың есебін ұйымдастыру
2.1 Негізгі құралдарды жөндеудің есебі
Негізгі құрал-жабдықтардың жөндеудің мақсаты — олардың қолдануға болатын
Ағымдағы жөндеуді — кәсіпорын шаруашылық әдіспен жүргізеді. Ағымдағы
Күрделі жөндеуді — кәсіпорынның жалдамалы әдісімен жүргізіледі. Күрделі
Бір жылдан артық мерзім сайын жүргізілетін, нәтижесінде агрегат
№ Мазмұны Сома Дт Кт
1 Мердігерлердің орындаған жөндеу жұмыстары бойынша жазылған шоттар
- негізгі өндіріс 160000 8044 3310
- көмекші өндіріс 50000 8044 3310
- әлеуметтік сала 20000 8048 3310
- ТМЗ сақтау және сату 4000 7110 3310
- жалпы және әкімшілік шығындарға жатқызады 40000 7210
ҚҚС есептелді
1420 3310
2 Орындалған және қабылданған жұмыстар үшін мердігерлердің шоттары
Шаруашылық жасаушы субъект үшін өзінің қаржылық жағдайын және
Жалгерлік есеп №17 «Жалгерлік есеп» деп аталатын бухгалтерлік
Ағымдағы жалгерлік – қаржыландырылатын жалгерліктен басқа кез-келген жалгерліктің
Қаржыландырылатын жалгерлік - өз мәні бойынша жалға алушының
Минималды жал ақысы – бұл төлем түрі оны
Қаржы лизингісі – бұл мүліктің толық құнын төлеп
Лизингтік мәмілесінің тараптары:
лизинг беруші
лизинг алушылар болып табылады.
Қайтарылатын лизинг – лизингтің бір түрі, онда сатушы
Банк лизингі – онда лизингті беруші рөлін банк
Толық лизинг – онда лизинг беруші ағымдағы жөндеу
Таза лизинг – онда лизинг алушы ағымдағы жөнделу
№ Мазмұны Сома Дт Кт
Лизинг берушідегі операциялар көрінісі
1 Н.қ. лизинг берілді
- құрал-жабдықтардың баланс құнына
7410 2410-2416
- берілген лизинг мүлігінің келісім шарттық құнына
1210,2940 6210
- ҚҚС сомасына
1210,2940 3130
2 Лизингіге берілген н.қ-дың құнымен жалпы лизингтік төлемі
301,2940 4420
3 Лизинг қызметін марапаттау мөлшерінде алынған табыс ағымдағы
4420 6010
4 Лизинг алушының лизинг бойынша алған міндеттемесі төленді
1060,1010 2110,1430
Лизинг алушыдағы операциялар көрінісі
5 Лизинг ретінде алынған н.қ. кірді
- алынған мүліктің келісім-шарттағы құны бойынша
2411-2416 4150
6 Лизинг ретінде алынған мүлік үшін марапаттық есептелінді
7310 4160
7 Лицензия берушіге берген міндеттемесі
3360,3380 1040,1010
8 Лицензия ретінде қабылданған н.қ. бойынша амортизация есептелінді
7110,7210 8045, 2421-2428
2.2 Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдар
Кәсіпорындар өздеріне керекті, яғни уақытша қажет болған негізгі
Жалға жасалатын келісім шартта: жалға берілетін мүліктің құрамы
Негізінен алғанда, жалға алу нысаны оның мәнін белгілейді,
Жалгерлік есеп №7-ші «Жалгерлік есеп»деп аталатын бухгалтерлік есептің
Жал келісім шарты қол қойылған күннен бастау алады.
Жал мерзімі — көпке дейін өзгертуге жатпайтын кезеңімен
Ағымдағы жалгерлік. Ағымдағы деп қаржыландырылатын жалгерліктен басқа, кез
Жалға алынған негізгі құралдар жалға алушының талаптарына сай
Жалға алушының жүргізген күрделі жөндеу жұмыстарының есебі жалға
Қаржыландырылатын жалгерлік. Қаржыландырылатын жал өз мәні бойынша жалға
Қаржыландырылатын жал — мүлікке меншік құқымен байланысты, жалға
Жалға алушының қаржылық есебінде келесі жайттар айқын көрсетілуі
Жалға берілген мүліктің пайдалану құқының басым бөлігі мынадай
- жалға алынған мүлікті тұрақталған бағасы бойынша немесе
- егер де жалға берілген мүліктің пайдалану қызметінің
- егер де негізгі құралдың жал мерзімі біткен
- бүкіл жал кезеңінде оның дисконтталған құны төленетін
Дисконтталған құн бойынша есептеген кезде жал ақысының өте
Қарастырылған пайыздық мөлшерлемесі ақша ағынының болашақтағы құнын
FV=PV (1+r)
Мұндағы,FV— n жылдарынан кейін ақша ағынының болашақтағы құны;
PV—есептеу кезінде салынған сома;
r –пайыздық мөлшерлемесі;
n –есептеу кезеңіне алынған жылдар саны.
Жалға алынған немесе жалға берілген негізгі құралдар өздерінің
-қысқа мерзімді жалдағы негізгі құралдар;
-орта мерзімді жалдағы негізгі құралдар;
-ұзақ мерзімді жалдағы негізгі құралдар.
Кәсіпорындарда негізгі құралдарды қысқа мерзімге жалға алу немесе
Негізгі құралдар жалға алынғанда немесе жалға берілгенде
№
1
1 Қысқа мерзімге жалға алынға негізгі құралдарға есептелген
2 Қысқа мерзімге жалға алынған негізгі құ-ралдар үшін
3 Кәсіпорынның заңды немесе жеке тұл-ғаларға қысқа мерзімге
-келісілген құнына
-тозу құнына 2411-2416 2411-2416
4 Қысқа мерзімге жалға берілген НҚ үшін келісімшарт
5 Қысқа мерзімге жалға берілген НҚ есептелген амортизациялық
6 Қысқа мерзімге жалға берілген НҚ қайтарылуы 2411-2416
7 Ұзақ мерзімге жалға алынған НҚ кіріске алу:-келісілген
-есептелген жал сомасының пайызы.
2411-2416
7310
4150
3380
8 Ұзақ мерзімге жалға алынған НҚ келісілген мерзімінен
-есептелген тозу сомасы
4150
2421-2416
2411-2416
2421-2416
9 Ұзақ мерзімдегі жалға берілген НҚ есептен шығару:
-есептелген тозу сомасы;
-ұзақ мерзімдегі жалға берілген НҚ келісім шарт бойынша
-ұзақ мерзімдегі жалға берілген НҚ келісім-шарт бойынша есептелген
7410
2421-2416
1410
1270
2411-2416
2411-2416
6210
3520
10 Ұзақ мерзімге жалға алынған НҚ иесіне қайтарылғанда
2.3 Негізгі құралдардың аналитикалық есебі
Негiзгi құрал-жабдықтардың аналитикалық есебi. Негiзгi құрал-жабдықтарды сақтауын және
Негiзгi құрал-жабдықтардың синтетикалық есебiн жұргізу шоты негiзгi, күрделi
Негiзгi құрал-жабдықтардың келiп түсуi сатып алған жағдайда бастапқы
Негізгі құрал-жабдықтардың шығу себептері — тозған кезде сатылған
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сома, теңге Шоттар
Дебет
1 НҚ кәсіпорынның өз ішінде орнын ауыстыру
200000 2411- 2411-
2 НҚ заңды немесе жеке тұлғалардан алынды.-келісім шарт
-ҚҚс сомасына
150000 24000 2412
2416
1420
3 Құрылтайшылардың кәсіпорынның жарғылық капиталына, салымдарына салған НҚ
600000 2411
2416
4 НҚ серіктестік,тәуелді және бірлесіп бақыланатын кәсіпорындардан алынды:
-ҚҚС сомасына
-беруші жақтың есептеген тозу сомасы
Жиыны
250000 40000 100000 350000
2412-
2416
1420
2412
Х
5 Тегін алынған НҚ кірістеледі:
-баластық құнына
-берілген күніне дейін есептелген тозу
Барлығы (бастапқы құн)
132000 28000 160000
2412-2416 6260
2412-2416 1251
6 Түгендеу барысында есепке алынбаған НҚ анықталады:-НҚ эксперттік
-НҚ эксперттік жолымен анықталған, бірақ есепке алынбаған тозу
Барлығы
64000
18000
82000
2412-2416 6260
1251
Х
7 Кәсіпорынның өзі дайындалған НҚ
-негізгі өндіріс цехында
-көмекші өндіріс цехында
Барлығы
300000 200000 500000
2412-2416
2412-2416
Х
2.4 Негізгі құралдарды түгендеу
Негізгі құралдардың нақты бар-жоғын анықтау және олардың сақталуына
№24 «Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру» бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес
Бухгалтерлік есеп пен есеп беру деректерінің дұрыстығын қамтамасыз
1.Есепте тіркелмеген обьектілерді қоса алғанда, НҚ нақты қолда
2.Нақты қолда барын бухгалтерлік есеп деректерімен салыстыру арқылы
3.Жиынтығы бұзылған және күйреудің, тозудың және басқа себептердің
4.НҚ артық немесе пайдаланылмайтын обьектілері қайтадан бөлінуге немесе
5.Машиналарды, механизмдерді, жабдықтарды, көлік құралдарын және НҚ басқа
Есепті жылдағы түгендеудің санын, оларды жүргізу күндерін, олардың
Түгендеуді:
-жылдық бухгалтерлік есептемені жасамас бұрын, бірақ есепті жылдың
-Кәсіпорын мүлкін жалға бергенде, өтемін төлеп алғанда, сатқанда,
Инвентарлық карточкалардың, инвентарлық тізімдердің бар-жоғын, техникалық құжаттардың қолда
Бухгалтерлік есептің тіркелімдерінде немесе техникалық құжаттамада ауытқу және
Есепке қабылданбаған обьектілер, оларды сипаттайтын деректер бухгалтерлік есептің
Ескерілмеген обьектілерді түгендеу кезінде анықталған бағалау қолданыстағы бағалар
Өнім беретін ірі малдар мен жұмыс көліктері мүліктік
Егер де комиссия күрделі сипаттағы жұмыстар немесе ішінара
Негізгі құралдардың мүліктік обьектілеріне берілген реттік сандары ешқашан
Мүліктік түгендеу кезінде кәсіпорыннан тыс жерде тұрған немесе
Мүліктік түгендеу кезінде есепке алынбаған обьектілердің бағасы сараптау
Мүліктік түгендеу нәтижелері сол мүліктік түгендеу аяқталған айдың
Бухгалтерлік есептің 24 «Бухгалтерлік қызметтің жұмысын ұйымдастыру» деп
Есеп
Тапсырма: Сатылған негізгі құралдарға шоттар байланысын құру
№ Мазмұны Дт Кт Сомма
1 Келісім бойынша объект сатылды 4221 1251 8000
Тозығы есептелді 1251 1251 200000
2 Объектінің сатылу құны келісім бойынша тұтынушыға артылды
3 15% күн салығын да тұтынушыға артады
4 Тұтынушыға объект құны кірістелді 1040 1113 8000
5 Бюджетке ҚҚС аударылды 3130 1060 225000
6 Жылдың аяғында шоттар:
Кіріс 6210 6020 1500000
Шығыс 4240 7410 8000
Қорытынды
Негізгі құралдардың есебі кәсіпорынның бухгалтериясында жүргізіледі. Олардың аналитикалық
Кәсіпорындарда негізгі құралдың есебін дұрыс жүргізу үшін және
Негізгі құралдар тозуына, бұзылуына, басқа ұйымдар мен адамдарға
Кәсіпорындардың бухгалтериясында негізгі құралдардың әрбір обьектісіне типтік ведомстволық
Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебі: негізгі құралдардың келіп түсуін,
Қазіргі уақытта негізгі құралдарға қайта бағалауды міндетті түрде
Қолданған әдебиеттер
1. "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы"
Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасындағы аудиторлық қызмет туралы"
"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Қазақстан Республикасы Президентінің "Акционерлік қоғамдар туралы" 1998 жылғы
Бухгалтерлік есеп стандарттары. Қазақстан Республикасының Ұлттық комиссиясы. —
Халықаралық қаржылық есеп беру стандарттары. (аудармашы Тарусина В.И.),
Халықаралық бухгалтерлік есеп және аудит стандарттары. (құрастырушы Рапопорт
Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары. Қазақстан Республикасы қаржы
Андреев В.Д. Практический аудит. — М.: Экономика, 1994.
Андросов А.М. Бухгалтерский учет. — М.: Финансы и
Әбдіманопов Ә.Ә. Бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері. -
Безруких П.С. Бухгалтерский учет. — М., 1996.
Блейк Д., Амат О. Европейский бухгалтерский учет: Справочник:
Ван Хорн Дж. К. Основы управления финансами. —
Дюсембаев К.Ш., Егембердиева С.К., Дюсембаева З.К. Аудит и
2
Айналымнан тыс активтер
Айналымнан тыс активтер
Негізгі құрал-жабдықтардың есебі
Айналымнан тыс активтер
Негізгі құрал-жабдықтардың есебі
Айналымнан тыс активтер
Арналуына байланысты
Жеке меншік
Жалға алынған
қолданатын
Қолдану деңгейіне байланысты
қолданбайтын
Қордағы
Тағайындалуына байланысты
өндірістік
өндірістік емес
ғимарат
имараттар
Көлік пен құралдар
Түрлеріне байланысты
Ауыспалы құрылғылар
Көлік құралдары
Аяқталмаған құрылыс
Жұмыс және өндіріс малы
басқалар
өндірісте қатысуына байланысты
активті
пассивті
Негізгі құралдар
Айналымнан тыс активтер
Негізгі құралдарды түгендеудің жетілдіру жолдары
Негізгі құралдар есебін инвентаризациялау
КӘСІПОРЫНДАРДА НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫ ТҮГЕНДЕУДІҢ СИНТЕТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ АНАЛИТИКАЛЫҚ ЕСЕБІ
Банктің негізгі құралдары мен операцияларды ұйымдастыру және олардың есебі
Меншікті негізгі құралдардың теориясы
Негізгі құралдарды есептен шығару және түгендеу
Негізгі құралдардың есебі кәсіпорынның бухгалтериясында
Машиналар мен жабдықтардың тозуы
Негізгі құралдардың есебі туралы ақпарат
Жалға алынған және жалға берілген негізгі құралдардың есебі