Шағын бизнес ерекшеліктері

Мазмұны
Кіріспе …………………………………………………………………
І. Қазақстан экономикасында шағын бизнестің орны
1.1.Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын
1.2.Шағын бизнес ерекшеліктері …………………………………
1.3. Қазақстан Республикасындағы шағын бизнес жағдайын
ІІ. Шағын бизнес субъектілеріне салық салу режимі
2.1. Арнаулы салық режимін қолдану талаптары ……………..
2.2. Бір жолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі
2.3. Патент негізіндегі арнаулы салық режимі …………………..
ІІІ. Шағын бизнеске салық салуды дамыту проблемалары
3.1. Шағын бизнесті дамытудың қажеттілігі мен мемлекеттік қолдаудың негізгі
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі …………………………………………………
Кіріспе
Шағын бизнес базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын ортаның
Шағын кәсіпорындар экономиканы қайта құру қарқының жеделтездетіп, шығының тез
Бизнеске қатысына қарай, (шағын( деген анықтама жұмысшылардың саны, жалпы
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта бизнес бастан кешіріп
Шағын бизнестің басты ерекшелігі- кірістерге қатысуымен және жұмыспен қамтылғандықты
Шағын бизнес шағын және орташа қалалардың жұмыс істеу негізі
1.1 Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы
Шағын бизнес базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын ортаның
Бұл деректер шағын кәсіпорындардың экономикадағы елеулі рөлі мен маңызы
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесін қалыптастыру әлі жүріп жатыр. 1990-жылдардың
Бизнеске қатысына қарай, (шағын( деген анықтама жұмысшылардың саны, жалпы
Кәсіпкерлердің көпшілігінің жоғары білімі бар және онысын жұмысында қолданады.
Қазақстанда бүгінгі күні шағын және орта бизнес бастан кешіріп
Қазірдің өзінде бизнес Қазақстанның бүгінгі экономикасында лайықты орын алды.
Кесте 1
1995-2005 жылдар ішінде Қазақстан Республикасында жұмыс
істеген шағын кәсіпорындар саны
(мың есебімен)
1995 1996 1999 2001 2002 2003 2004 2005
21,3 17,6 25 28 96 147 181 177
Диаграмма көрсеткендей 2001-2005 жылы шағын кәсіпорындар саны аса өсүде.
Шағын кәсіпорындардың соңғы жылдар күрт ұлғаюы жаңа нарықтық құрылымның
Заңды тұрде тіркеліп, мерзімінде жұмыс істеген шағын кәсіпорындардың басым
1999 жылы 1 қантарға елімізде аталған қызмет түрімен 222000-
Төмендегі кестеде (2 ) ҚР бойынша шағын кәсіпорындарда істейтін
1 қызметкерлердің номиналдық орташаайлық жалақысы 2000-2004 жылғы көрсеткіші
Кесте 2
Бизнес қызметпен айналысатын, шағын кәсіпорында істейтін 1 қызметкердің орташа
теңге
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Қазақстан Республикасы 7007 8342 9453 11426 15523 20135 28232
Ақмола облысы 5441 5760 6757 7902 10866 14198 21589
Ақтөбе облысы 6286 7499 8201 9502 11056 14372 20587
Алматы облысы 4738 5119 6190 7690 9085 12035 18946
Атырау облысы 9028 17368 18691 21582 23456 29500 34058
Шығыс Қазақстан облысы 7275 9119 8169 9167 11020 15369
Жамбыл облысы 3586 3880 4466 6238 8025 10560 15789
Батыс Қазақстан облысы 5819 6605 9452 11972 12586 16890
Қарағанда облысы 6159 6791 7432 8745 9860 11896 15687
Қостанай облысы 6151 5947 6639 7654 9025 11256 15968
Қызылорда облысы 4468 7292 8380 7513 8556 10987 14897
Манғыстау облысы 10480 12971 15368 19393 22056 28547 34582
Павлодар облысы 5807 6862 7513 8281 9025 11589 15783
Солтүстік Қазақстан облысы 5392 6031 7011 8041 9500 11845
Оңтүстік Қазақстан облысы 3530 4337 5294 6144 8645 12863
Астана қаласы 7213 10865 12478 14068 16080 20478 24685
Алматы қаласы 10109 12446 14303 18138 20568 25964 29785
Шағын кәсіпорындарда істейтін қызметкерлердің номиналдық жалақысы 2001 жылы 1998
ОҚО орташа жалақы 2005 ж.-19593 реңгеге жетті. Бұл жалпы
Тұрғындардың мемлекеттік бөлікте жұмыспен қамту деңгейі төмендеді. Босап қалған
Жұмыспен қамтудың салалық құрылымын қарастырсақ, шағын бизнеспен айналасатын әрбір
Жұмыс ітеп тұрған шағын кәсіпорындар өндірген өнім /жұмыс,
Кесте 3. Оңтүстік Қазақстан облысында 01.01.2005 жылға шағын бизнес
Аудандар мен қалалар Шағын кәсіп
керлік субъектілерінің саны
Соның ішінде:
Заңды тұл
Ғалар
Па-
тент Оңайтылған декларация Жеке түрлері бойынша Жалпы ұйым
дастр. Тәртіппен
патент Оңталған декларация Жалпы ұйымд.тәртіппен Кәсіп.жеке түрлері Бірреттік талан
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Байдібек 972 227 1 0
2 Ордабасы 3434 361 52 0
3 Отырар 1457 201 18 0
4 Қазығұрт 3474 248 16
5 Мақтаарал 16651 834 33
6 Сайрам 7291 563 10 0 0
7 Сарыағаш 8881 684 29 6 0
8 Созақ 980 274 5 0 0
9 Төлеби 3222 330 3
10 Түлкібас 3820 472 7 0
11 Шардара 5331 124 6 0
12 Арыс 1560 214 14 0 0
13 Кентау 1457 110 1 0 0
14 Түркістан 5898 420 5 1 0
15 Шымкент 15966 3353 0 13
Барлығы 80394 8415 200 27 0 8188 71979 12254
2 кесте мәліметтеріне қарағанда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 01.01.2005
10,5 %, яғни 8415,ал жеке кәсіпкерлер үлесі - 89,5
Шағын бизнесті дамыту жөніндегі ақпаратты талдағанда агроөнеркәсіптік кешендегі
Шағын және орта бизнес, әсіресе, агроөнеркәсіптік өндіріс саласында мықтап
Агроөнеркәсіптік кешен-экономиканың ірі де әеуметтік маңызы зор бөлігі.Жалпы ішкі
Базарлы экономикаға көшуге орай көптеген жаңа шаруашылық пошындары пайда
Батыста ірі және ұсақ өндіріс орындарының мәселелері кәсіпорын ауқымындағы
Шағын бизнес тек бәсекелестіктің ғана емес, сонымен бірге, қоғамдағы
Ал Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешеніндегі дағдарыс әлі де жалғасуда: ауыл
1999 жылдың бірінші қаңтарына 58000-нан астам шаруа қожалықтары
Қазіргі қалыптасқан күрделі жағдайы ауыл шаруашылығындағы шағын бизнестің қарқымды
2005 жылы төмендегi диаграммадан көрiп отырғанымыздай: Қазақстанда жалпы
Республикада шағын бизнесті дамыту жолындағы көптеген кедергілер бүгінгі күні
Қазақстан Республикасындағы шағын бизнесті дамыту мен қолдаудың мемлекеттік бағдарламасы
Бағдарламаны жүзеге асыру үшін мынадай міндеттер шешілуге тиіс: ұтымды
Бүгінгі таңда шағын бизнес экономиканың ерекше бөлігі ретінде нақты
Төмендегі 4 кестеде Оңтүстік Қазақстан облысында шағын бизнес субъектілерінің
Кесте 4. Оңтүстік Қазақстан облысында 2005 жыл бойынша шағын
№
Аудандар мен қалалар Шағын кәсіп
керлік субъектілерінің саны
Соның ішінде:
Заңды тұл
ғалар
Па-
тент Оңайтылған декларация Же
ке түрлері бойынша Жалпы ұйым
дастр. Тәртіппен
патент Оңталған декларация Жалпы ұйымд.тәртіппен Кәсіп.жеке түрлері Бірреттік талан
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Байдібек 1606 255 25 0
2 Ордабасы 4128 463 52 5
3 Отырар 1749 260 10 6
4 Қазығұрт 4037 274 44
5 Мақтаарал 17904 1051 36 16
6 Сайрам 7932 597 19 0 0
7 Сарыағаш 11969 729 28 12 3
8 Созақ 1223 265 2 3 0
9 Төлеби 3255 314 8
10 Түлкібас 4933 383 9 0
11 Шардара 5329 102 4 16
12 Арыс 1887 239 18 12 0
13 Кентау 1710 123 3 18 0
14 Түркістан 7997 459 7 6 0
15 Шымкент 20136 4600 0 278
Барлығы 95795 10114 265 386 6 9457 85681 13360
Оңтүстік Қазақстан облысында 2005 жылдың І тоқсаны бойынша шағын
№
Аудандар мен қалалар Шағын кәсіп
керлік субъектілерінің саны
Соның ішінде:
Заңды тұл
ғалар
Па-
тент А/ш өндірушілер.жалпы ұйымд.тәрт. Оңайт.декл. Жеке түрлері
патент Оңталған декларация Жалпы ұйымд.тәртіппен Кәсіп.жеке түрлері Бірреттік талан
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Байдібек 1525 265 17 192
2 Ордабасы 3885 466 40 190
3 Отырар 2167 253 25 110
4 Қазығұрт 2930 285 26
5 Мақтаарал 17402 1052 36 485
6 Сайрам 8344 641 41 85 0
7 Сарыағаш 8850 761 11 382 13
8 Созақ 1168 266 3 17 3
9 Төлеби 3025 317 6
10 Түлкібас 3891 391 36 111
11 Шардара 4722 102 6 23
12 Арыс 1264 252 19 66 12
13 Кентау 1202 130 4 1 18
14 Түркістан 6152 214 76 8 8
15 Шымкент 10004 4754 0 28
Барлығы 76535 10149 276 1921 428 306 66386 10628
1.2. Шағын бизнес ерекшеліктері
Нарыққа негізінен милиондаған айналымы бар корпорацияларға жол ашық, ал
Басты дәлел – шағын фирмалардың жақсы жетелген ірі компаниялармен
Сондықтан Европа Достығында (ЕС) экономиканың жеке секторындағы 15,7 миллион
Көптеген жылдар бойы әртүрлі елдердің ғалымдары шағын бизнеске анықтама
Германияда ереже бойынша, жұмыспен қамтылған адамдар саны 1 –
Жапонияда заңды түрде белгіленген кәсіпорындар критерийлері бар: өнеркәсіп көлік
Рессей Федерациясының қазіргі қолданып жүлген заңдарына сәйкес, шағынкәсіпорындарға:
өнеркәсіпте – 200 – адамға дейін;
құрылыста – 100 адамға дейін;
көтерме саудада – 50 адамға дейін;
ауылшаруашылығында – 50 адамға дейін;
ғылымда және өндірістік емес салада – 25 адамға дейін;
бөлшек саудада – 15 адамға дейін;
жұмыс істейтін кәсіпорындар жатады.
Қазақстанда адам саны айтарлықтай аз кәсіпорындар шағын болып саналады.
өндірісте, құрылыста және шаруашылықта – 50 адамға дейін;
саудада және тұрмыстық қызмет көрсетуде – 30 адамға дейін;
көлік және байланысты – 25 адамға дейін;
ғылымда және жаңартпашылық қызметте – 20 адамға дейін;
жұмыс істейтін кәсіпорындар жатады.
Жұмыс істеушілер саны 200 адамнаң аспайтын кәсіпорындар орта бизнеске
Авторлары, шағын бизненсті жұмысшылардың саны, капитал айналымы, өндіріс көлемі
Анағұрылым жаңашыл зерттеулерде шағын бизнестің мынадай сейпаттамалары ұсынуыда: кәсіпорын
Д.Лонгенеке, У.Петтидің, К.Мурдың зерттеулерінде жеке көрсеткіштер ұстанымындағы тәсіл анағұрылым
1. Бизнесті қаржыландыру бір инвестормен немесе инвесторлардың шағын тобымен
2. Фирма өзінің маркетингттік бағдарламасын іске асыруда географиялық шектелген
3. Әдетте бизнестегі жұмысшылардың 100 адамнан асп
Ірі фирмалармен салыстырғанда бизнес шағын болып есептелуі мүмкін.
Қазақстан жағдайында шағын бизнеске анықтама бере отырып, қолда бар
Бізде шағын бизнес түсінігі дәстүрлі түрде бірінші кезекте шағын
Шағын және орта бизнес, қазіргі кезеңде жұмыссыздықпен сипатталағын Қазақстан
2004 жылы экономикалық қызметтiң барлық тұрiмен шұғылданған шағын
Оңтүстiк Қазақстан облысында кәсiпкерлiктi дамыту ауыл шараушылық салаларында
2004 жылы Оңтүстiк Қазақстан облысы бойынша кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң
85 бiрiккен кәсiпорын жұмыс iстеп жатты, соның iшiнде өндiрiстiк
Оңтүстiк Қазақстан облысында кәсiпкерлiктi қолдау және дамыту комитетi 1997
Комитет мiндеттерi :
кiшi және орта бизнес субъектiлерiнiң заңмен қорғалған құқықтары мен
кiшi кәсiпорындардың өсу перспективасы;
кәсiпкерлiкке тұрғындардың басым бөлiгiн, соның iшiнде жұмыспен қамтылмағандарды тарту
кiшi кәсiпкерлiк субъектiерiне құрылысы бiтпеген және қолданылмайтын объектiлердi беру
кәсiпкерлiк құрылымдарды даярлау және қайта даярлау.
Кесте 6
Оңтүстiк Қазақстан облысының кәсiпкерлiк қызметпен айналысушы кәсiпорындар
Экономикалық қызмет тұрi Тiркелген субъекти-втiң саны Оның iшiнде
2004ж 2005ж 2004ж 2005ж 2004ж 2005ж
өндiрiстiк өнеркәсiп:
12
68
12
54
64,7
162,0
Ауыл шаруашылығы
9
24
9
15
89,7
98,6
Құрылыс 62 175 103 119 169,0 245,8
Көлiк және байланыс
53
59
43
56
169,9
181,2
Сауда 2279 1869 1429 1567 986,3 5987,2
Қонақ ѕй және ресторандар
48
80
38
72
29,2
9,3
Басқа да қызмет тұрлерi
991
861
971
657
1847,9
1908,2
2005 жылы кәсiпкерлiк субъектiлерiне жалға 260 объект берiлдi,
Кәсiпкерлiктi қолдау мақсатында 2003 жылы 21, 2004
Берiлген патенттер мен куәлiктер 2000 жылда 12545 101401,2 мың
Дәстүрлі түрде ірі кәсіпорындар мен фирмалардың жұмыс істеуі пайдасыз
Сондай-ақ құрылыста шағын және ірі фирмалардың әр түрлі қызмет
Кесте 7. Шағын және ірі бизнесті салыстыру анализі
No Критерий
1 Қызмет көрсету мен өндіріс салалары Өнеркәсіп, отын
2 Шығарылатын өнім сипаты Массалық өндіріс Ұсақ
3 Жаңа енгізілімге деген қабілеттілік Жаңа енгізімге қабілеттілігі
4 Стратегияның өзгеруі 6-10 жыл 0,5-1жыл
5 Қызмет саласы Ірі қалалар және өндіріс кешені
6 Бәсекелік ортаны құру Нарықтың елеулі бөлігін жаулап
7 Кәсіп орынды құру және тіркеу Қаржылық шығындар-
8 Жаңа жұмыс орындарын құру Жұмыс орындарын құру
9 Жұмыс күшін
10 Басқару құрылымы
11 Басқару жүйиесіндегі мүдделердің ұштастырылуы Құрылтайшылар мен менеджерлер
Шағын бизнестің артықшылықтары айқын. Бұл-шағын бизнестің динамикалығы, икемділігі, өндірілетін
Шағын бизнестің басты ерекшелігі- кірістерге қатысуымен және жұмыспен қамтылғандықты
Шағын кәсіпорынның негізін қалау бойынша бірнеше көз қарастар бар:
Шағын бизнестің негізін қалау
Жаңа кәсіпорын
бастау
Бүгінгі күн –дегі биз- несті сатып алу
Франчайзинкттік
қатынастар жүйесі
Жанүйялық бизнес
Сүрет. Шағын бизнестің негізін қалау жолдары.
Жаңа бизнестің негізін қалау түралы мәселелер екінші бөлімде толығырақ
Тәуекел мен тұрлаусыздық факторлары сынға жиі ұшырайтын жаңа кәсіпорын
Бизнестің жөнге келтірілген инфрақұрылымының болуы, себебі бизнес әлде қашан
Жаңа бизнесті бастад жүзеге асырылатын шығындарға қарағанда әлде қайда
Біздің Республикамыз үшін шағын бизнестің негізін қалау формаларының ішінде,
Франчайзинг компаниясы (франчайзинг ) өзінің франчайзи-мушілеріне фирма атын, сауда
1.3.Қазақстан Республикасындағы шағын бизнес жағдайын талдау
Қазақстан Республикасы Агентігінің маманданғандырылған бюллетенінде жарияланған статистикалық мәліметтерге сәйкес,
Сонымен қатар, Республикада шағын және орта кәсіпорындар санының
1991 жылы – 18,4 мың бірлік
1992 жылы - 17,8 мың бірлік
1993 жылы - 19,4 мың бірлік
1994-1996 жылы - 21,2 мың бірлік
1997 жылы - 21,9 мың бірлік
1998-1999 жж - 47,6 мың бірлік
2000 жылы -
2003-181 мың.бірлік
2004- 177 мың бірлік
Бүгінде экономиканың шағын секторында жұмыс істейтін адамдардың саны 14,8
1998 жыл басынан бері жұмыс істейтін кәсіпорындардың саны 61,8
2004 жылы кәсiпкерлiк субъектiлерiне жалға 260 объект берiлдi,
Кәсiпкерлiктi қолдау мақсатында 2000 жылы 21, 2001
2005 жылы 1 қазаннан бері Қазақстан Республикасында 885906 адамды
Аймақтар арысында жеке бизнесті дамыту бойынша алдыңғы орынды Оңтүстік
Қазіргі таңда шағын бизнестің дамуы – экономикалық саласында- ішқі
«2003-2005 жж. арналған ОҚО бизнесті дамыту және қолдау
Бизнес субъектілері тапсырыстардың үлесі 80 пайызды құрады.
Шағын және орта кәсіпорындарды қолдаудың тиімді механизмі болып, кеңестік,
Банктердің несие желісі іске асырылады. Өзінің қызметін облыс аумағында
«Қазақстандық несие беру» корпоративтік қорының Шымкент бөлімшесі белсенді жұмыс
ОҚО кәсіпкерлерімен фермерлерді қолдау қоғамдық қоры 25,6 млн. т.
Облыста жүргізіліп жатқан несие-қаржылық саясат-жұмыс атқарып жатқан және жаңадан
Кесте 8
2005 жылғы 1 қазандағы шағын бизнесте жұмыс істейтіндердің саны
Аймақтар
Заңды тұлғалар
Жеке кәсіпкерлер мен фермер шаруашылықтары
Барлығы
* ** * ** * **
Ақмола 23399 24648 35131 36212 58930 60860
Ақтөбе 36630 35699 40809 41381 77439 77080
Алматы 32136 32700 111833 113229 143969 145949
Атырау 14253 14305 16862 16914 31115 31219
Шығыс Қазақстан 42430 42430 110112 110112 152542 15242
Жамбыл 26410 26425 72900 7800 104310 104425
Батыс қазақстан 25754 25956 51009 51224 72763 77180
Қарағанда 62660 62660 52076 52426 104736 115086
Қызылорда 12865 12939 28069 29486 40934 42426
Қостанай 37058 37029 46437 46561 83495 83590
Маңғыстау 19985 19985 3955 4063 23949 24048
Павлодар 18458 18458 22202 21846 40660 40304
Солтүстік 26963 27407 35264 36078 62247 63485
Оңтүстік 54930 50576 193404 194316 248334 244896
Алматы қаласы 129308 140542 37175 42615 166483 183157
Астана қаласы 23821 23887 11340 11447 35161 35334
Республика бойынша балығы 587080 595666 873978 885906 1461058 1481572
*2004 жылғы 1 қыркүйекке;
Салалық құрылымда көрсетілген сомада (354496,6 млн. теңге) өндірілген өнім
Кесте 9. 2005 жылдың 1 қазаңдағы барлық шағын бизнес
Барлығы І.с. пере-а/ш А/ш құрылыс Көлік ж/н байланыс Сауда
Млн.тг % Млн.тг % Млн.тг % Млн.тг % Млн.тг
Ақмола 1379,1 15,3 912,1 10,2 1876,6 26,9 198,1 2,2
Ақтөбе 1158,1 9,1 322,8 2,5 3103,9 24,4 1429,3 11,2
Алматы 3093,6 6,4 0,0 0,0 2814,1 14,9 1346,2 7,1
Атырау 513,0 14,6 105,2 3,0 594,8 16,9 417,8 11,9
Шығыс Қ 2757,5 3,6 0,0 0,0 0,0 0,0 1167,3
Жамбыл 744,7 7,9 173,6 1,9 3277,4 34,9 162,0 1,4
Батыс Қаз 2214,8 15,1 164,6 1,4 1669,1 0,3 556,2
Қарағанда 1199,4 5,5 292,2 1,3 312,2 1,9 1036,6 4,8
Қызылор. 410,5 7,8 12,16 0,2 704,9 13,3 439,1 8,3
Қостанай 2855,0 14,9 2309,3 9,6 1864,0 7,8 396,3 1,7
Маңғыс
Тау 1732,0 21,9 101,5 1,3 38,0 0,5 716,0 7,4
Павлодар 777,0 7,1 493,0 4,5 1247,0 11,3 516,2 7,4
Солтүстік 1163,0 9,7 0,0 0,0 3537,0 29,5 327,0 2,7
Оңтүстік 2738,
2 10,5 1189,9 4,6 12945,1 49,8 1819,5 7,0 633,8
Алматы қаласы 29,77 3,6 0,0 0,0 241,9 0,8 8878,8
Астана қаласы 3013,3 15,3 281,6 1,4 0,0 0,0 1747,7
Республикабарлығ 28724,1 8,1 6358,5 1,8 34223,0 9,7 21153,3 6,0
3,5 194097,8 54,8 4346,3 1,2 59494,1 16,8 354494,6
Сонымен, сауда-делдалдық қызмет бұрынғысынша бизнес қызметтің негізгі түрі болып
2000 жылдың басынан ҚР – сы Президентінің " Шағын
Бюджетке келіп түскен салық аударымдарымдары мен басқа төлемдердің мөлшері
Бюджетке келіп түскен ең төменгі түсін Жамбыл облысында белгіленді
Шағын бизнеске қаржылай қолдау көрсетуге келсек, ҚР – сы
АДБ зайымы банктер арасында келесідей түрде үлестірілген:
" Банк Центр Кредит " ААҚ – 5 жоба,
" Цесна Банк " ААҚ – 4 жоба, 1370000
" Казагропромбанк " (АООТ) – 10 жоба, 2624730 АҚШ
" Семей қалалық акционерлік банк " – 5 жоба,
" Газпромбанк " – 5 жоба, 1470000 АҚШ доллары
Қазақстан Республикасының Қаржы Министірлігі,
" Шағын бизнесті дамыту қоры " – 1 жоба,
" Казкоммерцбанк " ААҚ – 9 жоба, 9594669
" Бизнес-банк " ААҚ – 2 жоба, 340000
" Банк Туран Алем " ААҚ – 7
" Фонд Ақмола " ЖАҚ – 1 жоба,
Еуропалық Қайта Құру және Даму Банкісінің несие желісі бойынша
842 жоба бойынша ЕҚҚДБ зайымдарын игеру басталғалы бері 7,676
Өкілетті банктер мен олардың филиалдар тарапынан мамыр және желтоқсан
Бұдан басқа аймақтарда өндірісті кеңейту мен жаңа сын ашу
11 кестеде облыстар, Астана мен Алматы қалаларының берген
Кесте 11.
2005 жыл 1- қазандағы аймақтық шағын бизнесті қолдау және
Аймақтар Пайдаланылмайтын объектілер Бітпеген объект Сатылғ.өткізіл. жер учас. Қайта
Анық-ғаны Сатыл-ны Жалға бер. Сенімге бер. Қайтар-сыз бер Анық-н
жоба нақты * ** * ** * ** *
Ақмола 201 203 63 64 43 43 81 82
Ақтөбе 556 556 148 148 173 173 93 96
Алматы 76 76 40 40 28 31 16 17
Атырау 281 281 116 118 114 114 0 0
Шығыс Қазақстан 193 193 77 77 6 6 207
Жамбыл 245 242 7 7 225 223 12 12
Батыс Қазақстан 167 184 19 19 111 159 19
Қарағанда 345 345 171 171 98 98 53 53
Қызылорда. 403 403 163 164 149 157 66 68
Қостанай 56 56 53 53 0 0 3 3
Маңғыстау
292 292 224 224 56 56 0 0 12
Павлодар 166 166 117 117 44 44 0 0
Солтүстік Қазақстан 67 67 26 26 0 0 28
Оңтүстік Қазақстан 23 23 19 19 3 9 107
Алматы қаласы 1409 1409 790 805 754 756 7
Астана қаласы 69 69 14 14 7 7 12
Республика барлығы 4549 4565 2047 2066 1811 1876 703
2005 жылдың басынан бері жұмыс істейтін өндірістерді дамыту бойынша
Сонымен, ірі және шағын бизнесті бір – біріне қарсы
Сауда, қызмет көрсету саласы және ауыл шаруашылығының қатарыңда бұл
Кесте 12. АҚШ – тағы шағын жеке құрылыс фирмалары
Қызмет түрлеріне қарай фирмалар
Бірліктер саны (мың) Меншіктену-шілердің саны (мың) Жұмыстар- дың көлемі
Барлығы 1062,2 1061,2 34271,1 32303 63865
Соның ішінде
Канализация, жылу
Малярлық,түсқа-ғаз жапсырушы 166,6 168,6 3630,2 21607 43800
Электромонтаж-дық 75,7 74,7 2587,8 34506 68090
Сылау,кірпіш қалау, тас қалау 100,1 100,2 3561,4 35257
Еден салу, ағаш жұмыстары 337,9 340,2 8552,0 24270
Шатыр жабу 54,2 54,9 2060,6 37454 63550
Бетон құю 26,4 26,9 1266,3 46888 63550
Сумен қамтамасыз ету 5,2 5,4 285,0 57000 76411
Аралас жұмыс –тар 203,9 197,8 8453,1
Қазақстандағы құрылыс кешенінің шағын секторында жұмыспен
100
80
60
40
20
1994
Құрылысқа қатысу көрсеткіші (ел ішіндегі атқарылған құрылыс жұмыстарының сомасындағы
Халықтың құқықтық базасының төмен болуы шағын бизнесті тіркеуге алу
ІІ. ШАҒЫН БИЗНЕС СУБЪЕКТІЛЕРІНЕ САЛЫҚ САЛУ РЕЖИМІ
2.1. Арнаулы салық режимін қолдану талаптары
Шағын бизнес субъектілері салықтарды есептеу мен төлеудің, сондай-ақ олар
жалпыға бірдей белгіленген тәртіп;
біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі;
пәтент негізіндегі арнаулы салық режимі;
оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі.
Бұл талап базарларда (жалдау шарттары бойынша базарлар
Салықтарды есептеу мен төлеудің жалпыға бірдей белгіленген тәртібіне ауысқан
Мыналардың:
1)филиалдарды, өкілдіктері бар заңды тұлғалардың;
2) филиалдарды, өкілдіктердің;
3) заңды тұлғалардың еншілес ұйымдарының және тәуелді акционерлік қоғамдардың;
әртүрлі елді мекендерде өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері бар
2.2. Біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі
Біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимін қызыметі ара-тұра сыйпатта
Жылына бәрін жыйнақтағанда тоқсан күннен аспайтын қызымет ара –тура
Қызмет түрлерінің тізбесін, біржолғы талаондардың нысаны мен берілу тәртібін
Біржолғы толандардың құны кіріс алынатын объектінің орналасқан жерін, түрін,
Жалдамалы еңбекті қолданбай біржолғы талаон негізіненде ара- тұра сипаттағы
Төмендедегі кестеде жеке кәсіпкерлерден бірреттік талаонмен қызметкөрсетушілердің жалпы саны
Төмендегі кестеде Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша жалпы шағын бизнес
Кесте 13.
2003-2005 жылдарда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша бірреттік талонмен жеке
мың теңге
Аудандар мен қалалар Жеке тұлғал.жалпы саны Төлеген салық
2003 2004 2005
6 ай 2003 2004 2005
6 ай
1 Байдібек 85 130 6 435,1 624,4 171,7
2 Ордабасы 710 509 15 2066,6 3076,1 786,6
3 Отырар 105 114 24 580,9 1030 307,5
4 Қазығұрт 1048 1137 18 3561,6 4227,3 1064,3
5 Мақтаарал 1310 1274 201 18007,9 22115 5879,7
6 Сайрам 1745 1229 1158 7908,1 6956 1717,7
7 Сарыағаш 3384 3589 304 23581,1 24893,2 6351,3
8 Созақ 134 113 20 1470,2 1282,5 349,5
9 Төлеби 847 441 19 3150,9 3411,3 694,5
10 Түлкібас 854 1012 87 4186,4 4864 1094,8
11 Шардара 731 700 5 2490,3 2152,5 513,6
12 Арыс 377 675 30 2265,2 2410,1 628,8
13 Кентау 570 773 248 8481,7 8045,7 1658,9
14 Туркестан 1986 2267 258 36417,4 38070,3 8573,8
15 Шымкент 6730 7637 291 90473,1 93270,5 25879,8
Барлығы 20616 21600 2684 205077 216447 55879,9
Жоғарыдағы 13 кесте мәліметтеріне қарағанда 2004 жылда 2003
Кесте 14. Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2004 жылы
Аудандар мен қалалар Шағын кәсіпкер.сүбъектілерінен салықтар барлығы
Соның ішінде:
Заңды тұлғалар Олардан Жеке тұлғалар олардан
патент Оңайтылған деклар. жеке түрлері Жалпы белгілен.тәртіп.
патент оңайтыл.
Ддек Жалпы тәртіп жеке түр
лері Біррет.талон Бырың
ғай жер сал.
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Байдібек 19175,4 11743,8 117,8 0 0
Ордабасы 51170,1 34143,8 11897,8 0 0 7793,0 10054,9
Отырар 18329,3 8274,4 481,4 0 0 7493,0 10054,9
Қазығұрт 25184,9 11093,5 1805,3 0 0 9288,2 14091,4
Мақтаарл 220701 94880,8 8073
0 86395,5 125820,2 23174,3 0 15950,2 0 18007,9 68687,8
Сайрам 244233,7 217326,0 26026 0 0 191300,0 26907,7 2912,4
Сарыағаш 747671,5 676550,0 4402,6 0 3261 668886,6 71124,5 30859,7
Созақ 79272,2 70358,1 884,1 0 0 69474,0 8914,1 6320,2
Төлеби 56804,2 35926,0 177 0 0 35749,0 20878,2
Түлкібас 51916,8 38027,4 503 0 0 37524,4 13889,4 5329,1
Шардара 54121,3 10186,0 8940 0 0 21246,0 23935,3 3990,1
Арыс 52265,5 40147,9 465,7 0 0 39682,2 12117,6 8148,1
Кентау 41023,5 24596,5 72,1 0 0 24524,4 16427,0 4716,4
Түркістан 196961,4 119601,8 9892
0 109704,0 77359,6 14178,8 0 16202 0 36417,4 10561,4
Шымкент 1076055,5 757648,5 0 2509 0 755557,5 318407
Барлығы 2934889,3 2170505 73737,8 509 261 2090996,8 764384,8 211462,6
Кесте 14 мәліметтеріне қарағанда Оңтүстік қазақстан облысы бойынша салықтық
2005 жылы жалпы салықтар ішінде 74 % -ті заңды
2005 жылы жеке кәсіпкерлерден барлығы болып 764384,8 мың теңге
Кесте Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2005 жылы шағын
№
Аудандар мен қалалар Шағын кәсіпкер.сүбъектілерінен салықтар барлығы
Соның ішінде:
Заңды тұлғалар Олардан Жеке тұлғалар Олардан
патент Оңайтылған деклар. Жеке түрлері Жалпы белгілен.тәртіп.
патент Оңайтыл.
дек. Жалпы тәртіп Жеке түр
лері Біррет.талон Бырың
ғай жер сал.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Байдібек 17851,1 10216,1 469,5 0
2 Ордабасы 143159,6 123968,6 9119,2 681,8 0 114167,6
3 Отырар 25824,7 13627,2 181,7 27,3
4 Қазығұрт 44332,9 29385,1 8740,3 766,3 0
5 Мақтаарл 392213,6 272502,2 7163 2402,5 0 262936,7
6 Сайрам 244330,1 209608,6 22510 0 0
7 Сарыағаш 208397,3 139244,7 3132 2140,2 1284,9 132687,6 69152,6
8 Созақ 13249 6134,8 1320,7 132,1 0
9 Төлеби 75066,2 58153 697
10 Түлкібас 109255,1 86133,1 685 0 0
11 Шардара 56688,7 32994,1 4258 400 0
12 Арыс 60111,6 50268,1 2487,3 1929,6 0
13 Кентау 50779,8 29118,1 225,3 942,6 0 27950,2 21661,7
14 Түркістан 278579,1 197470,9 1657,0 726 0 195087,9 81108,2
15 Шымкент 1691445,9 1412711,9 0,0 49387,1 2294,6 1361030,2
Барлығы 3411284,7 2671536,5 62646 61840,5 3579,5 2543470,5 739748,2 106313
Кесте 16. 2006 жылдың І тоқсанында барлық шағын бизнес
мың теңге
№
Аудандар мен қалалар Шағын кәсіпкер.сүбъектілерінен салықтар барлығы
Соның ішінде:
Заңды тұлғалар Олардан Жеке тұлғалар Олардан
патент Оңайтылған деклар. Жеке түрлері Жалпы белгілен.тәртіп.
патент Оңайтыл.
дек. Жалпы тәртіп Жеке түр
лері Біррет.талон Бырың
ғай жер сал.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 Байдібек 5007,8 3596,8 0 17,9
2 Ордабасы 68106,8 64811,8 0 681,8 0 64130,0
3 Отырар 17038,1 11295,9 0 1,2
4 Қазығұрт 12777,0 9542,5 0 289,5 0
5 Мақтаарл 76346,9 63877,5 0 599,5 0 63278,0
6 Сайрам 50526,7 42780,0 0 0 0
7 Сарыағаш 65374,1 51234,1 0 904,1 0 50330,0 14140,0
8 Созақ 3820,7 1304,2 0 132 0
9 Төлеби 10783,7 6825,0 0
10 Түлкібас 14743,4 12174,0 0 0 0
11 Шардара 6334,4 3574,5 0 323 0
12 Арыс 15565,5 13164,5 0 451,2 0
13 Кентау 10400,7 4405,5 0 326 0 4079 5995,7
14 Түркістан 77334,8 62466,2 0 432,2 0 62034 14868,6
15 Шымкент 2223893,1 2154845,6 0 23943 0 2130902,6
Барлығы 2658053,5 2505897,6 0 29111,4 0 2476786,2 152155,9 42171,2
Соңғы кестелердегі мәліметтерге қарағанда келесі қорындылауды болады:
2004– 2006 жылдың І тоқсанында жалпы шағын бизнеспен айналысатын
2.3. Патент негізіндегі арнаулы салық режимі
Патент негізіндегі арнаулы салық режимін мынадай талаптарға сай келетін:
жалдамалы қызыметкерлердің еңбегін пайдаланбаитын;
жеке бизнес нысанындағы қызыметті жүзеге асыратын;
жыл ішіндегі табысын 1,0 млн. теңгеден аспайтын жеке кәс!пкерлер
Патент негізінде арнаулы салық режимін қолдануға мүмкіндік бермеитін жағдайлар
Патент жеке кәсіпкерге бір күнтузбелік жыл шегінде кемінде бір
Жеке кәсіпкер патент алу үшін бизнес қызыметті жүзеге асыратын
Жеке кәсіпкер лицензиалауға жататын қызыметті жүзеге асырған жағдайда ол
Салық төлеушінің бизнес қызыметті жузеге асыратын орны бойынша салық
Салық органдары өтініш берілгеннен және бюджетке патенттің құны мен
Жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік көрсетілмейінше, патент жарамсыз
Төмендегі кестеде Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша патент негізінде жұмыс
Кесте 17.
Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2003 – 2005 жылдың 1
Мың теңге
Аудандар мен қалалар Заңды тұлғал.жалпы саны Салық сомалары
2003 2004 2005
6 ай 2003 2004 2005
6 ай
1 Байдібек 1 25 17 117,8 469,5 0
2 Ордабасы 52 52 40 11897,8 9119,2 0
3 Отрар 18 10 25 481,4 181,7 0
4 Қазығұрт 16 44 26 1805,3 8740,3 0
5 Мақтаарал 33 36 36 8073 7163 0
6 Сайрам 10 19 41 26026 22510 0
7 Сарыағаш 29 28 11 4402,6 3132 0
8 Созақ 5 2 3 884,1 1320,7 0
9 Төлеби 3 8 6 177 697 0
10 Түлкібас 7 9 36 503 685 0
11 Шардара 6 4 6 8940 4258 0
12 Арыс 14 18 19 465,7 2487,3 0
13 Кентау 1 3 4 72,1 225,3 0
14 Туркестан 5 7 6 9892 1657,0 0
15 Шымкент 0 0 0 0 0,0 0
Барлығы 200 265 276 73737,8 62646 0
Патент негізінде бюджетпен есеп айырысу тәртібі
Патент құнын есептеуде жеке кәсіпкер мәлімделген кірістің 3 проценті
Патенттің құны жеке табыс салығы және әлеуметтік салық түрінде
Жеке кәсіпкерді іс- әрекетке қабілетсіз деп таныған жағдайды қоспағанда,
Нақты табыс патент кезде мәлімделген табыстан асып кеткен жағдайда,
Нақты табыс патент алған кезде мәлімделген табыстан төмен болған
Төменгі 18 кестеде Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2001-2003
Кесте 18.
2003-2005 жылдарда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша патенпен істейтін жеке
мың теңге
Аудандар мен қалалар Жеке тұлғал.жалпы саны
2003 2004 2005
6 ай 2003 2004 2005
3 ай
1 Байдібек 176 158 158 3260 1124 560
2 Ордабасы 320 262 173 4679,8 2417,9 1489,6
3 Отрар 171 137 175 1596,1 1046,1 510,9
4 Қазығұрт 338 152 334 6584,1 3308,3 673,3
5 Мақтаарал 1085 389 389 23174,3 3629,9 1060,5
6 Сайрам 1362 1402 1464 2912,4 3241,8 2512,2
7 Сарыағаш 777 1200 1293 30859,7 17752,7 6337
8 Созақ 243 369 408 6320,2 2502,1 1598
9 Төлеби 338 554 621 4665,8 6831 2290
10 Түлкібас 405 346 201 5329,1 3566,8 225
11 Шардара 216 202 225 3990,1 2890,4 665,1
12 Арыс 297 207 210 8148,1 1597 769,9
13 Кентау 585 544 547 4716,4 5490 2113
14 Туркестан 788 790 890 14178,8 7444,8 2670,9
15 Шымкент 5153 6648 3540 91047,7 43470,2 18695,8
Барлығы 12254 13360 10628 211462,6 68858,4 42171,2
Жоғары кесте деректеріне қарап айтуға болады:
Патентпен істейтін жеке кәсіпкерлердің саны жылдан жылға қарай асуда.
2005 ж. 3 ай ішінде салық сомасы – 42171,2
2.4.Оңайтылған декларация негізіндегі арнаулы салық режімі
Оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режіміне салық
жүзеге асыратын жері бойынша салық органына уәкілетті мемлекеттік орган
Қызыметін әртүрлі аумақтық- әкімшілік бірліктерде орналасқан бірнеше объектілерде жүзеге
Мынадай талаптарға сай келетін шағын бизнес субъектілері:
1) жеке кәсіпкерлер үшін;
жеке кәсіпкердің өзін қоса алғанда, қызыметкерлердің шекті орташа тізімдік
салық кезеңі ішінде шекті табысы 4500,0 мың теңге болса;
Келесі кестеде Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2001-2003 жылдар аралығында
Кесте 19.
2003-2005 3 айында жылдарда Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша оңталған
мың теңге
Аудандар мен қалалар Жеке тұлғалар саны
2003 2004 2005
6 ай 2003 2004 2005
3 ай
1 Байдібек 0 52 59 0 677,3 187,5
2 Ордабасы 0 44 44 0 424,9 180,2
3 Отырар 0 42 43 0 695,4 210,2
4 Қазығұрт 0 232 251 0 2085,7 503
5 Мақтаарал 0 446 494 0 11920,5 4725,1
6 Сайрам 0 116 156 0 1376,1 1146,2
7 Сарыағаш 0 96 104 0 4718 710,9
8 Созақ 0 18 14 0 416,9 156,4
9 Төлеби 0 70 71 0 1703,2 660
10 Түлкібас 0 96 97 0 2004,6 630,5
11 Шардара 0 53 55 0 1113,4 243,3
12 Арыс 0 88 88 0 3426,6 726
13 Кентау 0 76 78 0 3916,5 1511,6
14 Туркестан 0 255 273 0 5916,1 864,1
15 Шымкент 2 474 945 137,8 28463,2 11988,4
Барлығы 2 2431 2772 137,8 68858,4 24443,4
19 Кесте деректері келесіні көрсетуде:
2003 жылы тек Шымкент қаласында оңайтылған декларация негізінде жұмыс
2004 жылдың ішінде оңайтылған декларациямен есептесуді әлі де Шымкент
Жалпы қорындылап атқанда 2004 жылда оңайтылған декларация бойынша жинақталатын
2) заңды тұлғалар үшін;
қызыметкерлердің шекті орташа тізімдік саны салық кезеңі ішінде жиырма
салық кезеңі ішінде шекті табысы 9 000,0 мың
Оңайтылған декларация тәртібімен заңды тұлғалардың 2003-2005 жылдар аралығында Оңтүстік
Кесте
Кесте 20. 2003- 2005 жылдың 3 ай ішінде Оңтүстік
мың теңге
Аудандар мен қалалар Заңды тұлғал.жалпы саны
2003 2004 2005
6 ай 2003 2004 2005
3 ай
1 Байдібек 0 0 3 0 0 17,9
2 Ордабасы 0 5 6 0 681,8 681,8
3 Отрар 0 6 6 0 27,3 1,2
4 Қазығұрт 0 7 13 0 766,3 289,5
5 Мақтаарал 7 16 17 412,3 2402,5 599,5
6 Сайрам 0 0 0 0 0 0
7 Сарыағаш 6 12 13 0 2140,2 904,1
8 Созақ 0 3 3 0 132,1 132
9 Төлеби 0 7 9 0 2305 1010
10 Түлкібас 0 0 0 0 0 0
11 Шардара 0 16 17 0 400 323
12 Арыс 0 12 12 0 1929,6 451,2
13 Кентау 0 18 18 0 942,6 326
14 Туркестан 1 6 8 5,8 726 432,2
15 Шымкент 13 278 303 2091 49387,1 23943
Барлығы 27 386 428 2509,1 61840,5 29111,4
Кесте 20 мәліметтеріне қарағанда төмендегі қорындыларды айтуға болады.
Осы берілген талаптарға сай келмеген жағдайларда немесе арнаулы салық
Жеке кәсіпкердің өзін қоса алғанда, қызметкерлердің шекті орташа тізімдік
Оңайтылған декларация негізінде бюджеттпен есеп айырысу тәртібі.
Салықты оңайтылған декларация негізінде есептеуді шағын бизнес суъектісі салық
Жеке кәсіпкердің табысына мынадай ставкаларда салық салынуы тиіс:
Тоқсандық табысы Ставкасы
1500,0 мың теңгеге дейін қоса алғанда Табыс сомасының
1500,0 мың теңгеден жоғары – 3000 теңгені қоса
3000,0 мың теңгеден жоғары 165,0 мың теңге +
Заңды тұлғалардың табысына мынадай ставкалар бойынша салық салынуға тиіс:
Тоқсандық табысы Ставкалар
1500,0 мың теңгеге дейін қоса алғанда Табыс сомасының 5
1500,0 мың теңгеден жоғары – 3000,0 теңгені қоса
3000,0 мың теңгеден жоғары – 4500,0 мың теңгені қоса
4500,0 мың теңгеден жоғары – 6500,0 мың теңгені қоса
6500,0 мың теңгеден жоғары 535,0 мың теңге + 6500,0
Егер есепті кезеңін қорытындысы бойынша жалдамалы қызметкерлердің орташа айлық
Табыстың шекті мөлшері 9000,0 теңгеден асып кеткен жағдайда, салық
Көзделген түзету қызметкерлердің орташа тізімдік саны салық кезең ішінде
Оңайлатылған декларация тоқсан сайын, есепті салық кезенінен кейінгі айдың
Оңайлатылған декларация бойынша есептелген салықты бюджетке төлеу жеке (корпорациялық)
Салықты есептеу мен төлеудің жалпыға бірдей белгіленген тәртібінен оңайлатылған
Белгіленген талаптарға сай келетін жеке кәсіпкерлер және заңды тұлғалар
Арнаулы салық режимі шағын бизнес субъектілері үшін, төлем көзінен
Салық төлеушінің төлем көзінен салық салынатын табыстарына:
қызметкердің табысы;
біржолғы төлемдерден алынған табыс;
жинақтаушы зейнетақы қорларынан берілетін зейнетақы төлемдері;
дивидендтер, сыйақылар, ұтыста түріндері табыс;
стипендиялар;
жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша табысы жатады.
Егер осы кодексте өзгеше көзделмесе, салық агенттері жеке табыс
Егер осы Кодексте өзгеше көздемесе, салық агенттері салық төлеушілердің
Шаруа (фермер) қожалықтарына арналған арнаулы салық режимі біріңғай жер
Ауыл шаруашылық өнімдерін өндіруші заңды тұлғаларға арналған арнаулы салық
1) жерді пайдалана отырып, ауылшаруашылық өнімдерін өндіру, өзі өндірген
2) толық кезеңді (төлді өсіруден бастап) мал шаруашылығы мен
Біріңғай жер салығын төлеушілер шаруа (фермер) қожалығының басшысын және
Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығын есептеу қызметкердің табысы
15- еселенген жылдық есептік көрсеткішке дейін Салық салынатын сомасынан
15- еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 40 – еселенген жылдық
40 – еселенген жылдық есептік көрсеткіштен 600-еселенген жылдық есептік
600-еселенген жылдық есептік көрсеткіштен және одан жоғары 600 –
Жеке табыс салығының сомасы Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мөлшерде
Адвокаттардың және нариостардың табыстарына 10 проценттік ставка бойынша салық
Жинақтаушы зейнетақы қолдарына міндетті зейнетақы жарналарын есептеу
Егер ұйым күнтізбклік жылдың аяғына дейін таратылса, қайта ұйымдастырылса,
Егер күнтізбелік жыл басталғаннан кейін құрылған ұйым осы жылдың
Төлемақы төлеушілер арнаулы су пайдалану орны бойынша салық органдарына
Төлемақы төлеушілер ағымдағы төлемдер сомасының есеп-қисабын, шаруа (фермер) қожалықтарына
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы (бұдан әрі –төлемақы) ҚР-ның
Арнайы табиғат пайдалануқоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган беретін
Қоршаған органы белгіленген тәртіппен ресімделмеген рұқсат бойынша ластау белгіленген
Қоршаған органы қорғау саласындағы аумақтық уәкілетті органдар тосқан сайын,
Арнайы табиғат пайдалану тәртібімен ҚР- ның аумағында қызметін жүзеге
Шаруа (фермер) қожалықтарына және ауыл шаруашылық өнімін өндіруші заңды
ағымдағы салық кезеңінің 1 қантарынан 1-қазанына дейінгі кезең үшін
1 қазаннан 31 желтоқсанға дейінгі кезеңі үшін есептелген сомалар
Артық төленген төлемақы сомасы осы төлем бойынша өсім пұлдар
ағымдағы салық кезеңінің 20 қазанынан кешіктерілмейтін мерзімде 1 қаңтардан
есепті кезеңнен кейінгі салық кезеңінің 20 наурызынан кешіктерілмейтін мерзімде
Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша 2005 жылдың 1 қантарына Салық
ІІІ. Шағын бизнесті салық салуды дамыту проблемалары
3.1. Шағын бизнесті дамытудың қажеттілігі мен мемлекеттік қолдаудың негізгі
Бизнес қызметтінің табыс критерийіне болып кісіпорындарынның жеткілікті пайда және
экономикалық факторлар – 47,4%,
қаржылық қиыншылықтар – 38,4%,
бизнес тәжірибенің болмауы – 7,1%,
бизнес ниеттің жаман болуы – 3,4%,
басқалар – 3,7%.
Банкротқа ұшырау себептері сыртқы және ішкі де сипатқа ие
Стратегиялық сипаттағы қателіктер
Жалпы менеджмент проблемалары
Қаржы есептік жүйе мен тәжірибедегі кемшіліктер.
Осы бағыттардың әрқайсысын 1.15 кестеде жете, толық қарастырамыз.
Қазіргі зерттеулерде бизнес сәтсіздігінің не екендігін дәл түсіндіретін бір
Кесте 21
Кәсіпорындардың банкротқа ұшырау себептері:
Маркентингтік мүмкіндіктерді жете бағаламай алмау
Маркетингті тек жақындағана көруі
Жобанын үлкен болуы
Басшының шеберлігінің жетіспеушілігі және жаңалықтардың еңгізілмеуі
Қаржы менеджментінің жетіспеушілігі
Баға құрылуындағы стандарттардың болмауы
Егер фирма тапсырыс берушілердің, акцонерлердің, жұмысшылардың, жеткізушлердің және
Банкротқа үшыраумен байланысты.
Алдағы залалдардың алдын алу мақсатымен.
Қажетті нәтижені ала алмау себебіне байланысты, мысалы, салынған
Зейнеткерлік жасқа жетуге немесе денсаулық жағдайына байланысты кету, пайда
Қазақстан экономикасының нарық қатынастарына өтуі ең басынан жаңа кәсіпкерлер
Бұл келесі факторлармен түсіндіріледі:
әлеуметтік – экономикалық,
саяси,
құқықтық,
психологиялық,
кадрлық,
ұйымдастырушылық.
Ұйымдастырушылық реттегі факторларға жаңа фирманы тіркеу мен кезіндегі бюрократикалық
Осыған байланысты көптеген кәсіпорындардың жабылып қалуы кездейсоқтық емес, ал
Кесте 22
Кәсіпорын қызметінің тоқталу себептері
Кәсіпорын қызметінің тоқтатылу себептері Кәсіпорындар саны Жалпы кәсіпорындар санындағы
Банкротқа ұшрау 179 3,4
Алдағы залалдардың алдын алу 415 8,0
Қалаған нәтижесін ала алмау 267 5,1
Зейнеткерлікке немесе деңсаулық жағдайына байланысты кету 126 2,4
Пайда табу мақсатымен сату 916 17,6
Белгсіз себептермен 329 6,3
Бизнестегі сәтсіздікке алып келген басқа себептер 277 5,3
Бизнестегі сәтсіздіктерге байланысты емес басқа себептер 34 0,7
Қорытынды: сатылға және жабылған кәсіпорында саны 2543 48,9
Жұмыс істеуін жалғастырып жатқан кәсіпорындар саны 2653 51,1
Бизнесті бастаған кәсіпорындардың жалпы саны 5196 100
Кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау мынадай аса маңызды бағыттары
-кәсiпкерлiктi қолдау және дамыту саласында мемлекеттiк саясаттың нормативтiк-құқықтық негiзiн
-кәсiпкерлiкке қолдау көрсетудiң мемлекеттiк саясатын ұйымдық және
-кәсiпорындар қызметкерлерiнiң әлеуметтiк қорғалуы мен қауiпсiздiгi;
-кәсiпкерлiктi дамыту үшiн жайлы қоғамдық пiкiр қалыптастыру;
-аймақтарды кәсiпкерлiк инфрақұрылымын дамыту;
-кадрлар даярлау;
-ақпаратпен қамтамасыз ету;
-кәсiпорындардың өндiрiстiк қызметiн жетiлдiру;
-салық саясатын жетiлдiру;
-кәсiпкерлiкте жеке меншiк және басқа инвестициялар үшiн жеңiлдiктер жүйесiн
-инвестициялық бағдарламалар құру;
-мемлекет тарапынан несиелендiру.
Кәсiпкерлiкке қолдау көрсету құрылымы деп бұл жағдайда шағын кәсiпкерлiктiң
Кәсiпкерлiктi қаржы-несие қолдауы мынадай негiзгi бағыттарды ұштастыруы тиiс:
-салық жеңiлдiктерiн беру және қолайлы инвестициялық ақуал жасау;
-кәсiпорындарға тiкелей қаржылай қолдау көрсету.
Кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң инвестициялық қызметiне қаржы- несиелiк қолдау көрсету мыналар
-кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң мемлекеттiк инвестициялық бағдарламаға қатысуы;
-кәсiпкерлiктi қолдау жөнiндегi қорлар мен басқа да мамандандырылған институттардың
-коммерциялық банктер мен басқа да қаржы институттары үшiн жеңiлдiктер
-тиiмдiлiгi жоғары инвестициялық жобаларды жүзеге асыру үшiн кәсiпкерлiк субъектiлерiне
Қаржы –несиелiк қолдау көрсететiн инфрақұрылымды одан әрi дамыту:
-кәсiпкерлiк субъектiлерiне мемлкеттiк және муниципалдық қорлар арқылы қаржы-несиелiк қолдау
-несие кооперативтерiнiң өзара сақтандыру жүйесiн дамыту;
-қорлар мен кәсiпкерлер бiрлестiгiнiң инвестицияларды қаржыландыру көздерiн iздеу, бизнес
«Қазақстан –2030 « стратегиясында бiз экономикамызда банктер мен
Инфрақұрылым кәсiпорындарының кәсiпкерлiкке қолдау көрсетудiң елеулi салаларын қамтитын тармақты
3.2. Шағын бизнеске салық салуды жетілдірудің негізгі бағыттары
ҚР шағын бизнесті қолдау мақсатында міндетті түрде салық салуды
Салықты салу жөнiнде мыналар Ұсынылады:
-салық салу туралы заңдарда тiкелей қолданылатын нормалар
-салық айыппұлдары мен санкциялар тұрлерiндегi барлық түсiмдердi тиiстi бюджеттерге
-салық органдарының салық салу мәселелерi бойынша түсiнiктеме беру мiндеттерi
-өндiру жөнiнде нысаналы саясат жүргiзу.
Ел басының қатысуымен болған кәсiпкер форумында
кәсiпкерлiктiң заңдылық базасын жетiлдiру;
салықтан жалтаруды, салық төлемеуге тосқауыл болу;
мемлекеттiк тiркеуден өткiзу жүйесiн жетiлдiру;
шағын кәсiпорындар үшiн заң жобасын даярау;
несие беру жүйесiн дамыту;
-кәсiпкерлiктi құқытық, салықтық және де басқа тексерулерде мараторий жарияллау;
-кәсiпкерлiк қызметтегi ғылыми техникалық прогрестi жетiлдiру;
-жергiлiктi кәсiпкерлiктi дамытуды жергiлiктi әкiмдердiң қадағалауы;
-кәсiпкерлiк бүгiнгi елдiң саяси жағдайына араласуы.
2003-2005 жылдың бюджетi ауыл үшiн басымдықты сипатта болуға тиiс.
Кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау мынадай аса маңызды бағыттары
-кәсiпкерлiктi қолдау және дамыту саласында мемлекеттiк саясаттың нормативтiк-құқықтық негiзiн
-кәсiпкерлiкке қолдау көрсетудiң мемлекеттiк саясатын ұйымдық және
-кәсiпорындар қызметкерлерiнiң әлеуметтiк қорғалуы мен қауiпсiздiгi;
-кәсiпкерлiктi дамыту үшiн жайлы қоғамдық пiкiр қалыптастыру;
-аймақтарды кәсiпкерлiк инфрақұрылымын дамыту;
-кадрлар даярлау;
-ақпаратпен қамтамасыз ету;
-кәсiпорындардың өндiрiстiк қызметiн жетiлдiру;
-салық саясатын жетiлдiру;
-кәсiпкерлiкте жеке меншiк және басқа инвестициялар үшiн жеңiлдiктер жүйесiн
-инвестициялық бағдарламалар құру;
-мемлекет тарапынан несиелендiру.
Кәсiпкерлiктi қаржы-несие қолдауы мынадай негiзгi бағыттарды қалыпастыруы тиiс:
-салық жеңiлдiктерiн беру және қолайлы инвестициялық ақуал жасау;
-кәсiпорындарға тiкелей қаржылай қолдау көрсету.
Салықты реттеу жөнiнде мыналар ұсынылады:
-салық салу туралы заңдарда тiкелей қолданылатын нормалар
-салық айыппұлдары мен санкциялар тұрлерiндегi барлық түсiмдердi тиiстi бюджеттерге
-салық органдарының салық салу мәселелерi бойынша түсiнiктеме беру мiндеттерi
Қорытынды
Мен, дипломдық жұмысымда бұл тақырыпты зерттеу арқылы шағын бизнес
Жұмыстың бірінше бөлімінде ҚР шағын бизнестің дамуының теориялық негіздері
Шағын бизнестің басты ерекшелігі- кірістерге қатысуымен және жұмыспен қамтылғандықты
Бізде шағын бизнес түсінігі дәстүрлі түрде бірінші кезекте шағын
Шағын бизнес субъектілері салықтарды есептеу мен төлеудің, сондай-ақ олар
жалпыға бірдей белгіленген тәртіп;
біржолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі;
пәтент негізіндегі арнаулы салық режимі;
оңайлатылған декларация негізіндегі арнаулы салық режимі.
Бұл талап базарларда (жалдау шарттары бойынша базарлар
Салықтарды есептеу мен төлеудің жалпыға бірдей белгіленген тәртібіне ауысқан
Салықты салу жөнiнде мыналар Ұсынылады:
-салық салу туралы заңдарда тiкелей қолданылатын нормалар
-салық айыппұлдары мен санкциялар тұрлерiндегi барлық түсiмдердi тиiстi бюджеттерге
-салық органдарының салық салу мәселелерi бойынша түсiнiктеме беру мiндеттерi
-өндiру жөнiнде нысаналы саясат жүргiзу.
Дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей қоғамды жетелдіретін және байлыққа алып
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Заңдық – нормативтік актілер және статистикалық материалдар
N 154 Қазақстан Республикасының 1992 жыл 4 -шілдедегі
Қазақстан Республикасының 1997 ж. 5- науырыздығы " Қазақстан Республикасында
Қазақстан Республикасының 1995 ж. 5- науырыздығы " Бағалы қағаздар
Қазақстан Республикасының меншік туралы заңы (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің
Қазақстан Республикасының ӘМ –ің 1996 жылғы 27- қарашадағы
" Қазақстан Республикасы Әділет Министірлігінің органдарымен заңды тұлғаларды тіркеу
6.1996 ж. 19- қарашада ҚР МК бекіткен " Заңды
7.1994-1996 жж арналған ҚР-ның 1997 ж. ҚР –дағы бизнесті
8.ҚР шаруашылықпен айналысудың жаңа түрлерін дамыту. Қазақ ақпарат орталығы.
9.1996 ж. қантар-желтоқсан Қазқастанның әлеуметтік экономикалық жағдайы. ҚР мемстаткомитеті
10. ҚР Президентінің 1997 ж. 13 наурыздағы " Шағын
11. ҚР Президенттінің 1995 ж. 5- қазаңдағы " Өндірістік
Монографиялармен публикациялар
1. Ашимбаев Т.А. Экономика Казахстана на пути к рынку:
2. Бабакулов К.Б. Государственное регулирование региональной экономики Казахстана.Диссертация на
3. Балабанов И.Т. Основы финансового менеджмента. Как управлять капиталом
4. Бектемисова С.Ю. Формирование частного предпринимательства в условиях
5.Как профессионально составить бизнес-план : Рекомендации для биөнес менов-
Клинкин С.И. Правовые формы предпринимательства в Республике Казахстан –
Комаров С.,Нурумов А. Большие проблемы малого бизнеса (О проблемах
Кошенов А.К. Казахстан на пути крынку – Алматы:Ғылым, 1991.
Карагусова Г. Налоги: сущность и практика пользования-Алматы, Қаржы-қаражат,2000 ж.
Салық-бюджеттің қайнар көзі.Заң газеті,1999 ж.,3 желтоқсан
Салық және бюджет саясаты. Қазақстан ХХІ ғасырға жол, 2002
Мусинов С.М.Налоги с населения РК. Алматы,Қаржы-қаражат,2000 ж.
1
35
1

Ұқсас жұмыстар

Шағын кәсіпкерлікке жалпы түсінік

Шағын бизнестің экономикалық мәні мен маңызы және ерекшеліктері

Қазақстан Республикасында шағын жəне орта бизнестің дамуы

Қазақстанда шағын және орта бизнестің дамуындағы салық салу ерекшеліктері

Шағын кәсіпкерлікті құрудың шетелдік тәжірбиелері

Пәннің оқу-әдістемелік кешені Бизнесті моделдеу туралы ақпарат

Қазақстан Республикасындағы шағын бизнестің дамуы

Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің экономикалық әлеуеті

Шағын және орта бизнес кәсіпорындағы қаржылық менеджментінің қаржылық көрсеткіштерін талдау