Банктік тәуекелдің деңгейі

ЖОСПАР
Кіріспе 2
І.Несиелік тәуекелдердің пайда болуы және олардың
1.1 Банктік тәуекелдердің пайда болу көздері
1.2 Банктік тәуекелдерді топтаудың критерийлері мен
1.3 Банктік тәуекелдерді бағалау әдістері 7
1.4 Коммерциялық банктердің тәуекелдерді басқару және
Қорытынды 13
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 14
Кіріспе
Тәуекел адам іс-әрекетінің кез-келген саласында көрініс
Кез келген кәсіпкерлік іс тәуекелмен байланысты,
Бүгінгі таңда банктер операциялардың көптеген жаңа
Нарықтық жағдайда банктік тәуекелдер жоғары деңгейде
Бұл жұмыстың мақсаты банктік тәуекелдердің теориясына
Менің жұмысымның негізгі мақсаты - банктік
Осы мақсатты орындауға байланысты келесідей мәселелер
> Тәуекелдердің пайда болу факторларын анықтау;
> Қазақстан жағдайында
Шетелдегі банктердің тәуекелдерді басқаруына талдау жасау;
Отандық және шетелдегі банктік тәуекелдерді басқару
І.Несиелік тәуекелдердің пайда болуы және олардың
1.1 Банктік тәуекелдердің пайда болу көздері
Тәуекелдің тұжырымдамасы адамзатқа ежелден-ақ таныс. Өйткені
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, банк үшін
Тәуекелдің пайда болуының үш көзін атап
1. Нарықтық тәуекел деп әр түрлі
а) Проценттік тәуекел — ағымдағы
b) Валюталық тәуекел - валюта
с) Инвестициялық тәуекел
2. Контрагент тәуекелі немесе несиелік тәуекел
3. Басқару немесе менеджмент тәуекелі. Ол
а) Оперативтік тәуекел — банктің кейбір
b) Стратегиялық тәуекел - банк қызметінің
Тәуекел деңгейіне әсер ететін факторларды ішкі
Жоғарыда келтірілген факторлар келесі жиі кездесетін
Өтімділік тәуекелі активтерді тез арада ақшаға
Проценттік тәуекел нарықтағы проценттік ставканың ауытқуымен
Несиелік тәуекел қарыз алушының өз міндеттемелерін
Нарықтық немесе инвестициялық тәуекел бағалы қағаздардың
Саяси тәуекел мемлекеттегі саяси жағдайдың тұрақтылығымен
Валюталық тәуекел валюталық бағамның жоспарланған деңгейдегі
Операциондық тәуекел төлемдерді жүргізу барысында немесе
Экономикалық тәуекел өндіріс салаларында және қаржы
Келеңсіз жағдай тәуекелі табиғи апаттармен немесе
Банк өзінің іс-әрекеттері нәтижесінде тәуекелдердің сан
1.2 Банктік тәуекелдерді топтаудың критерийлері мен
Осылайша банктік тәуекелдердің түрлерін жіктеу мақсатында
коммерциялық банктің түрі немесе мамандану саласы;
банктік тәуекелдің пайда болу немесе ықпал
банк клиенттерінің құрамы;
тәуекелділікті есептеу әдістері;
банктік тәуекелдің деңгейі;
тәуекелді уақыт тұрғысынан үлестіру;
тәуекелді есепке алу сипаты;
8. банктік тәуекелді басқару мүмкіндігі.
1. Коммерциялық банктердің түрлері немесе мамандану
Коммерциялық банктердің түрлері.
Маманданған
салық
әмбебап
Товарлық:
инновациялық;
инвестициялық;
ипотекалық;
депозиттік;
клирингтік. Салық:
ауылшаруашылық;
өндірістік;
құрылыстық. Функционалдық:
биржа;
сақтандыру;
трасталық;
кооперативтік;
комуналдық.
Нарықтық:
аймақтық;
аймақаралық;
трансұлттық.
Маманданған банктердің қызметі белгілі бір қызметті
2. Банктік тәуекелдердің пайда болу немесе
Банктік тәуекелдердің пайда болу немесе ықпал
Мұндағы негізгі ерекшелік сыртқы тәуекелдердің басқарылатын
Ал әкімшілік тәуекелдерге құрылымдық баскару, ынталандыру,
3. Банк клиенттерінің құрамы.
Клиенттің құрамына байланысты әр банк тәуекелді
Кіші және орта қарыз алушылар немесе
Ал ірі кәсіпорындар керісінше, нарықтағы сұраныстың
Бірақ мұндай кәсіпорындардың меншікті капиталы үлкен
Меншікке қатысына байланысты банктің клиенттері немесе
4. Тәуекелді есептеу (талдау) әдістері. Тәуекелді
Тәуекелді талдау кезінде бір бірімен тығыз
5. Банктік тәуекелдің деңгейі. Банктік тәуекелдің,
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің 2002 жылдың
6. Тәуекелді уақыт тұрғысынан үлестіру. Нарық
Уақыт тұрғысынан қарастырсақ тәуекелдер ағымдағы, келешектегі
7.Тәуекелді есепке алу сипаты. Есепке алу
8.Банктік тәуекелдерді басқару мүмкіндігі. Баскару мүмкіндігіне
1.3 Банктік тәуекелдерді бағалау әдістері
Банктік тәуекелдерді бағалау кезінде тәуекел туралы
Банктік тәуекелді бағалаудың келесідей әдістері мен
Value at Risk (VaR) моделі.
Ағылшын тілінен аударғанда тәуекелге ұшыраған сома
• Параметрлер әдісі;
• Тарихи модельдеу әдісі;
• Монте-Карло әдісі;
Параметрлер әдісінде портфель базистік активтерге бөлінеді.
Тарихи әдіс - активтер құнының бұрындағы
Монте-Карло әдісі - портфельге кіретін активтердің
«АЛЬФА-БЕТА» моделі:
«Альфа-бета» моделі бойынша қаржы құралдары құнының
Р = α + ßΔІ
α - құрал құнының тұрақты өсімі;
ß- құрал құнының индекстелген сызықтық тәуелділік
ε - жүйелік емес тәуекелдерді сипаттайтын
«Gap» әдісі:
Gap дегеніміз проценттік ставканың өзгеруіне тәуелді
Gap -тің көлемі төмендегі формула бойынша
G= а - п = Пп
а - өзгермелі ставкамен есептелетін активтердің
п - өзгермелі ставкамен есептелетін пассивтердің
Ап - тұрақты ставкамен есептелетін активтердің
Пп - тұрақты ставкамен есептелетін пассивтердің
1.4 Коммерциялық банктердің тәуекелдерді басқару және
Банк үшін тәуекелдерді басқару өте маңызды
Тәуекелдің жоғары деңгейімен сипатталатын банк қызметтерінің
Банктік тәуекелдерді басқару жүйесі нақты шаралар
диверсификация;
нәтижелер туралы қосымша ақпараттарды алу;
лимиттеу;
өзін-өзі сақтандыру;
хеджирлеу;
сапаны басқару;
1.Диверсификациялау арқылы банктік операциялардың бір түріне
а) Тартылған қаражаттың диверсификациясы:
• мерзімі бойынша;
• тартылу түрлері бойынша (заңды тұлғалардың
• тартылу көздері бойынша (сала, клиенттердің
б) қолданылатын құралдардың диверсификациясы:
• активтер портфелінде төлем құралдары көп
с) қалыптастырылған портфельдің диверсификациясы:
• мерзімі бойынша: көбінесе
• қарыз алушылар бойынша: ссудалық портфельде
2. Сақтандыру. Мейлінше, тәуекел деңгейі бар
Хеджирлеу. Қаржылық құралдарды сату-сатып алу бойынша
Өзін-өзі сақтандыру. Банктің ссуда бойынша үмітсіз
Лимиттеу-банктік тәуекелдерді шектеу мақсатымен партнерлар, құралдар
Шектеудің келесідей көп тараған түрлері бар:
• әр контрпартнерлармен операциялар бойынша
• әр құрал, актив түрі,
• бір қарыз алушыға минималды
• баланстан тыс міндеттемелердің минималды
• келесі күнге қалдыруға мүмкін ашық
• банктің әр бөлімшесі, әр құралы,
6. Нәтижелер мен
• банктің клиенттері, банктің қауіпсіздік бөлімшесінің
7. Сапаны басқару - тәуекелді басқарудың
Несиелік тәуекелді басқару. Банк үшін несиелік
Банктердің несиелік тәуекелі негізінен екі тәуекелден
Банктегі несиелік тәуекелдің деңгейі келесідей факторларға
• Ұзақ мерзімді приоритеттердің болмауы немесе
• Банктердің жаңадан пайда болған
• Жағымсыз конъюнктуралық өзгерістермен сипатталатын географиялық
аймақтар мен салалардағы банк клиенттерінің көп
• Қамтамасыз етілмеген несиелер, күмәнді несиелер,
нашар клиенттерге берілген несиелердің үлес салмағының
• Нарықтың жаңа сегменттеріндегі банк іс-әрекетінің
Әр банк өзінің несиелік саясатын жеке
Банктің несиелік саясаты үш бөліктен тұрады:
• Қарыз алушының әрекет қабілеттілігін тексеру.
Қарыз алушының репутациясын тексеру, яғни қарыз
Кәсіпорынның меншікті капиталының көлемі. Дамыған мемлекеттерде
Нарықтық конъюнктураның жағдайы. Ұзақ мерзімді несиелендіру
Міндетті түрде қарыз алушының негізгі қаржылық
Несиелендіру процесінің екінші кезеңі клиент іс-әрекетінің
а) Жылдық, тоқсандық
b) Тауарлы
с) Қарыз алушының
d) Қарыздың толығымен өтелуіне дейін қарыз
Үшінші кезеңде қарыз алушы несиені өтейді.
Несиелік тәуекелді басқарудың тәжірибеде ең көп
• Банк, клиент іс-әрекеті туралы
• Қарыз алушының жеке басының
• Қарыздың нақты сомасы мен қайтарылу
• Нарықтық конъюнктураның жағдайы. Ұзақ мерзімді
• Міндетті түрде қарыз алушының негізгі
Несиелендіру процесінің екінші кезеңі клиент іс-әрекетінің
а) Жылдық, тоқсандық және айлық
b) Тауарлы материалдық қорлардың, дебиторлық және
с) Қарыз алушының өндірген өнімінің өткізілу
d) Қарыздың толығымен өтелуіне дейін қарыз
Үшінші кезеңде қарыз алушы несиені өтейді.
Несиелік тәуекелді басқарудың тәжірибеде ең көп
• Банк, клиент іс-әрекеті туралы статистикалык
• Қарыз алушының
тәуекелдерді бағалау;
• Қарыздың нақты сомасы мен қайтарылу
• Несиені сақтандыру;
• Қайтарылмаған қарыздарға байланысты арнайы
• Тәуекел деңгейі жоғары болса,
• Несиелік тәуекелді диверсификациялау;
• Несие беруге байланысты келісім
Несиелік процесс кезінде қарыз алушының несие
1 . қаржыландыру
несиені өтеу кезеңдерін талдау;
тәуекелдерді талдау;
менеджмент деңгейін талдау;
қаржылық тұрақтылығын талдау: коэффиценттерді талдау және
кепілдіктің жеткіліктік дәрежесін талдау.
Несиелік тәуекелді бағалаудың қорытынды нәтижелері болып
Несиелік тәуекел бойынша жеке бір операция
ЕL = СЕ*РD*SL , мұндағы
ЕL - күтілген шығындар;
СЕ - тәуекелмен байланысты сома;
РD - дефолттың ықтималдығы;
SL - дефолт кезіндегі шығындардың көлемі.
Несие беруге байланысты күтілмеген шығындар сомасы:
UEL = CE * SL
UEL — күтілмеген шығындар;
СЕ — тәуекелмен байланысты сома;
SL - дефолт болган жағдайдағы шығындар;
Әлемдік тәжірибеде несиелік тәуекелді бағалаудың екі
несиелік инспекторлар мен сараптаушылардың субъективті қорытындысы;
автоматтандырылған скоринг жүйесі.
Скоринг математикалық немесе статистикалық модель болып
Коммерциялық банктік несиелік тәуекелін есептеу келесідей
К3=Кp* (R1+R2+…+Rn)*Е:К сал
Мұндағы,
К3 - банктің жеке клинтінің тәуекелділік
Кр - клиенттің несиелік қабілетін, нарықтағы
R1,… Rn – осы несиелік операциямен
Ксал - несиені алушы төлеген несиелердің
Е – банктің осы клиент үшін
Қорытынды
Соңғы жылдары Қазақстанның екінші деңгейлі банктері
Әр банк өзінің қызмет ету саласына
Банк үшін тәуекелді басқару ең маңызды
Банктік тәуекелдердің түрлерін жіктеу мақсатында тәуекелдерді
1. коммерциялық банктің түрі мен мамандану
4.тәуекелділікті есептеу әдістері;
5.банктік тәуекелдің деңгейі;
6.тәуекелді уақыт тұрғысынан үлестіру;
7.тәуекелді есепке алу сипаты;
банктік тәуекелді басқару мүмкіндігі.
Банк ісінде тәуекел деп банктің табысы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Г.С. Сейткасымов «Банковское дело»- Алматы:
2. Н.Рамазанов – Банковский сектор Казахстана.
3. Банковское дело /под. ред В.И.Колесникова,
4.Вальравен К.Д. Управление рисками в коммерческом
5. Хандурев А.А. Управление рисками банков
6.С.Б. Мақыш «Коммерциялық банктердің операциясы».- Алматы-2002ж
7.Панова Г.С. «Кредитная политика комбанка» .-М.-1997
8.Тлеукулова Г. Организация взаимодействия головного банка
9. Поляк «Финансовый менеджмент»
10 .Питер С. Роуз «Банковский менеджмент
11.Овчаров А.О. Организация управления рисками в
14

Ұқсас жұмыстар

Несиелік тәуекелдердің пайда болуы және олардың жіктелінуі

Банктік тәуекелдердің Қазақстанның банктік жүйесінде қолданылуы мен басқарылуының теориялық аспектілерін анықтау және тәуекелдерді басқаруда шетелдік тәжірибе мен отандық тәжірибе

Несиелік тәуекелдерді басқару есебі

Тәуекелдің деңгейі

Банктік қызмет бабындағы тәуекелділіктер

Банктердегі тәуекелдерді басқаруды ұйымдастыру және тәукелді бағалау әдістері

Банктік тәуекелдердің экономикалық мәні

Несиелік тәуекел

Банктегі несиелік тәуекелділік. «Алматы сауда қаржы банкі» акцонерлік қоғамының несиелік қызметіне талдау