Лизинг беруші
Кіріспе.
1. Кәсіпорында лизингті пайдаланудың теориялық мәселелері.
1.1 Лизингтің экономикалық мәні.
1.2 Кәсіпорында лизингті пайдалану қағидалары.
1.3 Лизингтің жіктелуі және түрлері.
2. Қазақстан Республикасында лизингті пайдалану мен даму жағдайын
2.1 Қазақстанда лизингтің даму жағдайын талдау.
2.2 Кәсіпорында лизингті пайдалану тиімділігін талдау.
3. ЛИЗИНГТІ ПАЙДАЛАНУДЫҢ ШЕТЕЛДІК ОЗЫҚ
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Кіріспе.
Қазақстанда 2000 жылдан бері
Қызметтің бұл түрі ҚР
Лизинг бұйымына кез келген
Лизинг обьектісі лизинг берушінің
Лизинг бұл мүліктің меншік
Лизинг өзінің мазмұны бойынша
Лизингілік несиені Қазақстанда ауыл
Бүгінгі таңда лизинг кез
Лизинг кәсіпкерге жалдаушыға өндірісті
Өтімді қаражаттардың шекткеліп қалу
Қарыз капиталы тартылмайды және
1. Кәсіпорында лизингті пайдаланудың теориялық мәселелері.
Лизингтің экономикалық мәні.
Әрбір елде жал индустриясы өзіндік ерекше әдіспен дамығанына
Жал мәмілелері ежелгі тарихқа ие. Қазіргі кездегі дәлелдемелерге
Басқа ежелгі өркениеттер, соның ішінде гректер мен римляндықтар,
Ежелгі финикийліктер тәжірибесінде өзен кемелігінің жалы көрініс табады.
Лизинг келісімі ерекше белгілері бар жал келісімі ретінде
Лизинг келісімінің жіктелуі мерзімді ұзарту, сату, сатып алу
Лизингте тапсырма институтының белгілері бар деп атайтын тұжырымдама;
Лизинг үшінші тараптың пайдасына жасалатын келісім ретінде қарастыратвн
Көптеген жағдайларда лизингті машиналар, құрал-жабдықтар, транспорт құралдары және
Лизинг бірқатар жалдан ерекшеленеді. Лизинг алушы жалгерге қарағанда
Бірақ мүлік иесі лизинг беруші болып ұала береді.Өлім
Лизинг объектісінде ақау байқалса, онда лизинг беруші кепілдік
Бұндай көзқарас толығымен негізделген, өйткені лизинг беруші бұл
Жал келісімі
Жалға беруші
Жалгер
Сурет 1. Жал келісімінің сызбасы
Өндіруші-жеткізуші
Лизинг беруші
Лизинг алушы
Сатып алу-
Сату келісімі
келісімі
Сурет 2. Лизинг келісімінің сызбасы.
Кез келген лизинг операциясының негізі болып қаржылық, яғни
«Лизинг беруші-ол өзінің және тартылған қаражат есебінен лизинг
Лизинг алушы-ол лизинг келісіміндегі шарттарға сәйкес лизинг мәмілесінің
Лизинг мәмілесі дегеніміз- азаматтық құқықтармен міндеттерді жоюға, өзгертуге
Лизингтік қызмет-ол лизинг келісімінің шарттарын орындау жөніндегі лизинг
Экономикалық мағынада лизинг бұл несие, яғни лизинг берушінің
ЛЛизинг алушы
Сурет 3. Лизингтік мәміленің типтік сызбасы.
1-лизинг беруші мен лизинг алушы арасындағы келісімі;
2-лизингтік компания мен жеткізуші кәсіпорын арасындағы сату-сатып алу
3-лизинг берушінің банкпен несие келісіміне отыру;
4-жеткізу кәсіпорынның лизинг алушыға техниканы беру;
5-лизинг берушінің жеткізуші-кәсіпорынға техника құнын төлеу;
6-сақтандыру компаниясының лизинг беруші мен сақтандыру келісіміне отыру;
7-лизинг алушының лизинг берушіге лизингтік төлемдерді мерзімді төлеп
8-лизинг берушінің несиені пайдаланғаны үшін банк алдындағы пайыздарды
9-лизинг берушіге жергілікті бюджетке салықтық төлемдерді төлеу мен
Жоғарыдағы айтылған анықтамаларды ескере отырып, лизингке қорытынды анықтама
Лизинг-бұл сату-сатып алу, жал және несиемен байланысты экономикалық
Тарихта лизингтік компанияның қай кезде құрылғанына келсек, лизингке
Кәсіпорында лизингті пайдалану қағидилары.
Кейде лизингтік компанияның лизинг операцияларын жүзеге асыру үшін
Тәжірибе көрсеткендей, лизинг бойынша жасалатын мәмілелердің 85%-ға жуығы
Лизинг қызметтерінің қазіргі нарығы лизингтік контрактілердің және осы
Әлемдік тәжірибе компаниядағы лизингтік келісімдердің көп нұсқауларын жасап
Сонымен, көптеген жүктеулерді талдай отырып, мәні мен мағынасын
1. Мәміле қатысушылардың саны мен құрамы;
2. Мәміле объектісі;
3. Мәміле иерзімі;
4. Мәміле масштабы мен сомасы;
5. Қарыз және қосымша құралдарды тарту дәрежесі;
6. Мүліктің өтемділік дәрежесі;
7. Амортизацияны есептеу әдістері;
8. Қызмет көрсету көлемі;
9. Операция өткізіліп жатқан нарық секторы;
10. Салықтың өзге де жеңілдіктерге қатысы;
11. Лизингтік төлемдердің сипаты;
12. Лизингтік мәміледе опционның болуы;
13. Базистік жыл ішінде келісімді бұзу шарттары мен
14. Мүлікті бухгалтерлік есептеу әдісі.
Компанияның лизинг мәмілесіндегі функцияларына байланысты субъекттер мына сипаттан
Мүлік сатушы;
Лизинг беруші;
Лизинг алушы;
Несиелер;
Гарант және т.б.
Машиналар мен құрал жабдықтарды шығарушы кәсіпорындар немесе сауда
Осыған орай, лизинг берушілердің төрт негізгі типін анықтауға
Тәуелсіз лизингтік компаниялары;
Банктермен байланысты фирмалар және банктердің әдістері;
Құрал-жабдықтарды шығарушы фирмалардың лизингтік фирмалары;
Инвестициялау үшін қажетті қаржы ресурстары бар өзге де
Лизинг алушы кез келген меншік нысанындағы өндірістік және
Қазақстан Республикасының «қаржылық лизинг туралы» заңында былай делінеді:
Лизинг объектісі ретінде кез келген көп және ұзақ
Келісім шартта мәміле мерзөімін көрсету әдісі бойынша лизинг
Нақты мерзімді көрсетумен;
Шекті мерзімді көрсетумен(амортизациялық кезеңге %-пен);
Шекті мерзімді минималды мерзім ретінде немесе құрал-жабдықтар мен
Ауқымымен сомасына қарай лизингтік мәмілелердің түрлері келесідей:
Кіші ауқым
Орта ауқымды
Ірі ауқымды
Лизинг берушінің қосымша құралдарды тарту дәрежесіне қарай қосымша
Тек өзіндік құралдарды пайдаланумен;
Өзіндік және арыз құралдарын пайдаланумен;
Тек қарыз құралдарын(шетел несиелері).
Қәзіргі кезде лизинг компанияларының ресурстарының 75% банктік несие
Сөйтіп тәжірибе көрсеткендей, лизинг компаниялары қызметінің кәлемі мен
Лизингтің жіктелуі және түрлері.
Мүліктік өтемділік дәрежесіне байланысты лизинг түрлері:
1. Толық өтемділігі бар лизинг, бұл кезде бір
2. Толық емес өтемділігі бар лизинг, яғни бір
Амортизация талаптарына байланысты лизинг:
1.Амортизациясы толық лизинг және сәйкесінше лизинг объектісі құнының
2. Амортизациясы толық емес лизинг, яғни сәйкесінше лизинг
Жоғарыда айтылған классификация белгілеріне сәйкес, ал олар бір-бірімен
Қаржылық лизинг (finance leasing)-толық өтемділігі бар және амортизациясы
Сурет 4. Лизинг мәмілесіне қатысушылардың (субъект) саны мен
Лизинг операциясының маңызды сипаттамасы-мәміле мерзімі. Мәміле ұзақтығына байланысты
Қысқа мерзімді(1 жылдан 3 жылға дейін);
Орта мерзімді (3 жылдан 10 жылға дейін);
Ұзақ мерзімді(10 жылдан 20 жылға дейін).
Бұл лизингтің кері келісім шарт барысында лизинг берушіөзіне
Жедел лизинг (operative leasing non) кезінде келісім шарт
Жедел лизинг кезінде мүліктік құнын бөліктеп төлеу орын
Жедел лизинг кезінде лизинг берушінің лизинг объектісінің оған
Әртүрлі мүлік түрлері бойынша қолданылатын амортизацияны есептеу әдістеріне
Амортизациясы бір қалыпты лизинг;
Жылдамдатылған амортизациясы бар лизинг;
Арнаулы және еркән амортизациясы бар лизинг.
Лизингке берілетін мүлікке қызмет көрсету көлеміне қарй
Таза лизинг, яғни лизинг беруші өз мойнына берілетін
Толық қызметтер жиыны бар лизинг, бұл кезде лизинг
Толық емес қызметтер жиыны бар лизинг, бұл кезде
Соңғы жағдайда мүлікке қызмет көрсету жөніндегі қызметтер лизинг
Лизинг операциялары жүргізілетін нарық секторына байланысты лизинг былай
Ішкі лизинг, онда лизинг мәмілесінің барлық қатысушылары бір
Сыртқы лизинг, яғни бір немесе барлық тараптар әр
Сыртқы лизинг, өз кезегінде, экспорттық, импорттық және транзиттік
Салықтық және басқа да жеңілдіктерге қатысы бойынша лизинг
Амортизациялық және салықтық жеңілдіктері бар лизинг;
Кедендік жеңілдіктері бар лизинг;
Салық және басқа да жеңілдіктері жоқ лизинг.
Лизинг төлемдерінің сипаты жағынан лизингтің түрлері келесідей:
Ақша төлемі бар лизинг, яғни барлық төлемдер ақшалай
Өтем төлемдері бар лизинг, бұл жерде төлемдер осы
Аралас төлемі бар лизинг, яғни жоғарыда аталған төлеу
Лизинг мәмілесінде опционның бар болуы дәрежесіне қарай лизинг
Опционсыз;
Опционды.
Базистік жыл барысында келісім шартты бұзу мүмкіндігіне қарай
Келісімді бұзу құқысыз;
Келісімді бұзу құқығы бар.
Ал келісімді бұзу құқығы бар лизинг өз кезегінде
Кез келген уақытта;
Белгілі талаптарды сақтау кезінде;
Келісімде келісілген талаптардың сақталмауы.
Соңғы уақытта көптеген авторлар лизинг операцияларының негізгі түрлері
Қаржылық, капиталды немесе тура лизинг;
Жедел немесе қызмет лизинг;
Қайтармалы лизинг.
Ал басқа авторлар лизинг операцияларының негізгі типтері ретінде
Қаржылық лизинг;
Жедел лизинг;
Қайтармалы лизинг;
Леверидж лизинг.
Жедел лизинг-бұл жал төлемдері арқылы жабдық құнының тек
Жедел лизингке келесі белгілер тән:
Лизинг беруші өзінің барлық шығынын тек бір лизинг
Лизинг келісім шарты 2-5 жылға жасалады, яғни ол
Объектінің жоғалу немесе бұзылу тәуекелі негізінен лизинг берушінің
Лизинг төлемдерінің мөлшірлемесі қаржы лизингке қарағанда жоғары болып
Ең танымал машиналар мен жабдықтар түрі лизинг объектісі
Жедел лизинг бойынша лизинг компаниясы жабдықты, жалгерді білмей
Қаржылық лизинг-жалгер жабдықты толық мерзім бойы немесе мүліктің
Қаржылық лизинг келесі белгілермен сипатталады:
Үшінші тараптың қатысуы(өндіруші немесе жеткізуші);
Жылдың негізгі мерзімі барысында келісімшартты бұза алмауы;
Лизингтік келісімнің ұзақ мерзімі ( объектінің қызмет ету
Қаржылық лизинг кезіндегі мәміле объектісінің жоғарғы құны.
Келісім бекіткеннен кейін лизинг алушы:
Қалдық құны бойынша мәміле объектісін сатып ала алады;
Жаңа келісім шартқа жеңілдік құны бойынша отыра алады;
Лизинг компаниясына объектті қайтара алады.
Жедел және қаржылық лизинг лизинг компанияларының негізгі типтері
Сызба №7. жедел және қаржы лизингтерінің негізгі айырмашылықтары.
Жедел лизинг Қаржы лизинг
Мәмілелердің қысқа және орта сипаты. Мәмілелердің орта және
Жылдың бірінші мерзімінде жабдықтың бөлік амортизациясы. Келісім аяқталғаннан
Лизинг келісімі бойынша лизинг беруші жөндеу. Келісім лизинг
Келісімді кез келген уақытта бұзуға болады. Келісімді негізгі
Өндіруші компаниялар, олардың еншілес лизингтік компанияларымен және сауда
Инвестициялауға ұқсас. Күрделі жұмсалымдарды ұзақ мерзімді несиелеуге ұқсас.
Капиталды лизинг-сатып алу-сату келісімінің кейбір белгілері тән мәміле.
Тура қаржы лизингі-лизинг беруші өндіруші немесе сауда фирмасы
Левериджлизинг- қарыз құралдарын тарту негізінде жасалатын лизинг мәмілесі.Ол
Мәміле қатысушыларының саны кем дегенде үш-лизинг беруші, жалгер,
Қарызгер жабдық құнының бөлігін қаржыландырады;
Қарызгердің несие бойынша борыш және пайыз мөлшерінде жал
Топтық лизинг. Лизинг беруші жалға берілетін жабдықты иелену
Жабдықтың жалпы бағасында таратылған құралдардың үлесі 60-80 процент.
«Сату» типтес лизинг. Лизинг беруші рөлін өндірушінемесе сауда
Шартты сату лизинг. Жабдықты өткізуді ынталандыру мақсатында өндірушілермен
«Вендор лизинг» немесе «Сатушы лизингі» ірі, қымбат, күрделі
Сублизинг- жабдыққа меншіктенушіні оны лизинг компаниясына сатып, сонымен
Ұсталған жабдық лизинг дамушы елдер фирмалармен қатынастарда кең
Қозғалмайтын мүлік лизинг;
Бас лизинг;
Жаңарылатын(револьверлік, ротациялық) лизинг;
Толық төлемі бар лизинг;
Таза лизинг;
Толық қызмет жиынтығы бар лизинг;
Ылғал лизинг;
Лизинг;
Салық жеңілдіктерімен байланысты лизинг;
Самурай лизинг;
Сегун лизинг;
Жергілікті лизинг;
Халықаралық лизинг;
Жанама шетелдік лизинг.
2. Қазақстан Республикасында лизингті пайдалану мен даму жағдайын
2.1 Қазақстанда лизингтің даму жағдайын талдау.
ТМД елдерінде, соның ішінде Ресей мен Қазақстанда ішкі
аймақтық көтерме-делдалдық фирмалардың және «Қазконтракт» карпорацияларының жүргізілуіндегі жалға
екінші деңгейдегі банктердің лизингтік операциялары;
жаңадан құрылған арнайы лизингтік фирмалар;
4)
Республикадағы алғашқы лизингтік кәсіпорындар акционерлік қоғам нысанында коммерциялық
1990 жылы Қазақ КСР-ң Госнаб бұйрығымен «Прокат и
Қазақ КСР-ң Госснаб жүйесіндегі лизингтік фирмалардың бірі 1990
1990 жылдың 1-ші жартыжылдығы бойынша Қазақ КСР-ң Госснаб
1990 жыл бойынша «Казтехлизинг» кәсіпорны 18 лизингтік келісім
«Инвестлизинг» шағын ұжымдық кәсіпорны, ал 1991 жылы 19
1992 жылдың ортасында Қазақстанда экономиканың мемлекеттәк емес секторында
Қазақстанда лизингтің дамуы төрт арна арқылы жүреді:
Техникалық құралдарды жалға беру жөніндігі жұмыс істеп отырған
Коммерциялық банктердің лизингтік операциялары;
Жаңа құрылып жатқан арнаулы лизингтік компаниялары;
Республика территориясында шетел лизинг компанияларының жұмысы;
Мемлекетте лизингтік бизинестің даму тарихы үш кезеңге бөлеміз:
1 кезең (1989-1992)- Республикада лизингтік бизнестің пайда болу
2 кезең (1992-1994)- ішкі нарықта қолайсыз жағдайдың туу
3 кезең (1995-1997)- даму кезеңі, мемлекеттік көмек пен
Жаңа құрылып жатқан лизинг компаниясын, әсіресе алғашқы уақытта,
1992 жылдан бастап, Қазақстанда халықаралық— экспорттық және импорттық
Сонымен қатар Қазақстанда ауылшаруашылық техникасы лизингі даму үстінде.
1994 жылдың 10 қазанында үкімет мемлекеттің қатысуымен құрылған
«Азия-лизинг» акционерлік қоғамының жарғылық қорына қатысушылардың акциялар мен
№ Құрылтайшының аты Салым құны(млн.теңге) Салым нысаны Алатын
1 ҚР Госкомимущество 25,0 Ғимарат, құрылыс, жабдық
2 «Алемсистем»қаржы
инвестициялық компания оның ішінде: 15,0
10,0
5,0
Ғимараттар
Ақша 150
3 АҚ «Астана-Холдинг» 1,0 Құралдар 10
4 АҚ «Астана-Моторс» 1,0 Ақша 10
5 ЖШС «Акцепт» 1,0 Құралдар 10
6 ЖШС «Амарата» 1,0 Ақша 10
7 ЖШС «Бутя» 7,0 Құралдар 70
8 АБ «Казкоммерцбанк» 40,0 Ақша 400
9 ЖШС «Лизинг-Инвест» 1,0 Құралдар
Ақша
Құралдар 10
10 АҚ «Постовалов и К» 7,0 Ақша 70
11 «Раймбек» 1,0 Құралдар
Ақша
Құралдар
Мүлік құқы
Ақша
Құралдар
Ақша
Құралдар 10
Барлығы: 100,0
1000
Акционерлік қоғамның жарғылық қорын 100 млн. Теңгені құрды
Компанияның негізгі функциялары:
Республиканың экономикалық қажеттіліктеріне сәйкес машина-техникалық импортты қамтамасыз ету;
Өндірістік салаға ауқымды инвестицияларды тарту құралы ретінде халықаралық
1995 жылдың сәуір айында Министрлер кабинеті Қазақстан Республикасының
Қазақстанға лизингті енгізу жөніндегі жұмыстар Қазақстан Республикасы Президентінің
2003 жылы өткен Қазақстан финансистерінің 3 Конгресіндегі өткен
Халықаралық лизинг мәміле шегінде лизинг объектісі импортына қосылған
Резидент еместердің табыстарына салық салу мәселесі.
Халықаралық лизинг бөлімінде табыстарына салықтың заңнамасын ЕврАзЭБ қызметі
2002 жылы ЕврАзЭБ-ң атқарушы комитеті №156 шешім қабылдады,
Мемлекеттің экономикалық өсуі көп жағдайларда өндірістік потенциалдық бар
Кәсіпорындарды негізгі өндірістік қорларын қайта құру мен толықтыруды
Сөйтіп, негізгі өндірістік қорларды толықтыру мәселесін шешу үшін
Қазақстан үшін лизингтік бизинесті қолдану мен актуальділігі өндірістік
Әрине, лизингтік бизнес негізгі қорларға инвестициялаудың тиімді әдісі
Қазіргі кезде Қазақстанда лизингтік операциялардың нормативтік базасын жетілдіру
Экономикалық көзқарас тұрғысынан лизинг келесі функцияларды атқара алады:
Лизинг- негізгі қорларға салулардың нысаны, ал ол өз
Лизинг- өндірістің материалдық-техникалық қамсыздандырудың тиімді әдісі және лизингті
Кәсіпорында лизингті пайдалану тиімділігін талдау.
Лизингтің кеңінен таралуының басты себебі- оның қарапайым несиелерден
Лизинг көмегімен кепілге беретін мүлкі жоқ ұсақ кәсіпорындарды
Лизинг 100%-ға дейін несиелеуді ұсынады, яғни кәсіпорынға қысқа
Кәсіпорынға мүлікті несиеге сатып алғаннан, лизинг бойынша алған
Құрал-жабдықтың лизинг берушінің меншігінде болатындығына байланысты, өнімнің құнына
Қаржылық лизинг тікелей сатып алудан арзан емес болып
2004 жыл бойынша жабдық пен құралдарды лизинг бойынша
2-кесте . Жабдықты және техниканы лизинг арқылы үш
Көрсеткіштер/нұсқалар Лизинг арқылы алу Банк несиесі арқылы алу
1. Жабдықтың таза құны 200 000 200 000
2. Сомасы 0 32 000 32 000
3. Аванс көлемі (%) (20 % бойынша)
40 000 0 0
4. Кеден мен транспорт Бірдей Бірдей Бірдей
5. Сақтандыру Қаржыландыру сомасының 9.598 есептеледі Қаржыландыру сомасынан
6. Несие үшін пайыз сомасы Жылдық 18%
7. негізгі қарызды төлеу сомасы 160 000 200
8. Төлемдердің барлығы 257 406,31 308 302 232
Басқа да факторлар
1.Айналым капиталына әсері Айналымнан шығару- 40 000 Әсері
2. Кепілді беру қажеттілігі Қахет етпейді Несие сомасына
Лизингті пайдаланудың шетелдік озық тәжірибелері.
Қазақстандағы лизинг қатынастарын әлі де даму үстінде болса,
Қазақстанның нарықтық экономика қатынастары жолуына түсуі экономикадағы көптеген
Ір түрлі мамандардың лизингке берер анықтамалары мен ол
Мемлекеттегі экономикалық реформалардың дамуын бизнес саласындағы ең маңызды
Щетелдік тәжірибе көрсеткенде, лизинг мемлекет экономикасына түбірлі және
Қорытынды.
Экономикалық мағынада лизинг бұл несие, яғни лизинг берушінің
Сөйтіп, негізгі өндірістік қорларды толықтыру мәселесін шешу үшін
Қазақстан үшін лизингтік бизинесті қолдану мен актуальділігі өндірістік
Лизинг беруші банктің лизингілік
Лизинг барысында мүлік лизинг
Қосымша құн салығынан босатылады;
Лизингілік компанияның несиеленуінен табыс
Осылайша лизинг банкінің қызметін
Қолданылған әдебиеттер.
Сейітқасымов Ғ.С « Ақша, несие, банктер ».
Мақыш С.Б. Ақша және
Саниев М.С. Ақша, несие, банктер. Оқу
Егемен Қазақстан газеті. 2007 ж.
Көшенова Б.А. Ақша. Несие. Банктер. Валюта
Көшенова Б. Ақша, несие, банктер.
Усов В.В. Деньги. Денежние обращение. Инфляция:
Стоянова Е.С. Финансовый менеджмент вусловиях
Казахстанская правда. 2001.
Экономикалық теория негіздері. Алматы 1998.
Селищев А.С. Макроэкономика. Москва 2001.
Әубәкіров Я.А. Экономика. Алматы 1995.
1
Лизинг алушы (жалгер)
Жеткізуші немесе өндіруші кәсіпорын
Лизингтік фирма(лизинг беруші)
Сақтандыру компаниясы
Мемлекеттік жергілікті мекемелер
Қаржыландыратын(банктік) мекемелер
Екі жақты лизинг
Лизинг
Тура лизинг
Қайтармалы лизинг
«Сату» типтес лизинг
Үш жақты лизинг
Капиталды лизинг
Тура қаржылық лизинг
Таза лизинг
Бас лизинг
Жаңаратын, ротациялық лизинг
Вендор лизинг
Көпжақты лизинг
Сублизинг
Топтық лизинг
Бөлек немесе ливиридж
Мемлекеттік лизинг
Халықаралық лизинг
Азаматтық-құқықтық әдебиет
Лизинг шарты туралы түсінік
Лизинг шарты
Лизинг түрлерін дәрежелеу, лизингтің арендадан айырмашылығы
Лизинг шартының ерекшеліктрі
Лизинг институның жалпы сипаттамасы
Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы
Лизинг шартының түрлері
Қаржы лизингі жалға алушының төлемдері нігізінде жалға алынатын мүліктің толық амортизациялануын қарастыратын келісім
Лизинг туралы жалпы түсінік