Банкаралық корреспонденттік
Мазмұны
Кіріспе
І – Бөлім . Банкаралық корреспонденттік
1.1. Банкаралық корреспонденттік қатынастар туралы
және олардың түрлері
1.2. Қазақстан Республикасы экономикасындағы төлем
жүйесінің маңызы және оның банкаралық
есеп айырысулармен өзара байланысы
1.3. Ақшаларды Аударымдардың Банкаралық Жүйесі
ұйымдастыру
1.4. Бөлшек сауда жүйесі (банкаралық
есеп айырысу
ІІ – Бөлім . Банкаралық корреспонденттік қатынастардың бухгалтерлік
есебінің жүргізілу тәртібі
2.1. Банктердің банкаралық корреспонденттік қатынастар есебін
ұйымдастыру
2.2. Банкаралық клиринг
есеп айырысулар және олардың
ІІІ – Бөлім . Банкаралық корреспонденттік қатынастарды аудиторлық
тексеру тәртібі
3.1. Коммерциялық банктерді корреспонденттік қатынастарының
аудиторлық тексеруін ұйымдастыру
3.2. Коммерциялық банктердің филиалдармен жүргізетін
операцияларының аудиті
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қосымшалар
Кіріспе
Коммерциялық банктер немесе екінші деңгейлі банктер, корреспонденттік қатынастар орнатылған
Негізінен банктердің араласуымен жүзеге асырылатын есеп-айырысуларды
Екі әртүрлі банктерде қызмет көрсетілетін
Банктердің Орталық банкпен есеп-айырысулары;
Банктердің бір-бірімен есеп-айырысулары.
Банктер әртүрлі клиенттердің төлемдерін және
Біздің елімізде банкаралық корреспонденттік қатынастар
Бірінші - орталықтырылған, бұл кезде екі
Екінші – орталықтандырылмаған, бұл екі банк
Диплом жұмысының өзектілігі – банкаралық аударымдарды өз уақытылы және
Дипломдық жұмыстыі мақсаты – банкаралық корреспонденттік
І. Банкаралық корреспонденттік қатынастардың мәні
1.1. Банкаралық корреспонденттік қатынастар туралы
Коммерциялық банктер немесе екінші деңгейлі банктер, корреспонденттік қатынастар орнатылған
Шетелдік-қазақстандық банктер мен корреспонденттік қатынастарды бекіту және шоттарды ашу
Корреспонденттік қатынас екі жақтық корреспонденттік шотты ашу, келісім-шарт немесе
Корреспондеттік қатынастар Қазақстандық банктермен және шетел елдерінің банктерімен корреспонденттік
корреспондеттік шотты ашуға өтініш (Қосымша 2);
уәкілетті тұлғалардың қолдар үлгісімен және мөрінің үлгісімен нотариалды расталған
нотариалды расталған құрылтайшылық құжаттармен жарғы көшірмесі;
банктік операцияларды іске асыру үшін нотариалды расталған лицензия көшірмесі;
соңғы жылдық есеп бойынша және соңғы есеп бойынша баланс;
филиалдарының тізімі;
банк-корреспонденттерінің тізімі;
банкті салық есебіне тіркелгендігі шын екендігін растайтын, салық қызметінің
Шетел банктерімен корреспонденттік қатынастар, шотты ашып немесе ашпай-ақ бекітілуі
Халықаралық есеп айырысу мен корреспонденттік қатынастар Департаментімен сәйкес банктің
Шетел мен Қазақстандық банктерде Банк халықаралық есеп айырысуды іске
Бекітілген шектер қажеттілігі бойынша, бірақ тоқсанына кемінде 1 рет
Шетелдік корреспондент банктердің халықаралық рейтингік агенттіктер мен расталған біріккен
Банк корреспондентке бекітілген лимиттерді сақтауды бақылау халықаралық есеп айырысу
Клиенттерге есеп айырысу қызметтерін, олардың тапсырмаларын орындау барысында коммерциялық
Банктер корреспонденттік шоттар ашу және жүргізу құқығына корреспонденттік шоттар
Банктер корреспонденттік шоттар ашу және жүргізу лицензиясы Қазақстан Республикасының
Коммерциялық банктер бір-бірімен корреспонденттік шоттар аша алады. Басқа коммерциялық
Банкаралық корреспонденттік қатынастар бойынша есеп айырысулар:
Ұлттық банкте ашылған корреспонденттік шот арқылы жүргізіледі;
коммерциялық банкте ашылған корреспонденттік шот арқылы жүргізіледі.
Корреспонденттік есепшоттарды жабу тәртібі келесідей:
егер заңдарда немесе шартта басқаша көзделмесе, Респонденттің
өтініші бойынша;
корреспонденттік есепшот шартының қолданылуы тоқтатылған кезде;
корреспонденттен Ұлттық Банктің корреспонденттік есепшот ашуға және жүргізуге берген
егер Респондент банк болса, банктік операцияларды жүргізуге берген құқық
егер Респондент банктік емес ұйым болса, одан Ұлттық Банктің
заңдарда және немесе корреспонденттік есеп шот шартында көзделген басқа
корреспондент таратылған жағдайда Респонденттің корреспондентке қоятын талаптары Қазақстан Республикасының
Корреспонденттен немесе Респонденттен корреспонденттік есеп шоттар ашуға және жүргізуге
Респондент төлемдерінің айналымы бойынша лимит есептеу тәртібі келесідей.
- Респондент ағымдағы айда басқа банктерде немесе банктік емес
- Респондент Ұлттық Банкке есеп берілген айдан кейінгі айдың
- Ұлттық Банк белгілеген төлемдер көлемінің лимиті артып кеткен
1.2. Қазақстан Республикасы экономикасындағы төлем
жүйесінің маңызы және оның банкаралық есеп
айырысулармен өзара байланысы
Қазақстан экономикасында төлем жүйесінің рөлі өзінің артында
Осыған байланысты 1990 ж. банктік жүйесін реформалаудың заңды
‘’Банктер және банктік қызметі туралы’’ заңына сәйкес Қазақстан Республикасының
Банктік жүйені реформалау сенімділігімен, қауіпсіздігімен және тиімділігімен ерекшеленетін төлемдерді
Ұлттық Банктің төлем жүйесін дамыту бойынша шаралары тәуекелдерді бір
Төлем жүйесінде Ұлттық Банктің негізгі қызметтері болып:
Нақты уақыт режимінде жалпы есеп айырысулар жүйесін және клирингтік
Төлем жүйесінің қызмет етуін лицензиялау және қадағалау бұл белгілі
ІІ деңгейлі банктердің және банктік қызметтердің жекелеген түрлерін
ұсынатын барлық қаржылық ұйымдардың корреспонденттік шоттарын
ІІ-деңгейлі банктерді инспекциялау, бұл есеп айырысуды жүргізудің сенімділігімен қауіпсіздігін
Төлем жүйесінің қатысушыларының несиелік және өтімділік тәуекелділігін басқару. Нақты
Ұлтық Банк ІІ-ші деңгейлі банктер сияқты төлем жүйелерінің
Қазіргі кезде Қазақстанның төлем жүйесі нақты уақыт режимінде жұмыс
Сызба 1
Банкаралық Есеп айырысудың Қазақстандық Орталығының құрылымы
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Банкаралық Есеп айырысу Қазақстандық Орталығы
БЕҚО құрылтайшысы мен өкілетті орны ҚР ҰБ-і болып табылатын
БЕҚО жекеше шарттық жүргізуші субъект, банктік емес қаржылық ұйым
БЕҚО -ң мақсаты банктік қызметтің негізгі қажеттіліктердің тиімді, тұрақты,
БЕҚО келесілерге белсенді қатысатындар:
Ұлттық Банктің банкаралық төлемдер мен ақша аударымдар, БЕҚО пайдаланушыларының
Ұлттық Банкпен бекітілген концепцияға сәйкесте төлем жүйесін, әрі қарайғы
Ұлттық Банкпен бекітілген концепцияға сәйкесте тиімді, тұрақты, қауіпсіз халықаралық
Банктік операциялардың жеке түрлерін іске асырып жатқан ұйымдарға ІІ
Қазақстан Республикасының банктік және басқадай заңымен және оларды орындаудың
БЕҚО пайдаланушыларының өзара әрекеттері бойынша халықаралық тәжірибенің есебі мен
БЕҚО пайдаланушыларының өзара әрекеттік және сәйкестілік өзгерту бойынша ұсыныстарды
Қазақстан Республикасының заңдылығымен сәйкесте клирингте халықаралық төлемдерді және ақшалай
төлем карточкаларын қолдана отырып, ұлттық және де халықаралық эмитеттердің
БЕҚО -на сенімді қызметін атқаруды қамтамасыз ететін аппаратты бағдарламалық
БЕҚО пайдаланушыларын оқытып үйрететін және әртүрлі қызметтермен, техникалық және
Қазақстан Республикасының жағдайына қолданылатын құқықтық қамтулар, олардың құрылу
БЕҚО пайдаланушыларына және олардың клиентеріне әртүрлі ақпараттарды, оның ішінде
Қазақстан Республикасының төлем жүйесін жақсартуда және тұрақтандыру бойынша мемлекеттік
Қазақстан Республикасының заңдылығына қарсы келмейтін басқадай қызметтері.
Тиімді төлем жүйесін құру, өзекті мәселелердің бірі болып табылатынын
Бүгінгі күн талаптарына жауап беретін төлемдердің сапалы өтуін қамтамасыз
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банк РМП БЕҚО ақшаларды аудару банкаралық
1.3. Ақша Аударымдарының Банкаралық Жүйесі
қызметін ұйымдастыру
Нақты уақыт режимінде жұмыс істейтін жүйені жасау бойынша жұмыс
ААБЖ өнеркәсіптік эксплуатацияға 2000ж. желтоқсанында Ұлттық Банктердің БЕҚО енгізілді.
ААБЖ-ң Y-типті құрылымы бар және келесі сызба түрінде
Сызба 2.
Ақшаларды Аударудың Банкаралық Жүйесінің қызмет етуі
Банк
Б
Банк А
ААБЖ
Тапсырушы банкісі (банк А) ақшаны аудару туралы ААБЖ-ға
Ақшаларды аудару жағдайларда ААБЖ тапсырыс беруші банктің (БАНК А)
ААБЖ Банк бенефициар (Банк Б) мәліметтері бар МТ-100, МТ102
Тапсырыс берушінің банкісі жіберушінің шотының ақшалары мектеп шығарады ал
Бір күнде жүргізілетін трансакциялардыі орта саны – 14000, ең
ААБЖ өкімділігі 1 секундта орташа 5-7 өңделген қаржылық трансакция
Жүйенің әрбір қолданушысы ҰБ өзінің коршоты бар ААБЖ аптасының
Жүйенің операционды күні. ААБЖ-ң операционды күні алдында графикпен берілген
ААБЖ операциялауды күні сағат 9.00 басталады БЕҚО-ң
Қазақстан Банкаралық Есеп-Айырысу Орталығы (БЕҚО)
1 -Кесте
2004 -2005 жылдары Қазақстан Банкаралық
Айлар Құжаттар сандары
2004 жыл 2005 жыл
Қаітар 790 915 901 088
Ақпан 985 038 1 140 047
Наурыз 961 411 1 237 877
Сәуір 1 182 340 1 530 891
Мамыр 1 016 766 1 191 343
Маусым 1 048 378 1 342 368
Шілде 1 174 149 1 751 693
Тамыз 965 200 1 483 224
Қыркүйек 1 076 314 1 643 529
Қазан 1 222 673 1 673 504
Қараша 1 043 053 1 668 691
Желтоқсан 1 364 011 1 844 446
Кестеден көріп отырғандай, екі жыл
Банкаралық Есеп-Айырысу Қазақстан Орталығы арқылы
Операциалық күн ішінде ААБЖ нақты уақыт режимінде қайтарымсыз және
Жүйеде ақшаларды аударуды пайдаланудың Ұлттық Банктегі жүйе шотына аударған
Приоритет кодтары шеңберінде кезекте төлем тапсырмаларын орындау Фифо
Кезектегі тұрған төлем тапсырыстары кез-келген уақытта пайдаланушы төлеушімен кері
қабылданған форматтарға хабарлама құрылымының
сәйкестігі;
электронды сандық кодтың дұрыстығы;
референцтың біркелкілігіне;
жіберуші және алушылардың БИК дұрыстығы;
жіберуші және алушылық шотын бақылау дәрежесі;
валюталау мерзіміне сәйкестігі;
төлемдері жіберушінің жіберуге және алушыны қабылдауға құқықтарының болуы;
төлем кодтардың болуы;
пайдаланушы позициясының төлем тапсырмасында көрсетілген сомадағы есептен шығару мүмкіндігі.
Бақылау шарттарын орындамаған жағдайда, төлем қате туралы хабарландыруды
Бақылау шарттарының барлық пунктерін орындаған кезде ААБЖ ақшаны аударуды
Операционды күн ішінде ААБЖ пайдаланушылық сұранысы бойынша ААБЖ-да
орындалған төлем тапсырмалары бойынша;
пайдаланушы кезегінде рәсімделген төлем тапсырмалары бойынша;
пайдаланушының жүйеде ақша қалдықтары туралы жазбаны береді.
Пайдаланушы – алушылар ақшаны алғаннан кейін, төлем тапсырмаларын тексергенен
ААБЖ сондай-ақ ҚБЕО-ң бөлшек төлемдері жүйесімен қалыптасқан төлемдер бойынша
Орталық депозиттар (әрі қарай ОД) мәмілені тіркегеннен кейін банк
ОД ААБЖ арқылы банк сатып алушының жүйедегі мәміленің барлық
Банк сатып алушыларның шоты дебеттелгені туралы растаманы алғаннан кейін
Орталық депозитарлық жүйедегі өзінің шоттарын банк сатушы шотына мәміле
ААБЖ ақшаны аудару операционды күн ішінде жабылу уақытына дейін
2 -Кесте
2004 – 2005 жылдары ААБЖ- і
Айлар ААБЖ Төлемдер айналымы
2004 2005
Құжаттар саны Сомасы,
млн. теіге Құжаттар саны Сомасы,
млн. теіге
Қаітар 199 109 1 420 780 251 611 1
Ақпан 244 074 1 528 634 329 246 1
Наурыз 257 029 1 389 658 391 372 2
Сәуір 292 652 1 644 257 459 009 2
Мамыр 288 374 1 634 828 409 560 2
Маусым 335 005 1 944 095 431 334 2
Шілде 314 623 2 054 777 682 047 2
Тамыз 284 451 1 832 262 622 300 2
Қыркүйек 314 636 1 781 963 655 585 2
Қазан 336 646 2 092 234 610 956 2
Қараша 320 735 1 898 341 636 363 2
Желтоқсан 453 954 2 373 392 717 246 3
Ұлттық Банкке пайдаланушылардың сальдо позицияларымен электрондық ведомосі жіберіледі. Ведомость
Кейін Ұлттық Банк пайдаланушылардың сальдо позиция сомасында Ұлттық Банктегі
ААБЖ пайдаланушылардың несиелік тәуекелін және өтімділік тәуекелін басқару мақсатында
Техникалық және бағдарламаны қамту. Бағдарламаны қамтудың бүкіл кешені Қазақстан
ААБЖ жұмыс жасағанда пайдаланушылар төлем жүйесіне кіруін қамтамасыз ететін
Төлем жүйесінің терминалы бір мәнді идентификациясы;
Төлем жүйесіне кіру кезінде екі жақты аутентификациясы (терминал және
Электронды сандық қолды қалыптастыру және тексеру механизмі (электондық құжаттың
Ақпараттық конфеденциалдығы (мәліметтерді шифрлау);
Берілетін ақпараттың тұтастығы (мәліметтерді эмитациалық қорғау);
Сақталатын ақпараттың және бағдарламаларды қамтудың бірегейлігі;
Басты ақпараттың бөлініп таратылуы.
Төлем жүйесінің терминалымен жіберілетін әрбір хабарландыру кезеңді бірігей хабарлама
РРР (POІNT to POІNT) хаттама бойынша коммутациаланатын желі
РРР,SLІP Frame relaу, хаттамалары бойынша белгіленген желі (Lіsed Lіne)
БЕҚО-ң шлюздері бойынша провайдерлер желілері арқылы;
Интернет желісі арқылы.
ААБЖ бағдарламаның қамтуы, трансакциялар көлемі артқан жағдайда жүйені
Қарастырылмаған жағдайлардың нәтижесінде ААБЖ-ң жұмысының тоқталылуы тәуекелін төмендету
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк РМП БЕҚО бөлшек төлемдер жүйесі
Орталық клирингтік палата (ОКП) БЕҚО банк аралық клирингін таза
БЕҚО банк аралық клирингі таза позициялардың жинақтауын, өңдеуін, есептеуін
1.4. Бөлшек сауда жүйесі (банкаралық клиринг)
Егер ААБЖ арқылы бір сомаларға төлемдердің негізгі ағымы келетін
Қазақстанда клирингтің енгізілуі Ұлттық Банктің басқармасының «Қазақстан Республикасында
Клиринг пайдаланушылар болып Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк Қаржы
Бөлшек төлем жүйесіндегі (БТЖ) жалпы
3 - Кесте
2004 жылы Бөлшек төлем жүйесі бойынша
Айлар БТЖ Төлемдер айналымы Орташа айналым коэф.
Құжаттар
саны Сома,
млн. теіге
Қаітар 591 806 45 434 2,72
Ақпан 740 964 59 811 3,49
Наурыз 704 382 58 886 3,71
Сәуір 889 688 70 062 3,76
Мамыр 728 392 65 990 3,75
Маусым 713 373 65 728 3,45
Шілде 859 526 73 636 3,73
Тамыз 680 749 66 945 3,92
Қыркүйек 761 678 74 944 4,03
Қазан 886 027 79 172 3,66
Қараша 722 318 70 200 3,63
Желтоқсан 910 057 85 881 3,37
Диаграмма түрінде төменде көрсетілген:
Диаграмма 1.
2004 жыл бойынша өткізілген Бөлшек төлем
төлемдер
4 - Кесте
2005 жылы Бөлшек төлем жүйесі бойынша
Айлар БТЖ Төлемдер айналымы Орташа айналым коэф.
Құжаттар
саны Сома,
млн. теіге
Қаітар 649 477 52 014 2,49
Ақпан 810 801 68 607 3,54
Наурыз 846 505 76 624 3,56
Сәуір 1 071 882 78 354 3,54
Мамыр 781 783 63 744 2,96
Маусым 911 034 73 117 3,98
Шілде 1 069 646 78 267 3,48
Тамыз 860 924 74 731 4,01
Қыркүйек 987 944 89 987 4,69
Қазан 1 062 548 81 428 4,04
Қараша 1 032 328 96 227 5,16
Желтоқсан 1 127 200 109 662 4,55
Трансакциялардың бір күнге деген орташа
Трансакциялардыі бір күнге деген орташа
Диаграмма 2.
2004 - жыл бойынша өткізілген Бөлшек төлем
төлемдер
Диаграмма 3.
2004 – 2005 жылдардағы Бөлшек төлем
Әлбетте, ақша айналымы банктік жүйесіне
Клирингке қосылу үшін міндетті шарт болып ААБЖ-да шоттық болуы
БТЖ жүргізетін клирингтің негізгі ерекшеліктеріне келесілерді жатқызуға болады:
пайдаланушылар болып Қазақстанның барлық банктері, сондай-ақ банкттік операцияны жекелеген
Бекітілген форматтарға (МТ-100, МТ-102) сәйкес рәсімделген, сияқты есеп айырысудан
Бір төлемнің максималды сомасына шектеу бар, 3 млн.тенге (20
Пайдаланушыларға т + 3 күн төлемнің болашақ
Жіберілген төлемдерді соңғы есеп айырысуға дейін кері қайтару мүмкін;
Бір пайдаланушының төлем жүйесіне кіруде бірнеше терминалды пайдалану
Жүйе ААБЖ-ға қарағанда көрсететін қызметерге бағалардың арзан болуы.
Клирингте хабарландыру мен алмасу ААБЖ сияқты БЕҚО-мен жасалынатын және
Клирингтің операционды күні. Клиринг есеп айырысу жүргізу үшін ақшаларды
Қазіргі кезде тәуекелдерді басқару ‘’кезекті шешу’’ әдісі бойынша жүреді.
Қабылданған форматтарға хабарландыру құрылымының сәйкестігі;
Электронды сандық қолдың дұрыстығы;
Референцтің бірігейлігі;
Жіберуші және алушылардың БИК-дің дұрыстығы;
Жіберуші және алушы счеттарын бақылау дәрежесі;
Валюталау датасының сәйкестігі;
Төлемдерді жіберушінің жіберуге және алушының қабылдауға құқтарының болуы.
Толтырылған ЕКНП кодтарының болуы. Төлем сомасының қойылатын шектеулерге сәйкестігі.
Бақылау шоттарын орындамаған жағдайда төлем қате туралы хабарландыруды (МТ-905)
Операционды күн ішінде пайдаланушының сұрауы бойынша клиринг келесі ақпараттарды
Клирингке пайдаланушы берген төлем құжаттарының саны және сомасы;
Берілген пайдаланушыға түскен төлем құжаттарының саны және сомасы;
Қате коды көрсетілген қабылданбаған төлем құжаттарының саны және сомасы;
Берілген пайдаланушыға түскен бірақ кейін жіберушінің сұрауы бойынша
Клирингте пайдаланушының ағымдағы таза позициясы.
Берілген қызметтер туралы пайдаланушыға операционды күн ішінде клирингте өзінің
Төлемнің соңғы есеп айырысуын жүргізу үшін ААБЖ-да ақшалар жетіспеген
VІSA Ұлттық Клирингі.
БТЖ VІSA іnternatіonal проектісін
Қазақстанда Ұлттық Клирингін енгізу 2000 жылдың ақпанында басталды. Есеп
Банкаралық клиринг арқылы жүзеге асырылатын
Диаграмма 4
2001 - 2005 жылдар арасындағы
Егерде ААБЖ арқылы үлкен көлемдегі
Мұндай жүйе қымбат болмауы, сенімді
Клиринг бойынша көрсетілетін қызметтерге тарифтер
Банкаралық төлемдер бойынша құжаттар қабылданғаны және
Қабылданған уақыт Баға (теіге)
16-00 - 09-00
9
09-00 - 13-00
11
13-00 - 16-00
22
2001 жылы өткен
Диаграмма 5
2001 - 2005 жылдар арасындағы
2004 жылы
Диаграмма 6
2004 жылы ААБЖ және Банкаралық
Ақша аударымдары банкаралық
ІІ . Банкаралық корреспонденттік қатынастардыі бухгалтерлік есебінің
2.1. Банктердің банкаралық корреспонденттік қатынастар есебін ұйымдастыру
Жоғарыда көрсетілгендей, корреспонденттік қатынас – бұл екі немесе бірнеше
Корреспонденттік байланыстардың дамуы тіптен банктің жаңа бөлімшесін ашу сияқты
Мемлекет банктерінің қазіргі кездегі есеп айырысулары міндетті түрде ҚР
26.10.2000 ж. ¨348 банк операцияларының жекелеген түрлерімен айналысатын банктер
Банкаралық қызметтің осындай нысанын жүзеге асыру үшін, несиелік ұйымдар
«Корреспонденттік шот – жасалған корреспонденттік шот негізінде бір банктің
Корреспонденттік шот арқылы банкаралық есеп айырысуды ұйымдастырудың екі нұсқасы
орталықтандырылған – бұл кезде банктер арасындағы есеп айырысу міндетті
орталықтандырылмаған немесе неғұрлым либералды-коммерциялық банктердің бір-бірімен өзара қатынасын қарастырады.
Біздің елімізде банкаралық қатынастар бірінші нұсқаға негізделген.
Банкаралық корреспонденттік қатынастар үдерісінде есеп айырысуларға қойылатын негізгі талаптар
Банкаралық есеп айырысуларды ұйымдастыруға – оларды өткізу нақтылығына, уақытты
Банктер экономиканың әр түрлі субъектілер арасындағы есеп айырысулар тізбегінде
Аталған байланыста банкаралық есеп айырысуды ұйымдастыруға нақты маңызды қағидалар
Басты қағида – басқа банктермен, соның ішінде клиент төлемдері
ҚРҰБ филиалдарының негізгі функциясы – корреспонденттік шоттарды қолдана отырып
Банкаралық корреспонденттік шоттар бойынша есеп айырысудың ерекшеліктері:
бұл басқа банк клиенттерімен тұрақты келісімдік қатынасы бар клиенттердің
олар тура жүзеге асырылатындықтан есеп айырысулар айтарлықтай жеделдетіледі;
жан-жақты корреспонденттік қатынастар кезінде қандайда бір ірі банкте шот
корреспондент банктер арасында клиринг жүргізу корреспонденттік шоттағы қаржылар қалдығын
нарықта белсенді қызмет етуге және қаржылық құралдарының толық жиынтығын
Корреспонденттік қатынастардың әр тарабы өздерінде бар деректер негізінде корреспонденттік
Корреспонденттік қатынастар корреспондент банктер арасында анықталған сенімділік деңгейін білдіре
Банкаралық қатынастар банктер арасындағы қатынастардың бір түрі ретінде, басқа
Көрсетілген қызметтер үшін клиенттер төлейтін төлемдер ҰБ БЕҚО кірістерінің
Пайдаланушылар мен орталық арасындағы электронды хабарламалар алмасу ҚР Ұлттық
Операциялық күн ішінде БЕҚО пайдаланушылардан төлем құжаттарын қабылдайды, бұл
БЕҚО төлем құжаттарының қабылдануын операциялық күн аяқталғаннан соң тоқтатады,
Егер операциялық күн ішінде пайдаланушы ҰБ-гі банкаралық ақша аударымдары
ҚР ҰБ-і ІІ–деңгейлі банктердің ақша айналысын бақылау мақсатында төлем
Корреспонденттік шот ашу үшін ҰБ филиалына коммерциялық банк шот
Корреспонденттік шот иелері туралы мәліметтерді Ұлттық филиалы коршот журналына
Аталған шотты ашу үшін банк немесе филиал өзі орналасқан
Банктің корреспонденттік шотын жүргізу үшін бірнеше талаптар қойылады. ҰБ-ң
Корреспонденттік қатынас келісімі бойынша ҰБ бекітілген тәртіпте банктен қолма-қол
ҰБ филиалына төлем тапсырысын жолдау кезінде банк филиалды төлем
ҰБ-ң алушы-банк алдындағы ақша аударымы бойынша міндеттемесі оның коршотын
Қолма-қол ақшамен банк операцияларын орындау үшін ҰБ филиалында ашылған
Банктің ҰБ-гі ақшасын қабылдау, алу бойынша операцияларды жүзеге асыру
Банктің жауапты қызметкері келісімде белгіленген мерзімде ҰБ филиалына коршот
Төлем тапсырысын жолдау немесе өңдеу кезінде жіберілген қателіктер, қорғау
Бүгінгі күні ҰБ алдында әлемдік жетістіктерге сай жоғары тиімді
Корреспонденттік шоттар бойынша операциялар есебі үшін келесі шоттар қарастырылған:
-1050 «Банктің корреспонденттік шотың;
-1051«Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шотың;
-1052«Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шотын
- 2013 «Басқа банктердің корреспонденттік шоттарың
Ұлттық банк филиалдары арқылы әр түрлі төлемдерді төлеу кезінде
– Ақша жөнелтуші банкте:
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы
Кт 1051«Банктің Қазақстан Республикасы Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шотың.
– Ақша алушы банкте:
Дт 1051 «Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық банкіндегі корреспонденттік шотың;
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы шоттарың.
Корреспонденттік қатынастар келісім –шартына сәйкес
Дт 1705 «Басқа банктердегі
есептелген кірістерң
КТ 4051 «Ұлттық банктегі
ақылар алумен байланысты кірістерң
Корреспонденттік шоттар бойынша есептелген проценттер
Дт 1051 «Банктің Ұлттық банктегі
сый- ақылар төлеумен байланысты кірістер ң
Кт 1705 «Басқа банктердегі корреспонденттік
есептелген кірістерң
Клиенттерге кассалық есеп қызмет көрсету үдерісінде және төлемдерді жүргізуде
«НОСТРО шоты (латынша «Ностроң – «біздің деген мағынаны береді,
«ЛОРО шоты (латынша «лороң – «сіздің деген мағынаны береді,
НОСТРО типтес шоттарды қандай да бір банктер корреспондент банкттерде
Корреспонденттік шоттар бойынша операцияларды көрсету үшін қажетті шоттар ашылады.
Бір банктің басқа банкте корреспонденттік шот ашу және жүргізу
Банктер мен банктік емес ұйымдардың бейрезидент банктермен корреспонденттік қатынастары
Банктер Ұлттық банктің корреспонденттік шот ашуға және жүргізуге берген
Респондент корреспонденттік шот ашу үшін корреспондентке келесі құжаттарды ұсынады:
корреспонденттік шот ашуға өтініш;
банктер үшін банктік операциялар жүргізуге берілген лицензияның нотариалды бекітілген
банктік емес мекемелер үшін аударым операцияларын жүргізуге берілген лицензияның
Корреспонденттік шот ашу кезінде респондент корреспонденттің қаржылық жағдайын талдайды
Корреспонденттік шот жасалған корреспонденттік шот келісімі негізінде ашылады.
Корреспонденттік шотты жүргізу үшін келесі жалпы талаптар қойылады. Өзінің
ҚР заңдарына және корреспонденттік шот келісіміне қайшы келмейтін операцияларды
Атап өтетін жайт, респонденттің корреспонденттік шоты бойынша корреспондент банктік
респонденттің корреспонденттік шоты бойынша төлем жүргізу және ақша аударымын
электронды тәсілмен төлем құжаттарын жолдау кезіндегі электронды хабарлар пішімі;
респондентке оның корреспонденттік шоты бойынша жазба ұсыну тәртібі және
респонденттің корреспонденттік шоттағы ақша қалдығына сыйақы қосу тәртібі (егер
респонденттің корреспонденттік шотына қызмет көрсеткені үшін комиссия алу реті;
корреспонденттің қарауы бойынша басқа да шаралар.
Операциялық күн соңында корреспондент респонденттің корреспонденттік шоты бойынша ақша
Ағымдағы айдағы төлемдерді респонденттер Ұлттық банкте реттелген лимит көлемінде
Банктер арасындағы корреспонденттік қатынастар жасалған келісімнің оны бұзу тәртібі
Корреспонденттік шотты жабу келесі жағдайларда жүзеге асырылады:
респондент өтініш бойынша кез келген уақытта, егер бұл заңда
корреспонденттік шоттың әрекет ету мерзімі тоқталған кезде;
корреспонденттен Ұлттық банктің корреспонденттік шоттар ашу және жүргізуге берілген
респонденттен Ұлттық банктің банк операцияларын өткізуге берілген лицензиясы қайтарылып
Корреспондент пен респондент арасындағы келісім шарттарына сәйкес оның біреуінен
Корреспонденттік шотты пайдалану негізінен шоттағы қаражаттың ең төменгі қалдығымен,
Банктер арасында «НОСТРОң, «ЛОРОң
«НОСТРОң корреспонденттік шоты арқылы
- ақшаны жіберуші банкте
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп
Кт 1052 «Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шотың
ақшаны алушы банкте
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттарың¯
Кт 2013 «Басқа банктердің корреспонденттік шоттарың
«ЛОРОң корреспонденттік шоты арқылы
- ақшаны жіберуші банкте
Дт 1052 «Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шотың¯
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы есеп шоттарың¯
3. Корреспонденттік қатынастар келісім – шартына
- корреспонденттік шотты ашушы банкте (респондентте) келесі
Дт 1705 «Басқа банктердегі
есептелген кірістерң
Кт 4052 «Басқа
ақылар алумен байланысты кірістерң
- кореспонденттік шот ашылған банкте
Дт 5023 «Басқа банктердіі
ақы төлеумен байланысты шығыстарң
Кт 2702 «Басқа банктердіі
есептелген шығыстарң
Корреспонденттік шоттар бойынша есептелген проценттер
- корреспонденттік шоттар бойынша есептелген
Дт 2702 «Басқа банктердің
есептелген шығыстарң
Кт 2013 «Басқа банктердің корреспонденттік шоттарың
1052 «Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шотың
- корреспонденттік шоттар бойынша есептелген
Дт 1052 «Банктің басқа банктердегі
Кт 1705 «Басқа банктердегі
есептелген кірістерң
Бір бас банк қызмет көрсететін екі филиалдар арасындағы есеп
Ақша алушы банкте:
Дт 1350 «Банктің филиалдарымен есеп айырысуың¯
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы шоттарың¯.
Егер алушы клиентке басқа банк қызмет көрсетсе, онда бас
Дт 1350 «Банктің филиалдарымен есеп айырысуың¯;
Кт 1051, 1052 «Банктің Ұлттық банктегі және басқа да
Алушы банкте:
Дт 1051, 1052 «Банктің Ұлттық банктегі және басқа да
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы шоттарың¯.
2.2. Банкаралық клинг есебі,
Біздің елімізде банктер арасында есеп айырысуларды түпкілікті жақсартудың басты
Клиринг өзара талаптар мен міндеттемелерге негізделген тауар және қызмет
Клирингтің екі үлгісі (моделі) қарастырылады: ақша қаржыларын алдын ала
Бірінші үлгіде есептік операциялар алдын ала депозиттелген қаржыларды қолданып
Банкаралық клирингті ұйымдастырудың бай тәжірибесі АҚШ, Ұлыбритания, Германияда жинақталған.
Банктерде құжат айналымын жетілдіру және шығындарды азайту әдістерін іздестіру
Клиринг бойынша есеп айырысу кезінде корреспондент банктер арасында келесі
Банк мекемесінде корреспондент банк есебіне төлем құжаттарын төлеу кезінде
Дт 2203 «Клиенттердің ағымдағы шоттарың¯;
Кт 2551 «Басқа банктермен есеп айырысуың¯.
Корреспондент банктерден клиентура есебіне төлемдер түскен кезде, мынадай шоттар
Дт 1551 «Басқа банктермен есеп айырысуң¯¯;
Кт 2203 «Клиенттердің ағымдағы шоттарың¯.
Клиринг бойынша таза позицияны анықтау кезінде келесі бухгалтерлік жазба
Жіберілген қаржыдан түскен қаржы артқан кезде:
Дт 1052 «Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шоттарың¯;
2551 «Басқа банктермен есеп айырысуың¯;
Кт 1551 «Басқа банктермен есеп айырысуың¯
Түскен қаржыдан жіберілген қаржы артқан кезде:
Дт 2551 «Басқа банктермен есеп айырысуың¯
1551 «Басқа банктермен есеп айырысуың¯;
Кт 1052 «Банктің басқа банктердегі корреспонденттік шоттарың¯.
Клиринг екі банк арасында біріншісінің қарыз талабы екіншісінің қарыз
Клирингтік техникалық орталық бірнеше клирингтік сеанстар жиынтығын ұсынады: реттеуші
Клирингтің ерекшелігі:
шынайы ақша қаржыларына деген қажеттіліктің аздығы;
өз міндеттемелері өз кінарат-талаптарымен өтеу арқылы есеп айырысуды жеделдету;
Клирингтің кемшіліктері:
клирингтік сеансқа қатысу үшін өзара қарсылама міндеттемелердің болу қажеттілігі;
бірінші үлгі клирингін жүзеге асыру кезінде қаржыларды міндетті түрде
өзара есеп айырысудың оңтайлы нұсқасы, бірақ бұл нақты төлемдерді
Есеп-айырысу тек қана екі
Олар біріңғай корреспонденттік шот арқылы жүзеге
Біріңғай корреспонденттік шот арқылы есеп айырысу тәртібі төменгідей:
Егер төлеуші мен алушыға біріңғай корреспонденттік шотқа көшкен банктің
- Ақшаны – жіберуші филиалда:
Дт 2203 «Клиенттіі ағымдағы
Кт 2151 «Бас банкпен
2152 «Жергілікті филаиалдармен есеп –
2153 «Шетел елдердегі филаиалдармен есеп
- Ақшаны алушы филиалда корреспонденттік шот бойынша көшірме алынған
Дт 1351 «Бас банкпен
1352 «Жергілікті филаиалдармен есеп –
1353 «Шетел елдердегі филаиалдармен есеп –
Кт 2203 «Клиенттіі ағымдағы
Егер алушы клиентке басқа банк мекемесі қызмет көрсетсе, онда
Дт 2151 «Бас банкпен
Кт 1051 «Банктің Ұлттық
1052 «Банктің басқа банктегі
Алушы банк мекемесінде:
Дт 1051 «Банктің Ұлттық
2013 «Басқа банктің корреспонденттік шотың
Кт 2203 «Клиенттің ағымдағы
Егерде клиенттердің тапсырысы бойынша шет елге аударымдарды іске асырғанда
Шетелдік валютаны шетелге аударуға байланысты барлық қажетті құжаттарды тексерумен
Аударымды жүзеге асыру үшін банк клиенттің тапсырмасын орындайды. Басқа
Дт 2203 “Клиенттің ағымдағы шоты”.
Кт 1052 “Банктің басқа банктегі
Аударым үшін банк клиенттен комиссияны есептен шығарады (валюта
Дт 2203 “Клиенттің ағымдағы шоты”.
Кт 2858 “Банктің ұзақ валюталық позициясы”:
Осымен бірге теңге түрінде:
Дт 1859 “Банктің ұзақ валюталық позициясының
қарсы құны”:
Кт 4601 “Банктің аударым
комиссиондық кірістері”
Аударымды іске асыру кезінде банк басқа банкке төлеуі қажет
Дт 1858 “Банктің қысқа валюталық позициясы”:
Кт 1052 “Банктің басқа банктегі
Осымен бірге теңге түрінде:
Дт 5601 “Банктің аударым операциялары
комиссиондық шығыстары”
Кт 2859 “Банктің қысқа валюталық позициясының
қарсы құны”:
Есеп айырысу орталығында филиалдардан алынған құжаттар кіретін бақылауға түседі.
Бақылау - құжаттардың барлық реквизиттерінің түгелдігіне, бар екендігіне және
Оның қорытындылары бойынша филиалға құжаттарды қабылдау кезіндегі қабылданған және
Қабылданған құжаттар әрі қарай өңдеу үшін бақылау тобына беріледі,
Бақылауды өткеннен кейін филиалдардан қабылданған электронды құжаттардың файлы есеп
ішкі жүйелік (бағыты бойынша субкоршоттарға есепке алынатын төлемдер);
БЕҚО банк қатысушыларына төлемдер (макет түрінде құрылып Ұлттық Банкке
Ішкі жүйелік есеп айырысуға коммерциялық банктер филиалдарының арасындағы есеп
Дт 2152 “Жергілікті филиалдармен есеп-айырысу
(жіберуші филиалы)
Кт 1552 “ Клиентермен есеп-айырысу шоты“
(алушы филиалы)
КЦМР банк-қатысушыларына төлемдер – 1551 “Коммерциялық банкте ашылған
Осы кезде есеп айырысу орталығында келесі өткізбе жүргізіледі:
қаражаттарды аударған кезде:
Дт 1352 “Жергілікті филиалдармен есеп-айырысу
(жіберуші филиалы)
Кт 2551 “Басқа банктермен есеп-айырысу“
(клирингтік қоршоты)
Келіп түсетін қаражаттарды есепке алған кезде:
Дт 1551 “Басқа банктермен
Кт 2152 Жергілікті филиалдармен
(алушы филиалы)
Клирингтің нәтижесі бойынша қатысушылардың таза дебеттік және кредиттік позицияларын
а) таза дебеттік позиция бойынша
Дт 1051 ‘’Банктің Ұлттық банктегі
Кт 1551 “Басқа банктермен есеп-айырысу“
б) таза кредиттік позиция бойынша
Дт 2551 “Басқа банктермен есеп-айырысу“
Кт 1051 ‘’Банктің Ұлттық банктегі
Күн соңында 1551 ”Клирингтік мекеменің коршоты”, коммерциялық банкте ашылған,
БЕҚО қатысушылары болып табылмайтын банктерден және банктерге төлемдер, келесі
1) қаражаттарды аударған кезде
Дт 2152 ‘’Жергілікті банктермен есеп-айырысу‘’
(жіберуші филиалы)
Кт 1051 ‘’Банктің Ұлттық банктегі
2) қаражаттар келіп түскен кезде
Дт 1051 ‘’Банктің Ұлттық банктегі
Кт 2152 ‘’Жергілікті банктермен есеп-айырысу‘’
(алушы филиалы)
БЕҚО – ден және Ұлттық Банктің есептеп шығару жұмысының
Балансқа – барлық алынған және ішкі жүйелік бойынша, сондай-ақ
Әр филиал үшін форма жиынымен файлдар есептелінеді және құралы
Есеп айырысу орталығында бастапқы құжаттарды біртұтас жеткізіп беру тәртібі
Әр күні 11-күннен 13-шінен кешіктірмей, 21-ші күніне 23-ші күннен
Қазақстан Республикасының төлем жүйесін дамыту мақсатында банкаралық клиринг енгізілген,
Банкаралық клиринг - Қазақстандық банкаралық есеп айырысу орталығымен жүргізілетін
Таза дебеттік немесе кредиттік позиция – бұл белгілі бір
Егер айырма жағымсыз болса, онда қатысушының позициясы таза дебеттік
Корреспондент банкке төлем құжаттарын төлеу кезінде мына өткізбе құрылады:
Дт 2203 “Клиенттің ағымдағы шоты”.
Кт 2551 “Басқа банктермен есеп айырсулар”.
Клиент пайдасына корреспондент банктен төлемдер алу кезінде:
Дт 1551 “Басқа банктермен есеп айырысулар”.
Кт 2203 “Клиенттің ағымдағы шоты”.
Клирингтің аяқталуы бойынша мына өткізбелер құрылады:
жіберілген төлемдерден түскен төлемдердің артуы кезінде:
Дт 1052 “Банктің басқа банктегі
Дт 2552 “Клиенттермен есеп айырысулар”
Кт 1551 “Басқа банктермен есеп айырысулар”.
Түскен төлемдерден жіберілген төлемдердің арту кезінде:
Дт 2551 “Басқа банктермен есеп айырсулар”.
Кт 1551 “Басқа банктермен есеп айырысулар”.
Кт 1052 “Банктің басқа банктегі
ІІІ . Банкаралық корреспонденттік қатынастарды аудиторлық тексеру
3.1. Коммерциялық банктердің корреспонденттік қатынастарының аудиторлық тексеруін
ҚР несиелік ұйымдардың валютамен есеп айырысу операцияларын жүргізілуінің
Корреспондеттік шоттар бойынша банк операцияларын аудиторлық тексеру осы шоттарға
Егер банктік ұйымдастырушылық құрылымына филиалдар кіретін болса, онда аудит
Несиелік ұйымының филиалдарына, филиал аралық есеп айырысу шотының ашылуының
Филиал аралық есеп айырысу шоттары бойынша несиелік ұйым операцияларын
Бас ұйым және филиалдар аралығында ресурстарды және пайданы қайта
Есеп айырысу операциясының аудиті бірінші кезекте банктерде осы операцияларды
Оларға:
Ұлттық Банкі мен Қаржылық Қадағалау Агенствасының банкке берілген банктік
Банкті (филилды) мемлекеттік тіркеу кітабына енгізу туралы
Банктің есеп айырысу жүйесін құрастырылуының ішкі банктік ережелері;
Ашылған шоттарды тіркеу кітабы;
Басқа банктермен корреспондеттік қатынастар туралы келісім – шарттар және
Банктің жинақталған балансы және белгілі бір кезеңге -
Банктің (филиалдық) бухгалтерлік есеп шоттары бойынша айналым ведомосы;
Банк корреспондеттік жазбалар мен сәйкестіктер ведомосы;
Бухгалтерлік журнал;
Коммерциялық банкті әр түрлі тексерулердің материалдары (инспекциялық, аудиторлық, ревизорлық
Банктің филиал басшысына берген және оның өкілеттілігін растайтын куәләндыратын
Филиал туралы ереже;
Банк басшысының филиаларалық есеп айырысу шотын ашу бұйрығы;
Филиал балансы№;
Банктің коршоттары бойынша операцияларды жүргізудің
тәртібін сақтаудың аудиті.
Есеп айырысу операциясы аудитінің бастапқы сатысында бір-бірімен екі жақты
Корреспонденциялық қатынастар туралы келісім-шартқа отырған кезде банк-корреспондент міндетті түрде
Басшымен расталған корреспондеттік шотты ашуға арыз;
Құрылтай құжаттық және шартылық нотариалды расталған көшірмелері;
Аймақты мекемеде бекітілген тәртіпте расталған, өкілетті лауазымды тұлғалардың қолдауы
ҚР зейнет – ақы қорында ҚР салық ұйымында есепке
Корреспондеттік қатынастар туралы келісім шарттың нақты бекітілген нысаны жоқ.
Келісім шартта әдетте келесі жағдайлар қарастырылады:
Құжаттар бағытының тәртібі және қолданылатын техникалық құралдар;
Бақылау және есеп айырысуларды тексеру ережелері;
ЛОРО кор.шоты бойынша түрақты төмендемейтін қалдыққа төлем;
Басқадай несиелік ұйымдардың төлем құжаттарын жүргізу үшін ностро корреспондеттік
Банктерде ЛОРО және НОСТРО шоттары бойынша операциялар жүргізуілуін бір
Банк-корреспондеттік, банк-респонденттік жазбаларды жіберудің өз уақытылығы;
Тараптардың міндеттері және жауапкершілігі.
Аудит кезінде келісім шарттың сәйкесінше өкілеттілігі бар тұлғалар мен
Банктер арасында корреспондеттік қатынастар орнатылғанда ғана, Ұлттық Банктегі шотта
Әрі корреспондеттік шоттың ашылу тәртібінің сақталынуының аудиті жүргізіледі, ішіне
Коррреспондеттік шотты ашу үшін міндетті түрде жоғарыда айтылған барлық
Корреспондеттік қатынастар туралы келісілген келісім шарттың сандарын, келісім шарттарды
Келісім шартардың дұрыс толтырылғандығын және олардың ішінде ҚР заңдылығы
Несиелік ұйымының құқықтық тәуекелділігін бағалау (келісім-шартта келесілердің болуы; құрастырудың
Келісім шарттағы жағдайлардың сәйкестігін тексеру;
Корреспонденттік шоттарды ашу туралы анықтамаларда көрсетілген мәліметтердің және
Жабылған корреспондеттік шоттар бойынша, корреспондентік шоттың жабу тәртібінің орындалуының
Клиенттерге ашылған шоттарды тіркеу кітабі және келісім-шарттарды тіркеу кітабы,
Корреспонденттік шоттың жабылуы клиент талабымен болғанын анықтау;
Банк респондент мәліметтер бойынша баланстан тыс шотына картотеканың бар
Банк респонденттің талабы бойынша оны жабу немесе Ностро корреспонденттік
Банк респондеттердің қолданылмаған ақшалай чектік кітапшаларын бар болуын тексеру.
Өтінішті қабылдау күні беттік шот бойынша операцияларды бейнелейтін фактілердің
Жабылатын Лоро корреспонденттік шоттың бетін шотына ақша қаражаттары қалдықтарын
Бұл үшін төлем тапсырмасының нөмірі, күні, соммасы банк респонденттік
Лоро корреспонденттік шоттары қаражаттың жоқтығын төленбеген есеп айырысу құжаттары
Корреспонденттік шоттар бойынша операциялар аудит кезінде келесіні ескеру қажет.
Аудитор тексеруді жүргізген кезде Ұлттық Банкте корреспондеттік шоттары бар
Ұлттық Банктегі коррспондеттік шот
жүргізілуі негізділігі және өз уақыттылығының аудиті ішінде келесілерді кіргізеді:
Клиенттердің шотттарынан есептеп шығарылған ақша қаражаттарын аударудың өз уақытылығын
Ұлттық Банк коррепонденттік шоты бойынша жазбаны жиынтық төлем тапсырмасы
2870 “Басқадай транзиттік шот” баланстың шотқа анықталған сомманы өз
Ұлттық Банктегі несиелік ұйымының корреспонденттік шоттың ақша қаражатының сәйкес
Ұлттық Банктің корреспондеттік шоттар бойынша жазба мәліметтерін төлем тапсырмалы
Банк респондеттік корреспондент шоттары бойынша операцияларды жүргізудің негізділігімен өз
Банк респондент төлем тапсырмасында және Лоро корреспонденттік шоттың беттік
Корреспонденттік қатынастар туралы келісім-шартта көрсетілген жағдайларға банк респонденттік төлем
Лоро корреспондеттік шотында қаражаттың жоқтығынан жинақталған төленбеген есеп айырысу
1052 қаражаттық жеткіліксіздігін несиелік ұйымының корреспондент шоты бойынша жүргізілмеген
Банк респондеттік клиенттің есеп айырысу құжаттарында төлемдердің мақсаты
Клиент жіберушінің төлем тапсырмасында, банк респондеттік жинақтама төлем тапсырмасында
Басқа банкте ашылған кореспонденттік шоттың қолма-қол ақшаларды алған кезде,
Тексерілетін несиелік ұйым арқылы транзит болып өтетін, банк респдент
1050 «Корреспонденттік шоттарң банктің шоттарына транзиттік сомаларды өз уақытылы
1050 ‘’Корреспонденттік шоттар’’ баланстың шоттағы сомаларды есептеп шығарудың өз
Корреспонденттік қатынастар туралы келісім шартта транзиттік төлемдерді жүргізген кезде
Төлем тапсырмаларының негізінде Лоро корреспондеттік шоттарына қаражаттарды
Лоро корреспондеттік шоты бойынша бейнелену шотымен клиент шотынан қаражаттарды
2203 баланыстың шоттық ақша қаражаттарды есептеп шығарудың өз уақытылығын
Тексерілетін несиелік ұйымдар ашылған банк респонденттік өзіндік шоттың толтырылған
Төлемді аудару күні Ұлттық Банктегі корреспондеттік шотын толықтыруды есептеу
Несиелік ұйымда ақша қаражаттары бар, бірақ олар бойынша жүргізілмеген
3.2. Коммерциялық банктердің филиалдармен жүргізетін
операцияларының аудиті
Осы есеп айырысу операцияларының аудиті кезінде ең алдымен коммерциялық
Коммерциялық банктердің филиалдары ҚР теңгесінде, сондай-ақ шетел валютасында есеп
Түскен төлемдерді есептеу үшін шот 1350 және жіберілген төлемдердің
Күн сайын операционды күн аяғында әр бір шоттар жұбы
Бас банктің аналитикалық есебінде әр бір филиал бойынша сондай-ақ
Бас офис және басқа қалалық филиалдардың өз ара әрекеті
Әрі қарай филиал аралық есеп айырысулар шотын ашу негіздігі
Орталық банкпен бекітілген операциялар тізіміне, филиал басшысына несиелік ұйым
Филиал аралық есеп айырысулар шотын ашуға несиелік ұйым
Ішкі банктік ережелермен қарастырылған филиалдар счетының сызбасының ашылған филиаларалық
Келесі аудиторлық процедура болып есеп айырысу құжаттарын толтыру
кіретін және шығатын құжаттарды толтырудың, ІSO – 7746 халықаралық
шоттарындағы қаражаттар қалдықтарын салыстыру түрінде ресурстардың қайта таратылуын филиал
барлық орындалған операциялар бойынша алғанда құжаттардың бар болуын
Несиелік ұйымда операциялардың бейнелеуімен толықтығын өз уақытылығының аудиті кезінде
Филиалдық төлемдері жүргізілетін, несиелік ұйымының корреспондеттік шотында ақша қаражаттары
Коммерциялық банктердің корреспондентік шотында қаражаттың жетіспеушілігі факторлары анықталғанда,
Төленбеген есеп айырысу құжаттарының филиал аралық есеп айырысу
Ұлттық Банкте несиелік ұйымның корреспондеттік шотына филиал пайдасына
Күн аяғында жазбаларды, көрсетілген қалдықтарды және бухгалтерлік есеп
Бөліп таратылатын ресурстар есебі және берілген ресурстар есебі қолданылуы
Әрі қарай банктік ережелермен қарастырылған бас ұжым және филиалдар
Бас ұйым және филиалдар арасында қаржылық нәтижелерді қайта
Бұл үшін филиалдың төлем тапсырмасындағы, 1350 ‘’Филиалдармен есеп айырысулар’’
Есеп айырысу операцияларыынң аудиті нәтижелері бойынша жүргізілген операциялардың тәртібі
Қорытынды
Қорыта келгенде екінші деңгейлі банктерде банкаралық коррес- понденттік қатынастардың
Төлемдерді Банкаралық Есеп айырысудың Қазақстандық Орталығы арқылы жүргізілетін Клирингтің
Қолданушылар болып барлық коммерциялық банктері, сонымен қатар банктік операциялардың
Ақырғы есеп айырысудан кейін қолданушыларға берілетін бекітілген форматтарға (МТ
3 000 000 000 теңгеге бір төлемнің максималды сомасына
Қолданушыларға 3 күн бұрын төлемді жүзеге асыруға мүмкіндік береді,
Ақырғы есеп айырысуға дейін жіберілген төлемдерді қайтарып алу мүмкіндігі;
Бір қолданушымен төлем жүйесіне кіруге бірнеше терминалды қолданудың мүмкіндігі;
Ақшаларды Аударудың Банкаралық Жүйеге қарағанда көрсетілетін қызметтің бағасы айтарлықтай
Бүгінгі таңда коммерциялық банктердің төлемдерді тез аударудың барлық мүмкіндіктері
“MG” жүйесі арқылы ақшалай аударымдарды тек қана жеке тұлғалар
Сонымен қатар халықаралық сауда-қаржылық айналымда SWІFT, WESTERN UNІON
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Төлем және аударым ақша туралы Қазақстан Республикасының заңы ¨237-1,
Төлем құжатының қолдану тәртібі және қолма-қолсыз төлемнің және Қазақстан
Қазақстан Республикасындағы ақша аудару және төлемдерді іске асыру арқылы
Банкаралық жұйенің ақша аудару ережелері ҚРҰБ басқармасының ¨242 қаулысымен
Қазақстан Республикасындағы клирингтің іске асырылу тәртібің - ҚРҰБ
9.Банкаралық есеп-қисаптың Қазақстандағы орталығың шаруашылық жүргізуге құқығы бар республикалық
10. Андросов А.М. Бухгалтерский учет и отчетность в банках—М:
11. Андросов А.М. Бухгалтерский учет в банках М: -
12.Баринов В.Т. Справочная книга инспектора по валютным операциям коммерческих
13. Березина М.П., Крупнов Ю.С. Межбанковские расчеты. М: 2002.
14. Емчинов В.К. Учет и операционная техника в банках
15. Лаврушин О.И. Банковское дело М.: 2003.
16. Козлова Е.П. Бухгалтерский учет в банках – М:
17.Колесникова В.И., Кроливецкая Л.П.. Банковское дело/- М.: Финансы и
18.Маркова В.В. Операции коммерческих банков
19. Миржакыпова С.Т. Бухгалтерский учет в
20. Сейткасимов Г.С.. Банковское дело. - Алматы: Каржы-каражат, 1998.
21.Усоскин В.М. Современные коммерческие банки. Управление и операции. -
22. Ширинская З.Г. Нестерова Т.Н. Соколинская Н.Э. Бухгалтерский учет
23.Тараканова Л.А. Горина С.А. Бухгалтерский учет в банках М:
24. .Махачева З.А. Развитие и методы организации межбанковских расчет
25.Рамазанов Н. Платежная система в
26.Смирнова О.И. Перспективы развития межбанковских корреспондентских
Қосымша 1
2004 -2005 жылдары БЕҚО арқылы
төлемдер саны
Қосымша 2
Банкаралық Есеп-Айырысу Қазақстан Орталығы арқылы
Қосымша 3
2005 жылы ААБЖ және Банкаралық
2
Банкаралық Есеп айырысудың Қазақстандық Орталығы
Ақшаларды Аударудың Банкаралық Жүйесі
Бөлшек Төлем Жүйесі
Ұлттық Клиринг
Банкаралық Клиринг
Шаруашылық жүргізуші субъектілермен бюджеттік ұйымдар арасындағы Клиринг
Банкаралық есеп айырысу
Банкаралық есеп айырысу есебі
Банкаралық корреспонденттік қатынастардың мәні
БАНКАРАЛЫҚ КОРРЕСПОНДЕНТТІК ҚАТЫНАСТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЕСЕБІ
Банкте корреспонденттік қатынастарды ұйымдастыру
БАНКАРАЛЫҚ КОРРЕСПОНДЕНТТІК ҚАТЫНАСТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ, ОЛАРДЫҢ ЕСЕБІ
Кассалық операциялардың есебі
Банкаралық несиелеу
Банкаралық клиринг есебі
ҚАЗАҚСТАН БАНКАРАЛЫҚ НЕСИЕ НАРЫҒЫН ҚҰРУ