Қазақстан Республикасында қаржыны басқаруды ұйымдастыру
ЖОСПАР
Кіріспе 3
1-тарау. Мемлекет пен экономиканың өзара қатынасы 5
1.1 Қаржы жүйесі туралы түсінік 5
1.2 Мемлекет пен экономиканың өзара қатынасы 8
2-тарау. Қазақстан Республикасында қаржыны басқаруды ұйымдастыру 17
2.1. Қаржыны басқарудың жоғарғы сатысы 17
Қорытынды 29
Қолданылған әдебиеттер тізімі 30
Кіріспе
Мемлекеттік реттеу қажеттілігінің объективті негіздерін қарастыруға кіріспестен бұрын,
Адамзат тарихы мемлекеттердің пайда болуы мен даму барысы,
Мемлекеттік бюджет үкімет қолындағы ақша ресурстарының орталықтанған қоры.
1-тарау. Мемлекет пен экономиканың өзара қатынасы
1.1 Қаржы жүйесі туралы түсінік
Қаржы - бұл қоғамда қалыптасқан экономикалық қатынастар жүйесіндегі
Ақша құралдарын сәйкес мекемелер арқылы пайдалануға байланысты қатынастар
Қаржылық жүйе жүргізетін саясат қаржылық саясат деп аталады.
Қаржы бірнеше қызмет атқарады:
1. Топтастыру - құралдарды үйлестіру және материалды
2. Реттеуші - шаруашылық субъектілерді ынталандыру;
3. Бөлу - ақша құрамының қалыптасуы және оларды
4. Бақылау - салық жинаудың дұрыстығын жөне оларды
Қаржы қатынасының тұлғалары: мемлекет, фирма, түрліше бірлестіктер, ұйымдар
1. Мемлекет пен кәсіпорын арасында: мемлекеттік бюджет төлемдер
2. Фирмалар арасында: келісімшарт негізінде құрылады, бұл
3. Фирма мен банк арасында: несиені
4. Фирма және өндірістік құрылым арасында.
5. Мемлекет және қоғамдық ұйымдар арасында.
6. Мемлекет және халық арасында, халықтың әр түрлі
Қаржының 3 құрамдас бөліктері:
1. Халық қаржысы;
2. Бірлестіктер, фирма, сала кешенінің қаржылары, яғни орталықтанбаған
3. Мемлекеттік, яғни орталықтанған қаржы.
Халық қаржысы табысты бөлімнен тұрады, жанұялардың алғашқы табыстарынан,
Орталықтанбаған (мемлекеттік емес) қаржы - фирма, бірлестік жөне
Орталықтанған (мемлекеттік) қаржы - қаржы жүйесінің басты бөлігі.
Мемлекеттік қаржының құрамдас бөлігі - мемлекеттік бюджет. Оның
Бюджет - табыс пен шығыстың тепе-теңдігі (смета, баланс).
Бюджеттің табысы: кәсіпорын табысына салық, сатудан түскен табысқа
Бюджеттің шығысы: экономиканы, қоғамдық-мәдени бағдарламаны, Ғ3Y және FT
Қаржы жүйесін ұйымдастыруда екі принцип бар:
1) Демократиялық орталықтандыру әкімшілдік-әміршілдік жүйеге тән
2) Қазыналық (фискаль - қазына) федерализм. Бұл
- әдеттегі қарапайым: егер шығыс табысқа тең
- тапшылықты: егер шығыс табыстан жоғары болса. Мемлекеттік
1. Экономикалық дағдарыс жағдайында табыстың төмендеуі және ұлттық
2. Мемлекеттік бюджетке түсетін акциз салығының азаюы.
3. Бюджет шығысының өсуі.
4. Қаржы-экономикалық саясаттың тұрақсыздығы. Бюджет тапшылығын төмендету шаралары:
1. Конверсия.
2. Қаржыландырудан несие беруге өту.
3. Зиянды кәсіпорындарға дотация беруді жою.
4. Мемлекетті басқару шығынын азайту.
5. Салық салу жүйесін өзгерту.
6. Жергілікті бюджеттің ролін арттыру.
Бюджет тапшылығын жабатын 3 дәстүрлі амал бар:
1) Мемлекеттік займ шығару;
2) Салық салудың қатаңдығы;
3) Ақша өндірісі немесе "сеньораж", яғни ақша
1.2 Мемлекет пен экономиканың өзара қатынасы
Кез келген әлеуметтік ұйымның түбірлі мәселесі адамдардың басым
Классикалық үлгі. Бұл үлгіге сәйкес өндірушілер де тұтынушылар
Мұндай үлгіні тұңғыш peт A. Смит "Халықтар байлығының
Классикалық үлгі, мемлекеттің экономикадағы рөлін анықтай келе, экономикалық
Жаңа классикалық үлгі. Үстіміздегі ғасырдың соңғы 60—70-жылдары ішінде
Ал жинақ мүмкіндіктеріне тоқталсақ оның өзі түптеп келгенде
Үстіміздегі жүз жылдықтың 20-жылдарының соңы мен 30-жылдардың басында
Мемлекет пен рынок өз мәнінде экономиканың "екі қолы"
Тарихи тұрғыдан алғанда мемлекет қоғамның белгілі бір даму
Мемлекет және рынок. Мемлекет пен рыноктың әрдайым тепе-теңдік
Мемлекеттің бәсекеге көзқарасының қайшылықтары да бар. Бір жағынан,
Мемлекет және бюрократия. Мұндай құрылымдар белгілі бір мемлекеттік
Бюрократиялық көріністер кез келген ұйымда, мекемеде, кәсіпорында, басқару
Бюрократия өзін-өзі реттейтін рыноктық, құндық тетіктерге түбегейлі экономикалық
Бюрократтық бұрмалау әкімшілдік-әміршілдік жүйенің рынокқа қарсы күресін көрсетеді.
2-тарау. Қазақстан Республикасында қаржыны басқаруды ұйымдастыру
2.1. Қаржыны басқарудың жоғарғы сатысы
Қаржыны басқару стратегиялық, яғни қаржыны жалпы басқару және
Қазақстан республикасы Президентіне көп жағдайда Президент аппараты арқылы
Қаржыны жалпы басқару Қазақстан Республикасының заң шығару қызметін
Парламенттік құзырында қаржы проблемаларын шешу заңнамалық актілерді —
Парламенттің жұмыс органдары тұрақты негізде жұмыс істейтін сенат
Қазақстан Республикасының Үкіметі — Министрлер Кабинеті Республика Президенті
Жалпы қаржыны басқарудағы Үкіметтің құзыры оның атқарушы биліктің
- әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын, оны жүзеге асырудың
- құрылымдық және инвестациялық саясатты жүзеге асыру; мемлекеттік
- елдің Конституциясымен айқындалған мәртебеге сәйкес өзге де
Экономика мен әлеуметтік саланы басқару жүйесін түбірлі қайта
- басқарылу барысы туралы айлық, тоқсандық және жылдық
- республикалық бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің шығыстар сметасының
- республикалық бюджеттің атқарылуын, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің атқарылуын
- бухгалтерлік есеп пен аудит саласында, оның ішінде
- Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі Қазынашылық комитетінің тиісті
- мемлекеттік кепілдіктермен тартылган мемлекеттік емес қарыздардың және
- үкіметтік қарыздардың қаржылық шарттарын анықтау, жергілікті атқарушы
- Қазақстан Республикасының Үкіметі беретін өкілеттіктерге сәйкес келіссөздер
- үкіметтік қарыздарды алу, пайдалану, өтеу және оларға
- республикалық бюджетте көзделген және Үкімет шешімдеріне сәйкес
- үкіметтік сыртқы қарыздар туралы келісімдерді бекітуге қажетті
- түпкі қарыз алушылар мен екінші деңгейдегі банктердің
- уәкілетті банк-агенттермен бірлесіп республикалық бюджеттен оқшауландырылған қаражатты
- салықтардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті
- мемлекеттің кірістері бойынша мемлекеттік есептемені жинаудың нысандары
- Ұлттық банкпен келісім бойынша конкурстық негізде үкіметтік
- алкоголь өнімдері мен этил спиртін өндіруді және
- заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасында лотерея ұйымдастыруға
- салық және бюджетке төленетін баска да міндетті
- өз құзыры шегінде салықтық құқық бұзушылыққа қарсы
- банкроттық рәсімдердің жүргізілуін (банктерді және сақтандыру (қайта
- оған заңнамамен жүктелген өзге де функциялар.
Қаржыны басқару жөніндегі сан алуан функцияларға байланысты Қаржы
Министрліктің негізгі міндеттерін іске асыру және өз функцияларын
- мемлекеттік органдардан, өзге де ұйымдардан және жеке
- өз құзырының шегінде барлық мемлекеттік органдардың, өзге
- акционерлік қоғамдардағы мемлекеттік үлеске және республикалық меншіктегі
- өз құзырындағы мәселелер бойынша халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты
- бірыңғай қазынашылық шоттағы және Қазынашылық комитетінің корреспонденттік
- бюджеттік заңнамада көзделген жағдайларда бюджет қаражаттарын қайтарып
- қымбат бағалы металдар мен асыл тастарды басқаруды,
- ұлттық және шетелдік валютада банктік операциялардың жекелеген
- өзіне заңдармен жүктелген өзге де құқықтарды жүзеге
Қаржы министрлігінің орталық аппаратында белгілі міндеттер мен функцияларды
Министрліктің мынадай ведомстволары бар: Қазынашылық комитеті, Қаржылық бақылау
Қазынашылық комитетінің ұйымдық құрылымы Қаржы министрлігі құрамындағы Қазынашылықтың
Қазынашылық қызметкерлерінің мемлекеттің қаражаттарын пайдаланатын мемлекеттік кәсіпорындардың, мемлекеттік
Қаржылық бақылау комитеті бақылау саласындағы ұйымдық-әдіснамалық және талдамалық
Мемлекеттің кірістерін жұмылдыру жөніндегі аса маңызды функцияларды Салық
Салық комитеті органдарына салық және бюджетке төленетін басқа
Қаржы министрлігі жүйесіндегі ең көбі жергілікті қаржы органдарының
Экономикалық және қаржы қызметі сферасында құқық бұзушылықтардың алдын
Қаржы полициясының органдары экономика және қаржы қызметі сферасындағы
Мемлекеттің қаржысын басқаруға өзінің функцияларының өзгешілігіне сәйкес Қазақстан
Қаржыны басқаруға Қазақстан Республикасының жаңадан құрылған Экономика және
Елімізде Республикалық бюджеттің атқарылуын сыртқы бақылаумен байланысты мәселелермен
Қорытынды
Белгілі шарттылықпен алғанда өзара байланысты экономикалық көрсеткіштер жүйесін
Бұл нарықтық механизм құрылысына байланысты жүзеге асады.
Бәрінен бұрын, экономиканы реттеу — мемлекеттің макроэкономикалық тұрғыда
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Ефимова Е.Г. Потапова И.С., Заславская М.Д. Экономическая теория:
Макконел Кемпбелл Р., Брю Стенли Л. Экономикс: принципы,
Экономика: Учебник по курсу «Экономическая теория» / Под
Солнцев В. Государственное регулирование цен и контроль за
Экономист 2000. №7. С.25; №10. С. 15.
6. Арынов Е.М. Экспортная ориентация национальной экономики. -
7. Ашимбаев Т.А. Экономика Казахстана на пути к
1
2
Қаржылық бақылаудың функциялары
Қаржыны басқаруды ұйымдастыру туралы
Кәсіпорын қаржысын басқару
Қаржының бақылау функциясы және қаржылық бақылау
Қаржы менеджменті қаржылармен басқару механизмі мен жүйесі ретінде
Бюджет шығысының өсуі
Синтетикалық (жинақтау) және аналитикалық (жіктеу) счеттары туралы
Қаржы жұмыстарының әдістері
Нарықтық экономикадағы фирма менеджменті
Мемлекеттің қаржысын басқару түсінігі