Еңбек күшінің халықаралық миграциясы

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
Халықаралық қатынастар факультеті
Халықаралық экономикалық қатынастар кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы: “Еңбек күшінің халықаралық миграциясы ”
Тексерген: Тұмбай Ж.О.
Орындаған: Құспанова Н.
ЭК05К1 тобы
Алматы 2007ж
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ...................................................................................................................3
I. ЕҢБЕК КҮШІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МИГРАЦИЯ МӘНІ ЖӘНЕ ПАЙДА
І.1. Еңбек күшінің халықаралық миграция түсінігі, түрлері және
І.2. Еңбек миграциясының орны, орталықтары мен негізгі бағыттары.............9
II. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЕҢБЕК КҮШІНІҢ МИГРАЦИЯЛЫҚ ДАМУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.....................................................13
ІІ.1. Қазақстандағы қалыптасқан миграциялық жүйе және оның дамуы......................................................................................................................13
ІІ.2. Қазақстанда еңбек күшінің миграция үрдісін мемлекеттік реттеу...........18
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................22
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .......................................................................23
КІРІСПЕ
Адамзаттың интернационализациясы, шаруашылық және әлекуметтік- мәдени өмірінің демократизациясы,
Бұл өмір сүру және жұмыс істейтін орынын, әлемдік
Әлемдік қоғамдастық күні бүгінге дейін халықаралық деңгейде тікелей
1880 жылға дейін Батыс Еуропа, Ұлыбритания, Германия және
Жаңа миграция кезеңі американдық өндірістің артта қалған Шығыс
Халықтың және еңбек ресурстарының еларалық миграциясы экономикалық және
Сыртқы еңбек миграциясы халықаралық тұрғындар мграцияның бір бөлігі,
І. Еңбек күшінің халықаралық миграция түсінігі
І.1. Еңбек күшінің халықаралық миграция түсінігі, түрлері және
Әлемдегі халықтың қоныстану құрылымы адамзаттың өмір сүру жасына
Өз кезегінде халықтың еңбекке жарамды бөлігінің өзі: экономикалық
Халықаралық еңбек миграциясы дегеніміз еңбекке қабілетті халықтың бір
Халық миграциясының басты функциясы әр түрлі елдердегі, аудандардағы
Миграцияны ішкі және сыртқы миграция болып екіге бөлінеді.
Халықаралық миграция иммиграция, эмиграция, рэмиграция, білімділердің кетуі, миграциялық
Иммграция – жұмысшы күшінің басқа елге, жұмысқа немесе
Эмиграция – жұмысшы күшінің экспорты, басқаша айтқанда шетелде
Рэмиграция – эмигранттардың Отанына тұрғылықты өмір сүру үшін
«Милардың ағымы» - жоғары білімді мамандардың халықаралық қозғалысы.
Миграциялық сальдо – кетіп қалған және келген мигранттар
Ал егер эмиграция иммиграциядан төмен болса, миграциялық сальдо
Халықаралық еңбек миграциясының ұзақ мерзімді тарих (біздің эрамызға
Шаруашылық өмірдің интернационализациялауы
Көрінбейтін әлеуметтік-экономикалық өзгерістер
Техникада, ғылымда және информация сферасындағы революциялар
Интеграциялық процестердің дамуы
Трансұлттық корпорацияның шаруашылығы (ТҰК)
Әртүрлі саяси, экономикалық, әлеуметтік және табиғи факторлары.
Бұл факторлардың барлығы еңбекке жарамды халықтың қоныс аударуына
Халықаралық миграция айналымының құрылымын түсіну үшін оның түрлерін,
Уақытқа байланысты – уақытша, қайта оралатын (маусымдық), тұрақты
Әлеуметтік құрылымына байланысты – мамандандырылмаған, орта техникалық жұмысшылар
Келісімшарт бойынша
Фронтульерлер – маятник мигранттар
Мінез-құлыққа байланысты – тікелей және жанама ( фирма
Еңбек келісімі негізінде - өзіндік және ұжымдық
Қабылдаушы елдегі статустың түрлеріне байланысты – ассимиляциондық (сол
Халықтың кең көлемді қоныс аударуын айтатын болсақ, бұл
айтады. Адамзаттың өз отанын тастап басқа елге қоныс
Еңбек миграциясының қалыптасуына бірқатар факторлар әсер етеді, соның
Экономикалық жағдайлардың ішінде мыналар ерекшеленеді.
Әлемдік интеграция процесі. Ол қоғамдық барлық салаларын қамтиды.
Еуропалық қауымдастықтың еңбек рыногы ашықтылығымен сипатталады. Ресми жұмыспен
Елдердің экономикалық дамуындағы айырмашылығы. Әлемде бір жағынан өмір
Еңбек күшінің ұсыныс пен сұраныс механизміндегі резервтік еңбек
Саяси құрылыс жұмысшы күшінің келуі мен кетуінің саяси
Еңбек миграциясын анықтайтын құқықтық жағдайларға мемлекет, аймақ, территория
Табиғи фактор болып табиғи апаттар, әр түрлі табиғи
Алдыңғы екі фактор: экономикалық және саяси факторлар
Қазіргі мемлекеттер еңбек миграциясын бағыттауда үлкен үлес қосуда.
Қазақстан Республикасының саясатына келетін болсақ, республикалық миграциялық ұйым
I.2. Еңбек миграциясының орны, орталықтары мен негізгі бағыттары
Еңбек рыногысыз әлемдік экономикалық жүйенің толық іс-әрекет етуі
Еңбек күші рыногының үш типі болады: жергілікті (аймақты),
еңбек ресурстарының бір бөлігінің шетелге кетуі жергілікті деңгейде
иммиграция жаңа жұмыс орындарын жасақтауға көмектеседі.
Миграцияның оң және теріс әсерлері ұлттық еңбек рыногында
Еңбек күші миграциясы жергілікті еңбек рыноктарындағы шиеленістерді жоя
Сыртқы еңбек миграциясы күшінің сапалық құрылымының өзгеруіне
Миграция маманданған және маманданбаған жұмысшы күші тапшылығын жоюдың
Жоғары білікті мамандардың шетелге «ауып кетуі».
Халықаралық еңбек рыногында:
Миграция ұсыныс пен сұраныс механизмнің тәсілі ретінде көрінеді
миграция жеткілікті рыноктарды мамандық, кәсіп, мамандық деңгейі бойынша
Ол ұлттық рыноктарда жұмысшы күші санын реттеу функциясын
Донор ел – жұмысшы күшінің белсенді экспорты бар
Реципиент ел – жұмысшы күшінің белсенді ағымы келіп,
Донор елдердің қатарына дамушы елдер, ал реципиент елдерге
Көптеген мамандардың пікірінше, миграция процесінің дамуы донор елден
Көптеген жағдайларда, миграция белсенділігі маманданбаған, жартылай маманданған еңбек
Қазіргі уақытта бұл елдерде кәсіптік-мамандану құрылымы сақталып, олар
Маманданған жұмысшылардың кетуі барлық жағдайда орны толмас зиян
Эмиграциялық мәліметтерді зерттеу эмиграцияны орта табыс пен жалақының
Оның кері салдарына, көбінесе, әлеуметтік теңсіздіктің өсуі мен
Азия миграциясының ДЕҰ-БҰҰ жобасы шеңберінде жүргізілген зерттеулер осы
Донор елдердің экономикасы үшін мигранттардың валюталық қаржыларының келуінің
Төлем абалансының статистикасы бойынша еңбек күші миграциямен байланысты
Еңбек табысы, жұмыстыларға берілген төлем – ел резиденттеріне
Мигранттар ауысуы – мигранттардың басқа елге көшкендегі өзімен
Бірқатар кішігірім елдер үшін эмигранттардың ақшалай аударулары валюталық
Еңбек миграциясы әр елдерге тән. Бірақ оның интенсивті
Практикада еңбек миграциясының басқаша варианты бар: дамыған елдерден
Сонымен қатар миграцияның ең ірі орталықтарының бірі Израиль
Соңғы он жылдықта мигранттардың тартылатын аумақтық орталығы пайда
II. Қазақстан республикасындағы еңбек күшінің миграциялық даму
ІІ.1. Қазақстандағы қалыптасқан миграциялық жүйе және оның дамуы
Елдердің әлеуметтік және экономикалық дамуына тәуелсіз түрде қалыптасқан
70-80-жылдары Қазақстан пайда болған халықтың эмиграция құбылысы республикааралық
Тәуелсіздік алу мен шекараларды ашу Қазақстан Республиксына шетел
Қазіргі уақытта халықаралық еңбек рыногын тек білімділердің кетуі
Бүгінгі күні кез келген ел, даму деңгейі мен
Халықтың белсенді қозғалысын негізгі ынталандырушы – экономикалық мүдде
Бірінші жағынан, Қазақстан сияқты жас, аяғына нық тұрмаған
Екінші жағынан немесе оң жағынан, ол адамдарды дағдарыстан
Экономикалық факторлар жүйесі:
Беймемелекеттендіру мен жекешелендіру поцессі
Экономикалық құрылымдықайта құру
Көлеңкелік жұмыстылықтың дамуы
Бір өндірісті кіші қала мәселесі
Аймақтық диспропорция
Еңбекақыдағы айырмашылықтар
Демографиялық мәселе:
Еңбек күшін ұдайы өндіру мәселесі
Жыныстық-жас құрылымы
Экологиялық факторлар. Арал теңізі маңынан, Семейден, Шығыс Қазақстаннан
Әлеуметтік-этникалық және саяси қарама-қайшылықтарға, жергілікті ұлт өкілдері еместерге
Қазақстанда әзірше халық санының төмендеуі тұрақты болуда. 2000
Соңғы бес жылдықта еларалық миграция айналымына 1997,5 адам
Жақын шетелден 319,8 мың адам келпі, 1212,3 мың
Заңсыз мигранттар – елге жұмыс іздеу барысында, заңды
Халықаралық миграция бірталай заңдарға тән:
Миграция процесінде басты орынды еңбек миграциясы алады. Мемлекетаралық
Халықаралық миграция қоғамының әлеуметтік-экономикалық өмірінде күнделікті құбылыс болды.
Заңсыз миграцияның кең ұлғаймалы көлемі байқалуда.
Мигарнттар арасында жоғары мамандардың лесі өсуде.
Миграциялық еңбек еркіндігі болуы үшін қоғам бірқатар құқықтар
Азаматтардың кәсіби іс-әрекеттерін жүргізу құқықтары
Еркін қозғалу мен Отанына қайту құқығы
Тұрғылықты өмір сүру жерін таңдау құқығы
Жұмысты делдал фирма арқылы немесе өзі іздеу құқығы.
Әлемдік еңбек рыногы туралы шынайы ақпарат алу мен
Капитал айналымы мен төлем айналымы еркіндігі құқығы.
Алдыңғы қатарлы Батыс елдерінде дамып жатырған автоматизация нәтижесінде
Шетел жұмыс күшін ішке тарту сұрағы 1999 жылдан
Жалпы Орталық Азия бойынша алатын болсақ, Қазақстан көбіне
2006 жылдың 31 қаңтарынан – 1 ақпан аралығында
Бұл семинарда көптеген мәселелер шешіліп, сонымен қатар Орталық
Қазіргі уақытта ТМД елдері біртұтас миграциялық жүйені құрып
Экономикалық әртүрлілікке байланысты, мұнай өнімдерінің жоғары бағасына байланысты
Қазақстан Республикасына көбіне осы Орталық Азия мемлекеттерінің ішінен
Орталық Азия мемлекеттері мен Қазақстанның сыртқы миграция негізгі
Қазақстанда және Бүкіл Орталық Азия елдерінде миграция заңды
Елге жұмысшы-мигранттардың заңмен рұқсат етілмеген келуін болдырмау. Заңсыз
Заңсыз мигранттармен күресу үшін депортация мен интернирование шаралары
Сол келген елдің міндеттері мен құқытарын мойындамаған немесе
Қазіргі кезде миграцияныңжаңа түрі коммерциялық түрі орын алуда.
Бағытына қарамастан еңбек күшінің миграциясы көбіне маусымдық мграция
миграцияның әр түрлі салдары болады. Келген елде жоғары
Біздің республикамызда екі еңбек рыногы қалыптасқан. Біреуінде заңды
ІІ.2. Қазақстанда еңбек күшінің миграция үрдісін мемлекеттік реттеу
Әрбір ел өз миграциялық саясатының бағыттары мен мақсаттарын
Халықаралық деңгейде еңбек күшінің миграциясын реттеуде 185 мемелекет-мүшесі
Халықаралық ұйым 1919 жылдан бастап жұмыс істеп келеді.
Соңғы он жылдықта мирациялық қозғалыстың көлемі мен сипаты
90-шы 2000-шы жылдары иммигациялцық ағымның қарқындылығы бәсеңсіді. Себебі,
2000-жылдары Қазақстан Орталық Азиядағы мигранттарды қабылдаушы ірі мемелекеттің
Қазақстанда жоғарыда көрсетілген демографиялық саясат та үлкен әсерін
Сараптаушы Елена Садовскаяның айтуынша, Тәжікстанның эмигранттарының 90% Ресейге,
Қазақстан қазіргі уақытта мигранттарды қабылдаушы елдердің бірі болып
Департамент басшысы айтқандай, біздің елімізде 1 млн. дейін
Қазақстан территориясында жұмысшы күшін 349 лицензия әрекет етуде.
Қазіргі уақытта, соның ішінде, көктем келісімен мигранттардың саны
Осы жылдың басынан бастап миграция полициясы 2034 шетел
Американлық эксперттердің айтуынша, жыл сайын халықаралық шекаралардан 900
Қазақстандағы заңсыз мигрантардың масштабы туралы келесі факттерде көрсетіледі.
2004 жылдың 1-шілдесінде Қазақстан республикасы Үкіметінің отырысында ҚР
Егер 1997 жылы Қазақстанда заңды түрде 60 мың
2004-ң қыркүйегінде Қостанай шекарасында Бангладештың 5 азаматтары шекараны
Соңғы жылдары байқалатын бір жайт, өздерінің бай отандастары
Елдегі заңсыз миграциямен күресу үшін төмендегі шараларды қолдану
қысқа мерзімде елдегі заңсыз мигранттар мен шетел азаматтарының
шетел азаматтарына бақылау оранту, олардың келу себептерін тексеру,
Индустриялды-инновациялық стратегияны дамыту мақсатында, экономиканы жоғары мамандандырылған мамандардың
Шетел азаматтарының келген мерзіміне байланыссыз,құжаттарын есепке алу керек;
Көптеген қатерлі аурулармен ауратын шетел азаматтарын елге кіргізбеу,
Туристік фирмалардың үстінен қатаң бақылау орнату. /8, 92-93б/.
Сондықтан, миграциялық процесс біздің елімізге жақсы табыс, экономикалық
Әр елдің үкіметі өздерінше халықаралық стандарттарға сәйкес сыртқы
Мигранттардың қозғалысының маңыздылығы ол жіберетін экспортер елдер олардың
Мигранттардың құқықтық норамалары екі елдеде бірдей формада жүргізіледі.
1976 жылы Халықаралық еңбек ұйымында өткен Әлемдік конференцияда
Қазіргі таңда миграциялық әртүурлі мәселелермен БҰҰ-мен қатар, әр
ХЕҰ-ның Конвециясында қабылданған мигранттардың барлығы нәсілге, ұлтына, жынысына
мигранттарға ақысыз көмек көрсету және ақпаратпен қамтамасыз ету
азаматтардың эмиграциясы мен иммиграциясын насихаттау, дұрыс емес ақпаратпен
барлық керекті жағдайларды жасау: кету, көшіп-қону және мигранттардың
медициналық көмек беру (5 ст.);
өз отандарына жинаған қаржылары мен жалақыларын алып кету
Халықаралық стандартқа келген мигранттар өз білімдерін жоғарлатуға құқылы.
Халықаралық еңбек ұйымы белгілегендей, барлық келген имгранттардың сол
№97 Конвенцияда қабылданған 9 статьяға байланысты жұмыс жасаушы
Халықаралық стандарттарға байланысты жұмыс жасаушы мигранттар сол елде
ХЕҰ-ң 1962 жылы қабылданған Конвенциясы бойынша келген иммигранттардың,
ХЕҰ-ң 1975 жылы қабылданған Конвенциясына қатысты заңсыз мигранттарға
Сонғысы, ХЕҰ-ң 1982 жылы қабылданған Конвенциясында әлеуметтік сақтандыру
Осы Конвенцияларды немесе шарттарды ұстану барлық елдердің
Қазақстан миграциялық процестен тыс қалған емес. КСРО-ң құлауы,
Жұмысссыздық мәселесі Қазақстаннан тек төмен мамандандырылған жұмысшылар қатарымен,
Қазақстан Республикасының Үкіметі «ҚР-на шетел жұмысшыларын әкелу мен
Қазақстан республикасының сыртқы нарыққа шығуы, елде нық және
Республикасында белгіленген заңдар мен актілер бойынша реттеп отырады.
Еліміз конститутциялық және заңдық нормаларды қабылдауда, олар басқа
Қазақстандағы мигранттардың жалақылары арқылы валюталық операцияларды жақсарту үшін,
арнайы депозиттік есеп шоттарын енгізу
құрылысқа жер учаскелерін сату
жерлерді үй салуға жалға беру
қайта келген мигранттарға тұрғылықты орындармен қамтамасыз ету
салықты азайтып немесе кейбір жеңілдіктер арқылы өз елдеріне
арнайы зейнетақы жүйесін құру.
ҚОРЫТЫНДЫ
Халықтың және еңбек ресурстарының қозғалысы қазіргі экономиканың айрықша
Экспортер және импортер елдер заңнамалар арқылы елдегі миграциялық
Қабылдаушы немесе шығару мемелкеттер мен халықаралық еңбек ұйымы
Еңбек миграциясы қабылаушы және шығарушы елдерге де өздерінің
Еңбек миграциясы тұрақты заң базасының жоқтығынан, көбіне заңсыз
Халықаралық бірлестіктерді дамыту және миграциялық қозғалыс болып жатқан
Жалпы әлемдік жұмыссыздық мәселесін реттейді, мигранттардың әкелетін елге
Теріс жақтарына келетін болсақ, кеткен мигранттардың бәрі жоғары
Мемелекеттік саясатты пайдаланып, теріс әсерлерді азайтып оң әсерлерді
Еңбек ресурстарының эмиграциясы мен иммиграциясын реттеуші Қазақстан Республикасының
Қазақстан қазіргі еңбек нарығын қалыптастыру мен оның мобильділігінІң
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Елемесов Р.Е. «Халықаралық экономикалық қатынастар». А.,2002.
Мировой рынок труда. – М.: Наука, 1994.
Сергеев Е.Ю. Международные экономические отнашения: Курс лекции. –
Международные экономические отношения: Учебник для вузов/ Под ред.
http://www.rambler.ru Страницы: 1. Миграционная политика в
Статистическое обозрение Республики Казахстан. //Ежеквартальный журнал//. №1,2.- 2006.
МТБ. Конвенции и Рекомендации принятые Международной конференцией труда.
Ашимбаев М. «Миграция в Центральной Азии: Проблемы и
Садовская Е.Ю. Миграция в Қазахстане рубеже ХХІ века:
http://www.knb.kz/28.05.2004 ; http://www.knb.kz/16.11.2004 .
//Егемен Қазақстан. №121. 2.07.2004ж.//
//Экспресс К, №33, 19.09.2000ж.//
2

Ұқсас жұмыстар

Жұмысшы күштің халықаралық миграциясы

Халықаралық дербес құқығындағы еңбек қатынастарының құқықтық реттелуі

Жұмысшы күшінің миграциясы

Әлем шаруашылығының дамуындағы жұмысшы күші, миграцияның дамуы

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МИГРАЦИЯ ТАБИҒАТЫ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖҰМЫС КҮШІНІҢ ҚОЗҒАЛЫСЫ ТУРАЛЫ

Қазіргі кездегі жұмысшы күшінің миграциялық тартылуы және негізгі орталықтары мен ауқымы

Жұмысшы күшінің халықаралық миграциясының қазіргі таңдағы ерекшеліктері

Жұмысшы күшінің Қазақстандағы жағдайы