Абайсыздықпен жасалатын қылмыстармен күрес
МАЗМҰНЫ
Кіріспе.......................................................................................................................5
1 Абайсыздық қылмыстылығы және оның қоғам үшін қауіптілігі.....................8
1.1 Абайсыздық қылмыстылығы туралы жалпы түсінік......................................8
1.2 Абайсыздық қылмыстарын жіктеу.................................................................15
1.3 Автокөлікті пайдалану саласындағы абайсыздық қылмысының жалпы сипаттамасы....................................................................................................................17
2 Абайсыздықпен жасалатын қылмыстармен күрес...........................................25
2.1 Абайсыздық қылмысына қарсы күрес шараларын әлеуметтік
жоспарлау................................................................................................................29
2.2 Абайсыздық қылмысы үшін жазаға тарту мәселелері..................................35
2.3 Абайсызда адам өлтіру....................................................................................47
Қорытынды.............................................................................................................58
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.........................................................................60
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Бүгінде Қазақстан өз тарихында күрделі
Бір сөзбен айтқанда, казақ халқының, Казақстан Республикасының тарихында
Жаңа әлеуметтік - саяси және экономикалық шындықтар Қазақстан
Егеменді еліміз тәуелсіздікке қол жеткізген алғашқы жылдардан-ақ тәртіпсіздік
Мемлекеттік және еңбек тәртібін нығайту, жүктелген іске деген
Ғылым мен техниканың даму қарқыны - заңға қайшы
Ерекше сақтықты керек ететін қауіп көздерінің молаюы, адамдардың
Сонымен, біздің жағдайымызда абайсыздықтан болатын қылмысқа қарсы күрес
Жұмыстың мақсаты мен міндеті.Әлеуметтік процесс өндіргіш күштер мен
Бұл проблеманың келелігі мен іс жүзіндегі маңыздылығы сонда,
Абайсыздық үшін жауапқа тарту - қылмыстық істегі күрделі
Соңғы жылдары заң әдебиеттерінде байқаусыз әрекеттердегі қылмысты анықтаудың
Диплом жұмысына жас, егеменді Қазақстан Республикасының Коституциясын, одан
Зерттеудiң мақсаты мен мiндеттерi. Жұмыстың мақсаты абайсыздықпен жасалынған
Мұндай мақсатқа бiр-бiрiмен өзара тығыз байланысқан төмендегi мына
- абайсыздықпен жасалынған қылмыстарға құқықтық және криминалистік сипаттама
- абайсыздықпен жасалынған қылмыстарды тергеу iс-әрекеттерi ұғымы және
- абайсыздықпен жасалынған қылмыстарды тергеу тактикасының іс-тәжірибедегі жағдайын
- абайсыздықпен жасалынған қылмыстарды тергеудегі сот сараптамасының ролін
- абайсыздықпен жасалынған қылмыстардың алдын алу шараларын зерттеу.
Зерттеудiң объектiсi мен пәнi. Зерттеудiң объектiсi абайсыздықпен жасалынған
Зерттеудiң пәнін абайсыздықпен жасалынған қылмыстық әрекеттері құрайды.
Зерттеудiң әдiстемелерi мен теориялық негiздерi. Жұмыстың методологиялық негiзiн
Сонымен бiрге, енбекте құқық қорғау органдары қылмыскерлерiнiң арасында
Зерттеудiң теориялық және тәжiрибелiк маңызы. Бітірушімен жүргiзiлген зерттеулер
Дипломдық жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, екі тарау және
1. АБАЙСЫЗДЫҚ ҚЫЛМЫСТЫЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚОҒАМ ҮШІН ҚАУІПТІЛІГІ
1.1 Абайсыздық қылмыстылығы туралы түсінік
Абайсыздық қылмыскерлігі де жаппай әлеуметтік құқықгық құбылыс сияқты
Абайсыздық қылмыскерлігі жөніндегі түсініктің негізіне Қазақстан Республикасының Қылмыстық
Абайсыздық қылмыскерлігі дегеніміз - белгілі бір мерзім ішінде
Абайсыздықпен жасалған қылмыс, абайсыздықтан болатын қылмыскерлік, қылмыскерлік түсініктердің
Сонымен, абайсыздықтан болатын қылмыскерлік, жалпы қылмыскерліктің бір бөлігі
Қылмысты криминалогиялық жүйелеу ісінде абайсыздық қылмыскерлігі ерекше топқа
а) айыптың түрі бойынша, яғни, қылмыс жасаудың психологиялық
ә) қылмыс жасаудың әлеуметтік - психологиялық себептерімен қылмыскердің
б) сол қылмыстар жасалынатын қызмет салалары бойынша;
в) келтірген зардабы бойынша;
Абайсыздықтан болатын қылмыс қасақана қылмыстан ең алдымен жасаған
Бұл жерден абайсыздықтан қылмыс жасайтындарға сипаттама берудің мынадай
Абайсыздық қылмыстары өндірісте, транспортта, басқару жүйесінде, медицина практикасында,
Осы жерден абайсыздық қылмысының тағы да бір ерекшелігі
Қылмыскерлік түрлі белгілер мен көрсеткіштер арқылы сипатталатын аса
Сонымен, абайсыздық қылмыскерлігі дегеніміз - қылмыскерлік жөніндегі ауқымды
Қылмыстық абайсыздыққа жасалған жоғарыдағы талдаудан байқайтынымыз, негізгі заңның
Абайсыздық қылмыскерлігін - тәртіптің абайсыз аутқуы сияқты кең
Абайсыздық салдарынан болатын айыптың қасақана жасалатын қылмысқа қарағанда
Өзімшілдік тұсында сақтықтың жеткіліксіздігі субьектінің қоғамға
қауіп төндіретін зардапты болдырмаудың алдын-алуға байланысты
жағдайларға беретін бағасынан байқалады /субьект бұл жағдайлардың
жеткіліксіз екенін алдын ала көре білмейді; /ұқыпсыздық тұсында
бұл абайсыздық болған істің өзіне қатыстылығынан көрінеді/ субьект,
одан қоғамға келер ауыр зардапты алдын-ала көре білмейді.
Сондықтан, абайсыз іс әрекетің салдары субьектінің еркінен тыс
болады, оның мәні мен мақсатына кірмейді, керісінше, көбінесе
Бірақ абайсыздық әрекеттерінің бәрін бірдей ырықсыз /импульстік/ іс-әрекет
кейде өлімге, ауыр жарақатқа немесе жеңіл жарақатқа әкеп
белгілі. Көбіне ешқандай қауіп тудырмайтын кезі де болады».
айтқанымыз абайсыздық қылмысының бәріне бірдей тура келе бермейді,
Абайсыздық қылмысы көбнесе белгілі бір жағдайға байланысты болады,
Ғылым мен техниканың дамуы төтенше жағдайдың өсуіне себеп
Абайсыздық қылмысының ерекшелігі сол, яғни мұнда қоғамға қарсы
Жалпы мінездеме бойынша абайсыздық қылмыскерлерінің өнегелілік бұзылу деңгейі
Автотранспорт қылмысында жеке адамның психиофизиологиялық ерекшелігінің /мысалы, түйсік
Жеке адамның бойындағы бұл ерекшеліктер мен қасиеттер жағдайға
Осы айтылғандарға орай, абайсыздық жағдайында айыптың әлеуметтік-саяси мәні
ГДР-дің 1968 жылғы Қылмыстық кодексінде /2- бөлім, пр.
М.Д. Шаргородский былай деп жазады: «Бүгінгі адам өз
Мұны былай түсінуге болады: Өзі дайын емес қауіпті
«Қылмыстық надандық» тұсында адам өз іс-әрекеттерінің қоғам үшін
Өзімшілдік және ұқыпсыздық белгілеріне сай келмейтін абайсыздық айыбының
М.С.Гринберг «әдейі жауапқа қабілетсіздік» деген түсінік ендіру жөнінде
Адамдардың бойындағы психофизикалық проблемалар әбден шиелеиіскен бүгінгі таңда
Бірақ «әдейі жауапқа қабілетсіздік түсінігін ресмилендіру
абайсыздықтың субъективті белгілерінің маңызын жоққа шығара алмайды. «Техникалық
жинақтау - оның қаншалықты жүйкелік-психологиялық салмақ түсіретіндігіне қарамастан
ұшырауының мүмкін екендігін ұмытпау керек. Осымен субъективті белгілер
«Егер қылмыс істеген адам өзінің әрекеттерінің немесе әрекетсіздігінің
Осындай анықтама бергенде ғана Негізгі Заңның 9-бабы мен
Зандылық техникасы тұрғысынан қарағанда деп саналатын басқа да
1.2 Абайсыздық қылмыстарын жіктеу
Абайсыздық қылмыскерлігінің құрылымын айқындау үшін абайсыздық қылмыстарын қылмыстық-құқықтық
Абайсыздық қылмыстарын оқиға болған қызмет саласына қарай жіктеудің
Абайсыздық қылмыскерлігі мынадай екі топқа бөлінуі тиіс: тұрмыстық
- техникалық жабдықтар әрекеті саласынан тыс жерде және
- техникалық жабдықтар әрекеті саласында және техника жабдықтары
Бұл жіктеуді мынадай схема арқылы көрсетуге болады:
Техникалық таза лауазымдық жабдықтар кәсіби /басқару/ әрекетінен әрекеті
Осылайша абайсыздық қылмысын негізінен төрт түрге бөлуге болады:
1. Техникалық жабдықтар әрекетінен, сондай-ақ қауіптілігі жоғары басқа
Осылайша, абайсыздық қылмыстарын ұсынылып отырған, тәртіп бойынша жіктеу
Бұл топтың жалпы абайсыздық қылмысындағы үлес салмағы оншалықты
Техникалық жабдықтар мен басқа қауіптілігі жоғары көздердің әрекет
Мұнан өзге, техника жабдықтарын пайдалануға қатысы жоқ азаматтар
Сондықтан да бұл топтағы қылмыстарды техника жабдықтарын пайдаланушылардың
Бұл топтағы қылмыстардың абайсыздық қылмыстарының жалпы құрамы ретінде
3. Таза кәсіби қызмет саласында техникалық және лауазымдық
4.Абайсыздық қылмысының соңғы тобын лауазымдық басқару міндетін пайдалану
Бұл көрсетілген қылмыстар тобының маңызы мен қауіптілігі соңғы
ГДР /169-бап/ және ПХР /3,217 -бап/ қылмыстық кодекстерінде
5.Автоматты басқару жүйесін АБЖ өндірудің өсуіне байланысты алдағы
АБЖ-ны кеңінен ендіру арқылы хабар көлемін кеңейтуге, қабылдайтын
АБЖ негізіңде басқару шешімдерін қабылдау процессін тәртіпке келтіру.
1.3 Автокөлікті пайдалану саласындағы абайсыздық қылмысының жалпы сипаттамасы
Абайсыздықпен жасалған қылмыстарымен күрестің криминалогиялық және қылмыстық -
Абайсыздық қылмыстылығы, абайсыздық қылмыскер, қылмысты
абайсыздық сияқгы түсінік категорияларының негізінде ең алдымен абайсыздық
Абайсыздық қылмыстың қасақана қылмысқа қарағанда өзіндік
ерекшеліктері болады. Ол ерекшеліктері абайсыздық қылмыстың
субъективті жағын ғана сипаттап қоймайды, сонымен бірге объективті
жағын да сипаттайды. Және де обьективті жағынан ерекшкліктері
субъективті жағынан ықпал етіп отырады. Абайсыздық әрекеттерін жіктеу,
Кешеге дейін қылмысты абайсыздық негізінен абайсыздық қылмысының «моделінен»
Қазіргі уақытта абайсыздық қылмыстылығының басым бөлігі /бестен төрт
Жалпы абайсыздық қылмыстарын М.С. Гринберг Б.А.Куринов, И.П.Лановенко, В.Е.Квашис,
Техникалық қылмыстардың белгілерін мен ерекшкліктерін талдамас бұрын, олардың
Бұл қатынастар ең алдымен әлеуметтік-техникалық нормалармен реттеледі, сол
2. Қоғамдық қауіпсіздік қатынастары қоғамға қауіп тудыратын адамдар
Автокөлік қылмысы жөніндегі түсінік жоғары қауіп көзі жөніндегі
Жоғары қауіп көздерінің белгілерін айқындаудың маңызы зор, сол
Келтірілген бүл белгілер: тұрақсыздық, қуаттылық және күрделілілік -
Қылмыстық зандылыққа қауіп көзі жөнінде түсінік ендіру арқылы
1. Автокөлік қылмысы үшін автокөлікті пайдаланатын адам да
Автокөлік қылмыстарын субьектілерін төрт категорияға бөлеміз:
а/ автокөлік жүргізушілері;
ә/ автокөліктерді пайдалануды қамтамасыз ететін, техникалық жағдайына бақылау
Жоғары қауіп көздері өндіріске, адамдардың тұрмысы мен қызмет
Бірақ өзін - өзі ақтамайтын шектеушіліктен арылу міндетті
Өйткені автокөлік қылмысы субьектілерінің шеңберін кеңейту қосымша шектеу
Автокөлік қылмысы субьектісінің проблемасымен арнайы жауапқа қабілеттілік жүйкелік
Мұндай ұғымдарды ресмилендіру арқылы субьективті белгілерді «формализацияландыру», және
Бұлай ету арқылы арнайы субьект жөніндегі түсінікті автокөлік
Жол қозғалысы қауіпсіздігі ережелері «іштен», яғни автокөлікке түрлі
Бұл тәртіп бұзушылықтар автокөліктің /толық немесе жарым -
Жол қозғалысы қауіпсіздігі ережелерін бұзу арқылы жасалған автокөлік
А/ құқықгың өзге салалары бойынша берілген әлеуметтік техникалық
Бұдан қылмыстық-құқылық және криминалогиялық мәнге ие маңызды қорытындылар
3. Абайсыз автокөлік қылмысы үшін қылмыстық жауапкершілік негізінен
Мұнан өзге, қылмыстық зардапты криминалдық шарты ретінде есепке
Сонымен бірге абайсыздықган болған қылмыстық ерекшекліктерін есепке алмай
Біріншіден, ол зардап айыпкер үшін елеулі бір деңгейде
Екіншіден, абайсызда зардап келтірудің тағы да бір ерекшелігі
Үшіншіден, алғашқы екі ерекшеліктен туындайтын мәселе абайсыздық техникалық
Бұдан шығатын қорытынды криминалдауда және қылмыстық жауапкершілікті даралауда
4. Қылмыс істеуде соттың үкімі мен заңға сәйкес
Обьективті жауаптылыққа қабілеттілікті болдырмау жағдайлары автокөлікті пайдалану саласындағы
Әдебиеттерде «мойындалатын абайсыздықты, өзімшілдікпен, ал «мойындалмайтын абайсыздықты, ұқыпсыздықпен
Соған қарамастан «мойындалатын абайсыздықгың» сөз жоқ қауіпі зор,
Бұл жерде мынадай қылмыстардағы айыптың аралас түрлеріне байланысты
Мәселен, аралас қылмыс жөніңде болып отыр: қасақана әкімшілік
Ерекшелігіне байланысты болатын зардаптың нақгы жағдайға қатысты және
Автокөлік қылмыстары үшін өзімшілдік пен ұқыпсыздық белгілеріне толық
Ерікті ұқыпсыздық кезінде автокөлік жүргізуші апатты жағдаймен бетпе
Зардапты болдырмайтын дұрыс шешім таба алмайды. Ерікті ұқыпсыздықгың
Егер автокөлік жүргізушісі өз білімі, дағдысы, тәжірибесі, денсаулығы,
Автокөлік қылмыстары жөніндегі қылмыстық заңдылықты жетілдіру үстінде қылмыстық
Сөз соңында абайсыздықтан болған автокөлік қылмысының себеп-салдарын айқындау
Бұл себептер мен мақсаттар процесстің біркелкі динамикалық есебі
Себебі мен мақсатын жорамалдау құрылымы бойынша абайсыздық қылмыстары
2 АБАЙСЫЗДЫҚПЕН ЖАСАЛАТЫН ҚЫЛМЫСТАРЫМЕН КҮРЕС
2.1 Абайсыздық қылмысына қарсы күрес шараларын әлеуметтік жоспарлау
Әлеуметтік жоспарлау бүгінгі өмірдің құрамды бөлігіне айналып отыр.
Әлеуметтік жоспарлардың арқасында кейбір келеңсіз құбылыстардың алдын алу
Қылмыстылықпен күрес - қоғамда қалыптасып жатқан құбылыстармен тығыз
Қылмыстардың алдын алу мәселесі - криминологияның басты элементі.
Қылмыстардың алдын алу мәселесі жөнінде Одақ кезінде алғашқы
Енді 70 жылдардағы ғылымдар бұл терминдерді түрлі мағыналас
Бұл ұғымдар шын мәнінде аралас ұғымдар, профилактика ұғымы
Адамзаттың сонау қалыптасу кезеңінен бастап-ақ қылмыстылықты тек қана
XYIII ғасырда Ш.Л.Монтескье өзінің «Заңдар рухы туралы» трактатында
Қылмыстылықты ескерту тұжырымдамасының орта буынан демократизм, гумандылық, заңдылық,
Қылмыстылықпен күрес дегеніміз жүйелік-құрылымдық қызмет, ол үш жүйенің
күресті жалпы ұйымдастыру
қылмыстылықтан сақтану
құқық қорғау қызметі. Бұл әлеуметтік басқару салаларының бірі
а) қылмыс және қылмыстылық тудыратын себептер мен жағдайларға
ә) қылмыстылықтың өз бетімен детерминациялануынан сақтандыру және оны
«Қылмыстылықпен күрес» термині құқықтық және басқа ресми құжаттарда,
Күрес – дегеніміз біріне-бірі үстемдік етуді мақсат тұтқан
«Бақылау» деген сөз біреуді, бірдемені тексеруді, біреуді, бірдемені
Бұл ұғымды криминологияда пайдалану әлі күнге дейін көңілге
«Қарсы әрекет» басқа әрекетті жою, «бір жағдайға қарама-қарсы
«Ықпал ету», бұл – бірдемеге қол жеткізу мақсатында
«Қылмыстылықпен күрес» терминін қолданғанда қоғамның өнегелік, құқықтық негіздері
Соғыс жөніндегі дәстүрлі ұғымға бұл сәйкес келмейді, себебі
Қылмыстылықпен күрестің жалпы ұйымдастыруға мыналар жатады:
ақпараттық-талдау қызметі
криминологиялық болжау
қылмыстылықпен күрес стратегиясын анықтау
қылмыстылықпен күреске бағдарлама жасау
қылмыстылықпен күрес саласында заң шығарушылық
қылмыстылықпен күрес бағдарламасын жүзеге асыру, оған түзету енгізу
қылмыстылықпен күресті ғылыми зерттеу жұмысын ұйымдастыру және дамыту.
Ақпараттық-талдау қызметі – бұл көрініс тапқан қылмыстылықты тіркеу,
Ол қылмыскерлікті, статистикалық есептерді есепке алу жүйелерін құру,
Криминологиялық болжау – қылмыстылықтың болашақ жайына және қандай
Болжау қылмыстылықтың заңдылықтарын, оның детерминациясын, себептілігін білуге, қылмыспен
Қылмыстылықпен күрес стратегиясын анықтау. Криминологиялық ситуацияны (қылмыстылықты, оның
Стратегия дегеніміз – қылмыстылықпен күрес жүргізудің өнері сияқты,
Қылмыстылықпен күреске бағдарлама жасау.
Ол: ұзақ мерзімді (қылмыстылықпен күрес стратегиясынтолықтай қамтиды), орташа
Бағдарлама жасау (бұрын - жоспарлау) қоғамның, мемлекеттің экономикалық,
Қылмыстылықпен күрес саласында заң шығарушылық.
Қылмыстылықпен күреске бағдарлама жасау заң шығарушылық жұмысымен тығыз
Қылмыстылықпен күрес бағдарламасын жүзеге асыру, оған түзету енгізу
Қылмыстылықпен күрес бағдарламасын жүзеге асыруды тікелей қамтамасыз етуде
Орындалуы кезінде бағдарламаға түзету енгізу қажеттігі тосын әлеуметтік
Қылмыстылықпен күресті ғылыми зерттеу жұмысын ұйымдастыру және дамыту.
Бұл жерде әңгіме ғылыми-зерттеу мекемелерінің жүйесін дамыту және
«Қылмыстылықтың алдын-алу» дегеніміз, бұл – мемлекеттің, қоғамның, жеке
Қылмыстылықтың алдын-алуға анықтама берсек, ол – қылмыстылықтың себептерін
Қылмыстылықтың алдын-алу жүйесінде 3 түр бөлініп алынады. Жалпы,
Отандық ғалым Қайыржанов Е.І., «қылмыстың алдын алу» мен
Қылмыстылықтың жалпы алдын-алу дегеніміз – қылмыстылықтың барлық халыққа
Жалпы алдын-алу шараларын криминологтар емес, басқа мамандар (экономистер,
Қылмыстылықтың арнайы алдын-алу дегеніміз – қылмыстылық детерминациясы мен
Күні кешеге дейінгі совет криминологтары ұсынған қылмыстың
алу шаралары, әдетте, қасақана жасалған қылмысқа қарсы күреске,
оның себеп салдарын жоюға ғана бағыттап келеді. Жалпы
Қылмыстың алдын - алу жөніндегі жүйенің тиімділігі мен
Абайсыздық қылмысының үлес салмағы артып отырғаны бүгінгі жағдайда
Соңғы уақыттарда абайсыздық қылмысына қарсы күреске, оның факторларын
Ал қылмыстардың, соның ішінде абайсыздық қылмысының кейбір түрлері
Абайсыздық қылмысының алдын-алу шараларының әлеуметтік жоспарлау үшін алдымен
Екіншіден, қасақана және абайсыздық қылмыстарымен өзара әрекет пен
Қылмыстың құрамдылық көрсеткіштерінің бірі - қасақана және абайсыздық
Бірінші тарауда абайсыздық қылмысының төрт түрін атаған еді.
Қылмыстың алдын-алу түрлі деңгейде, түрлі орнықгы салаларда жүзеге
Қылмысқа қарсы күрес шараларын әлеуметтік жоспарлау абайсыздық қылмысының
Абайсыздық қылмыстарының себептері қасақана қылмыс себептерінен өзгеше болады.
Абайсыздық қылмысының нақты себебі - жеке адам мен
Ұжымның әлеуметтік дамуын жоспарлауда қасақана абайсыздық қылмысының өзіндік
Біріншіден, абайсыздық қылмысының қолданылып жүрген әлеуметтік криминалогиялық профилактика
Екіншіден, абайсыздық қылмыстарының профилактикалық шаралары кәсіпорынның жұмыс ерекшелігіне
Үшіншіден, қасақана қылмыспен салыстырғанда, абайсыздық қылмысының алдын-алуда ұйымдастыру
Төртіншіден, қасақана қылмысқа қарағанда абайсыздық қылмысына қарсы күрес
Әлеуметтік жоспарлау шеңберінде абайсыздық қылмысын зерттеу және алдын
Қасақана және абайсыздық қылмыстарының өзара байланысы мен өзара
Екіншіден, ұжымдағы шаруасыздықпен байланысты болған абайсыздық қылмысы өнегелілікке
Ең соңғысы, абайсыздық қылмысының алдын - алу үшін
Соңғы мақсатқа жету, соның ішінде абайсыздық қылмысының алдын-алуға
Әлеуметтік шараларды кешенді профилактика жоспарлары шеңберінде, қылмыстың алдын
Профилактикалық кешенді жоспарға еңбек ұжымдары мен қоғамдық ұйымдардың
Соңы уақытта тәртіп бұзушылыққа қарсы күрестің кешенді жоспары
Құқық бұзуға қарсы күрестің кешеңді жоспары сол аймақтағы
Екіншіден, абайсыздық қылмысымен күресті кешенді жоспарлау - бұл
Сонымен, абайсыздық қылмысының алдын-алуға жолға жарамсыз автокөлікті жабдықтарын
Қылмысқа карсы күрес жоспарының артықшылығы сонда ол әрбір
Кешенді жоспар - қылмыстың болу себебін жоюға бағытталған
Абайсыздық қылмысына қарсы кешенді күрес жоспарындағы шаралар негізінен
Бұдан шығатын қорытынды, абайсыздық қылмысына қарсы күрестің кешенді
Бұл жерде, ұжымның әлеуметтік даму жоспарындағы профилактикалық шаралармен
2.2 Абайсыздық қылмысы үшін жазаға тарту мәселелері
Қылмыс жасауға айыпты деп танылған адамға Қылмыстық кодекстің
ҚР ҚК 57-бабының 1-бөлігіне сәйкес, қатысумен жасалған қылмыс
Бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа
Жаза дегеніміз – соттың үкімі бойынша тағайындалатын мемлекеттік
Қылмыстық жаза мемлекеттік күштеу шараларының бірі болып табылады
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 38-бабының 2-бөлігіне сәйкес жазаның мақсаты
Әлеуметтік әділеттілікті қалпына келтіру дегеніміз қылмыс істеген адамға
Жаза үш топқа бөлінеді негізгі, қосымша, негізгі де
1. Айыппұл салу
2. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір
3. Қоғамдық жұмыстар
4. Түзеу жұмыстары
5. Әскери қызмет бойынша шектеу
6. Бас бостандығын шектеу
7. Қамау
8. Тәртіптік әскери бөлімде ұстау
9. Бас бостандығынан айыру
10. Өлім жазасы
Негізгі жазаға қосып тағайндалатын қосымша жазалар:
1. Арнаулы, әскери немесе құрметті атағынан, сыныптық шенінен,
2. Мүлкін тәркілеу.
Негізгі де және қосымша да жазаларға:
1. Айыппұл салу
2. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 40-бабына сәйкес айыппұл дегеніміз қылмыскерден
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 41-бабына сәйкес белгілі бір лаузымды
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 42-бабына сәйкес қоғамдық жұмыстарға тарту.
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 43-бабына сәйкес түзеу жұмыстары екі
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 44-бабына сәйкес әскери қызмет бойынша
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 45-бабына сәйкес бас бостандығын шектеу.
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 46-бабына сәйкес қамау сотталған адамды
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 47-бабына сәйкес тәртіптік әскери бөлімде
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 48-бабына сәйкес бас бостандығынан айыру
ҚР-ның қылмыстық кодексінің 49-бабына сәйкес өлім жазасы.
Қосымша жазалар негізгі жазаға қосып тағайындалатын жазаларды айтамыз.
Негізгі де және қосымша да жазалар олар жеке
1.Жаза тағайындау негіздері.
2.Жауаптылықты жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлар.
3.Қатысып жасалған қылмыс үшін жаза тағайындау.
4.Қылмыстардың жиынтығы бойынша жаза тағайындау.
5.Қылмыстардың қайталануы кезінде жаза тағайындау.
6.Үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау.
7.Мерзімдерді қосу кезінде оларды белгілеу тәртібі және жаза
8.Көзделген жазадан гөрі жеңілірек жаза тағайындау.
9.Шартты түрде соттау.
Қылмыс жасаған адамға оның түзелуі мен жаңа қылмыстардың
Жаза тағайындау кезінде қылмыстың сипаты мен қоғамдық қауіптілік
Қылмыс жасаған адамға, оның түзелуі мен жаңа қылмыстардың
Жаза тағайындаудың жалпы негіздері дегеніміз - әрбір нақты
Нақты бір жағдайға қатысты жаза тағайындауда санкцияның түрінің
Баламалы санкциялар – мұнда екі немесе одан да
Жаза тағайындау кезінде сот қылмыстың түрі мен қоғамдық
Қылмыстардың әр түрлерінің қоғамдық қауіптілігінің деңгейі бойынша бір
Жаза тағайындау кезінде соттың ескеруі тиіс қоғамдық қауіптілік
Заң сотты жаза тағайындау кезінде жаза мақсаттарының біреуіне
Егер әрбір нақты жағдайда істің барлық мән-жайларының жиынтығы,
Сот жаза тағайындау кезінде жауаптылық пен жазаны жеңілдетуші
Қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін мән-жайлар болып мыналар
а) мән-жайлардың кездейсоқ тоғысуы салдарынан алғаш рет кішігірім
б) айыпкердің кәмелетке толмауы;
в) жүктілік;
г) айыпкердің жас балаларының болуы;
д) күштеп немесе психикалық мәжбүрлеу салдарынан не материалдық,
е) қажетті қорғанудың құқықтық дұрыстығының шартын бұзу, аса
ж) қылмыс жасау үшін түрткі болып табылған жәбірленушінің
з) шын жүректен өкіну, айыбын мойындап келу, қылмысты
Аталған мән-жайлар тізбектелуіне қарай бірінші болып, мән-жайлардың кездейсоқ
Айыпкердің кәмелетке толмауы және оларды қылмыстық жауаптылық пен
Жеңілдететін мән-жайлар ретінде жүктілік ана мен баланың міндеттерін
Қылмыстық кодексте жас балалардың түсінігі берілмеген. Қылмыстық құқық
Қылмыс жасағаннан кейін зардап шегуге тікелей медициналық және
Келтірлген мүліктік залал мен моральдық зиянның орнын өз
Жеке бастық мән-жайлар әр түрлі болуы мүмкін: кінәлінің
Егер күштеп мәжбүрлеудің салдарынан адам өзінің іс-әрекетіне (әрекетсіздігіне)
Күштеп немесе психикалық мәжбүрлеудің нәтижесінде Қылмыстық кодекспен қорғалатын
Қажетті қорғанудың дұрыстығының шартын бұзу, аса қажеттілік, қылмыс
Қылмыс жасау үшін түрткі болып табылған айыптының заңға
Шын жүректен өкіну, айыбын мойындап келу, қылмысты ашуға,
Белсенді жәрдемдесу- қылмысты ашуға, қылмысқа басқа қатысушыларды әшкерелеуге
Қылмыстық жауаптылықты және жазаны ауырлататын мән-жайлар деп қылмыс
Қылмыс белгісі ретінде көзделген ауырлататын мән-жайлар жаза тағайындаған
Қылмыстық жауаптылық пен жазаны ауырлататын мән-жайлар деп мыналар
а)қылмысты әлденеше рет жасау, қылмыстардың қайталануы;
б)қылмыс арқылы ауыр зардаптар келтіру;
в)адамдар тобының, алдын ала сөз байласқан адамдар тобының,
г)қылмыс жасағанда айрықша белсенді роль атқару;
д)айыпкер үшін психикасының бұзылуының ауыр түрінен зардап шегетіні
е)ұлттық, нәсілдік және діни өшпенділік немесе араздың себебі
ж)жүктілік жағдайын айыпкер үшін алдын ала белгілі әйелге
з)белгілі бір адамның өзінің қызметтік, кәсіби немесе қоғамдық
и)аса қатыгездікпен, садизммен, қорлаумен, сондай-ақ жәбірленушіні қинап қылмыс
к)қару, оқ-дәрі, жарылғыш заттар, жарылғыш немесе оларды бейнелеуші
Лл)төтенше жағдайды, табиғи немесе өзге де қоғамдық нәубет
м)алкогольдік, есірткілік немесе уытқылық еліту жағдайында қылмыс жасау.
н)адамның өзі қабылдаған антын немесе кәсіби антын бұза
о)қылмыскердің қызметі жағдайында немесе шартқа байланысты өзіне көрсетілген
п)өкімет өкілінің нысанды киімін немесе құжатын пайдаланып қылмыс
Техниканы пайдалану саласындағы абайсыздық қылмысының механизімін қарау кезінде
Жазаны даралау проблемасы дұрыс айыптауға тікелей байланысты. Жаза
1. Қылмыс саясатының жалпы принциптеріне сәйкес жазалау мақсаты
Қасақана қылмыс жасағандар үшін, заңда арнайы қылмыстық жауапкершілік
Қылмыстық зандылыққа талдау жасай отырып, ерекше ауыр зардапқа
Ауыр зардапқа апарып соққан абайсыздық қылмысы үшін қатаң
Осыған орай, абайсыздық қылмыскерлері мен осы категориядағы баска
Қылмыстық заң қоғам үшін қандай айыптың әсіресе абстрактылы
Абайсыздық қылмысынан ең жоғарғы санкция белгілей отырып, заңгерлер
салдарынан келетін зардаптың шектен тыс қауіптілігін ескереді. Бірақ,
Зардаптың ауырлыгы - жалпы қылмыстың қоғамдық қауіптілігінің көрсеткіші
Бұл сияқты іс - әрекеттердің зардабы көбінесе кездейсоқтық
Қаралып отырған абайсыздық қылмыстарына қолдануға болатын ең ауыр
Аса қауіпті абайсыздық қылмысы үшін жалпы ескерту мақсатында
берілетін жаза мақсатты арасындағы өзара қатынас проблемасының ерекше
Жалпы ескерту түріндегі жазаның ықпал тиімділігі қылмыстық заң
Қылмысқа жаза белгілейтін заңдар жалпылай ескерту ықпалына ие
Қоғамда құқылық түсінік азаматтардың тәртібі мен қоғамдық құқық
Мұндай қарама - қайшылық бірінші кезекте абайсыздық қылмысына
Осыған орай, қоғамдық құқықтық сананы қоғамдық қауіпсіздік ережелері
Абайсыздық қылмысы бойынша жазалаудың жалпы ескерту ықпалы сияқты
Қасақана қылмыс кезінде жаза үрейі елеулі контрфактіден саналады.
Ұдайы жауапкершілікті сезіну - жаза қаупіне деген иммунитетінің
Көптеген зерттеулер жаза алдындағы қорқыныш қылмысты толық тоқтатуға
Қасақана қылмысты субьектінің жазадан құтылып кету жөнінде ішкі
Мұның бәрі абайсыздық әрекетіне қарсы күресте қылмстық жазаның
Абайсыздық қылмысы үшін жазалаудың шектеуі мүмкіндігін белгілі бір
Қауіпсіздік қылмысы бойынша жазалау шараларын онан әрі жетілдіру
Бұлардың ішіңде айып төлету түріндегі жазаның да маңызы
2.3 Абайсызда адам өлтіру
Абайсызда адам өлтіру ҚК 101-бабы бойынша саралануы тиіс.
Абайсызда адам өлтіруді ҚК 23-бабына сәйкес жауаптылықты болдырмайтын
Абайсызда қаза келтіру, сондай-ақ азаптауды қолданған кезде денсаулыққа
Егер азаптауды қолданған уақытта жәбірленушіге қасақана қаза келтірілсе,
ҚК 102-бабының диспозициясына сәйкес, қорқытудың, адамдық қасиетін ұдайы
Өзін-өзі өлтіруге дейін жеткізудің субъективті жағы жоғарыда аталған
Адамға заңға қарсы қасақана қаза келтіруді абайсызда қаза
Қылмыстың субъективті жағы мен кінә нысанын айқындай отырып,
Кінәлінің тікелей немесе жанама қасақаналықпен әрекет еткенін, өз
Егерде, кінәлі қасақана қылмыс жасаған кезде өз әрекетінің
Еліміз бойынша өлім жазасына кесілгендер саны бүгінгі күні
Қылмыстық топтардың оңай жолмен нәпақа табудың тәсілдерін алдын
Адам ұрлығымен айналысатын қылмыскерлердің көбіне шетелдіктерге көз тігуі
Сонымен Рахматулла Юсуповқа тағылған айып оның ату жазасына
Алматы қалалық ішкі істер департаментіне 2001 жылдан бастап
Аталған іспен айналысқан тергеуші Бақытжан Асырауов:
– Юсупов тобы өздерін бір-біріне бауыр санаған. Топ
Олардың тұрып жатқан мекенжайын анықтаған жедел-тергеу тобы құрықтау
Құқық қорғаушылар операцияға 2002 жылдың 1 желтоқсанында шығады.
Тергеу ісі барысында топ мүшелерінің әрқайсысы өзінің қара
Бұл аса ауыр қылмысқа қатысты тергеу ісі төрт
Қазір Р.Юсупов Арқалықтағы 161/12 мекемесінде жазасын өтеуде. Өлім
Қалай дегенде де Р.Юсупов аса ауыр қылмысқа барды.
Қазіргі әрекет етуші Қылмыстық кодекс қоғамдық қауіпсіздікке қол
Мұндай қол сұғушылықтардың кеңірек шеңбері 1903 жылғы Қылмыстық
Бұл тарауда өртке қарсы қауіпсіздік ережелерін сақтамау туралы
Екінші тарау негізінен өзге іс-әрекеттердің белгілерін қамтыды (қылмыстық
1922 жылғы алғашқы кеңестік Қылмыстық кодекс ерекше бөлімнің
Заң шығарушының қылмыстық құқықтық қорғаудың дербес объектісі
1959 жылғы Қылмыстық кодекстің әрекет етуі кезінде бұл
Авторлардың арасында 1959 жылғы Қылмыстық кодекстің мағынасында қылмыстық
Бұл тұрғыдан 1959 жылғы Қылмыстық кодекс бұрын әрекет
1997 жылы Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі қабылданды. Қазіргі
Бұрын оларды жасау үшін қылмыстық жауапкершілік көзделмеген немесе
Қылмыстық кодекстің ІХ тарауына бұрын Қылмыстық кодекстің өзге
Жаңа Қылмыстық кодексте қылмыстардың негізгі және сараланған түрлерінің
Көптеген баптардың санкциялары да елеулі өзгерістерге ұшыратылды. Қоғамдық
Абайсызда адам өміріне немесе өзге де ауыр зардаптарға
Абайсызда адам өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға
Себептік байланыс «қажеттілікпен, заңдылықпен садарды туындатады»[42].
Іс-әрекет пен салдар арасында себептік байланыстың бар екендігін
Осылайша, іс-әрекетті ҚР ҚК-нің 234-б. 3-т. бойынша саралау
Ауыр зардаптың туындайы және адамды кепілге алу мен
ҚР ҚК-нің 234-б. 3-т. бойынша сараланатын адамды кепілге
Бірінші жағдайда кінәлі адамды кепілге алу кезінде аамның
Екінші жағдайда, яғни, қылмыстық немқұрайлықта кінәлі қажетті ұқыптылық
Абайсызда адам өліміне немесе өзге де ауыр зардаптарға
Жоғарыда аталғандардың негізінде келесі қорытынды жасауға болады: ҚР
ҚР ҚК-нің 234-б., 3-т. заңшығарушы абайсызда бір адамның
Н.И.Загородников әділ атап кеткендей «Қасақана кісі өлтіру спецификалық,
Заңшығарушы қасақана кісі өлтірудің ееркше қоғамдық қауіптілігін ескереді
Егер қолсұғушылықтың объектісі адамның өмірі емес, ал, мысалы,
ҚР ҚК-нің - бабының ескертуіне сәйкес кепілге алынған
Отандық заңдылықта адамды кепілге алу қылмысына қатысты мұндай
Кінәлі адамды кедергісіз кепіл ретінде ұстай алатынын түсінуі
Егер кінәлі заңда билік өкілдеріне қарсыласу барысында кепілге
ҚОРЫТЫНДЫ
Сонымен, бүгінгі жағдайдағы абайсыздық қылмысының келешегі, өз кезегінде
Ғылым мен техника дамыған бүгінгі заманда абайсыздық қылмысы
Оның жолы көп, тәуелсіздікке қол жеткізген Қазақстан Республикасының
1995 жылдың наурызында республикада қылмыспен күресті күшейту және
Қылмыстық құқыққа қарағанда азаматтық құқықгық жауапкершілік жиі қолданылады.
Сондықтан мемлекет тарапынан шығарылатын зандар, нормативті кұқықтық актілерде
Сонымен қатар жауапкершілікті үлесті, солидарлы және субсидиарлы деп
Қылмыстық занда көрсетілгеңдей кінәсіз адамды жаупкершілікке тартуға болмайды.
Құқықтық жауапкершілік құқық бұзушылық алдын алу шарасы. Жауапкершілікке
Абайсыздық қылмысының үлес салмағы артып отырғаны бүгінгі жағдайда
Соңғы уақыттарда абайсыздық қылмысына қарсы күреске, оның факторларын
Ал қылмыстардың, соның ішінде абайсыздық қылмысының кейбір түрлері
Абайсыздық қылмысының алдын-алу шараларының әлеуметтік жоспарлау үшін алдымен
Біріншіден, абайсыздық қылмыстарының алдын - алу шаралары енген
Қылмыстың объективті сипатын, оның себебін толық көз алдымызға
Екіншіден, қасақана және абайсыздық қылмыстарымен өзара әрекет пен
Қылмыстың құрамдылық көрсеткіштерінің бірі - қасақана және абайсыздық
Қылмыстың алдын-алу түрлі деңгейде, түрлі орнықты салаларда жүзеге
Қылмысқа қарсы күрес шараларын әлеуметтік жоспарлау абайсыздық қылмысының
Абайсыздық қылмыстарының себептері қасақана қылмыс себептерінен өзгеше болады.
Абайсыздық қылмысының нақты себебі - жеке
1) әрекет құралдарына немесе жабдықтарына;
2) абайсыздық әрекет жагдайына және
3) қылмыскердің жеке басының қасиеттеріне.
Ұжымның әлеуметтік дамуын жоспарлауда қасақана абайсыздық қылмысының өзіндік
Біріншіден, абайсыздық қылмысының қолданылып жүрген әлеуметтік криминалогиялық профилактика
Екіншіден, абайсыздық қылмыстарының профилактикалық шаралары кәсіпорынның жұмыс ерекшелігіне
Үшіншіден, қасақана қылмыспен салыстырғанда, абайсыздық қылмысының алдын-алуда ұйымдастыру
Төртіншіден, қасақана қылмысқа қарағанда абайсыздық қылмысына қарсы күрес
Әлеуметтік жоспарлау шеңберінде абайсыздық қылмысын зерттеу және алдын
Қасақана және абайсыздық қылмыстарының өзара байланысы мен өзара
Біріншіден, кейбір абайсыздық қылмыстары ауыр қасақана қылмыстың жасалуына
Екіншіден, ұжымдағы шаруасыздықпен байланысты болған абайсыздық қылмысы өнегелілікке
Бұл - абайсыздық қылмысының кез -келген жерден, кез-
Олай болса абайсыздық қылмысына қарсы күрес және оның
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың қазақ халқына
Қайыржанов Е. Уголовное право А., 1996г. общая часть.
Ағыбаев А. Қылмыстық құқық. А.,1998ж
Здравомыслов Б.В. Условное право М., 1995г
ҚР Қылмыстық Кодексі 1997ж.
ҚР Қылмыстық Іс Жүргізу Кодексі 1997ж.
Щерба С.П., Зайцев О.С. Охрана прав потерпевших и
Шетуков М.П. Участники процесса на предварительном следствии. Проблемы
Галкин Б.А. Советский уголовно - процессуальный закон.М.1967.
Защита прав потерпевшего в уголовном процессе. М.1993.
Богословская Л.Л. Процессуальный статус участников уголовного судопроизводства //
Михаилова Т.А. Предание суду в советском уголовном процессе.
Николаева Т.Н. Деятельность проркурора при окончании предварительного следствия.
Агафанов П.Н. Порядок судебного разбирательства по уголовному делу.
Загорский Г.Н. Судебное разбирательство по уголовному делу. М.1985.
А.М.Дворянский. Организация и методика работы прокурора судебных стадиях
Пастухов М.И. Реабилитация невиновных. Основы правового института. МИнск
Короневский Ю.В. Государственные обвинение в в условиях судебной
Леви И.А. и др., Получение и проверка показаний
Барабаш С.А., Володина М.М. Прекращение уголовных дел по
Белозеров Ю.Н., Юфимевич С.П. Обвинительное заключение в уголовном
Андреев М.И. Очерк по уголовному праву социалистических государств.
Теоретические проблемы предупреждения правонарушений несовершеннолетних. Киев. «Наукова думки».
Сергиевский НД. Русское уголовное право. Часть Общая. -СПб.,
Пионтковский АА. Уголовное право. Часть Общая.-М., 1948.-С. 379.
Уголовное право Российской Федерации. Общая часть /Под ред.
Уголовное право. Общая часть /Под ред. Н.Ф. Кузнецовой.-М.,1993.
Уголовное право. Общая часть: Учебник /Под ред. акад.
Герцензон А.А. Уголовное право. Общая часть.-М., 1948.-С. 197.
БВС СССР. - 1990. - № 13. -
Трайнин А.Н. Состав преступления по советскому уголовному праву.-М.,
Пионтковский А.А., Овезов А.А. К вопросу об обстоятельствах,
Молдабаев С.С. проблемы субъекта преступления в уголовном праве
Еникеев Н.И. Психолого-юридическая сущность вины и вменяемости. Сов.гос.
Орлов В С. Субъект преступления. М: Госюризбат. 1958.
Шишков Н.С. Понятие невменяемости и вменяемости в советском
Шизофрения: мультидисциплинарное исследование. /Под ред. А.В. Снежневского. М.
Бородин С.В. Уголовная ответственность и ее основания в
Криминология. В.Н.Кудрявцева и В.Е.Эминова. – Москва: Юрист 2000.
Криминология. И.И.Рогов и К.Ж.Балтабаев. – Алматы, 2004.
Криминология. Е.О.Алауханов.- Алматы, 2005.
Криминология. Конспект лекций. Пособие для подготовки к экзаменам.
Криминология: Учебник для вузов. - 2.изд.,перераб. - СПб.:
Криминология: Учебник для вузов. - 2.изд.,перераб.и доп.. -
Криминология. Учебник/ Казахстанская криминологическая ассоциация. - Алматы: «Изд-во-К»,
Криминология. (Конспект лекций). Желудков А.- М. Издательство ПРИОР,2001.
1
5
Абайсызда жасалған қылмыстар үшін жазалардың тиімділігі
Абайсызда кісі өлтіру
Экологиялық қылмыстар туралы
Абайсыздық қылмыстарын жіктеу
Компьютерлік ақпаратқа заңсыз кіру
Құрылысы жағынан қылмыс құрамы материалдық
Аяқталмаған қылмыстардың жалпы сипаттамасы
Қылмысты квалификациялаудың ғылыми негіздері
Кінәнің екі нысанымен жасалатын қылмыс
Әскери қылмыстың түсінігі, сипаттамасы