Лизинг беруші


МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ……………………………………………………………………3
1. ЛИЗИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ…………………………………6
1.1. Лизингтің пайда болуы, мәні мен маңызы………………………..6
1.2. Лизингтің зерттелу тарихы мен лизинг түрлері …………………10
2. ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ ӘЛЕМДІК ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ …………………………………….18
2.1. Дамыған елдердегі лизингтік операциялардың сипаты .................18
2.2. ТМД елдеріндегі лизингтік қызметтің ерекшеліктері ……………28
2.3. Лизингтің Қазақстанда даму деңгейі және оның тиімділігі ...........31
3. ЛИЗИНГТІҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ДАМУ ЖОЛДАРЫ МЕН БОЛАШАҒЫ
3.1. Лизингтің Қазақстанда дамуының экономикалық механизмі …...44
3.2 Қазақстандағы лизингтік операциялар нарығының болашағы.......5 2
ҚОРЫТЫНДЫ …………..............................................................................58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ............................................61
ҚОСЫМША ..................................................................................................63
КІРІСПЕ
Ғылыми-техникалық прогрестің әсерімен өндірістің қайта ұйымдастырылуы, шаруашылық жүргізудің экономикалық
Лизинг ұғымы Қазақстан экономикасына жаңадан келген ұғым. Оны біз
Лизингтің инвестицияның басқа тәсілдерімен салыстырғанда артықшылығы мынада. Ол кәсіпкердің
Лизинг - бұл лизинг берушінің өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды,
Мемлекеттің қаржы жүйесінің негізгі буыны халық шаруашылығы салалары кәсіпорындарының
Қазақстан нарықтық қатынастарға еселеніп отырған дағдарыс кезеңінде өткен. Бұл
Қазақстан экономикасы дамуының өзекті мәселелерінің бірі экономиканың базалық және
ҚР-да лизинг бизнесi даму үстiнде. Мұндай өсудiң себебi нарықта
Үкiмет Қазақстанның экономикалық өсуiне көңiл бөлуде, соның iшiнде шағын,
Лизингті жіктеудің қағидалары мен критерийлері шетелдік және отандық ғалымдар
Қазіргі кезде дамыған мемлекеттердің шаруашылық тәжірибесінде лизингтің көптеген түрлері
- Шұғыл лизинг;
- Қаржы лизингі;
- Қайтарылатын лизинг;
- Үлестік лизинг;
- Тура лизинг;
- Сублизинг жатады.
Тақырыптың өзектілігі: Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев Ұлттық экономиканы
Зерттеудің негізгі мақсаты лизингтің теориялық негіздерін зерттеу және оның
лизинг ұғымының түсінігін айқындау;
лизингтің даму тарихын, зерттелу үрдісі мен түрлерін сипаттау;
әлемдік және Қазақстандағы лизингтік операциялардың ерекшеліктерін көрсету;
Қазақстандағы лизингтік операциялардың дамуы мен болашағына зер салу.
Осы диплом жұмысында лизингтің пайда болуы, табиғаты және түрлеріне;
Қазақстандағы лизингтік бизнестiң дамуына, жалпы экономиканың мәселесі және тағы
Осы факторлардың кейбірі лизингтiк бизнестің дамуына кедергi болса, ал
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен пайдаланған
1. ЛИЗИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ
1.1. Лизингтің пайда болуы, мәні мен маңызы
Тарихта лизингке ұқсас операцияның б.э.д. 2000 жылдай бұрын ертедегі
Тарихшылардың айғағы бойынша, лизингтік келісім бойынша алғашқы жазбаша дерек
Орта ғасырларда жалдау қызметі біршама шектеулі болды. Жалға негізінен
Ағылшын авторы Т.Кларк б.э.д. 1760 жылы қабылданған Хаммурапи патшаның
Дегенмен лизингтік операциямен арнайы айналысқан бірінші қоғам 1952 жылы
АҚШ пен Англиядағы лизингтік қызмет тәжірибесі КСРО-да қолданылмады. Тек
Тек тоқсаныншы жылдардың басында ғана ТМД елдерінің үкіметі лизингке
Лизинг сөзі “to lease” ағылшын етістігінен аударғанда “жалға беру”
Бірақ біздің ойымызша лизингтің мәнін толығымен келесі анықтама ашады.
Лизинг - бұл лизинг берушінің өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды,
Сонымен лизинг дегеніміз – лизингтік фирмалармен жүзеге асырылатын
Жалпы лизингтік компаниялардың басым көпшілігі лизингті қолданудың тиімділігін арттыру
Лизингтің кез - келген анықтамасы осы жаңа несиелік құралдың
Лизингтің негізгі ерекшелігі мыналардан тұрады жалға беруші бұрын қолданған
Біздің елімізде лизингтік қатынастар 2000 жылдың 5 шілдесінде қабылдаған
Лизингтік келісімге қатысушылар ретінде жоғарыда айтқанымыздай, лизингке беруші, лизинг
Лизинг беруші – бұл өзіндік және сырттан тартылған қаражаттар
Лизинг алушы – лизингтік келісім-шарт негізінде кәсіпкерлік мақсат үшін
Лизинг беруші лизинг алушыға негізгі капитал элементтерін келісім-шартта
Жалпы айтқанда, банктердің лизингтік операциялары несиелік операциялармен ұқсас болып
Сонымен, қаржылық лизинг банктік несиелеудің балама түрі болып табылатын
Банктердің лизингтік операциялары несиелік операцияларымен ұқсас болып келеді. Алайда,
Лизингтік мәміле бұл лизинг беруші, лизинг алушы және сатушы
Лизинг объектісі ретінде ғимараттар мен құрылыстарды, машиналарды, құрал-жабдықтарды, көлік
Лизингтік мәмілеге келесі субъектілер қатыса алады:
- Лизинг беруші - лизингтік мәмілені іске асыру барысында
- Лизинг алушы - лизинг келісім-шартына сәйкес лизинг объектісін
- Мүлікті сатушы (жабдықтаушы) - лизинг берушімен сату-сатып
- Банк (немесе басқа да несиелік мекеме) - лизинг
- Сақтандыру компаниясы - лизинг мәмілесін іске асыру кезінде
Дамыған мемлекеттердегі қаржы лизингінің жағдайын талдай отырып, лизингке берілетін
- көліктік (ұшақтар, автомобильдер, су кемелері, темір жол вагондары
- байланыс құралдары (радиостанциялар, спутниктер және т.б.);
- ауыл шаруашылық құрал-жабдықтары;
- құрылыстық топ (крандар, бетонараластырушылар және т.б.);
- басқа да құралдар.
Сонымен қатар, лизингтің жалпы қызметіне байланысты оның артықшылықтары мен
1) лизинг көмегімен кепілге беретін мүлкі жоқ ұсақ кәсіпорындарды
2) лизинг 100%-ға дейін неселеуді ұсынады, яғни ірі қаржылық
3) Салықты лизинг беруші төлейтіндіктен, лизинг алушы салықтан босатылады.
4) Маусымдық және күтпеген өндірістік мәселелері шешудің жеделдігі;
5) Банк мекемесі лизинг бойынша көрсеткен қызметі үшін белгілі
6) Несие берушінің көзқарасымен қарағанда, несиенің мақсатты
7) Кәсіпорынға мүлікті несиеге сатып алғаннан, лизинг бойынша алған
Ал кемшіліктеріне мыналар жатады:
1) лизинг алушы құрал-жабдықтан қалдық құнының жоғарылауынан (әсіресе инфляциядан
2) ұйымдастырудың күрделілігі;
3) лизинг құны несиеге қарағанда жоғары, бірақ та ескірген
Құнды қағаздар және табиғат қоры лизингтің бұйымы бола алмайды.
1.2. Лизингтің зерттелу тарихы мен лизинг түрлері
Лизингті жіктеудің қағидалары мен критерийлері шетелдік және отандық ғалымдар
а) «лизинг» түсінігінің өзін әр түрлі түсініп, әр түрлі
ә) лизингтік келісімдердің әр елдің заңында әр түрлі реттелуі;
б) кейде шетелдік терминдердің дәл аударылмауы.
Қолданылып жүрген топтастыру қағидаларына қарай лизингті жіктеудің мынадай түрлері
а) сызықтық, «жазық» жіктеу, мұнда лизинг түрлері жекелеген белгілері
ә) көлемдік, сатылық жіктеу, мұнда алдымен лизингтің типтері (түрлері)
Енді сызықтық және сатылық жіктеудің айырмашылығын байқау үшін Е.
Е. Чекмарева сызықтық жіктеу қағидасының жақтасы болып табылады. Мұнда
Мұндай белгілерге мыналар жатады:
Мәмілеге қатысушылардың құрамы;
Лизингке берілетін мүліктің типі;
Оның өзін ақтау дәрежесі;
Амортизация шарты;
Қызмет көрсету көлемі;
Операция жүргізілетін нарық секторы;
Салықтық және амортизациялық жеңілдіктерге қатысы;
Лизингтік төлемдердің сипаты.
В.Бочаров біздің ойымызша, лизигті жіктеудің сатылы (көлемді) тобының өкілі
1. Чекмаревада лизингтің түрлері ғана ажыратылып қойылған, ал Бочаров
2. Лизингтік операциялардың аталған жіктемелерінің құрамы, түрлері мен жекелеген
Жіктеу қағидаларының осы аталған екі түрінің артықшылықтары мен кемшіліктерін
1. Мәмілеге қатысушылардың (субъектілердің) саны мен құрамы.
2. Мәміле объектісі.
3. Мәміле мерзімі (кезеңі).
4. Мәміле ауқымы және сомасы.
5. Қосымша және қарыз қаражатын тарту деңгейі.
6. Мүліктің өзін-өзі ақтау дәрежесі.
7. Амортизация есептеу талаптары мен әдістері.
8. Қызмет көрсету көлемі.
9. Операция жүргізілетін нарық секторы.
10. Салықтық және басқа жеңілдіктерге қатысы.
11. Лизингтік төлемдер сипаты.
12. Лизингтік мәміледе опционның болуы.
13. Базистік (негізгі) кезең ішінде шартты бұзу және талаптарын
14. Мүлікті бухгалтерлік есепке алу тәсілдері.
15. Мәміленің өзіндік ерекшеліктері .
Лизингтік мәмілеге қатысушылардың санына қарай екі жақты, үш жақты
Классикалық лизинг әдетте үш жақты – «сатушы – лизингке
Қазіргі кезде дамыған мемлекеттердің шаруашылық тәжірибесінде лизингтің көптеген түрлері
- Шұғыл лизинг;
- Қаржы лизингі;
- Қайтарылатын лизинг;
- Үлестік лизинг;
- Тура лизинг;
- Сублизинг жатады.
Лизингтің былайша түрлерге бөліну сипатын жан-жақты көрсету үшін жіктелуде
Олар былайша сипатталады: жалға алынатын объектіге қатысы бойынша; лизинг
- Таза лизинг - бұл жағдайда мүлікті ұстау бойынша
- Толық лизинг - бұл жағдайда лизинг беруші мүлікті
- Бөлшектік лизинг - бұл жағдайда лизинг беруші мүлікті
Қаржыландыру түрі бойынша лизинг былайша бөлінеді:
- Бір жолғы лизинг - яғни мүлікті беру
- Қайталанылатын лизинг - бұл жағдайда бір лизинг
Лизингтік мәмілеге қатысушылардың құрамы бойынша лизинг:
- Тура лизинг - бұл жағдайда мүліктің иесі өзі
Лизингтің бұл түрі кезінде жалға алушы жалға берушімен қажетті
- Жанама лизинг - бұл жағдайда мүлік лизингке белгілі
- Бөлек лизинг (көп жақты лизинг) -лизингтің бұл
Мүлік түріне байланысты лизинг:
- Жылжымайтын мүлік лизингі (ғимараттар мен құрылғылар);
- Жылжымалы мүлік лизингі (автомобиль, самолет, кемелер, техника, құрал-жабдықтар);
Мүліктің өтелу дәрежесіне байланысты лизинг:
- Толық өтелетін лизинг (немесе толық өтелуге жақын) лизинг,
- Толық өтелмейтін лизинг - бұл жағдайда лизинг келісім-шартында
Өтеліну белгілеріне байланысты лизинг:
- Шұғыл лизинг - бұл мүліктің қызмет ету мерзіміне
Шұғыл лизингтің ең негізгі ерекшелігі - лизинг алушының келісім-шартты
Шұғыл лизингтің негізгі объектілері тез тозатын (моральді) құралдар (компьютерлер,
Жалпы лизингтің бұл түрі лизинг алушы үшін үнемді. Себебі
Сонымен бірге шұғыл лизингтің келесі кемшіліктері бар:
1) басқа лизигн түрлеріне қарағанда қымбаттылығы, жал төлемдерінің жоғары
2) аванстар мен алдын-ала төлемдерді салу қажеттілігі;
3) уақытынан бұрын өтеу кезінде айып пұлдың төленуі;
4) мүлік иелерінің тәуекелді төмендету мақсатында жасаған басқа да
- Қаржы лизингі - бұл уақытша пайдалануға берген лизинг
Қаржы лизингі жалға алушының төлемдері негізінде жалға алынатын мүліктің
Шұғыл лизингке қарағанда қаржы лизингі кезінде мүлік иесінің тәуекелі
Қаржы лизингінің объектілеріне жылжымайтын мүлік (жер, ғимараттар мен құрылғылар),
Қаржы лизингі қайтарылатын және үлестік лизингтің базасы болып табылады.
Қайтарылатын лизингті екі келісімнен тұратын жүйе ретінде қарастыруға болады.
Өз алдына инвестор сатушының мүлкіне меншік құқын кепілдікке ала
Үлестік лизинг - қаржылық лизингтің бір түрі. Лизингтің бұл
Лизингтің бұл түрінің негізгі объектілеріне
Лизингтік операциялар жүргізілетін нарық аясына байланысты лизинг мынадай бірнеше
Ішкі лизинг - бұл, оның қатысушыларының бір елден болып
Халықаралық лизинг - бір тарап немесе барлық тараптардың әр
Сыртқы лизинг - экспорттық және импорттық болып бөлінеді. Экспорттық
Ішкі лизинг Қазақстан Республикасының заңдарымен реттеледі және субъектілері Қазақстан
Егер де лизинг беруші Қазақстан Республикасының резиденті болса, яғни
Сублизинг - сублизинг келісім-шартымен рәсімделетін, лизинг объектісін пайдалану құқығын
Сублизинг кезінде сублизингті іске асырушы тұлға лизинг объектісін лизинг
Объектіні сублизингке беру кезінде лизинг берушінің жазбаша рұқсаты міндетті
Халықаралық сублизинг халықаралық лизингтің бір түрі болғандықтан, ол да
Әлемдік инвестициялық процестегі лизингтің ролін бағалай отырып, 2002 жылы
2. ЛИЗИНГТІК ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ ӘЛЕМДІК ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ТӘЖІРИБЕЛЕРІ
2.1. Дамыған елдердегі лизингтік операциялардың сипаты
Leaseurope еуропа лизинг компаниялары ассоциациясының деректері бойынша, қауымдастыққа мүше
1994 жылы Еуропа Одағының 12 елінің өнеркәсіптік өндірісі 5,2%-ға
Leaseurope мүше елдердің лизингтік операцияларының басым бөлігін жылжымалы мүліктермен
Жалпы ұлттық инвестициялардағы лизингтің үлес салмағы бойынша екі негізгі
Енді біз жекелеген елдердегі лизингтің ерекшеліктеріне тоқталып өтейік.
а) АҚШ-та лизинг ХХ ғасырдың 50-жылдарында пайда болған. АҚШ-тың
АҚШ-та лизингтің жылдам дамуының бір себебі салық жеңілдіктері болып
– лизингтің ұзақтығы 30 жылдан кем болмауы керек;
– лизинг мүлікті нарықтық бағадан мүлдем төмен бағаға сатып
– лизинг бастапқыда көбірек, кейіннен азырақ болатын төлем кестесін
– лизинг жалға берушіні қалыпты нарықтық деңгейдегі табыспен қамтамасыз
– лизингті ұзарту мүмкіндігі жабдықтың қалыпты нарықтық құнын ескеруі
1977 жылға дейін фирмалар оның құнын өз баланстарында көрсетпей-ақ
– мәміле соңында меншік құқығы жалдаушыға өтеді;
– лизингтік мәміле жабдықты мәміле соңында нарықтық бағадан төмен
– мәміле мерзімі пайдалы қызмет ету мерзімінен көп немесе
– лизингтік төлемдердің ағымдағы құны (сақтандыруға, басқаруға, салыққа төлеместен)
Егер мәміле осы талаптардың тіпті болмағанда біреуін қанағаттандырса, онда
1986 жылдан бастап лизинг үшін жағдай салық негізінде өзгерді,
Мұның мәні лизингтік мәмілелерді өтеу жай несиелерді өтеуге қарағанда
Соңғы уақытта қайтармалы лизингтің (мұнай танкерлері, теміржол контейнерлері, компьютерлер,
б) Ұлыбританияда 1970 жылдан кейін елеулі дамыды, яғни салық
1984 жылы үкімет корпорациялық салықтың 1986 жылдың сәуіріне қарай
Өйткені корпорациялық салық біртіндеп қысқарды, ал өзгерістер лизингтің дамуында
1 кесте – Ұлыбританиядағы лизингке салынатын салық ставка мөлшерлері
Қаржылық жыл Салық ставкасы, % Бірінші жылдағы жеңілдік, %
1983/84 ж. дейін 52 100
1983/84 50 100
1984/85 45 75
1985/86 40 50
1986/87 жылдан 2006 ж дейін 35 25
Кейіннен лизинг көлемі инвестицияның көлемі қанша болатынына, табыс деңгейі
в) Франция. Лизинг мұнда кеңінен таралған, әсіресе оның «креди-бай»
Франциядағы лизингті “BNP/Bail” тобының мысалымен қарастырып көрелік. Оған “Natio
2 кесте -Лизингтегі амортизация мерзімі мен келісімшарттың ұзақтық
№ Амортизация мерзімі Келісімшарттың ең төменгі ұзақтығы
1 3 жыл 3 жыл
2 4 жыл 3 жыл
3 5 жыл 4 жыл
4 6-7 жыл 5 жыл
5 8 жыл 6 жыл
6 10 жыл 7 жыл
Қалдық құны бастапқы құнның 1%-нан 7%-на дейін болады. Жалдау
Жылжымайтын мүлік лизингі 1966 жылғы заңмен анықталады. 1967 жылы
Әдетте жылжымайтын мүлік лизингі келісімі 15-20 жылға созылады. Оның
г) Германия Германияда қазіргі кезде көптеген лизингтік компаниялдар қызмет
Лизинг саласындағы ірі компанияға “Митфинанц Гмбх” және “Гефа -
д) Австрия Австрияда лизинг затының қызмет етуінің экономикалық
Германиядағы секілді Австрияда лизингтің дамуына заңның қабылдануы негіз қалады.
Жетекші лизингтік компанияларының бірі “Райфайзен лизинг” болып табылады.
е) Италия Италияда бірінші лизингтік компания 1963 жылы
Италяндық ірі лизингтік компания (топ) «Локафит» лизингке жұмыс құрал-саймандарын,
Құрылтайшыларының бірі “Банк Насиональ де Лаворо” болып табылады. Топ
ж)Жапонияда ірі лизингтік компаниясы “Gentury Leasing System” болып есептеледі.
з) Швецияда лизинг 1960 жылдары дами бастады. Негізінен оларды
Енді жоғарыда аталған мәліметтер түсініктірек болуы үшін Еуропа елдері
3 кесте - Батыс Еуропа елдерінің лизингтік компанияларының интеграциялық
Ұлыбритания
Ұлттық қауымдастықа кірген лизингтік компаниялардың саны, оның ішінде :
Тек жабдықтарды лизингке беретін компаниялар 18 0 0 12
Жылжымайтын мүлікті лизингке беретін компаниялар 1 0 0 0
Жабдық пен жылжымайтын мүлікті лизингке беретін компаниялар 18
4 кесте - Экономиканың әртүрлі саласына лизинг бойынша
Ұлыбритания
Ауыл шар-ғы, млрд. ECU 0,01 0,05 0,03 0,13 0,31
Жалпы көлемдегі а/ш үлесі, % 0,3 2,7 2,6
Құрылыс, млрд. ECU 1,1 0,8 0,16 1,53 3,3 7,64
Құрылысқа жеткізу үлесі, % 52,5 40,3 15,8 36,4 33,0
Жеке қызметке жеткізу үлесі, % 15,7 41,3 49,3 45,6
Қоғамдық қызметке жеткізу үлесі, % 2,2 3,8 11,9 2,1
Саудаға жеткізу үлесі, % 24,8 2,0 0,2 9,7 8,8
Басқа салалар, млрд. ECU 0,1 0,19 0,21 0,13 0,08
Басқа салаларға жеткізу үлесі, % 4,5 9,4 20,2 3,0
5 кесте - Жылжымайтын мүлік лизингі
Ұлыбритания
Өнеркәсіп үйі, млрд. ECU 0,05 0,07 0,01 0,29 1,4
Жалпы көлемдегі үлесі, % 5,6 27,6 16,0 40,5 45,2
Гидротехникалық ғимарат, млрд. ECU 0,33 0,05 0,01 0,07 0,65
Жалпы көлемдегі үлесі, % 38,9 20,6 4,0 9,2 20,8
Кеңсе үйі, млрд. ECU 0,05 0,07 0,01 0,14 0,49
Жалпы көлемдегі үлесі, % 6,0 30,0 6,0 20,2 15,8
Қонақ үйлер, млрд. ECU 0,01 0,03 0,0 0,09 0,31
Жалпы көлемдегі үлесі, % 1,1 10,7 0,0 12,7 10,1
Қоғамдық ғимараттар, млрд. ECU 0,35 0,02 0,01 0,0 0,25
Жалпы көлемдегі үлесі, % 42,0 6,6 14,0 0,0 8,1
Жалпы көлемдегі үлесі, % 6,4 4,5 60,0 17,4 0,0
6 кесте - Жылжымайтын мүлік лизингінің келісім-шарттың ұзақтығы бойынша
Ұлыбритания
8 жылға дейінгі келісім-шарт, млрд. ECU 0,03 0,01 0,03
Жалпы көлемдегі үлесі, % 4,0 0,4 50,0 0,0 10,0
16 жылға дейінгі келісім-шарт, млрд. ECU 0,28 0,13 0,02
Жалпы көлемдегі үлесі, % 32,9 54,3 48,0 85,1 90,0
20 жылға дейінгі келісім-шарт, млрд. ECU 0,24 0,04 0,01
Жалпы көлемдегі үлесі, % 28,3 14,4 2,0 14,9 0,0
20 жылдан астам келісім-шарттар, млрд. ECU 0,29 0,08 0,0
Жалпы көлемдегі үлесі, % 34,8 30,9 0,0 0,0 0,0
Батыс Еуропа, АҚШ және Жапония елдеріндегі лизингтік қызметті қорыта
– лизингтік операциялармен негізінен коммерциялық банктер емес, мамандандырылған компаниялар
– лизингтік қызметтің дамыған нарығы экономиканың өндірістік аясын
– лизингтік қатынастарды дамытуға бағытталған белгілі бір салық жеңілдіктерінің
2.2. ТМД елдеріндегі лизингтік қызметтің ерекшеліктері
ТМД елдері үшін лизинг салыстырмалы жаңа қызмет түрі. Бұл
а) Мосбизнесбанк Негізгі құрылтайшысы Мосбизнесбанк болып табылатын «Лизингбизнес»
Лизингтің базалық талаптары мынадай: мерзімі 5 жыл. Мөлшерлемелері ағымдағы
Негізінен лизингке автомобильдер, компьютерлер мен бағдарламалық қамтамасыз етулер, көшіру
«Лизингбизнестің» негізгі клиенттері батыс фирмалары. Ресей компаниялары лизингтік жабдықтары
б) Халықарлық Экономикалық Жинақ Банкі
Халықырылық Экономикалық Жинақ Банктің Мосбизнесбанктен айырмашылығы ол бірлескен компания
“Халықаралық Жинақ - Юраско лизинг”-тің жұмыс кестесі мынадай: келісім-шарттарды
Бұл ретте компанияның жабдықтарды тек шетелдік компаниялардан емес, өздерінің
в) «Балтлиз» «Балтикалық лизинг» АҚ 1990 жылы құрылған.
«Балтлиз» өз қызметін ірі мәмілелерден бастады. Осылай қарқынды кіріскенімен,
г) «Шығыс - Батыс» Басқа банктерден ерекшелігі «Шығыс
Компания негізінен ірі көлік тасымалдау ұйымдарымен жұмыс істейді. Батыста
«Шығыс - Батыс» жабдықтарды негізінен шетелдік компаниялардан сатып алады.
Бұл банк те басқа лизингтік компаниялар секілді лизингті 3
Бұл ретте лизингтік компаниялардың әрбір банк жанында көптеп ашылғанын
Бір қызығы көпшілік лизинг компанияларының өкілдері бұл нарықта бәсекенің
ТМД елдеріндегі лизингтік қызметтің ерекшеліктеріне, қалыптасу барысына келсек, онда
Мұнда лизингтік компаниялар үшін ең маңыздысы салық салу және
Сондай-ақ жабдықты лизингке беру мерзімі де аздық етіп отыр.
Жалпы ТМД аумағында, оның ішінде Белоруссияда, Ресейде, Қазақстанда лизинг
2.3. Лизингтің Қазақстанда даму деңгейі және оның тиімділігі
Қазіргі кезде, Қазақстанда лизинг 4 жолмен дамып отыр:
1. Аймақтың көтерме-делдал фирмалар мен Қазақстан келісім–шарт корпорацияларындағы компаниялардың
2. Коммерциялық банктердің лизингтік операциялары;
3. Жаңадан құрылып жатқан маманданған лизингтік фирмалар;
4. Халықаралық лизинг формаларының дамуы.
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасының нарығынды 15-тен астам лизингтік компания
“Центрлизинг”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
келісім шарттың минималды сомасы- 35000 $.
лизингтің мерзімі- 37 айдан 7 жылға дейін.
лизингтің ставкасы- 17 ден 23 %-ға дейін жылдық.
аванстық төлем-30% лизинг құралының құнынан.
Лизинг құралын сақтандыру - міндетті, (лизинг алушының шотынан).
Компания лизингтің жобаларын барлық салада қаржыландырады. Центр лизинг компаниясы
Қаржыландыру Кореяның экспорт - импорт банкiсiмен жүзеге асырылады. Лизинг
“Альфа-лизинг”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
Қаржыландыру мерзімі- 36 айдан 60 айға дейін.
Аванстық төлем-30% лизинг құралының құнынан.
Лизингті қаржыландыру сомасына сыйақы - 12 ден 18% дейін
Жобаны қарастыру мерзімі – 3 аптаға дейін.
Төлем шотын ашу ААҚ ДБ “Альфа-Банк”.
Компанияда лизингтік келісім шарттар сақтандырылады.
“Нұр-инвест”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
Сыйақы ставкасы қаржыландыруға байланысты жүзеге асырылады.
қаржыландыру мерзімі 1-7 ж. дейін
лизинг объектісінің құны минимум 5000 $.
аванстық төлем – 30% лизинг құралының құнынан.
Жобаны қарастыру мерзімі.
- 2 апта
- 1 ай – Халықаралық қаржы иниституттардың қатысуымен
Нұр-Инвест Жапония, Үндістан және Қытайдың қаржы ұйымдарымен жұмыс жасауда.
“Халық лизинг”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
Лизинг мерзімі- 37 айдан 6- жылға дейін.
Сыйақы ставкасы- 15- 18%.
Аванстық төлемді қажет етпейді.
Лизингтік төлемдер: ай сайын, тоқсан сайын және жарты жыл
Құжаттарды қарастыру мерзімі 2-4 апта.
50000 АҚШ $ қаржыландыратын жобалар қарастырылмайды.
“Темірлизинг”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
лизинг мерзімі- 1-5 ж.
лизинг құралының құны- 10000 $ жоғары.
лизинг бойынша сыйақы- 16-23%
жобаны қаржыландыру- 50- 300 мың $
аванстық төлем- 15 %
АҚ “Темірлизинг” компаниясы Қазақстан территориясында жүзеге асырылатын жоболарға қызмет
“БТА лизинг”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
лизинг мерзімі- 12 айдан 5 ж. дейін
лизинг ставкасы- 18-25 % номиналды ставка 13% (жылдық).
лизингтік төлемдер- ай сайын
лизинг объектісінің бағасы
ҚҚС сомасы
лизинг берушінің басқа да шығындары
сыйақылар
Аванстық төлем- 20-30%
Келісім шарттың минималды сомасы- 50000$, егер 50000$ аз болса
лизинг объектісін міндетті сақтандыру
лизинг келісім шартын міндетті тіркеу 20 күнде
жобаны қарастыру мерзімі- 2-3 апта
“БТА лизинг” АҚ компаниясы ЕҚҚДБ несие желісімен жұмыс істейтін
“АТФ лизинг”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
Лизинг келісім шарттары бойынша: 3-5 жыл.
- кіші жобалар 100000 $ дейін, 37 ай.
- орта және ірі жобалар – 5 жыл
сыйақы ставкасы – 18-22% жылдық.
лизинг төлемдерін төлеу.
“Медикал лизинг групп”
Лизингті қаржыландырудың базалық жағдайы:
Лизинг мерзімі – 5 жыл.
Лизингтің минималды ставкасы- 23 % (жылдық)
Орта жылдық ставка- 10%
Лизингтік төлем- ай сайын
Қаржыландырудың минималды сомасы- 5000$
Лизинг келісім шарты бойынша аванстық төлем-20% лизинг құралының бағасынан.
Жобаны қарастыру мерзімі- 1-2 апта.
Экспертиза өткізген комиссия- 0,3% лизинг құрылымының бағасынан.
Қазіргі жағдайда “Медикал лизинг групп” келесі бағытта жұмыс жасауда:
медициналық құрал- жабдықтарды ұсыну;
техникалық сервис;
Фармацептикалық тауарларды ұсыну.
АТФ лизинг
“Алматы Қаржы-Сауда банк” АҚ директорлар кеңесінің қаулысы бойынша 2000
“АТФ лизинг” АҚ жарғылық капиталы 2006 жылы - 117000000
Компанияның негізгі мақсаты қазіргі заманға сай техника-технологияларды, құрал-жабдықтарды шетелден
“АТФ лизинг” компаниясы отандық және шетелдік ұйымдармен тығыз қарым-қатынаста.
“MERCUR”-диллер “Audі”, және ”Volkswagen” компанияларының, “Pressta”- жол құрылыс жабдықтарды
АТФ лизингтің жақсы жақтары:
Лизингке жаңа құрал-жабдықтарды ала отырып өндіріс қуатын көбейтеді.
100% кепілді қажет етпейді
мүлік компанияның баланысында көрсетіледі.
лизингтік келісім шарттың мерзімі 3 жыл және одан жоғары.
лизинг сыйақылары.
лизинг құралы ҚҚС салығынан босатылады, егер ҚР үкімедінде бекітілген
лизинг алушының мүлікке құқығы толық қорғалады .
Лизинг келісім шартының сызбасы.
Лизинг алушының лизинг жобаларын жүзеге асырумен танысу.
Қаржы лизингінің сызбасы бойынша лизинг алушының құрал-жабдықты алуға керекті
Лизинг алушының компания қызметкерімен кездесуі.
Жабдықтаушыны таңдау, онымен келісім шарт өткізу.
Лизинг алушыға құжаттар беру.
Жобаны іске асыру 7-10 күн.
Үш жақты келісім шартқа, лизинг шартына қол қою (жабдықтаушы,
Лизинг алушының шартта көрсетілген міндеттерді орындау.
Сатып алу-сату шарты бойынша құрал-жабдықтарды ұсыну.
Жабдықтаушы, лизингтік компания және лизинг алушы арасында қабылдау және
Құрал-жабдықты айналысқа жіберу лизинг шарты бойынша
Келісім шартта көрсетілген талаптарды, лизинг бойынша төлемдерді төлеген жағдайда
Лизинг алу үшін алдын ала қойылатын талаптар.
Мерзімі- 37 айдан 5 жылға дейін.
сыйақы ставкасы- 16-20% жылдық
Аванстық төлем – 5-30% лизинг құралының бағасына байланысты.
Жобаның минималды сомасы –50000 $
Керекті құжаттар:
Лизингтік құрал-жабдық алуға заявка беру.
Лизинг алушының анкетасы.
Жеке құжаттар.
Жобаның қысқаша түсінігі.
БТА лизинг
“Тұран Әлем Банк” АҚ-ы республикамыздың алдыңғы қатарлы банктерінің бірі.
2006 жылғы компанияның жарғылық капиталы – 2000000 $. “БТА
Көлік
Құрылыс
Ауыл шаруашылығы
Медицина
Тауар өндiрiсi
Машина құрылыс
Химия өндiрiсi
Өндiру өндiрiсi
“БТА лизинг” АҚ Еуропа Қайта Құру және Даму банкiсiнен
“БТА лизинг” компаниясының лизинг бойынша айлық төлемдi төлеудi есептеу
«БТАлизинг» АҚ-да лизингті алу былайша жүргізіледі. Оны мына келтіріп
Лизинг алушы
Лизинг беруші
Несие комитеті
жабдықтаушы
1 сурет- «БТАлизинг» АҚ-да лизинг схемасы
«БТАлизинг» АҚ-на клиенті хабарласады.
Жобаға сараптама жасау бойынша Лизинг беруші мен Лизинг алушы
Несие Комитетінде шешім қабылданады.
Шарттар жасалады.
Лизинг алушы авансты аударады.
Келісім-шарт бойынша жеткізушіге алдын ала төлем.
Жабдықты жеткізу.
Қазақстандағы лизингтің қазіргі дамуы көбінесе Ресейдегі лизингтің қалыптасуына қатты
Лизингтік қызмет көрсететін компаниялардың тұтынушылары отын – энергетикалық сала,
Дәл қазір Қазақстанда жаңа лизингтік компаниялардың құрылуына қатты көңіл
Лизинг нарығын сипаттай келе, онда ауыл шаруашылық техника лизингінің
Жеке лизингтік компаниялардың клиенттерінің қатарында лизингтік кестенің көмегімен сатып
Қазақстандық кәсіпкерлер 2008 жыл бойы «ТӘБ Лизингтен» 40 млн.
Лизинг нарығындағы жас компанияның жұмысына тоқталсақ, оның ашылып, тәжірибе
Жуырда аталған компания лизингтік операциялардың белсенді қатысушысы болды. Компанияның
Мекемелерін, құрал-жабдықтары мен технологиярын тез жаңарту үшін ынталандыру;
Талап етілген және нәтижелі бизнес құруға көмектесу;
Көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру мен оларға оңай қолжетерлік етуге
Клиенттермен жұмыс істеуді жоғары дәрежеге келтіруді қалыптастыру.
Компания клиенттерге жан- жақты қызмет көрсетеді. Олар клиентке құрал-
Клиенттердің талап етуіне сәйкес және икемді болу:
шарт жасасуға икемділік;
әр клиентпен тіл табуып, талаптарын тез қарастыру;
шешім шығару;
құжаттарын айқын және қарапайым рәсімдеу.
Қандай да бір техниканың ірі объектілерінің төлем есебінің ерекшеліктерін
Мүлік лизинг берушінің балансында, амортизация есебінің
сызықтық тәсілі, USD
Лизингке берілетін мүліктің бағасы 100 000,00
лизингтік келісім- шарттың мерзімі 2
Алғашқы жарнаның сомасы 30%
Мүлікті сақтандыру 0,8%
Орташа жылдық қымбаттау пайызы 12,5%
Табысқа салынатын салық бойынша үнемділік 30 012,00
кезең айы Лизингтік төлемнің № Сақтандыру Лизингтік төлем
Алғашқы жарна
30 000,00
1 1 66,67 4 908,33
2 2 66,67 4 879,17
3 3 66,67 4 850,00
4 4 66,67 4 120,83
5 5 66,67 4 091,67
6 6 66,67 4 062,50
7 7 66,67 4 033,33
8 8 66,67 4 004,17
9 9 66,67 3 975,00
10 10 66,67 3 945,83
11 11 66,67 3 916,67
12 12 66,67 3 887,50
800,00 50 675,00
1 13 66,67 3 858,33
2 14 66,67 3 829,17
3 15 66,67 3 800,00
4 16 66,67 3 770,83
5 17 66,67 3 741,67
6 18 66,67 3 712,50
7 19 66,67 3 683,33
8 20 66,67 3 654,17
9 21 66,67 3 625,00
10 22 66,67 3 595,83
11 23 66,67 3 566,67
12 24 66,67 3 537,50
800,00 44 375,00
125 050,00
Көрсетілген комиссиялық сыйақы мөлшері мен төлем нәтижелері жасалған шарттардың
( АННУИТЕТ – тең мөлшердегі төлем ағымы).
Аннуитет= пайыдық сыйақы + негізгі қарыздың бөлігін өтеу.
Ай сайынғы төлемнен кейін, ипотекалық несие бойынша негізгі қарыз
Арнайы есептік формуланы пайдалана отырып, алдын ала клиент ай
Лизингтік несиенің осындай өтеу тәсілін бүкіл дүние жүзі қабылдаған
ҚР-да лизинг бизнесi даму үстiнде. Мұндай өсудiң себебi нарықта
Лизинг шетел жабдықтаулармен жұмыс жасамаған компанияларға ыңғайлы болып келеді.
жабдықтаушылармен келіссөздер жүргізгенде, ол біршама уақытты қажет етеді. Бұның
келісім шартқа қол қою барысында заңдық тәуекелдерінің пайда
сонымен қатар, лизинг беруші жүкті кеденнен өткізуді өзі жүзеге
Осы көзқарастан, лизингтік компания – шетел жабдықтаушылармен тәжірибесі жоқ
Әлемдік инвестициялық процестегі лизингтің ролін бағалай отырып, 2002 жылы
Қазір лизинг жедел даму жолында. 2004 жылды 2003 жылмен
2006 жылдың бірінші тоқсанындағы жұмыс нәтижелеріне қарағанда келесі лизингтік
Қазақстандағы 01.07.06 жылғы лизингтік портфельдерінің көлемі бойынша
ақпарат көзі: national business, шілде- тамыз 2003ж.
Осы көрсеткіштерге сүйене отырып, біз компаниялардың қызмет көрсету деңгейін
Қазақстандағы 01.01.06 жылғы лизингтік портфельдерінің көлемі бойынша
ақпарат көзі: national business, шілде- тамыз 2003ж.
01.01.06 жылығы және 01.07.06 жылғы көрсеткіштерді салыстыратын болсақ, «ҚазАгроФинанс»
Егер 01.01.06 жылы лизингтік портфелі осы 10 компания бойынша
Үкiмет Қазақстанның экономикалық өсуiне көңiл бөлуде, соның iшiнде шағын,
Лизинг – шағын ұйымдардың негiзгi қорларды пайдалануға алудың бiр
2005 жылы келiсiм –шарттардың жалпы құны 84000000 АҚШ $
Лизингтiк нарықтың өсуiмен, лизингтiк компаниялардың пайыздық қойылымы 15-17 %
МФК мамандарының айтуынша Қазақстанның лизинг секторының көлемi 500000000- 600000000
Кесте 7 - Қазақстанның лизинг аясының көлемi
Жылдар Млн. тенге
2002 500
2003 1000
2004 1500
2005 2000
2006 2500
Тағы да бір айта кететін жағдай, республикамызда көрсетілген лизингтік
Тағы да осыған қоса айта кететіні – бұл лизингтің
1. “Стандарт” лизинг, яғни жабдықтаушы қаржыландырушы қоғамға мәміле объектісін
2. Қайтарылатын лизинг (lease-back), яғни құрал-жабдықтардың немесе қондырғылардың иесі
3. Компенсациялық лизинг, яғни лизинг алушы арендалық төлем ақысын
4. Қайта қамтамасыз етілетін лизинг, яғни лизингтік мәміледе алдын
5. Экспорттық лизинг, яғни лизингтік фирма қондырғыларды ұлттық фирмадан
6. Импорттық лизинг, яғни лизингтік фирма қондырғыларды шетел фирмасынан
Қорыта келгенде, лизинг ұғымы Қазақстан экономикасына жаңадан келген ұғым.
3. ЛИЗИНГТІҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ДАМУ ЖОЛДАРЫ МЕН БОЛАШАҒЫ
3.1. Лизингтің Қазақстанда дамуының экономикалық механизмі
Қазақстанда жеке кәсіпкерлікті дамыту Қазақстан экономикасының шикізат аясына тәуелсіздік
Лизинг саласы ешкіммен бақыланбайтындықтан, жалпы лизингтік операциялар көлемі туралы
Алдыңғы жылы негізгі капиталда инвестиция көлеміндегі лизингтің үлесі дамушы
Қазақстанда несиемен салыстырғанда лизингте аса үлкен жеңілдіктер жоқ. Бірақ
Соған сәйкес көптеген қарыз алушылар осы күнге дейін лизингті
бірінші 3 жылда немесе толық лизинг мерзімінде негізгі құралдарға
лизингтік компанияларға бәсекелес пайыздық мөлшерлемелерді ұсынуға мүмкіндік беретін арзанрақ
Осындай халықаралық инвестор болуға IFC ниеттеніп отыр. 2007 жылы
Халықаралық тәжірибе көрсеткендей лизинг несиемен салыстырғанда ешқашан арзан қаржыландыру
Осы лизингтік бизнестің біздің елімізде дамуын 4 кезеңге бөліп
I кезең (1989-1992 жж.). Республикамыздағы лизингтік бизнесiнiң
ІІ кезең (1992-1994 жж.), iшкі нарықтағы жарамсыз
ІІІ кезең (1995-1997 жж.) – елде лизингтік бизнестің қайта
ІV кезең (1998 – 2005 жж.) – лизингтік бизнестің
ТМД елдерінде, соның ішінде Қазақстан мен Ресейде, бұл екі
КСРО Өндіріс Құрылыс Банкі, ал 2-ші жарты жылдан кейін
Бірақ лизингтік операциялар банктерге әлі де дәстүрі бола алмады,
Орта және ұсақ мерзімдегі операциялардың тәуекелi жоғары болғандықтан, лизингке
1-ші лизинтік өнеркәсiптер республикамызда коммерциялық банктердің және қамтамасыз етуші
Сөйтіп алғанда осы лизингті бизнестің даму кезеңінде Қазақстан Республикасында
1992-1994 жылдары Қазақстанда лизингтік бизнеске ең бір қолайсыз болды.
Бірақта бұл кезеңде, жеке экспорты-импортты операцияларды лизинг негізінде жүргiзу
Экспорты лизингті операцияға, Ұлттық әуекомпанияның АН-2 самолетіне Қытай, БАӘ,
Қазақстандағы лизингтік бизнестiң дамуының 3- кезеңінде (1995-1997 жж.) осы
1994 жылы 10 қазанда мемлекеттің қатысуымен "Азия-лизинг" Ұлттық лизингтік
Компанияларға келесідей қызметтер жүктеледі:
- Республиканың экономикалық
- Өндіріске капитал салумен өнеркәсіптің мүмкіндігін кеңейту арқылы инвестицияның
- Өндірістік салаға көлемді инвестиция тарту мақсатында, халықаралық лизингті
Бірақ та көптеген өзгерістерге байланысты 1995 жылдың сәуірінде "Азия-лизинг"
АЛК "Азия-Лизинг" арқылы жүзеге асырған жобалардың бірі, "Казкоммерцбанк" кепілдігі
Сонымен Қазақстанда лизингтің дамуы түрлі арна бойынша келе жатыр:
1 - Коммерциялық банктердің лизингтік операциялары;
2 - Қайтадан құрылып жатқан лизингтік фирмалар;
- Республикадағы отандық, шетел мемлекетімен қоса және шетелдік лизингтік
"Қосымша мемлекеттiң ауылды және агроөнеркәсіпті кешенін 1996-1997 ж. қолдау"
Қазіргi кезде Қазақстанда лизингті ұйымдастыруда тұжырымдамалық жоспарда негізінен 4
1. Мемлекеттік лизинг,
2. Муниципалды лизинг, жергіліктi бюджет қаржысынан
3. Коммерциялық лизинг, банктердiң немесе лизингтік компанияның өз қаржысынан
4. Аралас лизинг бұл жерде коммерциялық құрылымдар мен
Соңғы жылдары банктердің экономиканың нақты аясына және шағын бизнесті
Бірақ та, кейбір 2-деңгейлі банктерде қаржылық лизингте өздерінiң белсенділіктерiн
1. Банктер өздерінiң неше саясатын ескере отырып көпжоспарлы іс-шаралар
2. Кейбір банктер өндірісті қаржыландырудан басқа операциялардан пайда табуды
Коммерциялық банктердің республикамыздағы несиелік белсенділiгі жоғары және жылдан-жылға жоғарлауда.
Қаржы Министрлiгi мәліметтері бойынша негізгі қорларды жаңарту үшін 800
Өндiрушi өндiрістерде құрылғылардың тозу дәрежесі 70-95% және одан жоғары.
Қазақстан Республикасында лизингке берілген мүліктің нысандары, түрлері әртүрлі болып
Лизинг объектісі ретінде ғимараттар мен құрылыстарды, машиналарды, құрал-жабдықтарды, көлік
2006 жылғы мәліметтер бойынша лизингке берілген
мүліктің құрылымы
ақпарат көзі: national business, шілде- тамыз 2006ж.
Бұл көрсеткіштерге қарап, комбайндерді лизингке алудың сұраныс деңгейі ең
Тағы да басқа төмендегідей мәселелер бар: кәсіпорындардың іс-шараларының жабықтығы,
Қаржылық есептің, барлық кәсiпорындарда халықаралық дәрежеге өтуі, банктердiң инвестициялық
Қарыз беруші мен қарыз алушының бір-бірімен ашық қатынасуына, мемлекеттік
Қазіргі кезде банктер лизингтік опорациялар жасауда тікелей немесе арнайы
Енді біз лизингтік төлемдердің есепке алыну механизмдерін қарастырайық. Лизингтiк
S = A + B + Q + R
S – жалпы лизинг кезеңiндегi лизингтiк төлемдердiң жалпы сомасы;
А – лизинг кезеңiндегi лизинг мүлкiнiң қайта қайтару
В – лизинг берушiге комиссионды сыйақы;
Q – несие ресурсы бойынша лизинг берушiге төлем;
R – мүлiктi сақтандыруға байланысты лизинг берушiге төлем;
D – келiсiм шартта көрсетiлген лизинг берушiнiң басқа да
Әрi қарай сақтандыру сомасын және басқа да шығындарды есепке
S = A + B + Q
Лизинг мүлкiнiң қайта қайтару сомасы лизинг кезеңі бойынша амортизациялық
Лизинг берушiнiң комиссиондық сыйақысы i– кезеңiнде мына формуламен есептеледi.
А – лизинг мүлкiнiң өтеу сомасы.
Ai – i-кезеңiндегi лизинг мүлкiнiң өтеу сомасы.
Pb – комиссионды сыйақының жылдық пайыздық қойылымы.
m – бiр жыл iшiндегi кезеңдер саны.
Лизинг берушiге “i” кезеңіндегі лизинг құралының несие ресурсының құнын
K – несие ресурсының шамасы.
Ki – i-кезеңiндегi несие ресурсына төлем.
Pk – несие бойынша жылдық пайыздық қойылым.
m – жыл iшiндегi кезеңдердiң саны.
Лизинг төлемiнiң i – кезеңiндегi шамасының, үлесiнiң есебiн мына
Ci = Ai + Bi + Ki, i =
Лизинг төлемдерiнiң жалпы сомасы, барлық кезеңдердiң төлемдерi ретiнде есептеледi
Лизингтiк төлемдердiң жалпы сомасы лизинг жобасының қанша сомаға бағаланатындығына
Гиперинфляция жағдайындағы лизингтiк төлемдердi анықтау методикасы былайша іске асады.
Лизингтiң бағасын мыналар құрайды: амортизациялық төлемдердiң сомасы, несие ресурстарын
P1 = Pa + Pk + Pi + Pu
P1 - лизингтiң құны.
Pa – амортизациялық төлемдердiң өсiмi (величина).
Pk – пайдаланылған несие ресурстары бойынша төлем ақылар.
Pi – лизинг берушiге комиссиондық төлемдер.
Pu – лизинг берушiнiң қосымша шығындары.
Pn – ҚҚС өсiмi.
Соңғы жылдары мемлекет екінші деңгейдегі банктердің экономиканың нақты аяларын
Дегенмен әлі де екінші деңгейдегі банктердің лизингтік мәмілелер жасауда
Қаржы мекемелерінің инвестициялық белсенділігіне болашақта барлық кәсіпорынның қаржылық есеп
Сол сияқты лизингтік инвестициялық жобаның тиімділігін жедел бағалау әдістемесін
Тағы бір тиімді экономикалық механизм ретінде тәуекелдерді бірнеше банктер
3.2 Қазақстандағы лизингтік операциялар нарығының болашағы
Экономикадағы жалпы жағдай, еліміздегі лизингтік бизнестің дамуына үлкен әсер
Сонымен айтқанда, Қазақстандағы лизингтік бизнестiң дамуына, жалпы экономиканың мәселесі
Осы факторлардың кейбірі лизингтiк бизнестің дамуына кедергi болса, ал
Қазақстандағы лизингтік бизнестің дамуының бастапқы кезеңінде кіші кәсіпкерлікті дамытудағы
Мысалы, қазіргі күндері нарықтық заңнамада лизингке берілген мүліктің амортизациялық
Қазақстандағы лизингтің дамуы Ресей лизингінің құрылуына өте ұқсас. Жабдықтаушылар
Лизингтік компаниялармен инвестицияларды тарту өзекті мәселелердің бірі болып табылады.
Кіші шаруашылық үшін үлкен мәселе болып – сублизингтің дамуы
Қазақстандағы лизингтiң дамуына жасалған анализ көрсеткендей, 1992-1994 жылдар лизинг
Бірақ та лизингтiң тез дамуына, әсiресе коммерциялық лизингтің дамуына
1. Машиналар мен құрылғылардың бағаларының өсуі және өсу
2. Машиналар мен құрылғылардың лизингпен қаржыландыруда, ішкі және сыртқы
3. Лизингтік негізде жіберілетін машиналар мен құрылғыларды iздеу.
4. Экономикадағы төлем тәртібі. Соңғы жылдардағы несиелер бойынша
5. Лизиінгтік бизнесті реттейтін заңдық-нормативтiк базаның төмендеуі.
Коммерциялық лизингтiң дамуын тежейтін тағы бір мәселе, ол банктік
Қарыз қайтару мерзімі шетелдерде қысқа мерзім (1 жылға дейін),
Ал ТМД елдерінде көбінесе қысқа мерзімі (1 жылға дейiн),
Қазіргi кезде бiздің еліміздің кәсіпорындары көбiнесе моральді және физикалық
Қазiргi кезде ең күрделi мәселердiң бiрi агроөнеркәсiпке керектi құрал-жабдық
Қазақстан Республикасындағы лизингтiң дамуын тежеп отырған факторлар келсек, оларды
1994 жылы лизингтік инфрақұрылымды кең көлемде дамытатын жыл болды.
- Шетелде “Лизинг” деген термин 3 жылдан
- Лизингтiк нарықтың инфрақұрылымының дамымауы;
- Лизингтік компанияларда жоғары дәрежелі мамандардың жетіспеушілігі;
- Кепiл жүйесінің дамымауы. Тәуекелден құтылу үшін 100%
Қазіргi таңда лизингке, оның iшiне қаржылық лизингке қосқанда Қазақстанда
Лизиннгтік бизнесті ұстап отырған факторларға елімiздегі заңның жеткiлiксiздiгiн айтуға
Сол секілді лизингтік қызметті дамытудың бір жолы лизингтік іс-шараларды
Лизингтік iс-шараларда сақтандыруды айта отырып келесілерді көрсете кеткiм келеді.
Лизингтiк келісім-шартта келесі тәуекелдерді сақтандыру мүмкін: мүліктік тәуекел, қаржылық
Жоғарыда аталған тәуекелдерді сақтандыруды барлық сақтандыру компаниялары құқылы. Қазақстан
Жоғарыда айтылып жатқан проблемаларды шешпей еліміздегі лизинггік компанияларды, дәлірек
2005 жылы қабылданған «Лизинг туралы» Заңды қабылдаумен байланысты лизинг
халықтың, мемлекеттің қажеттіліктерін қанағаттандыратын денсаулықты сақтаудың оңтайлы моделі пайда
денсаулыты сақтау қызметімен халықты қамтамасыз ету деңгейі күрт жоғарлайды;
азаматтардың медициналық көмекке бірдей деңгейде қол жете алады;
емдеу іс- шаралар көлемі өседі;
медициналық қызмет көрсетуді басқарудың тиімді жүйесі енгізіледі;
ақысыз медициналық қызмет көрсетуді қаржыландыру жүйесі жетілдендіреді;
бәсекелес отандық дәрі- дәрмек және медициналық өнім көлемі өарта
Қазақстанның индустриялық-инновациялық даму стратегиясында негізгі қорды жаңалау және елімізде
Бүгінгі таңда Қосылған Құн Салығынан босатылатын импорттық негізгі құралдар
Қазір елімізде 20-ға жуық лизинг компаниясы жұмыс істейді. Олардың
Қазақстан экономикасының қуатын одан әрі күшейту үшін, елімізде
Қазақстанда лизингтің даму жолы, біздің көзқарасымызша келесідей 3 негізгі
1. Экономиканың барлық саласындағы моральді және физикалық тозған негізгі
2. Инфляция деңгейін төмендетумен қоса, инвестициялық белсенділікті арттыру.
3. Мемлекеттік қолдау және ынталандыру арқылы, Ұлттық экономикадағы шағын
Шаруашылық кешендегі инвестиция жоғарылату - ол лизингтік іс-шараны тезірек
Сонымен елімізде лизингтік бизестің дамуы, Қазақстанда инвестицияны белсендірудiң және
ҚОРЫТЫНДЫ
Лизинг еліміз экономикасының маңызды тетігі ретінде қалыптасып келе жатыр.
Лизингтiң тез дамуына, әсiресе коммерциялық лизингтің дамуына көптеген шешiлмеген
Лизингтің дамуының әлемдік тәжірибесін зерттеу, оның теориялық негіздерін, сондай-ақ
1. Экономикалық және заң әдебиеттерінде лизинг ұғымына бірдей түсінік
2. Лизингтің жекелеген түрлеріне қойылатын талаптарға келгенде батыстық стандартты
4. Жалпы Қазақстандағы лизинг бизнесінің дамуын шартты түрде төрт
І кезең (1989-1992 жж.) – республикада лизингтің пайда болуы.
ІІ кезең (1992-1994 жж.) – ішкі нарықта қалыптасқан экономикалық
ІІІ кезең (1995-1997 жж.) – елде лизингтік бизнестің қайта
ІV кезең (1998 – 2006 жж.) – лизингтік бизнестің
Осының негізінде Қазақстанда лизингті ұйымдастырудың төрт негізгі бағыты шығады:
– мемлекеттік лизинг немесе толықтай мемлекеттік бюджет есебінен жүзеге
– муниципалдық лизинг, немесе жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын лизинг;
– коммерциялық лизинг, мұны толықтай коммерциялық банктер мен лизингтік
– аралас лизинг немесе мемлекет пен коммерциялық құрылымдардың үлестік
Қорытындыда лизингті несиеге, арзан айырбас еместiгін айта кетуге болады.
Сонымен лизинг, экономиканың нақты аясына бағытталған инвестициялық жобалардың тиімді
Қазақстандағы лизингтің дамуы Ресей лизингінің құрылуына өте ұқсас. Жабдықтаушылар
Сонымен қатар, лизингтің жалпы қызметіне байланысты оның артықшылықтары мен
Біздің көзқарасымыз бойынша, лизингтік бизнесті дамытуда кешенді бағдарлама жетіспейді
- Құрамында мамандарды дайындайтын, көрсетілетін қызметтерді жариялайтын ақпарат болатын
- Лизигтiк келісім-шарттарды несиелеуде банктермен кең көлемде жеңілдiктер берілсе
- Кепіл жүйесін дамыту.
- Қазiргі кезде қолға алынған мәселелермен қоса (халықаралық лизингтiк
Осындай бағдарлама коммерциялық банктердiң қысқа мерзiмдегі, тәуекелі жоғары операциялармен
Осындай тектес бағдарлама ғана, елімізді лизингтік бумнан алшақтандырады.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Қазақстан Республикасының «Қаржы лизингі туралы» Заңы. //Егемен
2. Закон Республики Казахстан «Об иностранных инвестициях» от 28
3. Программа развития лизинга в РК на 2006-2007
4. Абдраимов Р. Развитие финансового лизинга в КР:
5. Айманова Л.; Оралбаева Ж. Қаржылық лизинг және экономиканың
6. Комаров В. Реальная помощь реальному сектору // Развитие
7. Лизинг: Эффективные возможности инвестирования и реструктуризации производства //
8. Сагадиев К. Лизинг в Казахстане: проблемы и
9. Мэнсен Т., Цыганов А. Страхование лизинговых сделок
10. Анвар Сайденов «Операция Лизинг». // газета «Казахстанская правда»
11. Национальное Статистическое Агентство Республики Казахстан http://WWW.kazstat.asdc.kz
12. Национальный Банк Республики Казахстан http://WWW . nationalbank.kz
13. Тлеужанов Е.; Киреева К. Лизинг - форма
14. Джуха В.М. Лизинг - Ростов-на-Дону: Феникс.- 1999г.
15. Сусанян К. «Самые выгодные сделки: лизинг, бартер, товарообмен».
16. Чекмарева Е. «Лизинговый бизнес» Экономика 1993г.
17. Кабатова Е.В. «Лизинг: правовое регулирование, практика»
18. Газман В.Д. «Лизинг: теория ,практика, комментарии.» 1997 г.
19. Головин А., Ивлев В., Попова Т. «Технология международных
20. Абалкин Л. И., Аболихина Г.Л., Адибеков. «Лизинговые факторинговые
21. Сусанян К. «Самые выгодные сделки: лизинг, бартер, товарообмен»
22. Чекмарева Е. «Лизинговый бизнес» Экономика 1993.
23. Кабатова Е.В. «Лизинг: правовое регулирование, практика»
24. Газман В.Д. «Лизинг: теория ,практика, комментарии.» 1997г.
Акционерлік Қоғам «АТФ-Лизингтің» 2006 жылғы бухгалтерлік баланс
Активтер Есептік кезеңнің аяғына
І. ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР
Материалдық емес активтер, барлығы 76,0
Материалдық емес активтердің амортизациясы 56,0
Материалдық емес активтердің баланстық (қалдық) құны 20,0
Негізгі қаражаттар, барлығы 12 303,0
Соның ішінде:
Жер -
Ғимараттар мен құрылғылар -
Машиналар мен құрал- жабдықтар 4652,2
Көлік құралдары 4179,1
Басқа негізгі қаражаттар 3471,7
Бітпеген құрылыс -
Негізгі құралдардың тозуы 4411,2
Негізгі қаражаттардың баланстық (қалдық) құны 7891,8
Соның ішінде:
Жер -
Ғимараттар мен құрылғылар -
Машиналар мен құрал- жабдықтар 2449,5
Көлік құралдары 3114,6
Басқа негізгі қаражатар 2327,7
Инвестициялар, барлығы 460,0
Соның ішінде:
Еншілес ұйымдарғаа инвестициялар -
Тәуелді ұйымдарға инвестициялар -
Заңды тұлғаларға инвестициялар 460,0
Жылжымайтын мүлікке инвестициялар -
Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар -
Ұзақ мерзімді дебиторлық борыш, барлығы -
Соның ішінде:
Алу шоттары -
Алынған вексельдер -
Еншілес ұйымдардың қарызы -
Басқа да дебиорлық борыш -
Келешектегі кезеңдер шығындары -
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕР, БАЛЫҒЫ 8371,8
ІІ. Ағымдағы активтер
Тауарлық- материалдық запастар, барлығы 182967,9
Соның ішінде:
Материалдар 155,4
Бітпеген өндіріс -
Тауарлар 182812,5
Қысқа мерзімді дебиторлық борыш, барлығы 5871094,4
Соның ішінде:
Алу шоттары 4 267574,1
Алынған вексельдер -
Еншілес ұйымдардың қарызы -
Келешектегі кезеңдер шығындары 1,6
Алынған аванстар 1269016,5
Басқа да дебиорлық борыш 334502,2
Қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар 2411,9
Ақша 265107,6
Ағымдағы активтер, барлығы 6321581,8
БАЛАНС 6329953,6
МЕНШІКТІ КАПИТАЛ МЕН МІНДЕТТЕМЕЛЕР
ІІІ. Меншікті капитал
Жарғылықты капитал 117118,4
Төленбеген капитал -0,3
Тартылған капитал -
Қосымша төленген капитал -
Қайта бағалау сомасы, барлығы -
Соның ішінде: -
Негізгі қаражаттар -
Инвестициялар -
Басқа активтер -
Резервтік капитал -
Бөлінбеген табыс 397204,1
Соның ішінде:
Бұрыңғы жылдардағы 344545,9
есептік жылы 52658,2
МЕНШІКТІ КАПИТАЛ, БАРЛЫҒЫ 514322,2
IV. ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕ
Қарыздар, барлығы 5231341,8
Соның ішінде:
Банк қарыздары 5045150,0
Бакнтік емес мекемелердің қарыздары -
Басқалары 186191,8
Кейінге қалдырылған корпоративтік табыс салығы -
ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР, БАРЛЫҒЫ 5231341,8
V. АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Қызқа мерзімді қарыздар мен овердрафт -
Ұзақ мерзімді қарыздардың ағымдағы бөлігі -
Қысқа мерзімді дебиторлық борыш, барлығы 105277,1
Соның ішінде:
Төленуге вексельдер мен шоттар 64521,6
Төленуге дивидендтер -
Алынған аванстар 40755,5
Бюджетпен есеп айырысу 391808,4
Ұйымдарға -
Басқа да кредиторлық борыш пен есепке қою, барлығы 87204,1
Соның ішінде:
Кепілдер мен шартты міндеттемелер -
Қызметкерлермен еңбекақы бойынша есеп айырысу -
Басқалары 87204,1
Келешектегі кезеңдердің табысы -
АҒЫМДАҒЫ МІНДЕТТЕМЕЛЕР, БАРЛЫҒЫ 584289,6
БАЛАНС 6329953,6
Лизинг: Эффективные возможности инвестирования и реструктуризации производства // Бизнес
Закон Республики Казахстан «Об иностранных инвестициях» от 28 декабря
Абдраимов Р. Развитие финансового лизинга в КР: реальность и
Айманова Л.; Оралбаева Ж. Қаржылық лизинг және экономиканың нақты
Анвар Сайденов «Операция Лизинг». // газета «Казахстанская правда» №
Тлеужанов Е.; Киреева К. Лизинг - форма инвестиционного
Джуха В.М. Лизинг - Ростов-на-Дону: Феникс.- 1999г.
Чекмарева Е. «Лизинговый бизнес» Экономика 1993г. – 156 бет
Кабатова Е.В. «Лизинг: правовое регулирование, практика» 1996г
Лизинг: Эффективные возможности инвестирования и реструктуризации производства // Бизнес
Сапожников В.Н., Акимова Е.М., Осипов А.С. Лизинг: значение, сущность,
Сусанян К. «Самые выгодные сделки: лизинг, бартер, товарообмен». -
Абалкин Л. И., Аболихина Г.Л., Адибеков. «Лизинговые факторинговые форвейтинговые
Лизинг: Эффективные возможности инвестирования и реструктуризации производства // Бизнес
Абдраимов Р. Развитие финансового лизинга в КР: реальность и
Программа развития лизинга в РК на 2006-2007 годы.
Газман В.Д. «Лизинг: теория , практика, комментарии.» 1997г. –
Тлеужанов Е.; Киреева К. Лизинг - форма инвестиционного
65




Ұқсас жұмыстар

---

Азаматтық-құқықтық әдебиет

---

Лизинг шарты туралы түсінік

---

Лизинг шарты

---

Лизинг түрлерін дәрежелеу, лизингтің арендадан айырмашылығы

---

Лизинг шартының ерекшеліктрі

---

Лизинг институның жалпы сипаттамасы

---

Лизинг қатынастарының пайда болуы мен дамуы

---

Лизинг шартының түрлері

---

Қаржы лизингі жалға алушының төлемдері нігізінде жалға алынатын мүліктің толық амортизациялануын қарастыратын келісім

---

Лизинг туралы жалпы түсінік

---