Салық көзі


КІРІСПЕ............................................................................................................. 3
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚТАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ...................................................................
6
1.1 Салықтың пайда болуы мен экономикалық мәні.................................... 6
1.2 Қазақстан Республикасының cалық жүйесiнің даму кезеңдері............. 9
1.3 Салық және салық салуды құру негiздерi................................................ 12
1.4 Салық салудың экономикалық және құқықтық мәні мен мазмұны......
2 салықТЫҚ реттеуІНДЕГІ Қазақстан республикасЫНЫҢ МЕМЛЕКТТІК БЮДЖЕТІНЕ талдау жүргізу.....................................
21
2.1 Салықтардың атқаратын қызметтерінің ерекшеліктері.......................... 21
2.2 Мемлекеттік бюджетке түсетін табыстарға талдау жүргізу….............. 31
2.3 Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін қалыптастырудағы салықтардың алатын
35
2.4 Алматы облысы бойынша салық түсімдеріне экономикалық талдау... 42
3 САЛЫҚТЫ РЕТТЕУДЕГІ ҚР ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДЫҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ..............................................................................
51 3.1 Қазақстан Республикасының салық саясатын жетілдірудің негізгі
51
3.2 Қазақстан экономикасын салықтық реттеуді шет елдік тәжірибеге
54
ҚОРЫТЫНДЫ.................................................................................................. 68
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР............................................................. 70
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғасын,
Дипломдық жұмыстың тақырыбы қазіргі кезде өзекті мәселелердің бірі, өйткені
Нарықтық экономика мен мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты -
Мемлекеттік бюджет ұлттык, экономиканы басқарудың басты механизмдерінің бірі. Ол
Қазақстан Республикасының экономикасы басынан кешіріп отырған нарықтық қатынастарға көшу
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және
Салық жүйесін мемлекет пен заңды және жеке тұллғалар арасындағы
Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы
Қоғамдық мазмұнынан бөлек салықтардың материалдық негізі бар, басқаша айтатын
Салықтар - мемлекеттің экономикалық процесстерді реттеуіне, өзінің экономикалық және
Салықтар қоғамдық-шаруашылық өмірдің маңызды бөлігі болып табылады. Олардың дұрыс
Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастардың дамуы экономиканы мемлекеттік басқару құралы
Мемлекеттің салықтық қызметі мемлекеттің кірістерін салық төлеушілер есебінен қалыптастыруға
Мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан тұрады:
- Салықтың экономикалық мәні мен пайда болуы;
- мемлекеттің салық жүйесінің сипаттамасы;
- салық және салық салуды құру негiздерiн анықтау;
- салықты әкімшіліктерндіру мен бақылау нысандарын айқындау;
- салық заңын ұйымдастыру және оның сақталуына бақылауды жүзеге
- мемлекеттік бюджеткке талдау жүргізу;
- салық саясатының жетілдіру жолдарын қарастыру.
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы ұшін,
Дипломдық жұмысты жазу барысында көптеген ғалымдардың еңбектері, Қазақстан Республикасының
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына
Жалпы мемлекеттік мәні бар шараларды қаржыландыруды қажетті ақша қаражаттарымен
1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ САЛЫҚТАРДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МАЗМҰНЫ
1.1 Салықтың пайда болуы мен экономикалық мәні
Салықтардың тарихы мыңдаған жылдар болып
Ең бірінші рет салықтар натуралды формада жүйесіз төлемдер ретінде
Ежелгі әлемде салық салуға қарама-қарсылықтар өте көп болды. Тәуелсіз
Рим империясында, Афинада соғыс жоқ кезде салықтар болмаған,
Рим империясында салықтар қазыналық функциясын ғана емес, сонымен бірге
Сенат «наместник» қызмет бабын артық пайдаланатынын білген және бірнеше
Біздің дәуірімізге дейінгі бірінші ғасырда Рим мемлекетінде экономикалық
Император Август провинцияның салықтық мүмкіншілігін алдын-ала зертеп, салық ауыртпашылығын
Провинцияның қаржылық басқармасын басқаратын сенімді тұлғасымен «наместник»
Қаржылық прокурордың қызметіне қосылған құнға салынатын салықтарды өндіріп алу
Рим салықтарының көлемін анықтаған кезде община органдары үлкен
Ежелгі Вавилонда салықты арнайы чиновниктер жинаған және
Хандар жаңа табыс көзін табуда тапқыршыл болған және халықтан
Болжамдық деректердің орындалу кезінде салықтық түсімдерді республикалық және
Салықтың экономикалық мәні - шаруашылық субъектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың
Әрбiр мемлекет өзiнiң даму кезеңдерiнде саяси және әлеуметтiк-экономикалық iс-әрекетiн
Экономикасы дамыған елдердiң барлығы өздерiнiң даму кезеңдерiнде экономикалық реттеудiң
Салық - заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге асырылатын
Экономикалық қатынастарды мемлекеттік реттеудің негізгі құралдарының бірі болып
Кез келген мемлекет өзінің шынайы тәуелсіздігін мемлекеттік кірістер жүйесінің
1.2 Қазақстан Республикасының cалық жүйесiнің даму кезеңдері
Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында «Заңды түрде белгіленген салықтарды,
Салықтар мемлекеттің саяси және экномикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және
Салықтар - тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөләнуімен және
Салықтар - мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі
Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетіне салықтардың меншікті салмағы 70 пайызын
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғасын,
Нарықтық экономика мен мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты
Салық саясатының басты мақсаты - салық жүйесін құру және
Мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан тұрады:
- мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасуы;
- салық салу саласында мемлекет органдарының міндетін анықтау;
- арнайы салық органдарының жүйесін қалыптастыру;
- салық заңын ұйымдастыру және оның сақталуына бақылауды жүзеге
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы ұшін,
Салық жүйесін мемлекет пен заңды және жеке тұлғалар арасындағы
Кесте - 1
Қазақстан Республикасының Салық жүесінің даму кезеңдері
1991 – 1995 ж.ж. 1996 – 1998 ж.ж. 1998
Жалпы мелкеттік салықтар Жалпымемлекеттік салықтар:
1 ҚҚсС 1 ҚҚсС 1 ҚҚсС 1 ҚҚсС
2 Пайдаға салынатын салық 2 Заңды және жеке тұлғалардың
3 Акциздер
4 Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық
3 Акциздер
5 Экспорт пен импортқа салынатын салық 3 Акциздер 4
6 Көлік құралдарына салынатын салық 4 Бағалы қағаздармен жасалатын
4 Жеке табыс салығы
7 Автокөлік құралдарын сатып алуға салынатын салық
8 Заңды тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 5 Жер қойнауын
9 Жеке тұлғалардың табыс салығы
6 Жер салығы 6 Жер салығы
10 Табиғи ресурстарға салынатын салық
7 Заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық
дың арнайы төлемдері
11 Колхозшылардың жалақы қорына салынатын салық Жергілікті салықтар
Жалпыға міндетті жергілікті салықтар 6 Жер салығы
12 Жер салығы 7 Заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне
13 Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық
14 Табысқа салынатын салық
1 кестенің жалғасы
1 2 3 4 5 6 7 8
15 Мұраға қалдыру және сыйлай тәртібі бойынша өтетін мүліккке
9 Бірыңғай жер салығы 9 Көлік құралдарына салынатын салық
Жергілікті салықтар: 8 Көлік құралдарына салынатын салық
16 Курорттық зонада өндірістік мақсаттағы объектілерді құрылысына салынатын салық
17 Жарнамаға салынатын салық
18 Автокөлік құралдары, есептеу техникасы, жеке компьютерлерді қайта сатуға
Қайнар көзі: автордын мысалы ретінде құрастырылған
Қазақстан Республикасының салық жүйесі реформалаудың келесідей кезеңдерінен өтті:
Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР
Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сәуірдегі «Бюджетке төленетін
Үшінші кезең - 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан
Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістерде енгізілді.
Төртінші кезең 2008 жылы 10 желтоқсанда жаңа Салық Кодексі
Қазақстан Республикасының жаңа Салық Кодексі қабылдаудағы ең негізгі ерекшеліктері
Салық жүйесi дегенiмiз - мемлекетке алынатын салықтардың түрлерiнiң, оның
Салық мемлекетке тиесілі қоғамдық жиынтық өнімді бөледі.
Мемлекеттік аппарат мемлекетке тиесілі ақша сомасын өндірмейді. Сондықтан жеке
Салықты тек мемлекет қана белгілейді. Мемлекеттік органның ешбірі салықты
Салық - бұл мемлекеттің белгіленімі болып саналады.
Салық осы белгілері арқылы басқа да міндетті төлемдерден ерекшленеді.
Сондықтан көптеген мемлекетті салық заңдылықтарында салықты былайша қарастырады:
біріншіден, салықты уәкілдік берілген мемлекеттік орган ғана бекіте алады;
екіншіден, салықты белгілеу бір заң немесе нормативтік-құқықтық актілермен қатаң
үшіншіден, осы қабылданған құқықтық акт белгісі бір тәртіпке сәйкес
Салық мемлекеттің бір жақты белгіленімі болып табылады.
Салық ұлт (халық, қоғам, азамат) және мемлекет арасындағы еркін
1.3 Салық және салық салуды құру негiздерi
Салық салуды жүзеге асыру негiзi болып салық механизмiнiң қызмет
Салық механизмi мынандай салық элементтерiнен құралады (2 кесте):
Салық субъектiсi дегенiмiз - заң бойынша салық төлейтiн заңды
Салықты тасушы - ол жеке тұлғалар, яғни салық ауыртпалығын
Салық объектiсi - салық салу объектiсi болып табыс, мүлiк,
Салық көзi - салық төленетiн табыс.
Өлшем бiрлiгi - салық объектiсiн өлшеу бiрлiгi.
Салық ставкасы - өлшем бiрлiгiнен алынатын салық мөлшерi.
Кесте 2
Салық элементтері
Қайнар көзі: автордын мысалы ретінде құрастырылған
Салық ставкасының түрлерi: а) пропорционалдық; б) прогрессивтiк; в) регрессивтiк
Пропорционалдық ставка дегенiмiз - салық салу объектiсiнiң өсуiне байланысты
Прогрессивтiк ставка - салық объектiсiнiң өсуiне қарай өсiп отыратын
Регрессивтiк ставка - салық объектiсiнiң өсуiне қарай ставкасы кемитiн
Салық оклады - салық төлеушiлердiң бiр салық объектiсiнен төлейтiн
Салық жеңiлдiктерi - салық төлеушiнi түгел немесе бөлшектеп салықтан
Салық төлеу мерзiмi - салық төленетiн белгiлi бiр уақыт
Салық төлемдер мен салық органдарының құқығы - салық туралы
Салық туралы шаралар (санкциялар) - 1) тығу, 2) қалау,
Нарықтық экономикаға көшу кезеңiнде салықтық қатынастар салық салу қызметi
1) салық төлеушi салықты өзiнiң табысына сәйкес төлеуi керек;
2) салық салу әдiсi, салық төлеу мерзiмi, салықтың мөлшерi,
3) салық төлеу, салықты есептеу әрбiр салық салушыға ыңғайлы
Қазiргi кезде ҚР-дағы салық жүйесi мынадай принциптерi арқылы жұмыс
Cалық механизмінің қызметі белгілі принциптерге сүйеніп іске асырылады. Қазақстан
- міндеттілік принципі бойынша салық төлеуші салықтық міндетін толық
- айқындылық принципі бойынша Казақстан Республикасындағы бюджетке төленетін төлемдер
- әділеттілік принципі бойынша Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға
біртұтастылық принципі бойынша Қазакстан Республикасы аумағында жалпыға бірдей салық
Жариялылық принципі бойынша салықты реттеуші нормативтік қүқықтық актілер ресми
Салықтар мен жұмыс жасау үшiн олардың iшкi құрылымын, табиғатын
Тiкелей және жанама салықтар.
Тiкелей салықтарға: табысқа немесе мүлiкке тiкелей түрде ешқандай жинаусыз
Олар: табысқа салынатын салық, мүлiкке салынатын салық, жер салығы,
Жанама салықтар дегенiмiз - жанама түрде тауар бағасы немесе
Бұл салықтарды тауар немесе қызмет өткiзiлгеннен кейiн, тауар немесе
Жалпы және арнайы салықтар.
Жалпы салықтар - бюджетке түскен соң мемлекеттiң жалпы мақсаттарына
Арнайы салықтар дегенiмiз - бюджетке түскеннен кейiн белгiлi бiр
Нақтылы және дербес салықтар.
Нақтылы салықтар - төлеушiнiң табысына байланысты емес нақтылы бiр
Дербес салықтар - төлеушiнiң табысының көлемiне қарай алынады. Бұған:
Мемлекеттiк және жергiлiктi салықтар.
Мемлекеттiк салықтың енгiзiлуi, әйтпесе алып тасталынуы, олардың ставкалары, жеңiлдiктерi
Мемлекеттiк салықтардың барлығы да республикалық бюджетке түседi.
Ал жергiлiктi салықтар дегенiмiз - олар жергiлiктi бюджетке түседi.
1.4 Салық салудың экономикалық және құқықтық мәні мен мазмұны
Кез келген мемлекет белгілі бір материалдық-қаржылық базасы болған кезде
Мемлекеттің соның арқасында өзіне қаражат тартатын әдістері барынша көп
Бұл тізбені жалғастыра беруге болады, қазіргі заманғы мемлекеттің өзіне
Салықтың мәнін айқындау үшін оның ұғымын анықтаудың маңызы зор.
«Салық» термині бұрыннан қолданылады және құқықтық мәтіндерінде де, сол
Осыған байланысты «салық» ұғымының өзі әдебиетте кең және тар
Кең мағынасында салықтарға мемлекет кірісіне алынған кез келген ақшалық
«Салық» терминнің кең мағынасы туралы айтқанда, атап айтатын тұс,
Бұндай тәсілдерді қате деп есептеуге болады, өйткені, бұндай төлемдер,
Сөзсіз, мемлекетпен байланысы жоқ, әр түрлі міндетті төлемдер түрі
Осымен, «салық» түсінігін, «міндетті төлем» түсінігімен теңестірудің ешқандай негізі
Әдебиетте «салық» ұғымы тарихи даму барысында өзгергені туралы тұжырымды
Шынында да, ғылымның дамуымен салық туралы көзқарас өзгереді және
Тар мағынасында салық ретінде мемлекет бір жақты тәртіппен белгілеген,
Салықтар әскери табыстар мен баж салықтарымен бірге мемлекеттің өзіне
Салық мемлекеттің атрибуты болып табылады. Мұндай жағдайда, мемлекеттің қоғамнан
Салықтың мемлекет атрибутына айналуына сәйкес ереже аз дегенде үш
Мемлекеттің салық арқылы ақша табуы мемлекеттің өз ақша қорын
Салықтың мемлекет үшін маңыздылығын ескере отырып, Пьер Жозеф Прудон
Салықтың мәнін анықтау үшін оның белгілерін қарастыру жөн болмақ.
Салық күрделі, көп қырлы құбылыс. Ол бір мезгілде материалдық,
Материалдық мәнде салық - салық төлеушінің мемлекетке белгіленген мерзімде
Экономикалық категория ретінде - бұл ақшаның төлеушіден мемлекетке белгіленген
Құқықтық мәнде - бұл тұлғаның белгілі бір мөлшерде, белгіленген
Салықтың материалдық белгісі ретінде салық төлеушінің мемлекетке беруге міндетті
Салықтың экономикалық белгілері мыналар болып табылады: 1) салық жалпы
Осы белгілердің мазмұнын ашып көрелік.
Салық жалпы ұлттық өнімді мемлекет пайдасына бөлінуін көрсетеді.
Мемлекеттік аппарат, жоғарыда айтылғандай, құндылықтар шығармайды. Сондықтан ол салық
Салық ақша қатынасын білдіреді.
Көп жағдайда салық ақша нысанында болады. Осыған орай салықтық
Сонымен салық - бұл материалдық төлем, яғни салықты төлеу
Салық қайтарымсыз ақша (материалдық құндылықтар) алуды білдіреді
Салық төлеу кезінде қаражат бір бағытта қозғалады: төлеушіден мемлекетке.
Осы арқылы салық қайтарымды төлемнен (мысалы, мемлекеттік заемдар) ерекшеленеді.
- Салық баламасыз төлем болып табылады
Экономикалық тілмен айтқанда, салық ақша қаражатының бір жақты бағытын
Осы арқылы салық мемлекеттік мүлікті пайдалану үшін төлемнен ерекшеленеді,
Сол сияқты «айырбас» немесе «әлеуметтік өтелушілік» секілді көптеген салық
Салық төлеу меншіктің салық төлемінің нысанын өзгертеді.
Салық төлеу барысында салық төлемі ретінде әрекет ететін меншік
Меншік формасының ауысуы дәстүрлі түрде салық белгісі ретінде қаралды.
Қазіргі кезде салық заңдары өз позициясын өзгертті, соның нәтижесінде
2 салықТЫҚ реттеуІНДЕГІ Қазақстан республикасЫНЫҢ МЕМЛЕКТТІК БЮДЖЕТІНЕ талдау жүргізу
2.1 Салықтардың атқаратын қызметтерінің ерекшеліктері
Салық экономикалық категория ретінде және өзінің қалыптасуы барысында келесідей
Салықтың ең бірінші кезектегі атқаратын қызметі, бұл - қазыналық.
Мемлекет өз қазынасын толтыру мақсатында табыс көздерін жасайды. Салық
Салықтың реттеу қызметі Д.М.Кейнстің мемлекеттің экономикаға араласу қажеттілігі теориясы
Реттеу қызметі елдің нашар дамыған аудандарында салық салудан жартылай
Реттеу мен фискалды қызметтер бір-бірімен тығыз байланысты. Күннен-күнге фискалды
бір-біріне қарама-қарсы келеді. Фискалды функцияда салық төлеушінің мемлекетке деген
Реттеу функциясының қарама-қайшылығы болып, мемлекеттің өндіріс үрдісіне араласу қажеттілігі
Қайта бөлу қызметі арқылы iшкi жалпы өнiм (ЖҰӨ) және
Ынталандыру қызметі. Салық жеңiлдiктерi, салық ставкалары салық арқылы өндiрiс
Бақылау қызметі. Салық органдарының жергiлiктi жердегi салық органдарының және
Американдық экономист П.Самуэльсоның пікірі бойынша салықтар тұрғындардың нақты табысын
Салықтық бақылау - салық қызметi органдарының салық заңдарының орындалуын,
Салықтық бақылауы мынадай нысандарда жүргізіледі:
1) салық төлеушiлердi тiркеу есебiне қою;
2) салық салу объектiлерi мен салық салуға байланысты объектiлердi
3) бюджетке түсiмдердi есепке алу;
4) салық тексерулері;
5) камералдық бақылау;
6) салық төлеушiлердiң қаржы-шаруашылық қызметi мониторингi;
7) фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолдану ережелерi;
8) акцизделетiн тауарлардың кейбiр түрлерiн таңбалау және акциздiк постыларды
9) мемлекет меншiгiне айналдырылған мүлiктi есепке алу, бағалау және
10) уәкiлеттi органдарға бақылау жасау.
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлардың өтуiмен байланысты төленуге
Осы аталған салықтық бақылау нысандарының нәтижесі бойынша Қазақстан республикасының
Салықтық тексеру нәтижесі бойынша салық және бюджетке төленетін
Салық төлеушілерді тіркеу есебіне қою. Салық төлеушілерді тіркеу есебіне
Салық тіркеу есебіне қойылуы былай жіктеледі:
мемлекеттік тіркеу
тіркеу есебіне қойылу
Салық төлеушiлердi мемлекеттiк тiркеу - салық төлеушi тіркеу нөмірін
Салық төлеушiнiң тiркеу нөмiрi - салық төлеушi ретiнде оны
Қазақстан Республикасы салық төлеушiлерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмi - салық және
Салық төлеушiге оны Қазақстан Республикасы Салық төлеушілерiнiң мемлекеттiк тiзiлiмiнде
Мемлекеттік тіркеуден өткен салық төлеуші салық органдарында салық төлеуші
Тiркеу есебi - салық төлеушiнi салық органында есепке қою,
Салық төлеушiлердi - заңды тұлғаларды, олардың филиалдары мен өкiлдiктерi
Салық органы салық төлеушiнiң куәлігін тiркелген заңды тұлғаға, филиалға
Салық органдары салық төлеушінің салық салу объектілері мен салық
Бюджетке төленетін салық сомасы мен басқа да міндетті
Бюджетке түсiмдердi есепке алуды салық органдары салық және бюджетке
Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердiң түсуiн
Мына қызметтерді жүзеге асыру кезiнде салық төлеушi:
- бензинмен (авиациялықтан басқа), дизель отынымен көтерме және бөлшек
- алкогольдi өнiм өндiру мен (немесе) көтерме сатудың;
- шыны ыдыстар қабылдаудың;
- темекi өнiмдерiн өндiрудi, көтерме сатуды және импортқа шығаруды
Салық тексеруi - салық қызметi органдары жүзеге асыратын, Қазақстан
Салық қызметi органдарының лауазымды адамдары, салық төлеушілер, салық агентері
Салық тексеруіне ешбір жеңілдіксіз барлық салық төлеушілер қамтылады,
Салық тексерулерiн салық қызметi органдары ғана жүзеге асырады.
Салық тексеруi мынадай түрлерге бөлiнедi:
1) құжаттық тексеру;
2) рейдтiк тексеру;
3) хронометраждық зерттеу.
Құжаттық тексеру, камералдық бақылау объектілер есебі бойынша уәкілетті органдардың
Құжаттық тексеру мынадай түрлерге бөлiнедi:
Кешендi тексеру - салықтың және бюджетке төленетiн басқа да
Тақырыптық - салықтың және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi
Тақырыптық тексеру салық міндеттемесінің салықтың жекелеген түрлері және бюджетке
- міндетті зейнетақы жарналарын жинақтаушы зейнетақы қорларына және әлеуметтік
- банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын
- трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша;
- акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерінің өндірілуі мен айналымын мемлекеттік
- салық төлеушi мен оның дебиторлары арасындағы өзара есеп
Қарсы тексеру - салықты тексерудi жүргiзу кезiнде салық төлеушiлердiң
Бұл тексеру кезінде тексерілетін салық төлеушінің бастапқы құжаттары, есеп
Рейдтiк тексерудi салық қызметi органдары жекелеген салық төлеушiлерге қатысты
- салық төлеушiлердiң салық органдарында тiркеу есебiне қойылуы;
- фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолданудың дұрыстығы;
- лицензияның, біржолғы талонның және өзге де рұқсат ету
- акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерін және қызмет түрлерін лицензиялау
Рейдтік текесру нәтижесі салық органдары үшін өте маңызды болып
Хронометраждық зерттеудi салық органдары салық төлеушiнiң нақты кiрiсiн және
- нұсқаманың салық органында тiркелген күнi мен нөмiрi;
- нұсқама шығарған салық органының атауын;
- салық төлеушiнің толық атауы мен тiркеу нөмiрiн;
- тексеру түрiн;
- тексеретiн адамдардың, Салық Кодексіне сәйкес тексеру жүргізуге тартылған
- тексеру жүргiзiлетiн мерзiмi;
Құжаттық тексерулер кезiндегi тексерiлетiн салық кезеңiн қамтитын нұсқама салық
Нұсқамаға салық қызметі органының
Тексеру мерзiмi ұзартылған және (немесе) тексеруді жүргізетін адамдардың саны
Салық тексеру мерзімі 30 жұмыс күнінен acпayы керек, бірақ
- құрылымдық бөлімшелер жоқ заңды тұлғаларға 50 жұмыс
құрылымдық бөлімшелері бар занды тұлғаларға 80 жұмыс күніне.
Салық тексеруi аяқталған соң салық қызметi органының лауазымды адамы
- салық тексеруiнің жүргiзілген орнын, актi жасалған күнi;
- тексерудiң түрi;
- салық тексеруiн жүргiзген лауазымды адамдарының қызметi, тегiн, атын,
- салық төлеушiнiң (салық агентiнің) тегiн, атын, әкесiнiң атын
- салық төлеушiнiң (салық агентiнiң) орналасқан жерiн, банктiк деректемелерiн,
- салық төлеушiнiң (салық агентiнiң) салық есептiлiгi мен бухгалтерлiк
- тексерiлетiн салық кезеңiн және тексеру жүргiзу үшiн салық
- Қазақстан Республикасының салық заңдарының тиiстi нормасына сiлтеме жасай
Салық тексеруiнiң актiсi салық төлеушiге тапсырылған күн салық тексеруi
Салық тексеруi актiсiне қажеттi құжаттардың көшiрмелерi, салық қызметi органының
Тексеруi актiсi кем дегенде екi дана етiп жасалады және
Камералдық бақылау - салық төлеушiлер берген салық есептiлiгiн және
Камералдық бақылаудың қорытындылары салық тексеруі актісімен рәсімделмейді.
Мониторинг. Салық төлеушiлер мониторингi салық төлеушiлердiң нақты салық салынатын
Мониторинг республикалық және аймақтық деңгейде жүзеге асырылады.
Республикалық мониторингке жататын салық төлеушілер тізбесі "Ipi салық төлеушілерге
Мониторингке жататын салық төлеушілер міндетті түрде салық қызметі органына
Салық қызметі органы оларды талдау барысында заң бұзушылық мәліметтерді
Мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру үшін уәкілетті органдар трансферттік бағалар
Салық төлеушілердің қаржы-шаруашылық мониторингі мемлекет тарапынан салық бақылауын жүргізудің
Фискалдық жады бар бақылау касса машиналарын қолданудың ережесі салықтық
Қазақстан Республикасының аумағында сауда операцияларын жүзеге асыру кезiнде немесе
Фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолданбай жұмыс істейтін салық
- қызметiн шағын бизнес субъектiлерiне арналған арнаулы салық режимi
- қызметiн шаруа (фермер) қожалықтарына арналған арнаулы салық режимi
- кәсіпкерліктің жекеленген түрлеріне арналған арнаулы салық режимін қолданатындар;
- квитанцияларды, билеттердi, талондарды, почта төлемi белгiлерiн немесе құзыреттi
- адвокаттар.
Акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерін таңбалау және акциздік
Салық Кодексіне сәйкес, шарап материалдары мен сырадан басқа мына
алкоголь өнімі;
темекі бұйымдары;
құрамында темекі бар басқа да бүйымдар.
Акцизделетін тауарларды акциздік алым және есептік бақылау таңбаларымен таңбалау
Акцизделетін тауарлардың жекелеген түрлерін таңбалау арқылы мемлекет тарапынан салық
Мемлекет меншiгiне айналдырылған мүлiктi есепке алу, сақтау, бағалау және
Мемлекет меншігіне түскен мүліктерге салықтық
белгіленген тәртіпте иесіз деп танылған;
мемлекетке мұралау, иесіз мұра құкығы бойынша өткен;
қазыналар мен олжалар;
мемлекет меншігіне сот актілері негізінде тәркіленген және заттай айғақтар;
- мемлекет меншігіне белгіленген тәртіпте тегін өткен, соның ішінде
Мемлекет меншiгiне айналдырылған мүлiкті есепке алу, сақтау, бағалау және
Уәкiлеттi және жергiлiктi атқарушы органдарға бақылау жасау
Салық қызметiнiң органдары салық және бюджетке төленетiн басқа да
Салық бақылауының нысанында барлық көрсетілген органдар салық салу объектілері
Салық бақылауының белгіленген нысандарын салық қызметі органының практикасында
2.2 Мемлекеттік бюджетке түсетін табыстарға талдау жүргізу
Қазіргі кезде бюджет кірісіне түсетін ақша қаражаттарының
3-кестедегі деректерге сәйкес бюджеттің негізгі табыс көздері
Кесте 3
ҚР мемлекеттік бюджетінің жалпы табыстарындағы салықтық түсімінің құрылымы
Кіріс
түрлері 2007 2008 2009 2010
млн.
теңге үлес салмағы
% млн.
теңге үлес салмағы
% млн.
теңге үлес салмағы
% млн.
теңге үлес салмағы
%
Мемлекет-тің жалпы түсімі 1022256 100 1305124 100 2261614 100
Корпора
тивтік
табыс салығы 272632 26,6 382814 29,3 834332 36,8
776609 32,6
Жеке табыс салығы 93281 9,1 98535 7,54 122999 5,4
әлеуметтік салық 157676 15,4 167995 12,87 197300 8,7 236569
ҚҚС
231338 22,6 242955 18,61 343926 15,2 489572 20,5
Акциз 26986 2,6 29913 2,3 33416 1,4 47433 1,9
Салықтық емес түсім 44813 4,4 81500 6,2 53086 2,3
Кайнар көзі: Статистикалық бюллетень, 2007-2010 жж. №12[17].
Ең бірінші айта кететін жағдай, фискалды органдардың жұмысы мемлекеттік
Қосылған құн салығы тауардарды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өндіру және
Салық салу объектілері мыналар:
- Салық салынатын айналым;
- Салық салынатын импорт болып табылады.
ҚҚС төлеушілері мемлекеттік мекемелерді қоспағанда, Қазақстан Республикасында қосылған құн
Кез келген (он екі айдан аспайтын) кезеңнің қорытындысы бойынша
Осы жаңа енгізу бюджет табысының жоғарлауына бензин (авиа бензинді
Ал, енді қосылған құнға салынатын салықтардың ҚР бюджетінің
Қосылған құнға салынатын салықтардың ҚР салықтық түсімдерін құрудағы
Жоғарыдағы кестелердегі деректерден көріп отырғандай қосылған құнға
Кесте 4
Жанама cалықтардың ҚР бюджетінің табыстарындағы
2007ж 2008ж 2009ж 2010ж
ҚР бюджетінің жалпы түсімі
1022256
1305124
2261614
2 377 088
Жанама салықтардың түсімі 258 324 272 868 377
оның ішінде
ҚҚС 231 338 242 955 343 926 449 665
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2007 -2010жж.
Ал 2007 жылы қосылған құнға салынатын салықтардың үлесі 22,5%
Кесте 5
2010 жылдағы ҚҚС салығының бюджеттің жалпы кірісінің үлес салмағы
2010 жыл, пайыз
ҚР бюджетінің жалпы түсімі 79,50
Оның ішінде, ҚҚС 20,50
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2010жж. .№
Кестеден көріп отырғанымыздай, ҚР бюджет кірістерінде ҚҚС үлесі басқа
Кесте 6
2007-2010 жж. аралығындағы ҚҚС-ның келіп түсу қарқыны
2007 2008 2009 2010
ҚҚС 231338 242955 343929 489572
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2007-2010жж. №
Енді, соңғы 2010 жылғы қосылған құнға салынатын салықтардың оның
Кесте 7
2010 ж. Мемлекеттік бюджеттің жалпы түсіміндегі жекелеген салықтардың алатын
Салықтардың түрлері
Корпоративтік табыс салығы 36
Жеке табыс салығы 7
Әлеуметтік салық 11
Қосылған құн салығы 22
Акциздер 2
Басқа да салықтық түсімдер 22
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2010жж. №
2010 жылда салықтар түрлерінің үлес салмағын келесі 1 диограммадан
Жоғарыдағы суреттен байқап отырғанымыздай, қосылған құн салығы өзінің негізгі
- Жалпы қосылған құнға салынатын салықтар бойынша салық әкімшілігін
- Аталған салық бойынша информациялық технологияның жетіліп келе
- Салық төлеушілердің салықтық мәдениетінің жыл өткен сайын көтерілуі;
- Жалпы ел экономикасының көтеріліп, соған сәйкес салық төлеуші
Диаграмма1. 2010 ж. мемлекеттік бюджеттің жалпы түсімдердегі жекелеген
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2010жж. №
Келтірілген тұжырымдардың бәрі қосылған құнға салынатын салықтардың ставкасының төмендеп,
2.3 Мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлігін қалыптастырудағы
Кез келген мемлекет шын мәніндегі тәуелсіздік пен өзін
Жоғарыда атап өткеніміздей, салықтардың мемлекеттің қаржылық базасын қалыптастырудың негізгі
Табыстар - ол шығындармен байланысты белгілі бір қызметтердің нәтижесі
Кесте 8
Мемлекеттік бюджеттегі жалпы түсімдер (млн.тг.)
Атауы 2006ж.
2007ж.
2008ж
2009ж
2010ж.
Түсімдер 746612 821160 1022256 1305124 2261614
Кірістер 733660 807852 1004566 1286784 2098511
Салықтық түсімдер, оның ішінде:
Корпоративтік табыс салығы
Жеке табыс салығы
әлеуметтік салық
қосылған құнға салынатын салық
акциздер
Салықтық емес түсімдер
Капиталмен жасалған операциялардан алынатын кірістер
169048
68574
124284
159913
21830
72505
16583
209054
77381
13852
175936
25443
45573
9494
272632
93281
157676
231338
26986
44813
12502
382814
98535
167995
242955
29913
81500
19096
834332
122999
197300
343926
33416
66016
34182
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2006-2010жж. №
Салықтар, бюджеттің кіріс бөлігін қалыптастыра отырып, жоғарыда атап өткеніміздей
Жалпы мемлекеттің кірісіндегі салықтардың атқаратын роліне толығырақ тоқталатын болсақ,
8-кестеден көріп отырғанымыздай, жалпы салықтық түсімдер жыл өткен сайын
Сонымен бірге тағы да, байқалатын нәрсе салықтық емес түсімдердің
Кесте 9
Қазақстан Республикасының кірісіндегі салықтық түсімдердің үлес салмағы
2006 2007 2008 2009 2010
Барлық кірістер (млн.тг.) 733660 821160 1004566 1286734 2098511
Оның ішінде салықтық түсімдер 635792 752785 947251 1186137 1998314
Бюджет кірісіндегі салықтық түсімдердің үлесі(%) 90,2 91,6 94,2 92,1
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2006-2010жж. №
Сандық мәліметтерден көріп отырғанымыздай, 2006 жылғы салықтық түсім бюджет
Соңғы жылы мемлекет 2098511 млн. теңге кіріс жасайтын болса,
Сонымен бірге, жалпы ішкі өнімдегі салықтардың үлесі де жыл
Кесте 10
Жалпы ішкі өнімдегі салықтық түсімдердің үлесі
Атауы 2006ж. 2007ж. 2008ж. 2009ж 2010ж.
Жалпы ішкі өнім, млрд теңге
өткен жылдың тиісті кезеңіндегі нақты есептеудегі %-бен
2599,9
109,8
3250,6
113,5
3776,3
109,8
4612,0
109,3
5695,7
109.7
Мемлекеттік бюджетке түсімдер ЖІӨ-ге %-бен
23,0
23,0
21,7
22,2
24,3
Мемлекеттік бюджетке салықтық түсімдер ЖІӨ-ге %-бен
20,0
19,5
19,9
20,1
22,1
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2006-2010жж. №
Енді, салықтардың әрқайсысының мемлекет кірісіндегі үлесіне жеке-жеке тоқталатын болсақ
Сонымен бірге, корпоративтік табыс салығы ЖІӨ-гі үлесі 2007
Келесі, салықтық түсімдердегі алдыңғы орында тұрған салықтардың бірі жанама
Келесі халыққа салынатын салықтардың негізгілерінің бірі, жеке табыс салығы,
Кесте 11
ЖІӨ көлеміндегі жеке салықтардың үлесі 2006-2010 жж.
Түсімдердің түрлері 2006 2007 2008 2009 2010
ҚР Каржы Министрлігі СК комитеіне жататын жалпы кірістер 20,95
22,2
24,3
Салықтық түсімдер 20,04 19,05 19,9 20,1
Корпоративтік табыс салығы 6,29 7,21 5,53
5,9
6,3
Жеке табыс салығы 1,96 2,09
2,13
2,01
2,02
Әлеуметтік салық 3,81 3,78
3,50
3,4
3,5
Заңды тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 0,53 0,60 0,67
0,5
0,6
Жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық 0,04 0,03 0,03
0,02
0,03
Жер салығы 0,22 0,18 0,17 0,1 0,2
Көлік құралдарына салынтын салық 0,23 0,19 0,13 0,1 0,2
Ішкі өндіріс тауарларына салынатын ҚҚС 2,91 2,60 2,26
1,4
1,4
Ішкі өндіріс тауарларына салынатын акциз 0,71 0,60 0,63
0,5
0,4
Салықтық емес түсімдер 0,91 1,34 0,91 1,0 0,92
Кайнар көзі: ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені 2006-2010жж. №
Заңды тұлағалардың соңғы кезде көбіне-көп назар салып отырған салықтарының
Меншікке салынатын салықтар бойынша салықтық түсімдердің жалпы ішкі өнімдегі
Әрбір салықтардың жалпы мемлекеттік түсімдердегі алатын орнына келетін болсақ,
11-кестеден көріп отырғанымыздай, мемлекеттік бюджетке жалпы түсімдердің ішіндегі үлесі
Корпорациялық табыс салығынан кейінгі екінші орынды алатын, қосылған құнға
Қосылған құн салығынан кейін түсімі жағынан үшінші орында тұрған,
Мемлекеттік бюджеттегі салықтық түсімдердің түсу динамикасына талдау жасай келе
2.4 Алматы облысы бойынша салық түсімдеріне экономикалық талдау
Кесте 12
Алматы облысы бойынша заңды және жеке тұлғалардан бюджетке түскен
салық атауы барлығы
болжам нақтылы түскені пайыз
% ауытқу
заңды тұлғ. корпоративтік т/с 4102919,0 4804425,3 117,1 701506
ҚҚС барлығы 23596988 26113876,3 110,7 2516888
ішкі өндіріс тауарларына ҚҚС 7688082,0 7968663,4 103,6 280551
импорт. тауарларға ҚҚС 15908906 18145212,9 114,1 2236306
жер пайдаланғаны үшін төлем 80570,0 85924,0 106,6 5354
радиожиілік спектрін қолд. үшін төлем 2516,0 3451,3
137,2
935
кеден төлемдері 7737614,0 9157904,7 118,4 1420293
орт. мем/орг әкімш.айыппұл,санкц. 48379,0 85303,9 176,3 36924
р/б нег. кап. сатқаннан түскен түсімдер 14425,0
130702,0 906,1
116277
р/б мемлекеттік баждар 413797,0 492924,7 119,1 79177
р/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 492703,0
Республикалық бюджетке барлығы 36489921 41558635,7 113,9 5068724
төлем көзінен ұсталатын табысқа ЖТС 3220682,0 3283504,0
102,0 62822,2
төлем көзінен ұсталмайтын табысқа ЖТС 706327,0
733244,2
103,8
26917,0
біржолғы талондармен іс-әрекетін жүзеге асыратын жеке тұлғалар табысынан ЖТС
138811,9 106,9
9018
әлеуметтік салық 7192451,0 7469352,2 103,8 276901
жеке кәсіпк. және з/т мүлік салығы 1550135,0 1673391,5 106,9
ж/т мүлік салығы 136767,0 148326,6 103,8 11559,6
жер салығы 289590,0 310561,2 108,0 20982,1
з/т көлік салығы 105983,0 109144,3 108,5 3161,8
ж/т көлік салығы 524797,0 541516,5 107,5 16719,3
жалпы жер салығы 37595,0 42791,5 103,0 516,7
жерг. бюдж. акциздер жалпы 5678130,0 5806386,3 103,2 128256
алкоголь бұйымдарына акциз 931620,0 1026710,1 113,8 95090
темекіге акциз 4677085,0 4707299,9 102,2 30214
суға төлем 58332,0 61226,5 110,2 2894
орманды қолданғаны үшін төлем 6384,0 7074,1 100,6 690,9
жер телімдерін қолданғаны үшін төлем 104362,0
108600,1
105,0
4238,6
қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем 712005,0
816115,2
110,8
104110
ж/т мемл. тіркегені үшін алым 24804,0 27068,8 104,6 2264,5
лицензиялық алым 33734,0 33973,0 114,6 239,4
з/т мемл. тіркегені үшін алым 16077,0 18374,3 109,1 2297,3
аукциондардан алым 2403,0 2470,7 102,8 678,3
ж/б мемлекеттік баж 100137,0 115398,8 115,0 15081,8
әкімшілік айыппұл және санкциялар 125520,0
141278,8
112,6 15758,1
ж/б нег. кап. сатқаннан түсімдер 3119449,0 3213827,4 103,0 94378,3
ж/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 147585,0
Жергілкті бюджетке барлығы 24023211 25032880,2 104,2 1009669
Салықтар және түсімдер барлығы 60513122 66591515,9 110,0 6078393
Тізімдегі мүлік сомасы
Сатылған мүлік сомасы
342629
75826
Қайнар көзі: Алматы облысы салық департаментінің 1-Н есебі
Кесте 13
Алматы облысы бойынша заңды және жеке тұлғалардан бюджетке түскен
салық атауы барлығы
болжам нақтылы түскені пайыз
% ауытқу
заңды тұлғ. корпоративтік т/с 5439624,0 6847912 125,9 1408288
ҚҚС барлығы 31985400 33181204 103,7 1195804
ішкі өндіріс тауарларына ҚҚС 11865632 11308905 101,1 122342
импорт. тауарларға ҚҚС 20798837 21872298 105,2 1073461
жер пайдаланғаны үшін төлем 80824 120137 148,6 39813
радиожиілік спектрін қолд. үшін төлем 1375
2705 196,8
1330
кеден төлемдері 11715380 13798652 117,8 2083272
орт. мем/орг әкімш. айыппұл,санкц.
135223
1355223
р/б нег. кап. сатқаннан түскен түсімдер 46516
93738
201,5 47222
р/б мемлекеттік баждар 454853 708988 155,9 254135
р/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 686549
Республикалық бюджетке барлығы 50410521 56412212 111,9 6001691
төлем көзінен ұсталатын табысқа ЖТС 4118935
4350258
105,6
231323
төлем көзінен ұсталмайтын табысқа ЖТС 3671781
37275275 101,5
55494
біржолғы талондармен іс-әрекетін жүзеге асыратын жеке тұлғалар табысынан ЖТС
157334 102,8
4340
әлеуметтік салық 8424010 8920388 105,8 496378
жеке кәсіпк.және з/т мүлік салығы 2061795 2243763 108,8 181968
ж/т мүлік салығы 108035 123564 114,4 15529
жер салығы 325204 368159 113,2 42955
з/т көлік салығы 123372 126750 102,7 3378
ж/т көлік салығы 545083 617348 112,3 72301
жалпы жер салығы 39464 47198 119,6 7734
жерг. бюдж. акциздер жалпы 7450332 7619406 102,3 169074
алкоголь бұйымдарына акциз 1497462 1631109 108,9 133647
темекіге акциз 5887608 5889781 100,2 12173
суға төлем 53870 76059 141,2 22189
орманды қолданғаны үшін төлем 7172 7861 109,6 689
жер төлімін қолданғаны үшін төлем 102686 111959 109,0 9273
қорш.ортаны ластағаны үшін төлем 581702 676183 116,2 94481
ж/т мемл. тіркегені үшін алым 27687 32989 119,2 5302
лицензиялық алым 27158 27789 106,0 1631
з/т мемл. тіркегені үшін алым 12110 13499 111,5 1389
аукциондардан алым 1618 3282 202,8 1664
ж/б мемлекеттік баж 156015 175323 112,4 19308
әкімшілік айыппұл және санкциялар 186272 222636 119,5 36364
ж/б нег. кап. сатқаннан түсімдер 4595859 5185452 112,8 589593
ж/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 246067
302401 122,9
56334
жергілкті бюджетке барлығы 33019221 35137923 106,4 2118702
Салықтар және түсімдер барлығы 83429742 91550135 109,7 8120393
Тізімдегі мүлік сомасы
Сатылған мүлік сомасы
908555
3831
Қайнар көзі: Алматы облысы салық департаментінің деректері
Кесте 14
Алматы облысы бойынша заңды және жеке тұлғалардан бюджетке түскен
салық атауы барлығы
болжам нақтылы түскені пайыз
% ауытқу
Заңды тұлғалардан корпоративтік т/с 12722790,0 10714184,5 84,2 -2008605,5
ҚҚС барлығы 44745132,0 52497997,5 117,3 7752865,5
импорт. тауарларға ҚҚС 33090638,0 39881727,5 120,5 6791089,5
ішкі өндіріс тауарларына ҚҚС 11654494,0 12616270,0 108,3 961776,0
жерқойнауын пайдаланғаны үшін төлемдер 216917,0 214191,6 98,7 -2725,4
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлем 3262,0 3065,8 94,0 -196,2
Кеден төлемдері 22750895,0 17299463,3 76,0 -5451431,7
орт.мем/орг әкімш. айыппұл,санкц.
264024,0
264024,0
р/б нег. кап. сатқаннан түскен түсімдер 2445,0 20937,2 856,3
ж/б мемлекеттік баж 1124483,0 796026,1 70,8 -328456,9
р/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 1817615,0
Республикалық бюджетке барлығы 83383539,0 84018993,3 100,8 635454,3
төлем көзінен ұсталатын табысқа ЖТС 7506046,0 7799901,5 103,9 293855,5
төлем көзінен ұсталмайтын табысқа ЖТС 1533390,0 1516490,9 98,9 -16899,1
біржолғы талондармен іс-әрекетін жүзеге асыратын жеке тұлғалар табысынан ЖТС
әлеуметтік салық 8639864,0 9066004,1 104,9 426140,1
жеке кәсіпк. және з/т мүлік салығы 3110903,0 3269026,0 105,1
ж/т мүлік салығы 173333,0 192094,3 110,8 18761,3
жер салығы 526922,0 557376,8 105,8 30454,8
з/т көлік салығы 181496,0 183104,8 100,9 1608,8
ж/т көлік салығы 917679,0 978756,6 106,7 61077,6
жалпы жер салығы 61221,0 69555,2 113,6 8334,2
жерг. бюдж. акциздер жалпы 11760748,0 11251239,3 95,7 -509508,7
алкоголь бұйымдарына акциз 1500631,0 1420696,9 94,7 -79934,1
темекіге акциз 10161209,0 9706355,3 95,5 -454853,7
суға төлем 36587,0 43852,0 119,9 7265,0
орманды қолданғаны үшін төлем 11998,0 16835,0 140,30
4837,0
жер төлімдерін қолданғаны үшін төлем 105386,0 113401,5 107,6 8015,5
қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем 767330,0 787726,3 102,7 20396,3
ж/т мемл. тіркегені үшін алым 35883,0 40017,0 111,5 4134,0
лицензиялық алым 22141,0 24612,0 111,2 2471,0
з/т мемл. тіркегені үшін алым 10344,0 11248,4 108,7 904,4
аукциондардан алым 508,0 937,3 184,5 429,3
ж/б мемлекеттік баж 344678,0 431743,0 125,3 87065,0
әкімшілік айыппұл және санкциялар 407480,0 498081,8 122,20 90601,8
жер төлім. және жер иелену құқ. сату. түс 2903166,0
ж/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 304551,0
жергілкті бюджетке барлығы 39549122,0 40347997,2 102,0 798875,2
Салықтар және түсімдер барлығы 122932661,0 124366990,5 101,2 1434329,5
Тізімдегі мүлік сомасы
Сатылған мүлік сомасы
881368,6
40462,3
Қайнар көзі: Алматы облысы салық департаментінің деректері
Кесте 15
Алматы облысы бойынша заңды және жеке тұлғалардан бюджетке түскен
Салық атауы Барлығы
Болжам Нақтылы түскені Пайыз % ауытқуы
Заңды тұлғ. корпорациялық т/с 6710256 7929353 118,2 1
ҚҚС барлығы 42811778 49513296 115,7 6701518
Акциз 1824132 2250270 123,4 426138
Импорт. тауарларға ҚҚС 28668247 33662303 117,4 4994056
Жерқойнауын пайдаланғаны үшін төлемдер 287162 333910 116,3 46748
Кеден төлемдері 10995801 11180543 101,7 184742
Ойын бизнесіне салық 803172 1038195 129,3 235023
Р/б нег. кап. сатқаннан түскен түсімдер 207048 208610 100,8
Ж/б мемлекеттік баж 952612 984430 103,3 31818
Р/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер 748448
Басқа салықтар 249 221 88,7 -28
Кәсіпкерлік қызметпен айналысқаны үшін төлем 230060 234686 102 4626
Мүлікті сатудан түскен табыс 207048 208610 100,8 1562
Республикалық бюджетке барлығы 65570715 74794158 114,1 9223443
Жеке табыс салығы 8233774 9514497 115,6 1280723
Әлеуметтік салық 7038538 8294780 117,9 1261242
Мүлік салығы 3721911 4208596 113,1 486685
Жер салығы 602256 667677 110,9 65421
Көлік салығы 1242649 1394513 112,2 151864
Бірыңғай жер салығы 61619 77275 125,4 15656
Акциз 14041225 14283956 101,7 242731
Жер төлемдерін қолданғаны үшін төлем 777328 972555 125,1 195227
Жер төлемі және жер иелену құқ. сату. түскен 114759
Кәсіпкерлік қызметпен айналысқаны үшін төлем 280947 337655 120,2 56708
Тіркелген салық 42835 65863 153,8 23028
Басқа салықтар 35 107 306,1 72
Ж/б мемлекеттік баж 478746 527815 110,2 49069
Салықтық емес түсімдер 935099 1004155 107,4 69056
Ж/б негізгі кап. сатқаннан түскен түсімдер 1651314 1815780 110
Тізімдегі мүлік сомасы
Сатылған мүлік сомасы 17769 32285 181,7 14516
Халыққа үй сатқаннан түскен табыс 802659 825986 102,9 23327
Жер учаскілерін сатудан түскен табыс 829002 953417 115 124415
Жер учаскілерін жалған берген үшін төлем 1884 4092 217,2
Жергілкті бюджетке барлығы 39103276 431065224 110,4 4061948
Салықтар және түсімдер барлығы 104673991 117959382 112,7 13285391
Қайнар көзі: Алматы облысы салық департаментінің 1-Н деректері
Кесте 16
Алматы облысы бойынша заңды және жеке тұлғалардан бюджетке түскен
Салық атауы барлығы
2010ж. болжам 01.01.2011ж. нақтылы түскені Пайыз %
Мемлекеттік бюджетке барлық түскен түсімдер 126 447 355 141
Республикалық бюджетке барлық түскен түсімдер 77 617 525 86
Табысқа салық 12 403 922 13 730 020 110,7
Қосылған құн салығы 44 94 069 47 708
Импортқа қосылған құн салығы 25 468 829 26 932
Акциз-импорт 1 397 805 1 416 189 102,6 72
Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін түсімдер 248 271 393 708
Кәсіпкерлікпен айналысу алымы 243 157 291 680 120,0 48
Ойын бизнесіне салық 1 890 144 2 720 200
Кеден төлемдері 13 226 751 16 064 639 121,5
Басқа да түсімдер 200 231 115,7 31
Мемлекеттік баж 983 913 1 161 951 118,1 178
Салықтық емес түсімдер 822 015 1 459 363 177,5
Негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер 7 225 6 610
Жергілкті бюджетке барлығы 48 829 830 55 542 129
Жеке табыс салығы 9 805 936 11 506 565
Әлеуметтік салық 7 223 297 8 760 310 121,3
Мүлік салығы 5 945 675 6 465 424
Жер салығы 605 253 677 451 111,9 72 198
Көлік салығы 2 765 820 3 079 739 111,3
Заңды тұлғаларға көлік салығы 213 880 231 337
Жеке тұлғаларға көлік салығы 2 551 940 2 848
Бірыңғай жер салығы 67 548 91 497 135,5 23
Акциз 17 936 314 18 871 441 105,2
Табиғи ресурстарды пайдаланғаны үшін түсімдер 1 048 562
Кәсіпкерлікпен айналысу алымы 352 609 397 591 112,8 44
Тіркеу салығы 79 614 89 647 112,6 10 033
Ж/б әр түрлі салықтық және салықтық емес түсімдер және
Мемлекеттік баж 517 889 570 001 110,1 52 112
Салықтар және түсімдер барлығы 961 504 1 079 813
Негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер 1 519 763 2
Мүлікті сатудан түскен табыс 32 760 45 591 139,2
Азаматтардың пәтер сатқаннан түскен табыс 351 005 1 167
Азаматтардың жер учаскесін сатқаннан түске табыс 1 131 353
Жер учаскесін жалға беру құқығы үшін төлем 4 645
Қайнар көзі: Алматы облысы салық департаментінің 1-Н деректері 01.01.2011ж.
3 САЛЫҚТЫ РЕТТЕУДЕГІ ҚР ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДЫҢ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Қазақстан Республикасының салық саясатын жетілдірудің негізгі бағыттары
Қазіргі уақытта дамыған елдердің салық саясаты экономикаларды жаһандандыру және
Осыған байланысты Қазақстан Республикасының салық саясатын одан әрі дамыту
Қазіргі кезде бюджет кірісіне түсетін ақша қаражаттарының болжамдары, ең
Ең бірінші айта кететін жағдай, фискалды органдардың жұмысы мемлекеттік
Алдағы кезеңде шаруашылық жүргізуші объектілердің іскерлік белсенділігінің өсуін ынталандыруға,
Экономикалық категория ретінде мемлекеттік бюджет мемлекеттіқ орталықтандыршган ақша қорын
Жалпы, мемлекет салық саясатын жүргізуде халықтың наразылығын тудырмайтындай, халықты
Тиімді салық жүйесін қалыптастыру қызметінің мемлекетпен жүзеге асырылатыны белгілі.
Салық саясатын жетілдірудің негізгі бағыттары мыналар:
- салық салудың қолданыстағы жүйесін талдау және бағалау негізінде
- кәсіпкерлік орта үшін маңыздылардың бірі болатын корпорациялық табыс
- халықтың әлеуметтік жіктеріне жүктеме деңгейін сақтауды ескере отырып,
- инвестициялық преференцияларға қол жетімділікті оңайлату;
- салықтық және кедендік рәсімдерді одан әрі оңайлату және
Бұл Қазақстанның халықаралық деңгейдегі салықтық бәсекеге қабілеттілігін арттыруға, экономиканың
Салық және кеден заңнамалары бәсекелестiктi, қазақстан өнiмдерiнiң экспортын және
Болжамдық деректердің орындалу кезінде салықтық түсімдерді республикалық және жергілікті
Салықтың экономикалық мәні - шаруашылық субъектілерінен, азаматтардан ұлттық табыстың
Салық төлеуден жалтару - өте көп кездесетін және өте
Салықтық қызметті жүзеге асыру барысында салықтың мәжбүрлі түрде
Сол себепті де, мемлекет, салықты жинауды қамтамасыз ететін мықты
Салық төлеушілердің салық төлеу міндеті ең алдымен азаматтардың патриоттық
Әрбiр мемлекет өзiнiң даму кезеңдерiнде саяси және әлеуметтiк-экономикалық iс-әрекетiн
Экономикасы дамыған елдердiң барлығы өздерiнiң даму кезеңдерiнде экономикалық реттеудiң
3.2 Қазақстан экономикасын салықтық реттеуді шет елдік тәжірибеге
Макроэкономикалық жағдайды тұрақтандыруды тиімді басқарудың дамуының берік қарқыны үшін
Осы орайда, мемлекеттік қолдау мен шағын кәсіпкерліктің дамуының негізі
Астана қаласында үстіміздегі жылдың 6-наурызында Қазақстанның салық заңдылығына талдау
Отырысқа қатысушылардың айтуы бойынша қазіргі кездегі салық заңдылығы көптеген
Бұл дегеніміз салық заңдылығында әлі де болса жетіспеушіліктің бар
Сонда да ұйымдық механизмнің негізгі мақсаты болып дамудың таңдалған
Бірақ талдаулардың көрсеткіші бойынша Қазақстан Республикасындағы экономикалық тұрақтылық әлі
Соған сәйкес, Қазақстан Республикасының Статистика бойынша Агенттігінің мәліметтерінде жұмыссыздар
Атап өтетін болсақ, нақты сектордың дамуымен және бизнес сферасындағы
Сонымен қатар отандық бизнестердің тұрақты шығу факторларымен даму аумағына
- отандық кәсіпкерліктің заңды және құқықтың қамтамасыз етілуінің құрылуы
- диверсификациясымен түзу және көлденең интеграциясына базаланатын басқарудың түрлі
- бизнестің тұрақты дамуы деңгейіндегі макроэкономикалық параметрлерді ұстап қалу;
- нарықтың қажеттіліктері мен сұрауларын оқу негізіндегі отандық бизнес
- бәсекелестік ортаның құрылуы және ұлттық кәсіпкерлердің бәсеке қабілеттілігін
- әлемдік нарықтың ішкі сондай- ақ коньюктурасындағы шаруашылық;
- тұрақтылығымен кемділігі инновациялылығын өзгермелі шарттарда жетілдіру.
Кәсіпкерліктің дамуына қажетті ынтаны ҚР президентінің 1998 жылғы
2007 жылдан бастап ҚР ҰБ-кі мен үкімет саясаты республика
Дәл үлкен көлеңкелі секторының болуы экономиканы басқару мен реттеу
Нәтижесінде барлығы зиян шегеді Мемлекет табыс алмағындықтан халық бюджеттегі
Кез келген мемлекет өзінің өмір сүру уақытында ең көп
Салықтық амортизациялық саясаттың қалыптасуы бюджет жағдайына тәуелді болмауы керек
2009 жылы бюджет профициті ешқандай тәуекелсіз салықтық амортизациялық саясатты
Белгілі бір елдердегі салықтық реттеуде жүргізілген талдаулар көрсететінде өндірісті
Дамыған елдерге тәжірибеде амортизацияға мүлдем басқа көзқарас қолданылады.
Салық салу мақсатындағы негізгі құралдардың амортизациялау механизмінің қосымша элементтеріне
Швецияда ірі кәсіпорын үшін 3 жылға дейін пайдалы қолдану
Испанияда салық төлеушіге жеделдетілген амортизация тәртібімен өте жоғары қарқынды
Италияда активтерге деген амортизация нормалары (патенттер, лицензиялар және т.б.)
Ұлыбританияда 1986 жылдан бастап корпорациялар ғылыми-техникалық зертеулерге кез-келген сомадағы
АҚШ-та жеделдетілген амортизация 1954 жылдан бастап экономиканың жекеленген приоритетті
Францияда салықтық жеңілдіктердің 2 түрі бар:
а) негізгі капиталға жеделдетілген амортизация;
б) салықтық несиелер.
Ғылыми зерттеулерге деген шығындар алдыңғы жылғы зерттеулермен салыстырғандағы шығындардан
Қазақстан Үкіметі қазіргі уақытқа дейін салықтық амортизация тәртібіне түбегейлі
Сонымен қатар, азайған қалдықтарға амортизациялық есептеулер тәртібі өзгертілген жоқ.
Біздің экономиканың «ғаламдану» әлеміне кірігу мәселесі, бәрінен бұрын ең
Мұндай жиындарға шығындарды ынталандырудың 2 әдісін қарастыруға болады.
Салықтың мақсаты елдегі кәсіби техникалық білімнің дамуында, сонымен қатар,
Өткен жылдың қараша айында ҚР-ның «салық салу мәселері бойынша
«Ұйымдар мен келісімдік қатынасты жоқ жеке тұлғаларды кәсіби оқытуға
Егер де бұл өзгеріс салық кодексіне енгізілетін болса, онда
Біздің ойымызша, өндіріспен айналысатын кәсіпорындардың корпоративтік табыс салық ставкасының
Қазіргі кезде мүлікке деген салық ставкасы кәсіпкерлер үшін (0,5%)
- 1% ставкадан бас тартуға байланысты бюджетке түспей қалатын
- құны 10 000 000 теңгеден жоғары мүліктерден бастап,
- өндірістік кәсіпорындары үшін тиімді қолдану мақсатымен, бос және
Жеке кәсіпкерлердің арнайы салық режимдерін қолданудағы маңызды мәселелердің бірі
СК 374 бабы, 6 тармағына сәйкес жеке кәсіпкерге патент
Міндетті зейнетақы есептеулер сомасы және оларды төлеу тәртібі
1999 жыл 15 наурыздағы ҚР Үкіметінің №245 жарлығы мен
Бізге әрбір жаңа бастаушы жеке кәсіпкерлер қажетті құралдары жинақтаушы
Бұл мәселенің шешімі болып патент негізінде арнайы салықтық режимді
Зерттеулерден алынған нәтижелер және шағын кәсіпкерлер мен субьектілермен төленетін
Салық салудың арнайы режимін қолдану (АСР) шағын кәсіпорындардың потенциялды
Бір мезгілде, бюджетпен есеп айырысудың жеңілдетілген жүйесін қолдануда, ҚР
Салықтың реттеушілік қызметі мемлекеттің салық төлеуші алдындағы міндеттерін көрсете
Салық жүйесінің бәсекелік қабілеті жоғарлату кезіндегі бақылауды, ынталандыруды, қайта
Жоғарыда көрсетілген салық жүйесінің қызметтері салық саясаты арқылы, яғни
Қазіргі қызмет жасап отырған салықтық жүйені енгізгелі 5-6 жыл
Дегенмен нақты, мемлекеттік тұрғыда бекітілген экономикалық стратегияның болмауы жеңілдіктердің
Әр дайым салық жүйесінде белгілі салық төлеушілерге жеңілдік жағдайлар
Қазіргі салық жүйесінің келесі бір кемшілігі әсіресе шетелдік кәсіпкерлер
Салық жүйесін реформалаудың бағыттары
Экономикалық реформалаудың мақсаты экономиканы қирату емес, құру процесі, Қазақстанның
Осыдан салық салудың концептуалдық жағдайлар, оның бағыттылығы, мақсаттары, жүзеге
Республиканың салықтық саясаты оның қоғамның экономикалық даму деңгейіне, ондағы
Салықтық жүйе фискалды мықты және мемлекетке оның әлеуметтік-экономикалық міндеттерінің
Салықтық жүйе тұрақты және салық төлеушіге түсінікті болуы керек;
Салық салу меншік иелігінің формасына қарамастан бәріне бірдей болуы
Салық жүйесі әділ және барлық төлеушілер арасында бірдей бөлінуі
Салықтар саны қысқартылып, оларды жинау процедуралары күрделінбеу керек;
Салықтың ауыртпалығын төмендетіп, салық төлеуші салық салудағы шығындарын пайда
Салық төлеушіні қорғау керек. Салық төлеуші әр дайым заңды
Салықтан жалтарудың заңды және заңсыз жолдары жабылуы тиіс. Ол
Осылайша тұрақты және әділ салық жүйесі құрылуы тиіс, ол
Сонымен, бірінші міндеті, мемлекеттік қаржылық қажетіліктер қосымша қаражат
Халықаралық тәжірбие көрсеткендей экономикалық өсудің негізі - ұлттық және
Қазіргі салық жүйесінің негізгі кемшіліктерін жою үшін:
табыстан алынатын алымдарды біртіндеп азайту;
ҚҚС-ы төмендету;
салықтық жеңілдіктерді өндірістің өсуін, инвестицияны ынталандыру үшін пайдалану;
Бұл жағдай тек отандық өндірушілер үшін ғана емес шетелдік
Көптеген шетелдік мемлекеттер тәжірбиесі бойынша салық жүйесінің ынталандырушы
Жаңа экономикалық жағдайларда салықтық саясатты жүзеге асыруда ынталандыру
Қазақстанда шетелдерге қарағанда заңды тұлғалардан алатын салық базасын. Осылайша,
Бүкіл әлемдік тәжірибе көрсеткендей, салық сомасы салық төлеушінің табысынан
Бүгін де, біздің ойымызша табысқа салынатын салықтардың ставкалары жоғары
Қазіргі жүргізіліп жатқан мемлекеттегі салық заңы бойынша кәсіпкер және
Немесе мәселенің келесі жағы Қазақстан тауары бәсекелік қабілеттілігін жоғалтып
Ал, енді ҚҚСС салығына келетін болсақ, ҚҚСС отаны
Осы орайда тағы да, ел басының кезекті жолдауына тағы
Сонымен қатар бізде қолданылатын жанама салықтың бір түрі- акциздер.
салық жинаудағы мемлекеттік органдардың кейбір қызметтері қайтадан қаралуы
жоғарыда атап өткеніміздей корпорациялық табыс салығының ставкасы әсіресе, өндірістік
шағын және орта бизнеспен айналысатын субъектлерге бірыңғай ставка бойынша
қазірден бастап салық төлеушіге дифференциялды түрде қарау керек
Тағы басқа шараларды қарастыруға болады, олар әлеуметтік шығындарды жабуға,
ҚОРЫТЫНДЫ
Диплом жұмысын жазу барысында келесідей негізгі мәселелер айқындалды:
- мемлекет есебінен қаржы қаражаттарды шетел қаржы ұйымдарына аудару;
- кеден органдарына тауар бағасы нақты экспортталатын тауар бағасынан
- тауар Қазақстан Республикасның шекарасын өткен кезде, валюталық түсім
Осыған орай, келесідей ұсыныстар жасалды:
- кейбір мамандардың пікірі бойынша қосылған құн салығының ставкасының
- автоматтандырылған информациялық жүйелерді одан әрі жақсарту. Компьютерлік технологиялардың
- қосылған құн салығы бойынша екі жақты салық салудың
- ҚҚС ставкасын төмендете отырып, ол бойынша салық базасын
- салық бақылауының сапасын жоғарылату.
Әрбiр мемлекет өзiнiң даму кезеңдерiнде саяси және әлеуметтiк-экономикалық iс-әрекетiн
Экономикалық категория ретінде мемлекеттік бюджет мемлекеттіқ орталықтандыршган ақша қорын
Жалпы, мемлекет салық саясатын жүргізуде халықтың наразылығын тудырмайтындай, халықты
Қазіргі кезде бюджет кірісіне түсетін ақша
Ең бірінші айта кететін жағдай, фискалды органдардың жұмысы мемлекеттік
Экономикасы дамыған елдердiң барлығы өздерiнiң даму кезеңдерiнде экономикалық реттеудiң
Оңтайлы экономика, табыстары ірі ортадағы қайшылықтармен ерекшеленетін және капиталды
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Налоги /Под ред. Д.Г. Черника. М., 1999ж.-56б.
Налоги и налогообложение: Учебное пособие/Под ред. И.Г.Русаковой, В.А.Кашина. М.,
Финансы: Учебное пособие/ Под ред. А.Балабанова, И.Балабанова, Изд.
Б.Ж.Ермекбаева, М.Т.Құлжабаева, О.Б.Бурабаев “Жергілікті салықтар мен алымдар” Оқу құралы,
Б.Ж.Ермекбаева “Жалпы мемлекеттік салықтар” Оқу құралы, Алматы, Экономика, 1997ж.-91б.
Пушкарева В.М. История финансовой мысли и политики налогов,- учебник,
Аль-Пари, январь-март 2009ж.-14-19бб.
Каржы-каражат. Журнал. 2010.№10-86-89бб.
Нурумов А.А. О становлении налоговой службы Республики Казахстан// Вестник
Ильясов К.К., Идрисова Э.К. Налоги развитых зарубежных государств
НДС и/или налог с продаж.//Азия-экономики и жизнь,-2005.-№26.-58-59бб.
Налоги и налогообложение. Оқу құралы. ред. Русаковой И.Г Москва-2000ж.-24-28бб.
«Қазақстан - 2030» Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімді даму стратегиясы.
Зейнельгабдин А. «Реформирование бюджетной системы »
Кучукова Н. Реформирование межбюджетных отношений в РК.// «Каржы-Каражат
ҚР ҚМ Статистикалық бюллетені. 2007-2010жж. № 12. желтоқсан.
Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Салық және салық салу.Оқулық. Алматы.
Налоги и налогообложение - Под
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Учебник для вузов.
Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан. ҚР Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан
Мельников В.Д., Ли В.Д.
Сутырин С.Ф., Погорлецкий А.И, Налоги и
Теория финансов. Учебное пособие. Н.Е. Заяц и
Финансы. Учебник для вузов. Под ред. М. В. Романовского
Б.Ж. Ермекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Оқу құралы, Алматы,
Тютюрюков Н.Н. Налоговые системы зарубежных стран: Европа и США.
Рожнова Т. Налоговая система Германии.//Каржы-Каражат,-1997.-№2.-34-36бб.
Петер Клаус Хартман. Все начиналось с десятины: этот
71
Салықты төлеушілер, жеке және заңды тұлғалар
Салық элементтері
Салық субъектісі
Салық объектісі
Салық
көзі
Салық есептелетін база, яғни салық не үшін төленетінін қарастырады,
Салық төлеу үшін белгіленген және қолданылатын ақша қаражаттары (жалақы,
Салық мөлшері
Салық төлеушінің табысына қарай алынатын салық сомасын білдіреді
Салық жеңілдіктері
Заңға сәйкес салық төлеушіні біртіндеп немесе салық төлеуден толық
Салық ставкасы
Салық базасының өлшем бірлігіне салық есептеушілерінің шамасын білдіреді
Салық кезеңі
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерге қатысты
Салықты есептеу
Салықты есептеудің бес кезеңі бар
Салық есептілігі
Салық төлеуші және салық агенті салық органдарына табыс ететін,



Ұқсас жұмыстар

---

ҚР салық жүйесі. Салықтың Қазақстан Республикасының экономикасына тигізер әсері

---

Салық мекемесіндегі іс-тәжірибе есебі

---

Табыс салығы

---

Жергілікті табыс салығы

---

Мемлекеттік қаржылық реттеудің экономикадағы құрама бөлігі – салықтық реттеу

---

Мүлік салығының қызметі

---

САЛЫҚ ҚҰРЛЫСЫ МЕН ЖҮЙЕСІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

---

Экологиялық құқық негізінің түсінігі, пәні, жүйесі

---

ҚР салық қызметін ұйымдастыру

---

Қаржы жүйесіндегі мемлекет кірістерінің орны мен рөлі

---