Ақтаудағы Маңғыстау эксперименттік ботаникалық бағы
ЖОСПАР:
1.Кіріспе........................................................................................................2
2.Қазақстанның ерекше қорғалатын аймағының жалпы сипаттамасы....5
3.Ерекше қорғалатын аймақтағы табиғи мен зоологиялық саябақтар,
табиғат ескерткіштері мен ботаникалық бақтардың бір-бірінен ерекшкліктері және
4.Қазақстандағы қорықтардың қазіргі жағдайы, олардың табиғат қорғау ролі
5.Қорытынды...............................................................................................25
Кіріспе
Халық санының өсуіне байланысты барлық негізгі табиғи бірлестіктердің
Кез келген мемлекеттің ерекше қорғалатын территорияларды құрып, дамыту
оның территориясындағы барлық негізгі географиялық аймақтар мен өңірлердің
жүйелі топтастырылғын деңгейдегі биологиялық ресурстарды, топырақты енгізе отырып,
Мұны арттыру үшін ең дұрыс шара қорықтар мен
Табиғатты қорғаудың маңызды формаларының бірі – ерекше қорғауға
Қорықтар – табиғатты қорғаудың бір түрі. Қазіргі кезде
Қазақстанда екі ұлттық бақ құрылған: Баянауыл және Алтынемел.
Қорықтар – толық қорғаудың жетілдірілген түрі, себебі, оған
Табиғи тіршілік ортасын қорғайтын категориалардың біріне табиғи (ұлттық)
Табиғи тіршілік орталарын қорғаудың әр түрлі формалардың ішінен
Табиғат – адам баласының тіршілік тынысы әрі таусылмас
Адам баласының саны артқан сайын табиғат байлықтарын пайдалану
Табиғат қорғау дегеніміз – тірі (өсімдіктер әлемі мен
Табиғат қорғаудағы негізгі мақсат – оның байлығын тиімді
Соңғы жылдары елімізде табиғат қорғау мәселеіне үлкен мән
Қазақстанның ерекше қорғалатын аймағының жалпы сипаттамасы
Қорықтар – бұл табиғат объектірлерін қорғаудың ең жоғарғы
Шындығында да, кең байтақ республикамызда қорықтардың жетіспеуі кімді
Осы орайда Қазақстан қорықтары республикамыздың табиғат байлықтарын қорғау
Ерекше қорғауғу алынған территориялар
Халық санының өсуіне байланысты барлық негізгі табиғи бірлестіктердің
Кезкелген мемлекеттің ерекше қорғалатын табиғи территорияларды құрып, дамыту
оның территориясындағы барлық негізгі географиялық аймақтар мен өңірлердің
жүйелі топтастырылған деңгейдегі биологиялық ресурстарды, топырақты енгізе отырып,
Мұны арттыру үшін ең дұрыс шара қорықтар мен
Табиғатты қорғаудың маңызды формаларының бірі – ерекше қорғауға
Қорықтар – табиғатты қорғаудың бір түрі. Қазіргі кезде
Қазақстанда екі ұлттық бақ құрылған: Баянауыл және Алтынемел.
Қорықтар – толық қорғаудың жетілдірілген түрі, себебі, оған
Белгілі бір шаруашылық жұмыстарын жүргізе отырып, табиғаттың ерекше
Табиғи тіршілік ортасын қорғайтын котигориялардың біріне табиғи (ұлттық)
Табиғи тіршілік орталарын қорғаудың әр түрлі формаларының ішінен
Арқар - Қазақстанның таулы жерлерін (Жоңғар Алатауын, Тарбағатай,
ЗООЛОГИЯЛЫҚ САЯБАҚТАР
Біз табиғат жағдайлары әртүрлі аймақтардан тұратын өлкемізде жануарлардың
Қалалардың өсіп, адамдардың табиғатпен етене араласуы қиындаған қазіргі
Біздің республикамызда Алматы, Қарағанды және Шымкент қалаларында
Алматы зоологиялық сабағы 1937 жылы 8 қарашада (Ұлы
Келешекте Алматы зоологиялық сабағының аумағы 150 га-ға
Алдағы уаытта аң-құстар мекендейтін бұл аймақта жерімізде тіршілік
ТАБИҒИ САЯБАҚТАР
Көрікті ландшафтыларды, табиғи кешендерді қорғаудың бұл формасы біздің
Қазіргі кезде Қазақстанда 7 мемлекеттік ұлттық табиғи саябақ
Алтынемел ұлттық табиғи-тарихи саябағы. Ұлттық табиғи-тарихи саябақтар –
Баянауыл мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы. Павлодар облысындағы Баянауыл
Орталық Қазақстанның бұл оазисінің Сабындыкел, Жасыбай мен Торайғыр
Қайталанбас көркі бар Баянауыл өлкесі табиғаттың тамашалаушылардың легі
Қарқаралы мемлекеттік ұлттық табиғи саябағы. Соңғы жылдары Қарқаралы
Өлкемізде Баянауыл, Қарқаралы сияқты «жер жаннаты» аталған жерлер
ТАБИҒАТ ЕСКЕРТКІШТЕР
Кең байтақ даламызда бір кездері мекендеген, бірақ бертін
Сондықтан табиғатымыздың мұндай баға жетпес байлығы – табиғат
Табиғат ескеркіштері саналатын алып мамонт пен қатар тіршілік
Қазіргі кезде елімізде республикалық маңызы бар 26 табиғат
«Жетісу маржаны» аталып кеткен Шарын шаған тоғайы Алматы
Көптеген жылдар ішінде небір сұрапыл геологиялық кезеңді басынан
Шындығын да бұл жердің ауа райы тоғай өсімдіктеріне,
Ескерткіш болып жарияланып, қорғауға алынғанға дейін Шарын тоғайы
Тек «табиғат ескерткіші» болып жарияланғаннан кейін ғана өрттен,
Табиғат ескерткіштерінің бірі – Павлодар қаласының орталығындағы «Қазқонақ».
Басқа жануарларға қарағанда гиппарион жылқысының сүйегі басым болғандықтан,
Мұнда тіршілік еткен керік қазіргі Африка керігіне ұқсағанымен,
Павлодар гиппарион фаунасы өкілдерінің арасына жыртқыш жануарлардың сүйектерін
Аталған табиғат ескерткіштеріне қарағанда Шыңтүрген шыршалары атты табиғат
БОТАНИКАЛЫҚ БАҚ
Қалаларда ірі-ірі өнеркәсіп орталықтарында көгалдандыру мәселесіне көп көңіл
Алматыдағы Бас ботаникалық бақ
Ақтаудағы Маңғыстау эксперименттік ботаникалық бағы
Жезқазғандағы Жезқазған ботаникалық бағы
Шығыс Қазақстан облысының Риддер қаласындағы Алтай ботаникалық бағы
Алматы облысының Бақанас ауылындағы Іле ботаникалық бағы
Олар –дүние жүзі өсімдіктер әлемі ресурстарын зерттеудегі көптеген
Алматыдағы Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының Бас ботаникалық
Бас Ботаникалық Бақтың аумағында қазір өсімдіктердің 7 мыңнан
Мемлекеттік қорғалымдар. Мемлекеттік қорғалымдар табиғаттың жекелеген немесе бірнеше
Қазақстан қорықтары, олардың қазіргі жағдайы
Қазақстан қорықтары. Қазір Қазақстан территориясында төмендегі қорықтар жұмыс
Ақсу-Жабағалы. 1926 жылы құрылған, ертеден келе жатқан қорық.
Барса-келмес. Арал теңізінің солтүстік бөлігінде Барса-келмес аралында орналасқан.
Наурызым. 1931 жылы құрылған. Қостанай облысының Жетісу ауданында
Алматы. 1934 жылы құрылған. Алматы облысының Шелек ауданында
Қорғалжын. 1958 жылы құрылған. Ауданы 237 мың га.
Марқакөл. 1976 жылы құрылған. 71 мың га территорияны
Қорық территориясына Азутау жотасының солтүстік беткейлері және Күршім
Бетпақ-дала. Сарысу өзен мен Балқаш көлінің арасында территорияда
Қаратау (Қызылқұм) қорығы. Оңтүстік Қазақстан облысының Арыс және
Биосфералық қорықтар. Соңғы жылдары қорғауға алынған территориялардың бір
Биосфералық қорық Жердің әр түрлі аймақтарының табиғи комплекстерінің
Биосфералық қорықтар туралы концепцияны 1974 жылы ЮНЕСКО-ның «Адам
1992 жылы Рио-де-Жанейрода өткен Жердің жоғарғы форумында Биологиялық
Биосфералық қорықтар туралы Халықаралық конференция (Севилья, 1995 жыл)
Биосфералық қорықтар өзара толықтырушы 3 функцияны атқару керек:
генетикалық ресурстарды, биологиялық түрлер, экожүйелер мен пейзаждарды сақтауға
тұрақты экономикалық және адамзаттық дамуға көмектесу үшін даму
зерттеу жұмыстарын қолдау үшін материалдық – технкалық қамтамасыз
Әрбір биосфералық қорық 3 элементтен тұруы
Қорықтық белдеу. Биологиялық алуантүрлілікті сақтау мақсатында ұзақ уақыттың
Буферлі белдеу. Әдетте, қорықтық белдеудің айналасында, шектесіп жатады.
Өтпелі белдеу. Мұнда ауыл шаруашылық жұмыстарының кейбір түрлері,
1996 жылы мамыр айында Алматыда биосфералық резерваттар туралы
Мемлекеттік табиғат ескерткіштері. Мемлекеттік табиғат ескерткіштеріне айрықша немесе
Тірі табиғат ескерткіштеріне жекеленген узақ өмір сүріп келе
Алып ағаштар да табиғат ескерткіштеріне жатады. Африкада биіктігі
Беловеж нуында биіктігі 42 м, диаметрі 9
Оңтүстік Қазақстан облысының территориясында 39 табиғат ескерткіштері орналасқан.
Мемлекеттік қорғалымдар. Мемлекеттік қорғалымдар табиғаттың жекелеген немесе бірнеше
Қорық ұйымдастыру ісінің болашағы
Қазақсан Республикасы жерінде ұйымдастырылған мемлекеттік 9 қорық туған
Республикада жер құнарын, орман мен тоғайдың әсем келбетін
Қазақсан Республикасы Ұлттық ғылым акедимиясы мен Экология
Ерментау қорығы – «Қаршыға тауы» атты филиалымен Ақмола
Қаратау қорығы – Оңтүстік Қазақстан облысы Созақ ауданындағы
Бетпақ дала немесе андасай қорығы – Қарағанды облысы
Торғай қорығы – Ақтөбе облысы Ырғыз ауданы мен
Жоңғар қорығы – Алматы облысының Андреев және Сарқанд
Алакөл қорығы – Алматы облысының Алакөл ауданында орналасқан.
Кент қорығы – Қарағанды облысының Қарқаралы ауданынң жерінде,
Үстірт қорығы – Маңғыстау облысының Маңғыстау ауданында 300
Қапланқыр қорығы да Маңғыстау облысының Маңғыстау ауданының
Қапланқыр қорығында КСРО “Қызыл кітабына” енген: бүркіт,
Зайсан шөлді қорығы- Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданында
Бұл қорықты ұйымдастыру 2000-2030 жылдарға жоспарланып отыр. Ал,
Қорытынды
Қорыта келгенде, Қазақстан Республикасы бойынша 9 мемлекеттік қорық,
Егеменді Қазақстан жері жарқын жылдары Қаратау, Бетпақдала, Кент,
Негізінен ландшафтыларды қорғаудың 10 категориясы бар: қорықтар, қорыққорлар,
Қазақстан жері жасыл өсімдіктер әлемі мен жабайы жануарлар
Қолданалған әдебиттер тізімі:
«Қазақстанның өсімдіктер әлемі» - Ғылыми басылым. – «Алматыкітап»
Қазақстандағы жануарлар әлемі. – Ғылыми басылым. «Алматыкітап» ААҚ,
Закон об особо-охроняемых территориях РК – Казахстанская Правда,
«Экология-9» - Ә. Бейсенова, Ж. Шілдебаев.
«Эколгия» - Г.С. Оспанова, Г.Т. Бозшатаева.
«Эколгия және табиғатты тиімді пайдалану»-Ә. Бейсенова, А. Самақов,
2
Қазақстанның ерекше қорғалатын аймағының жалпы сипаттамасы
Табиғат қорғаудың негіздері туралы
Ақтау қаласы аумағының топырағын экологиялық-мелиоративтік бағалау және көгалдандыру мәселелері
Айнала қошаған ортадағы экологиялық өзгерістерден биологиялық түрлерді сақтап, қорғау шараларын жүзеге асырып отырған ботаникалық бақтардың географиясын зерттей отырып, оның табиғат қорғаудағы ролін анықтау
Ботаникалық бақтың реконструкциясы
Ақтау қаласының туристік-рекреациялық ресурстары
Маңғыстау өңіріне физикалық-географиялық сипаттамма
Экологиялық білім берудегі этикалық, эстетикалық проблемалар
Өсімдіктерді интродукциялау
Қазақстан Республикасындағы ерекше қорғалатын аумақтар