Журналист этикасы
Жоспары:
І. Кіріспе.
Журналист этикасы
ІІ. Негізгі бөлім
а) Халықаралық журналистика тәжірибесі
ә) Журналистің әлеуметтік ұстанымы мен кәсіби этикасысының нормалары
ІІІ. Қорытынды.
І. Кіріспе. Журналист этикасы
Журналист – ашық қоғамның, әділеттіктің салтанат құруының тілеулесі әрі
Журналист сөзімен де, өзімен өзгеге үлгі боларлықтай ғылыми-теориялық білімі
Этика – адамгершілік пен мораль туралы теориялық заңдар мен
Этика термині ежелгі гректің ethos (этос) деген сөзден пайда
Аристотельдің этикасына Цицерон moralis (моральдық) деп анықтама береді. Оның
Кейбір зерттеуші ғалымдар этика және мораль терминдерінің тарихын неміс
Мораль мен адамгершілік ұғымдары уақыт өте келе көп өзгерістерге
Ежелгі грек философы Сократ этикалық ұғымдарды (айбындылық, әділеттілік) анықтаумен
Ал, Сократтың шәкірті, ежелгі грек философы, Платонның пікірінше, сезімдік
Ежелгі грек философы, энциклопедист-ғалым Аристотель адамның ақыл-парасатының қабілетін этикадағы
Әл-Фарабидің әлеуметтік-этикалық көзқарастарын білдіретін зерттеулері де баршылық. Олар: «Бақыт
Журналист этикасы – қоғамда, әлеуметтік ортада бұқаралық ақпарат құралдары
Адал әрі әділ болу – журналист этикасының ең бір
Журналистік мамандықтың бір ерекшелігі, әртүрлі көзқарастағы, сан қилы мінез-құлықты
Егер журналистің қылығынан білгірсу, мақтаншақтық, кеудемсоқтық секілді жағымсыз әрекеттер
Журналист кәсіби этиканы қашан да құрметтеуге, оны аяқ асты
Этика мәселесі – журналистердің басты назарында болатын мәңгілік өлмейтін
Қазақстанда журналистік этика мәселесі «Бұқаралық ақпарат құралдары» Заңында мазмұндалған.
Журналист – баспасөз ісіндегі негізгі тұлға. Онсыз қандай баспасөз
ІІ. Негізгі бөлім. а) Халықаралық журналистика тәжірибесі
Бүкіл өлемде болып жатқан қазіргі заманғы зор өзгерістерге байланысты
Әрине, шетел журналистикасына назар аударғанда бәрін бірдей ала беру,
1. Бұқаралық ақпарат құралдары қай елде болмасын, халықаралық тәжірибеге
2. Әр ел өзінің тарихын, мәдениетін, тілін, ұлтын сақтай
3. Қоғамдық дамудың объективті заңдылықтарын көрсетіп отыру қажет. Жер
4. Экология, атом қарулары зардаптарын жоюға және соғысты болдырмауға
5. Әлемдік хабарлардың оперативтілігін жақсартуға ұмтылу керек. Бұл орайда
6. Үкіметпен бірге, халықтық дипломатияны дамытуға ақпарат құралдары белсене
Әрбір елдің ақпарат құралдары өз тәжірибесіне қоса, халықаралық журналистика
Радио мен телевидениенің тез дамитынын өмірдің өзі көрсетіп отыр.
Міне, спутниктік және кабельдік телевидениенің өмірге келуі көрермендер аудиториясын
1. Глобальды проблемалардың пайда болып, оған тек әрбір ел
2. Қоғамдық өзгерістердің жүзеге асуы мен тарихи процестердің жаңаша
3. Казіргі адамзаттық интеллектуалды өмір салты мен оның мәдениеті
4. Халықтардың саяси сана-сезімінің аса жетілуі;
5. Жаңа типті, яғни, бүкіладамзаттық ой-өрістің және көзқарастың пайда
Міне, осы жайлар күнделікті жаңалықтарсыз адамзаттың өмір сүруі мүмкін
Қазір жаңалық хабарлар беруде жер жүзі телерадио компаниялары бір-бірімен
Ұлыбританияда «Би-Би-Сидің» үлкен орны бар екені, оның сапалы программалар
Міне, осылайша ақпарат хабарларын ұлғайтуға байланысты, енді корпорация құрамында
1988 жылы Сеулдегі (Оңтүстік Кореяның астанасы) жазғы Олимпиададан Жалонияға
«Жоғары айқындық» жүйесімен телевидение құру қазір АҚШ-та да жүргізіліп
Жаңа жүйе әрине, қай елдің телевидениесі болса да тиімді
Скандинавия елдері ұшырған жер серігі арқылы ТМД-ның Батыс аймағындағы
Америкада спутниктік телевидениенің басталуы 1962 жылмен есептеледі. Сол жылы
Ал Москвада бірінші рет 1967 жылы «Орбита» спутниктік жүйесі
Сонымен бірге кабельдік телевидение де Америкада 1940 жылдардың аяғында
Франциядағы дәстүр бойынша қоғамдық телевидение пайдаланылатын. Соңғы_кезде бұл дәстүр
Редакциялау жүмысында «мышка» арқылы курсорды жылжыта отырып, командаларды орындауға
Жалпы бүгінгі журналистикаға қатысы бар тағы бір мәселе –
Столдық баспа жүйесін қолданатындарды үш категорияға бөлуге болады. Оның
ә) Журналистің әлеуметтік ұстанымы мен кәсіби этикасысының нормалары
Кейінгі жылдары журналистік этика, яғни кәсіптік әдеп туралы сөз
Журналистің кәсіби этикасы – ғылымның ең кенже салаларының бірі.
Этика кәсіби моральдың құрылымын зерттейтін ғылым десек, журналистке моральдық
Журналист этикасы – қоғамда, әлеуметтік ортада БАҚ өкілінің ұстанымымен,
Журналист – кәсіп иесі. Сондықтан оның әрбір қимылы белгілі
Кәсіби мораль – еңбек етуші әр қызметкердің жұмыс істеу
Кәсіби міндет баршамызға белгілі журналистің іс-әрекетіндегі кәсіби тәрбиелік қарым-қатынастан
Журналист моралі – шынайы ақпаратты тауып алу құқығын шектеп,
1991 жылы қабылданған «Баспасөз және басқа бұқаралық хабарлама құралдары
Журналистиканың даму деңгейі, қоғам арасындағы беделі әрбір басылымның, жеке
Мұнымен қатар, журналист жеке басының тәрбие деңгейін, мәдениеттілігін, әдептілігін
Біз осы жеті міндетті жеке-жеке алып қарастырғанды жөн көрдік.
1. Журналистің әлеуметтік жауапкершілігі. Қазіргі кездегі журналист ең алдымен
Жоғарыда айтылғандай, журналист міндеті – мемлекеттік, қоғамдық маңызы зор
2. Кәсіптік этиканың екінші міндеті – шыншылдық және объективтілік.
«Тура биде туған жоқ» дегендей, журналист болған жайға, фактіге
3. Журналистік этиканың тағы бір маңызды міндеті – ар-ұяттылық.
Шындығында, журналист, алдымен, фактіні тәптіштеп тексеріп алуы керек. Өйткені,
4. Журналист әдептілігінің бір міндеті – адалдық. Осы міндетті
5. Жеке адамның ар-намысы мен мәртебесін қадірлеу – журналист
Кез келген журналист қоғам үшін қызмет етіп, оның жеке
6. Жалпыадамзаттық құндылықтарды құрметтеу. Осы міндетті басшылыққа алған журналист
7. Журналистердің басшылыққа алар келесі міндеті – кәсіби ынтымақтастық.
Бүгінгі журналистің кәсіби этикасы алдында мынадай басты міндеттер тұрғандығы
1. Қоғамға қатысты барлық құндылықтарды сақтап, қорғау. Барлық жағдайда
2. Демократиялық тұрғыда халықаралық және құқықтық заңдылықтарды, ортақ қабылданған
3. Кез-келген адам баласының ар-ұяты мен намысына сыйластықпен қарап,
Журналист кәсіби этиканы қашанда құрметтеуге, оны аяқ асты етпеуге
Өз міндеті мен жауапкершілігін терең сезіне білу, іскерлікті, кішіпейілділікті,
ІІІ. Қорытынды
Әрбір кәсіптің өз мамандығы болатыны секілді, журналистік мамандық та
Журналистің тағы бір қасиеті - оның саяси-әлеуметтік қызметіне, дүниеге
Бұған қоса журналист кең пейілді, жаны жомарт, жақсылыққа құштар,
Болған жайдың дұрысы қайсы, бұрысы қайсы соны айыра отырып,
Журналист еш уақытта қателеспеу керек, бұл да басты принциптердің
Журналист ой-пікірді қағазға түсіргенде, оның өзгелерге, яғни, жұртшылыққа түсінікті
Журналистика мен журналистің құқығы жөнінде әртүрлі мемлекеттік заңдарда айтылып
Ал журналистика болса маңызды әлеуметтік құбылыстардың бірі болып табылады.
Яғни, баспасөз, радио, телевидениенің негізгі міндеті - жалпы информацияны
Журналистика тек қана хабарларды берумен шектелмейтінін ескеру керек. Ол
Журналистика ең алдымен өмір көрінісін беретінін есте сақтаған жөн.
Осылайша журналистиканың ақпараттық қызметі -маңызды қоғамдық-саяси рөл атқарып, жұртшылыққа
Журналистиканың халыққа қызмет етуі сол халықтың реалды қажеттерін өтеу
Қазір Қазақстан журналистикасы тек өз республикамызбен ғана шектеліп калмайды.
Міне, осылайша Қазақстан журналистикасы да әлем журналистикасы секілді онан
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Әл-Фараби. Әлеуметтік-этикалық трактаттар. – Алматы: Ғылым, 1975. 195-196
2. Журналистің кәсіптік этикасының Кодексі // Журналист, №6, 1991.
3. Теплюк В.М. Этика журналистского творчества. –Москва: Мысль, 1980.
4. Теплюк В.М. Этика журналистского творчества. –Москва: Мысль, 1980.
Журналист этикасы
Журналист этикасы туралы
БАҚ саласындағы этикалық нормалар
Журналист этикасы туралы
Баспасөз бостандығының келелі мәселелері
Журналистің кәсіби этикалық қағидалары мен міндеттері
Журналист және оның жүріс-тұрыс әдебі
Жетім балалар құқығы және журналистика
Тіл халықтың жаны
Интернет - журналистиканың этикасы