Орта сынып оқушылары
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
Агрессия психологиялық феномен ретінде
Агрессия түсінігі
Агрессия классификациясы
Жеткіншектердегі агрессивті мінез- құлық
2.1 Жеткіншектік кезеңдегі агрессивтіліктің көріну спецификасы және себептері
2.2 Жеткіншектерде агрессивтіліктің өсуіне итермелейтін факторлар
2.3 Агрессивті балалардың отбасы ерекшеліктері
3. Жеткіншектердің агрессивті мінез- құлқын тәжірибелік зерттеу
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі: «Жеткіншек кезеңдегі агрессия» деген термин қазіргі практикада
Жеткіншектік ортада агрессивтілік тенденцияларының өсуі
Балалардың əлеуметтік өмір жағдайларының төмендеуі;
Отбасылық тəрбие дағдарысы;
Паталогиялық босанулардың нəтижесінде баланың бас
Мектептегі балалардың жүйкелік-психикалық жағдайларына назар
Агрессивті балалар- ең аз басқарылатын жəне терапияға нашар берілетін
Зерттеу объектісі: Орта сынып оқушылары
Зерттеу пәні: Жеткіншектердегі агрессивті мінез- құлық
Зерттеу мақсаты: Арнайы әдістемелерді қолдана отырып, жеткіншектер арасында агрессивті
Зерттеудің міндеті: Мәселені нақтылау, зерттеудің теориясымен танысу, онымен байланысты
Зерттеу болжамы: Түзету-дамыту жаттығуларын орындаса, агрессивті әрекеті бар балалардың
Зерттеу базасы: Семей қаласындағы №31 жалпы білім беретін орта
Ғылыми - зерттеу жұмысының құрылымы: кіріспеден, негізгі бөлімнен,
1. Агрессия психологиялық феномен ретінде
1.1 «Агрессия» түсінігі
Күнделікті өмірде агрессия дегеніміз: «Жағымсыз
К. Изард бойынша агрессия – қатыгездікке толы әрекет және
А. Басс бойынша агрессия- бұл
А. Берковицтің айтуы бойынша агрессия өзіне реніш пен намыстануды
Д. Зильманн бойынша агрессия-бұл басқа
Л. Блендер агрессияны объектіге жақындау
Басқа адамдарды өзіне бағындыруға ұмтылуды немесе басқа объектілерге үстемдік
Х. Дельгадоның тұжырымдауы бойынша адамдардың
Э. Фромм агрессияны адамдарға, топқа,
Шетелдік жəне отандық көптеген зерттеушілер агрессия мəселесін əр жақты
Субъектің агрессивті мінез-құлқы — жеке тұлға агрессивтілігінің салыстырмалы түрдегі
Кесте 1
Психология ғылымында агрессия түсінігі.
№ Автордың аты-жөні Агрессия – бұл …
1 Л Блендер объектіге жақындау немесе алыстау
2 Ф. Аллан адамның сыртқы күштерге төзе
3 Х. Дельгадо мінез-құлық реакциясы,
4 А. Басс нəтижесінде ауырсыну
5 А Уилсон дене əрекеті
6 Д. Зильманн басқаларға дене
7 Э. Фромм адамдарға, топқа,
8 Психологиялық сөздік латынша aggress- шабуыл жасау, мінез-құлық,
9 Р Бэрон, Д.Ричардсон мінез-құлық, тіршілік
10 Р. С. Немов адамның басқа адамға
11 З. Фрейд супер-эгомен басып
1.2 Агрессия классификациясы.
Психолог – ғалымдар агрессияны бірнеше түрге бөледі. Агрессивті
1) Физикалық-вербалды;
2) Белсенді-пассивті;
3) Тікелей-жанама.
Осы формалар А. Бассқа агрессивті мінез - құлықтың 8
Схема 1
Тағы бір классификацияны С Фешбах ұсынған.
1) Өшпенділік агрессия- басқа субъектіге
2) Инструментальді агрессия- басқа субъектіге зиян келтіру емес,
3) Экспрессивті агрессия- өзін үстемдік көрсету арқылы көрсету.
Д. Зильманн классификациясы «стимул-реакция» сызбасы
Aнықтады [6,65]:
1) Төтеп беру агрессиясы;
2) Қорғаныс агрессиясы;
3) Жауап агрессиясы;
4) Қоздырмалы агрессия;
5) Қоздырмаушы агрессия;
6) Тітіркендіру шақыратын агрессия;
7) Оятушы агрессия;
8) Санкционерлі агрессия.
Э. Фромм агрессияның екі түрін бөліп қарастырады [19,34]:
-Зиянсыз агрессия: қауіп төнген кезде ғана пайда болып (қорғану
- Зиянды агрессия: қатыгездік пен қауіпке толы болады.
Схема 2
Агрессия түрлері
)
Кесте 2
Агрессияны классификациялау
Объектінің бағыты бойынша бөлу
Гетероагрессия – басқа
адамдарға бағыттылық:
өлтіру, зорлау, соғу, т.б.
Аутоагрессия - өзіне бағытталған:психосоматикалық ауру,
Көріну себебіне байланысты бөлу
Реактивті агрессия – белгілі бір сыртқы
Аяқ астынан – белгілі бір
Мақсаттың бағыттылығына
байланысты
бөліну
Саймандық агрессия –
нəтижеге жетуде қолданатын құрал ретінде жүзеге
стоматолог.
Мақсатты (мотивациялық) – алдын ала белгіленген
Көрінудің
анықтылығына
байланысты бөлу
Тікелей агрессия –
қозуға, тітіркендіргішке
себеп болатын объектіге
тікелей бағытталады:
дене күшін жұмсау, т.б. Қосалқы – тітіркендіргішті,
Көріну формасына
байланысты бөлу
Вербалды – сөз формасынан көрінеді Экспрессивті – вербалды
құралдармен айқындалады:
мимика, интонация.
Дене – моральды
немесе дене …
көрсету үшін
тікелей күш
жұмсау.
Агрессияның пайда болуы, табиғаты, көрінуіне
1.Тума тітіркендіргішке жəне қабілетке:
2. сыртқы стимулдармен жүзеге асырылатын қажеттіліктерге:
3. өзекті əлеуметтік жағдайларға;
4. танымдық жəне эмоционалды процестерге.
2.1 Жеткіншектік кезеңдегі агрессивтіліктің көріну спецификасы жəне
себептері
Қазіргі кездегі біздің қоғамда қатал
жатқан балалардың жеке тұлғалық
интеллекттің жеткіліксіз түрде дамуы;
өзін-өзі бағалау дəрежесінің төмендігі;
төмен деңгейдегі өзін-өзі басқару;
коммуникативті дағдылардың дамымауы;
түрлі себептерге байланысты (сырқат ауру, травма, жарақаттар) туындайтын жүйке
ойын іс-əрекетінің дамымауы;
құрдастармен қатынастың бұзылуы.
Жеткіншектік ортадағы агрессивті тенденцияның өсімі
Жеткіншектік шақ жас шақтарының ішіндегілердің
Жеткіншектік шақта агрессивтілік қатыгездік жəне
тұрақсыздығы жəне тəрбиесіндегі дефекттермен байланысты.
Қазіргі заманғы жеткіншек өз агрессиясын
агрессияны ашық түрде көрсету, таяқ
агрессияны тығады, басады, тұншықтырады. Өмірде
2.2 Жеткіншектерде агрессивтіліктің өсуіне итермелейтін факторлар
Жеткіншектерде агрессивтіліктің өсуіне итермелейтін факторлардың бірнешеуін атап көрсетуге болады:
1. Эндокринді жарылыс, жыныстық гормондардың
2. Бас миындағы органикалық сырқаттар
3. Агрессивтілікті дамыта түсетін бұқаралық ақпарат құралдары, кино,
4. Ересектер қатынасы – мектеп, ата-аналар
Бұл біріншіден, өсіп келе жатқан
Жеткіншектер бойында агрессивтіліктің дамуына итермелейтін
Агрессивті жеткіншектермен жүргізілген жұмыстарындағы психологиялық-педагогикалық аспектілерде
1. Жеткіншектің əрекет-қылығының бұзылуының типін диагностикалық тип арқылы
2.Агрессивті жеткіншектермен жұмыс жасаудағы кеңестермен ұйымдастырылған іс-шаралар;
3.Осындай балалармен тəрбиелік жұмыстың мазмұны, сонымен қатар қоршаған ортаға
2.3 Агрессивті балалардың отбасы ерекшеліктері
Жеткіншектік кезең - адамның қалыптасуындағы ең күрделі кезең. Әсіресе
Отбасындағы жақсы қарым-қатынасты жоғалту, мектептегі сәтсіздік, келеңсіз топтағы құрбыларымен
Демек жас баланың мінез-кұлкының қалыптасуына отбасы ерекше әсер етеді,
Жеткіншектің мінез-құлығындағы ауытқулар көбіне туа пайда болмайды, олар физиологиялық
Осындай девиантты мінез-құлықтың бір түріне агрессивті мінез-кұлық жатады. Ал
Агрессивті балалардың отбасы ерекшеліктері төмендегідей болып келеді:
1. Агрессивті баланың жанұясында ата-аналармен
2. Əке жиі түрде өзі
3. Агрессивті балалардың аналары балаға
4. Агрессивті ата-ананың балаларында өз
5. Агрессивті балалардың ата-аналары қолданатын
Денені жарақаттау;
Қауіп төндірулер;
Түрлі қолдауларда шектілік;
Баланы жиі изоляцияда ұстау;
Түрлі шектеулерді енгізу, қолдаудың болмауы;
Белгілі бір іс жағдайында сүйіспеншіліктен саналы түрде айыру.
6. Агрессивті балалардың ата-аналары
3. Жеткіншектердің агрессивті мінез- құлқын тәжірибелік зерттеу
Психологиялық- педагогикалық әлеуметтік іс- тәжірибе Семей қаласындағы №31 жалпы
№1 әдістеме
Тақырыбы: «Басса- Дарки сұрақнамасы»
Мақсаты: Жеткіншектердің тұлғалық агрессия деңгейін бағалау
Сөздік талдау:
Физикалық- 4 оқушы - 21%
Өзіндік - 3 оқушы - 16%
Эмоционалдық - 3 оқушы - 16%
Вербальді - 1 оқушы - 5%
Заттық - 8 оқушы - 42%
Зерттеу зорлық-зомбылықсыз, ішкі қалау ниеті жағдайында өтті.
Нәтижесінде Физикалық- 4 оқушы; Өзіндік - 3 оқушы;Эмоционалдық -
6 «А» сынып оқушыларының «Басса Даркидің агрессияны анықтауға байланысты
Өткізілген күні: 14.02.2012
Объект: 6 сынып оқушылары
Пән: Жеткіншектердегі агрессивті мінез- құлық
Барлық оқушылар саны: 22
Қатысқандар саны:19
кесте № 3
р/с Оқушылардың шартты белгілері Көрсеткіші
1 Х1 Эмоционалды
2 Х2 Заттық
3 Х3 Физикалық, өзіндік
4 Х4 Өзіндік
5 Х5 Заттық
6 Х6 заттық
7 Х7 Эмоционалды, өзіндік
8 Х8 Заттық
9 Х9 Физикалық
10 Х10 Өзіндік
11 Х11 Физикалық
12 Х12 Заттық, эмоционалды
13 Х13 Өзіндік
14 Х14 Заттық
15 Х15 Вербальды
16 Х16 Заттық
17 Х17 Эмоционалды, өзіндік
18 Х18 Физикалық
19 Х21 Заттық
Ескерту: Х1, Х2, Х3...- оқушылардың аты-жөні
6 «А» сынып оқушыларының «Басса Даркидің агрессияны анықтауға байланысты
Ескерту:
Х- агрессия түрлері
У- нәтижелердің көрсеткіші
6 «А» сынып оқушыларының «Басса Даркидің агрессияны анықтауға байланысты
Ескерту:
Заттық - 42%
Физикалық - 2%
Эмоционалдық - 16%
Өзіндік - 16%
Вербальді - 5%
№2 әдістеме
Тақырыбы: «Агрессияға бейімсіз бе?» сауалнама
Мақсаты: Жеткіншектердің агрессия деңгейін анықтау
6 «А» сынып оқушыларының «Агрессияға бейімсіз бе?»
сауалнамасының хаттама
Өткізілген күні: 15.02.2012
Объект: 6 сынып оқушылары
Пән: Жеткіншектердегі агрессивті мінез- құлық
Барлық оқушылар саны: 22
Қатысқандар саны:18
Кесе №4
р/с Оқушының шартты белгісі Ұпай саны Агрессия деңгейі
1 Х2 22 жоғары
2 Х3 18 жоғары
3 Х4 12 орташа
4 Х5 13 орташа
5 Х6 12 орташа
6 Х7 24 жоғары
7 Х8 20 жоғары
8 Х9 22 жоғары
9 Х10 14 орташа
10 Х11 20 жоғары
11 Х12 6 төмен
12 Х13 24 жоғары
13 Х14 10 орташа
14 Х15 8 орташа
15 Х18 18 жоғары
16 Х19 22 жоғары
17 Х20 4 төмен
18 Х21 28 жоғары
Ескерту: Х1, Х2, Х3...- оқушылардың аты-жөні
Сөздік талдау:
0-7 ұпай төмен
8-15 ұпай орташа деңгей
15-30 ұпай жоғары деңгей
агрессия деңгейі жоғары – 10 оқушы - 56%
агрессия деңгейі орташа – 6 оқушы - 33%
агрессия деңгейі төмен – 2 оқушы - 11%
Әдістеме жүргізу барысында қиындықтар болған жоқ. Оқушылар берілген сауалнаманы
Нәтижесінде 10 оқушыда агрессия деңгейі жоғары, 6 оқушыда агрессия
6 «А» сынып оқушыларының «Агрессияға бейімсіз бе?»
сауалнамасының нәтижесі бойынша гистограмма
Ескерту:
0-7 ұпай төмен
8-15 ұпай орташа деңгей
15-30 ұпай жоғары деңгей
Х- қатысқан оқушылар тізімі
У- нәтижелердің ұпайлық көрсеткіші
6 «А» сынып оқушыларының «Агрессияға бейімсіз бе?»
сауалнамасының нәтижесі бойынша диаграмма
Ескерту:
агрессия деңгейі жоғары – 56%
агрессия деңгейі орташа - 33%
агрессия деңгейі төмен - 11%
№3 әдістеме
Тақырыбы: «Кактус» графикалық әдістемесі
Мақсаты: Баланың эмоционалды-жекелей дамуын зерттеу
Сөздік талдау:
агрессия деңгейі жоғары – 8 оқушы - 40
агрессия деңгейі орташа – 7 оқушы – 35%
агрессия деңгейі төмен – 5 оқушы – 25%
Әдістеме жүргізу барысында қиындықтар болған жоқ.Оқушылар берілген нұсқауды дұрыс
Нәтижесінде 8 оқушыда агрессия деңгейі жоғары, 5 оқушыда төмен
6 «А» сынып оқушыларының «Кактус»
графикалық әдістемесіне хаттама
Өткізілген күні: 18.02.2012
Объект: 6 сынып оқушылары
Пән: Жеткіншектердегі агрессивті мінез- құлық
Барлық оқушылар саны: 22
Қатысқандар саны:20
Кесте №5
р/с Оқушылардың шартты белгілері Көрсеткіші
1 Х1 Жоғары
2 Х2 Жоғары
3 Х3 Жоғары
4 Х4 Төмен
5 Х5 Төмен
6 Х7 Жоғары
7 Х8 Орташа
8 Х9 Жоғары
9 Х10 Жоғары
10 Х11 Жоғары
11 Х12 Төмен
12 Х13 Төмен
13 Х14 Орташа
14 Х15 Орташа
15 Х17 Орташа
16 Х18 Жоғары
17 Х19 Орташа
18 Х20 Орташа
19 Х21 Төмен
20 Х22 Орташа
Ескерту: Х1, Х2, Х3...- оқушылардың аты-жөні
8 «А» сынып оқушыларының «Кактус»
графикалық әдістемесінің нәтижесі бойынша гистограмма
Ескерту:
Х- агрессия деңгейінің көрсеткіші
У- оқушылар саны
6 «А» сынып оқушыларының «Кактус»
графикалық әдістемесінің нәтижесі бойынша диаграмма
Ескерту:
агрессия деңгейі жоғары – 40 %
агрессия деңгейі орташа – 35 %
агрессия деңгейі төмен – 25 %
№4 әдістеме
Тақырыбы: «Сіз эмоцияға тез берілесіз бе?» тесті
Мақсаты: Жеткіншектердің агрессия деңгейін, эмоцияға тез берілуін, жеке бас
Сөздік анализ:
65-25 ұпайға дейін агрессия деңгейі жоғары
20-0 ұпайға дейін агрессия деңгейі төмен
агрессия деңгейі жоғары – 17 оқушы - 74%
агрессия деңгейі төмен – 6 оқушы – 26%
Зерттеу зорлық-зомбылықсыз, ішкі қалау ниеті жағдайында өтті.
Нәтижесінде 17 оқушыда агрессия деңгейі жоғары және 6 оқушыда
6 «А» сынып оқушыларының «Сіз эмоцияға тез берілесіз бе?»
сауалнамасының хаттама
Өткізілген күні: 18.02.2012
Объект: 6 сынып оқушылары
Пән: Жеткіншектердегі агрессивті мінез- құлық
Барлық оқушылар саны: 22
Қатысқандар саны: 20
кесте № 6
р/с Оқушылардың шартты белгілері Көрсеткіші
1 Х1 20
2 Х2 15
3 Х3 20
4 Х4 40
5 Х5 35
6 Х7 30
7 Х8 25
8 Х9 20
9 Х10 15
10 Х11 30
11 Х12 15
12 Х13 35
13 Х14 25
14 Х15 45
15 Х17 50
16 Х18 35
17 Х19 45
18 Х20 30
19 Х21 30
20 Х22 25
Ескерту: Х1, Х2, Х3...- оқушылардың аты-жөні
6 «А» сынып оқушыларының «Сіз эмоцияға тез берілесіз бе?»
Сауалнамасының нәтижесі бойынша гистограмма
Ескерту:
65-25 ұпайға дейін агрессия деңгейі жоғары
20-0 ұпайға дейін агрессия деңгейі төмен
Х- қатысқан оқушылар тізімі
У- нәтижелердің ұпайлық көрсеткіші
6 «А» сынып оқушыларының «Сіз эмоцияға тез берілесіз бе?»
сауалнамасының нәтижесі бойынша диаграмма
Ескерту:
агрессия деңгейі жоғары –74%
агрессия деңгейі төмен –26%
Қорытынды
Мінез-құлық ауытқушылығы бар балалармен коррекциялық жұмыстың өз ерешелігі бар.
Жеткіншектің өз "Мен бейнесі" жайлы индивидуалды мифті құру өзіндік
Жеткіншектің тәртібі агрессивті күйде болса, онда олар "қиын балалар
Мектеп мұғалімдері қиын балаларға теріс көзбен қарайды. Олардың мұндай
Мұғалімдер қиын жеткіншектерге деген өзінің кері көзқарасын жасырмайды, олармен
Оқушылардың агрессивті мінез-құлық ерекшеліктерінің теориялық практикалық аспектілірін оқу барысында
"Жеткіншектік кезде адамның өзін-өзі тәрбиелеу мәселесі де ерекше орын
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Артемьева Т. Агрессия: Проявление агрессивности у подростков 11-12 лет
Берковиц Л. Агрессия.- Н.,У. – 1962. -225 стр.
Бэрон Р., Ричардсон Д. Агрессия подростков: эмоциональный и кризисный
Волкова Е.В. Скажем «Нет!» агресии! // Психологический практикум ПГ5\92.-
Гонохова Л.Г. Особенности проявление агрессии у детей и подростков
Ениколопов С.Н. Понятие агрессии в современной психологий // Прикладная
Ениколопов С.Н. Психология агрессии: основные подходы // Вестник.- 1994.-№1.-
Ескендиров А.У. Влияние семьи на проявленияагрессивного поведение детей и
Жетібаева, С.Жасөспірімдердің құқық бұзуға бейім мінез-құлқының қалыптасу себептері //
Журавлев Д. Подростковая агрессивность – психологическая законемерность или социальный
Изард К.Э. Эмоции человека.-М. 1980
Корчагина Ю.Агрессивные дети :вместе с психологом // Ю.Корчагина;
Приложение к газете "Первое сентября". Вып.Здоровье детей- 2008.- №
Нағашыбаева, С. Жеткіншектердің психологиялық ерекшеліктері мен агрессиялық мінез-құлқын зерттеу
Молодцова, В. Время зависимостей :Стресс - главная причина агрессии
Психология. Словарь./ Под ред. А.В. Петровского., М.Г. Ярошевского. –
Психологические аспекты исследования агрессивности в школе (Опросник Басса- Дарки)
Реан А.А. Агрессия и агрессивность личности // Психологический журнал
Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании. –
Сакович Н. Шаги навстречу: коррекционная работа с агрессивными детьми
Семенюк Л.М. Психологические особенности агрессивного поведения подростков и условия
Семенюк Л.М. Психологическая сущность агрессивности и ее проявления у
Строганова, Л.Агрессивный ребенок. Как с ним быть? // Л.Строганова;
Воспитание школьников.- 2007.-№5.- С.58-60.
Фрейд З. Психология бессознательного. – М.:Просвещение., 1990. – С.39-123.
Хасенова А.И. Агрессивті балалармен жұмыс істеу ерекшелігі // Шағын
Христофорова В., Айымов Е. Тұлғаның мінез- құлқындағы агрессия
Қосымша А
Тақырыбы: «Басса - Дарки» сұрақнамасы
Мақсаты: Жеткіншектердің тұлғалық агрессия деңгейін бағалау
Нұсқау: Сізге берілген 40 сұраққа «иә» немесе «жоқ» деп
Сұрақ парағы:
Келіспеушілік кезінде мен жиі дауыс көтеремін.
Егер менде біреу тітіркендірсе мен оған өзі туралы
Егер өзімнің құқығымды қорғау үшін денелік күш көрсету керек
Мен өзім ұнатпайтын адаммен кездескенде мен оны байқатпай
Басқа біреумен келісе алмай жатқанда мен столды қолымен ұра
Мен ылғида басқалар менің құқығымды сыйламайтынын сезініп тұрамын.
Мен өткенді еске ала отырып, кейде өзіме деген
Сырт көзге байқатпағаныммен, кейде мені ішкі көреалмаушылық сезімім жегідей
Егер мен таныстарымның жағымсыз қылықтарын ұнатпасам оны мен өздеріне
Мен қатты ашуланғанда ауыр сөздер қолданамын.
Егер маған қол көтерсе, мен оны бірінші болып ұруға
Мен соншалықты ашуланғанда заттарды лақтыра бастаймын.
Менде пәтерімдегі мүліктердің орнын ауыстырып қоюға немесе мүлдем
Адамдармен қарым-қатынаста мен жиі өзімді жарылуға дайын тұрған «оқ
Кей-кездері мен басқаларды келемеждеп, әзілдескім келіп тұрады.
Мен ашуланғанда, түнеріп кетемін.
Басқа адаммен сөйлескенде оның сөзін бөлмеуге, құлақ салып тыңдауға
Жас кезімде менің елді «жұдырықтауым жиі болатын» .
Егер мені әдейі итеріп жібергенін білсем, онда іс нашырға
Менің жұмыс столымның үстіндегі ретсіздік шығармашылықта әрекет
Мен қатты ашуланған кезімде қолыма не түссе, соны
Кейде адамдарды көрудің өзі мені тітіркендіреді.
Көбінде мені жиі өзге адамдарға жақсылық жасауыма қандай
Егер мені қатты өкпелетсе, онда менің
Кейде мен өзіме ұнамайтын адам туралы әдейі жағымсыз
Қатты ызаланғанда мен өте ауыр, ауыр сөздер айтып
Мен кішкентайкезімде төбелестен аулақ жүретінмін.
Мен қашан және не себепті
Мен қатты ызаланғанда есікті тарс жабуым мүмкін.
Менің айналамдағы адамдар мені жақтырмайтын сияқты.
Мен жиі өзімнің мазасыздану мен сезімімді жиі айналамдағылармен бөлісемін.
Мен өте жиі сөзім және іс-қимылым арқылы өзіме
Маған біреу қатты дауыс көтерсе, менде солай жауап
Егер маған біреу бірінші болып қолкөтерсе менде
Мені киім мен заттардың өз орнында жатпауы ашуландырады.
Егер бұзылған не жыртылған заттарды орнына келтіру қолымнан келмесе,
Мен үшін өзге адамдар табыстырақ сияқты.
Мен өзіме ұнамайтын адамды ойыма алсам, оған қалай жамандық
Кейде тағдыр менімен қатал әзілдескен болып көрінеді.
Егер менің қалауымша қарым-қатынасқа түспесе, мен қатты ренжитін
Жауап парағы
Мерзімі: ___________
№ Иә жоқ № Иә жоқ № Иә жоқ
1
11
21
31
2
12
22
32
3
13
23
33
4
14
24
34
5
15
25
35
6
16
26
36
7
17
27
37
8
18
28
38
9
19
29
39
10
20
30
40
ВА – вербальды агрессия, ФА – физикалық агрессия, ЗА
ВА ФА ЗА ЭА ӨА
1. иә 3. иә 5. иә 6. иә 7.
2. иә 4. иә 12. иә 14. иә 8.
9. иә 11. иә 13. иә 15. иә 16.
10. иә 18. иә 20. жоқ 22. иә 24.
17. жоқ 19. иә 21. иә 23. жоқ 31.
25.иә 27. жоқ 29. иә 30. иә 32. иә
26. иә 28. иә 35. иә 37. иә 39.
33. иә 34. иә 36. иә 38. иә 40.
Қосымша Ә
Тақырыбы: «Агрессияға бейімсіз ба?» сауалнама
Мақсаты: Жеткіншектердің агрессия деңгейін анықтау
Нұсқау: Сізге берілген төмендегі тұжырымдарға «иә» немесе «жоқ» деп
Сұрақ парағы:
Мені ашуландыру оңай
Соңғы сөзді мен айтуым керек
Сұхбаттасушының сөзін бөлетін кездерім жиі болады
Басқаларға ескерту айтқанды жақсы көремін?
Басқаларға беделді болғым келеді
Менің барға қанағаттанғым келмейді
Ашуланған да өзімді әрез тежеймін
Бағынышты болғанннан гөрі, басқарғанды ұнатамын
Менің ым – ишараларым дөрекілеу
Мен кекшілмін
Агрессивті болуға қоршаған орта әсер етеме
Агрессивтілік «зиянды» ма, әлде «зиянсыз» ба
Балаға деген ата – ананың қарам – қатаынасы әсер
Қазіргі әртүрлі шетел киноларының агрессивті болуға әсері барма
Басқалардың айтқаны әркез көнемін
Жауап парағы
Мерзімі: ___________
№ Иә жоқ № Иә жоқ № Иә жоқ
1
6
11
2
7
12
3
8
13
4
9
14
5
10
15
Қорытынды нәтиже шығару. Ұпайларды есептеңіз.
0 – 7 ұпай – сіз салмақтысыз, ұстамдысыз;
8 – 15 - ұпай орташа деңгей; 15
Қосымша Б
Тақырыбы: «Кактус» графикалық әдістемесі
Мақсаты: Баланың эмоционалды-жекелей дамуын зерттеу
Нұсқау: Ақ бет қағазға кактус гүлін қалай елестетесін,солай сал.
Қосымша түсініктеме және сұрақ қоюға болмайды
Қорытындыны өңдеу барысында,барлық графикалық әдістеріне мән беру қажет:
-қалай орналасқандығына
-суреттің мөлшеріне
-сызықтардың орналасуына
-суретті салғандағы қарандаштың қалың,жұқа болып түсуі
Кактус суретінің: жабайы,уйдің сондай-ақ нәзіктігіне қарай салынуы
Сурет салу мәнері: суретті сызба түрінде
Тікенектердің орналасуы: көлемі,орналасуы және саны
Нәтижені өңдеу:
Берілулерді өңдеу барысында суретке қарап жеке тұлғаның қалыптасуын анықтау:
Агрессия-тікенектер саны,олардың мөлшерден тыс көп болуы өте ұзын болуы,
Сезімталдығы- үзік-үзік сызықтар,карандаш батырмасының түсі
Эгоцентризм-лидер болуға ұмтылу суреттің үлкендігі,беттің ортасында орналасуы
Өзіне-өзі сенбеу-суреттің кішкентайлығы,беттің төменгі жағында орналасуы
Тұйықтық,кінәмшіл болуы-зигзаг ретінде орналасуы
Оптимист-қуанышты кактус,түрлі-түсті карандаш қолдануы
Қорқыныш-ішкі штрихтары бар,қою түстерді қолдану
Нәзіктік-жұқа сызықтар сондай-ақ формасы,гулмен әсемделуі
Экстраверт-суретте басқа да гулдің кактус болуы
Интроверт-жалғыз катустың суреттің болуы
Отбасын қорғау-гүлдің құмырасымен бірге салынуы,үй кактусының суреті
Жалғыздықтың белгісі-жабайы,шөлейт жерде өсетін кактус суреті
Қосымша В
Тақырыбы: «Сіз эмоцияға тез берілесіз бе?» тест
Мақсаты: Жеткіншектердің агрессия деңгейін, эмоцияға тез берілуін, жеке бас
Нұсқау: Сізге берілген сұрақтарға «иә» немесе «жоқ»
Сіз сабырлылықтан тез шығасыз ба?
Өзіңізді қорғауға болып ұмтыласыз ба?
Егер сіз біреумен келісімге келмесеңіз,сіз үшін ұрыстан бас тарту
Қоршағандарға сізді қандай да бір себепке байланысты қызғанады деп
Сіз кейде өзгелерге ерегесіп бір нәрсе істейсіз бе?
Кейбір жағдайларда сіз оғаш мінез көрсетесіз бе?
Сіз детектив оқығанда, боевик және қорқынышты фильмдерді көргенді ұнатасыз
Сіз өзгелердің сыртынан күлгенді,сынап әрі мазақ қылғанды ұнатасыз ба?
Сіздің өмірде шынайы жек көретін адамыңыз бар ма?
Қоршағандардың сізді ұнатпай қалатын кезі бола ма?
Қажет болған жағдайда сіз өзіңізден кішіні жазалайсыз ба?
Қандай да бір жағдайға байланысты жаза кесуді дұрыс деп
Сіз заттарды сындыратындай ашуға булығып көрдіңіз бе?
Жауап парағы
Мерзімі: ___________
№ Иә жоқ № Иә жоқ № Иә жоқ
1
6
11
2
7
12
3
8
13
4
9
5
10
Нәтижені талдау:
Әрбір «ия» - деген жауапқа - 5 ұпай
«жоқ» - деген жауапқа – 0 ұпай
65-25 ұпайға дейін Сіз қоршаған адамдармен қарым-қатынаста жоғары
20-0 ұпайға дейін Сіз қоршағандарға қайырымдылықпен қарайтын адамдар қатарына
2
Тікелей (әрекетке қарсы шығу)
Жанама (ашуландыру)
Тікелей (ренжіту)
Жанама (құрбаны жағынан дене жарақатын алу)
Тікелей (дене жарақатын алу)
вербальды
физикалық
вербальды
физикалық
Пассивті агрессия
Белсенді агрессия
дене агрессиясы
мақсатты
жанама
спонтанды (ішкі)
гетероагрессия
вербальды
инструментальді
тікелей
реактивті
аутоагрессия
Жанама (негативизм)
Тікелей (сөйлеуден бас тарту)
Жанама (айтқан нәрсеге келіспеу)
Шаңырақ оқушылар қауымдастығы жұмысының жылдық есебі
Бастауыш сынып оқушыларының зейінін бағалау ерекшеліктері
Бастауыш сыныптар бойынша оқушылардың жобаға қатысу үлесі
Жаргон сөздердің сөздігі
Дене қасиеттерін қалыптастырып, дамытуда ең маңызды құрал ретінде спорттық және ұлттық қимыл-қозғалыс ойындарын пайдалану
Сыныптан тыс сабақ түрлерін ұйымдастыру түрлері
Баланы тәрбиелеуде келісімі жоқ отбасылар
Жоғары сынып мектеп оқушылары бойындағы қимыл-қозғалыс белсенділігін дене шынықтыру құралы ретінде пайдалану арқылы қалыптастыру
Ауыл мектеп оқушыларының денсаулық жағдайын бағалау
Биологияны оқытуда гигиеналық тәрбие жұмыстарын жүргізу