Авторлық құқық субъектілері

МАЗМҰНЫ:
Кіріспе 2
1-тарау. Авторлық құқық субъектілері 3
1.1. Авторлық құқық субъектілерінің түсінігі 3
1.2. Авторлық құқықтың субъектілерінің ерекшеліктері 8
2-тарау. Авторлық құқық субъектілерінің түрлері 10
2.1 Автор, тең авторлар. 10
2.2. Мұрагерлер мен құқық мирасқорлар. Мұрагерлер 22
Қорытынды 26
Пайдаланылған әдебиеттер 28
Кіріспе
Менің курстық жұмысымның тақырыбына арқау болып отырған негізгі
Міне бүгінде біздер осы жайларға және өзге де
Сондай-ақ мен
Республикасының заңдары бойынша авторлық құқықтың субъектілері болып табылатын
Мен өзімнің курстық жұмысымда ең алдымен авторлық құқықтың
1-тарау. Авторлық құқық субъектілері
1.1. Авторлық құқық субъектілерінің түсінігі
Авторлық құқықтың субъектілері болып туындыға қатысты субъективтік авторлық
Авторлық құқықтың негізгі субъектілері болып туындының авторы табылады.
Сөздіктерде "автор" түсінігінің талқылауына келесідей түсіндірмелер беріледі.
"Автор — тудырушы, құрастырушы, жазушы... Авторлық — жағдай,
"Автор (латын тілінен — au (c) tor) —
"Автор - туындыны тудырушы тұлға" .
Автордың құқықтық мәртебесі кез келген тұлғада авторлық құқықпен
Ғылым, әдебиет және өнер туындыларына авторлық құқық оны
Авторлық құқық субъектілерін жіктеудің келесідей топтамасы бар: "Субъектілер
Сонымен қатар, алғашқы субъект ретінде "автор - шығармашылық
Мәні бойынша субъектілерді "алғашқы және туынды" деп бөлу
Авторлық құқық субъектілері жөніндегі мәселе жалпы цивилистикалық әдебиеттерде,
И.Г.Табашников әдеби меншіктің субъектісін зерттей отырып, мынандай қорытындыға
Қалған барлық тұлғалар авторлық құқықтың субъектілері болып "одан
Заңды байланыстың күшіне қарай үшінші тұлғалар авторлық құқықтың
К.П.Победоносцевтің "Азаматтық құқық курсында", "Құқық иеленуші" рубрикасында ("иеленуші"
Әрекет етуші заңның терминологиясы бойынша "өндіруші - сабақтас
Г.Ф.Шершеневич авторлық құқықтың субъектілері мен объектілерінің мәселелерін құқыққа
Әдеби туындыларға авторлық құқықтың субъектісі болып "әдеби туындыны
Көркем туындыларға құқықтың субъектісі - "туынды өзінің бар
Сонымен, музыкалық туындының субъектісі - "музыкалық ой мен
А.А.Пиленконың пікірінше, авторлық құқықтың субъектісі болып тек қана
Г.Ф.Шершеневич пікірі бойынша, "авторлық құқықтың субъектісі болып өзінің
етпейтін" . Олар - тудырушы, продюсерлер,
Сондай-ақ авторлық құқықтың субъектілері ретінде әдебиет, ғылым және
Субъективтік авторлық құқықтардың азаматта пайда болуы оның жасына,
Шетел азаматы қазақстандық авторлық құқықтың субъектісі болуы мүмкін,
Авторда субъективтік авторлық құқықтар туындыны тудыру фактісінің нәтижесінде
Авторлық құқық нақты сол алғашқы субъекті мүдделері жөнінде
Авторлармен қатар авторлық құқықтың субъектілерімен қоса әдебиет, ғылым
Көрсетілген тұлғалардың құқықтарының шегі авторға қарағанда, сипаты бойынша
Авторлық құқықтың субъектілері ретінде мұрагерлер заң күшіне немесе
Мұрагер мен шын мәніндегі автордың құқықтарының айырмашылықтары олардың
ҚР АК-нің 497-бабына сай, туындыны шығару, көпшілік алдында
Авторлық құқықтың субъектісі ретінде мемлекетті танудың өзге негізі
Әрекет етуші заңнама авторлық құқықты заңды тұлғаларда арнайы
Азаматтық Кодекс энциклопедия, газеттер, журналдар, ғылыми еңбектердің жинақтары
алдында қайта жаңғыртуға рүқсат беру құқығын (480-бап) танып
Осындай ұстаным заңда авторлық құқықтарды шығармашылық ұжымның мүшелеріне
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңы
1) автор (4-бап);
2) аудиовизуалдық туындылардың авторлары (13-бап);
3) жұмысберуші (14-бап);
4) мұрагерлер (29-бап);
5) авторлардың мүліктік
6) өзге тұлғалар.
Жекелеген авторлық құқықтардың субъектілері болып сабақтас құқықтардың субъектілері
Сонымен, авторлық құқық субъектісі пайда бола алмайтын фактілік
1) туындыны тудыру барысындағы автордың шығармашылық еңбегі;
2) туындыны тудыратын
3) бекітілген талаптарға жауап беретін субъектіде авторлық
Осы үш жағдайлардың барлығының сәйкес келуі ғана авторлық
Авторлық заңнама мен азаматтық кодекстің ережелерінен шыға отырып,
1.2. Авторлық құқықтың субъектілерінің ерекшеліктері
Автордың құқықтары әрқашанда авторлық құқықтың өзге субъектілерінен кең.
Жеке мүліктік емес құқықтарға ("Авторлық құқық және сабақтас
- авторлық құқық (туындының авторы
- есімі аталу құқығы (туынды
- автордың беделін қорғау құқығы
- кері
Авторлық құқықтарды иелену мүмкіндігі өз алдына азаматтардың құқыққабілеттілік
Азамат қандай да болсын жағдайда авторлық құқықтарды, жеке
Авторлық құқықтың субъектілері болып ҚР АК-нің 2-бабында реттелген
9заңнамамен авторлық құқықтық қатынастырдың субъектілерінің құқықтық жағдайы, пайда
Авторлық құқықтық қатынастар - азаматтық құқықтың қатынастар болып
Субъектілер арасындағы авторлық-құқықтың қатынастар ҚР АК-нің 2-бабында көзделген
2-тарау. Авторлық құқық субъектілерінің түрлері
2.1 Автор, тең авторлар.
А. (1) Жалпы ережелер.
Авторлық құқықпен реттелетін қатынастарда алғашқы мәселелердің бірі болып
Авторлар болып тек қана біртума туындылардың жасаушылары танылмайды,
(2) Кәмелетке толмаған және әрекетқабілеттілігі жоқ авторлардың қорғалуы.
Шығармашылық туындылар көбінесе кәмелетке толмаған немесе заңмен бекітілген
Кәмелетке толмаған және әрекет қабілеттілігі жоқ тұлғаларда авторлық
11Кәмелетке толмаған автордың авторлық-құқықтың қатынастардағы құқықтық мәртебесі жалпы
Он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке
Кәмелетке толмаған жеке дербес өзі құқылы:
1) өздерінің табысына, стипендиясына, өзге де кірістеріне
2) ғылым, әдебиет, өнер туындылары авторларының құқықтарын
3) жарналар енгізуге және оларға билік етуге.
Бұл мәселе "Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы"
Шығармашылық процесс әрқашанда ерікті және рационалды. Мысалға, түсінде
Әрекет қабілетсіз деп танылған азамат атынан мәмілелерді оның
Егер азамат ішімдік заттарды немесе наркотикалық заттарды қолданып,
Әрекет қабілеттілігі шектеулі немесе әрекет қабілетсіз тұлғалардың авторлық
(3) Заңды тулгалардың авторлық қуқықтары.
Жеке тұлғалармен қатар авторлық құқықтарды заңды тұлғалар да
Заңда тұлғалар бастапқы авторлық құқықтардың иеленушілері бола ала
Басқа ғалымдардың пікірлерінше, заңды тұлғалар өзінің табиғаты бойынша
Нақты жеке тұлғалармен қамтылмайтын заңды тұлғаның кез келген
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңы
(4) Шетел авторлары.
Авторлық құқықтың субъектісі болып Қазақстан Республикасының азаматтары ғана
Бұл жерде шетел азаматтарының авторлығының құқықтық жағдайы қазақстандық
Егер шетелдік автордың туындысы ҚР-ның территориясынан тыс жерде
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңы
Бұл ереженің тек жарияланған туындыларға қатысты қолданылатындығын
14туындыны 30 күн ішінде жариялауы өзге тәсілмен жүзеге
(5) Құрама шығармалардың еүбъектілері.
Авторлық құқьіқтың субъектісі болып жинақтың құрастырушысы танылады. Авторлық
Құрастырушының өзі құрама туындыға енгізілген әрбір туынды авторларының
Егер авторлық шартты өзгеше көзделмесе, құрама туындыға енгізілген
Құрастырушының авторлық құқығының ерекшелігі — ол оның авторлық
Құрама туындыларға қатысты айрықша құқықтардың белгілі бір кешені
Құрастырушының еңбегі оның туындысы ұйымдастыру, өңдеу, жүйелеу немесе
Жинақтар авторлық құқықтың пәні болып табылмайтын туындылардан тұруы
АК-тің 485-бабына сәйкес аударма - авторлық құқықтың жеке
Аударма үшін оның біртума туындысының авторының келісімі қажет.
Аударма — бұл біртумалық туындыны жазбаша немесе ауызша
Өңдеу өз алдына туынды шығарма болып саналады. Ол
Аннотация басу аппаратының өзгермейтін бір атрибуты болып табылады.
Реферат деп пайдаланушыға туындының мақсатқа келетіндігін, оған ашатын
Резюме - бұл туындыны қысқа түрде беру. Рефераттан
Туынды шығармалардың авторларына олармен жасалған аудармаларға, өңдеулерге, аранжировкаларға
Аударма немесе өзге де өңдеуді жүзеге асыру үшін
Қоғам игілігіне арналған туындылар автордың мұрагерлерімен шартты жасамай-ақ
(6) Қызметтік міндеттерді орындау тәртібімен жасалған туындылардың авторлары.
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңының
Қызметтік туындыны пайдалануға жүмыс берушінің айрықша құқықтарын бекітетін
А.П.Сергеевтің айтуы бойынша, "үстем етуші доктринаға сәйкес автормен
Еңбектік қатынастардың фактісі өз алдына автормен жасалған осы
Қызметтік туындыларға қызметтік тапсырманы немесе қызметтік міндеттерді орындау
Қызметтік туындыларға қызметтік тапсырманы немесе қызметтік міндеттерді орындау
Қызметтік тапсырманы немесе қызметтік міндеттерді орындау тәртібінде құрылмаған
Қызметтік тапсырма тәртібінде құрылған туындыға жұмысберушінің айрықша құқықтарды
Қызметтік міндеттерді орындау барысында туған туындының авторына авторлардың
Б. Тең авторлар.
(1) Тең авторлықтың пайда болу шарттары.
Екі немесе одан да көп тұлғалардың бірлескен еңбегімен
Ең алдымен тең авторлық туралы айтқанда мына мәселеге
Егер туындының жеке бөліктері жеке мағына берсе және
Бірнеше тұлғалардың бірлескен еңбегі шығармашылық сипатта болуы керек.
Тең авторлардың бірлескен еңбегі әртүрлі жүруі мүмкін. Олар
Тең авторлықтың пайда болуының міндетті екінші шарты болып
Бұған мысал ретінде ҚР-ның Жоғарғы Сотымен қаралған істі
Басқа да жағдайларда туындымен жүмыс жасау барысында шығармашылық
Тең авторлықтың маңызды шарты болып тең авторлардың қосатын
Керісінше, егер тұлға әңгімешінің еске алуларына ештеңе қоспай,
Сөйтіп, қорытындылай келетін болсақ тең авт орлық келесідей
1) бірнеше тұлғалардың бірлескен еңбектері;
2) ұжымдық туындыны жасау;
3) туындымен жұмыс жасаған барлық тұлғалардағы авторлық
Сонымен қатар, туындының тең авторлары деп бір немесе
Тең авторлық туралы келісімді туындымен жұмыс істеу барысында
(2) Ұжымдық туындыға авторлық құқықтарды жүзеге аеырү.
Ұжымдық туындыға авторлық құқықтар барлық тең авторлардың туындыға
Осыдан маңызды тәжірибелік қорытынды шығып отыр. ¥жымдық туындыны
Егер тең авторлармен туындыны пайдалану туралы ешқандай келісім
(3) Тең авторлықтың түрлері.
Заң ұжымдық туындының екі түрін көрсетеді және соған
Бөлінетін тең авторлықта ұжымдық туынды жеке мағынаға ие
Тең авторлықты бөлінетін және бөлінбейтін деп ажыратудың үлкен
Бөлінетін тең авторлықта ұжымдық туындыны пайдалану тұтасымен алғанда
Бөлінетін тең авторлықтан туындыны бірлесіп пайдалануды ажырата білу
Әртүрлі авторлармен жасалған туындыларды біріктіру нәтижесінде авторлық құқықтың
Сонымен қоса, жаңа шығармашылықты дербес туынды жасау үшін
2.2. Мұрагерлер мен құқық мирасқорлар. Мұрагерлер
Авторлық құқықтың субъектілері болып автор қайтыс болғаннан кейін
Авторлық құқықтың теориясында мұрагерлер авторлық құқықтың туынды алып
Әрекет етуші заңнамада — авторлық та, мұрагерлік те
Авторлық құқық мұра бойынша беріледі ("Авторлық құқық және
Мұрагерлік құқық автордың айрықша мүліктік құқықтарына қатысты туындайды.
Мұрагерлік объектісі болып авторлыққа, автордың есіміне, автордың беделін
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңының
Мүліктік құқықтар туралы нұсқаулар қалдырмай отырып, автор қайтыс
Егер автор өсиетте осындай тұлғаны көрсетпесе, онда бұл
Осындай тұлға автормен тағайындалмауы мүмкін, немесе тағайындалған азамат
Мұрагерлік құқықтың жалпы ережелерінен шыға отырып, авторлық құқықтың
Өз кезегінде өсиет бойынша мұрагерлердің өздері тағы да
- белгілі бір отбасылық-туыстық байланысы
- өзге мұрагерлер (бірінші топқа
Заң бойынша да, өсиет бойынша да өсиет қалдырушыны
Мұрагермен жасалған немесе онымен ұйымдастырылған, яғни қасақана қылмыс
Егер мүліктік авторлық құқықтардың тағдырлары толығымен анықталған заңды
Өсиет авторлық (әдеби) немесе жалпы, қарапайым болуы мүмкін.
Мүліктік авторлық құқықтардың тағдыры бекітілген өсиет мүмкін болады,
Орындаушы (жан бүйырушы) тұлға болып оған өсиетті орындау
Егер өсиет әрекетке қабілетсіз тұлғамен қалдырылса және ол
1. Өзге өсиет бар болған жағдайда және
2. Жарамсыз деп танылған өсиеттен басқа өзге
Өсиет бойынша мұрагерлік заң бойынша емес мұрагерлік дегенді
Бірінші кезектегі мұрагерлерге мыналар кіреді:
1) балалары (соның ішінде асырап алынғандар), өсиет беруші
2) жұбайы (зайыбы);
3) ата-аналары.
Егер ата-ана ата-аналық құқығынан айрылған болса, онда ол
Заң бойынша міндетті мұрагерлер - олар 18 жасқа
Өсиет қалдырушы - автордың немерелеріне қатысты үсыну құқығы
Автордан кейінгі мүліктік құқықтарды мұраға алу жалпы азаматтық
Мұраға алу заң бойынша және өсиет бойынша жүзеге
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңының
Мысалы, Р. автор О.-ның пайдасына өсиет қалдырды. Р.-дың
Егер туынды тең авторлықта жасалса, онда 50 жыл
Автордың қайтыс болғанынан кейін алғаш рет жарыққа шығарылған
(2) Құқықмирасқорлар.
Авторлық - бұл шексіз мерзімдегі құқық. Автордың мәртебесі
Автордың мәртебесі объектіні (қолжазба, картина) басқа тұлғаның иеленуіне
Автормен жасалған туындыға құқықтардан айыру үшін заңды негіздер
Автордың мәртебесін қорғауда қоғам мүдделі болып отыр. ҚР-ның
Бұл жерде бөтеннің құқығын қылмыстық даулар болып отырғандығы
Авторлықты шынайылығымен анықтау мүмкін емес жағдайлар да белгілі.
ҚР АК-нің 116-бабының 4-тармағына сай автор болу құқығы
ҚР-ның АК әрекет қабілеттілігі жоқ азаматтарға қорғаншылықпен байланысты
Қорытынды
Сонымен курстық жұмысымды қортындылай келе мен төмендегідей түжырым
Ал авторлық құқықтың субъектілеріне қатысты өзекті мәселеллерге келер
Сонымен, жалпы теориялық тұрғыдан айтар болсақ авторлық құқықтың
Автордың құқықтық мәртебесі кез келген тұлғада авторлық құқықпен
"Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" Қазақстан Республикасының
1. автор (4-бап);
2. аудиовизуалдық туындылардың авторлары (13-бап);
3. жұмысберуші (14-бап);
4. мұрагерлер (29-бап);
5. авторлардың мүліктік
6. өзге тұлғалар.
Тағы бір атап өтетін жай ол- "Авторлық құқық
Оларға орындаушылар, фонограмма жасаушылар, эфирлік немесе кабельдік хабар
Авторда субъективтік авторлық құқықтар туындыны тудыру фактісінің нәтижесінде
Оларды құқықмирасқорлар дейді.
Құқықмирасқорларға автордың туындысын пайдалану бойынша авторлық
құқықтардың белгілі бір шеңбері өтеді. Құқықмирасқорлар болып мұрагерлер,
28Шетел азаматы қазақстандық авторлық құқықтың субъектісі болуы мүмкін,
Ғалымдардың пікірлерінше, заңды тұлғалар өзінің табиғаты бойынша бастапқы
Тағы бір айта кетерлік жай ол- Қазақстан Республикасының
Қазіргі кезде авторлардың мүліктік және мүліктік емес құқықтарын
Әсіресе тәжрибеде жиі кездесетін жайларға авторлар құқығының бүзылуы,
Оған қарсы Қазақстан заңдарында белгіленген шаралар тиімді әрі
Сондықтанда осы сала бойынша Қазақстанның ғалым-заңгерлері мен авторлар
Жалпы қазіргі кезеңде үлттық құқық жүйелерінде қарастырылған авторлар
Қазір тәулелсіз Қазқстанның тарихында түңғыш рет авторлық құқық
Пайдаланылған әдебиеттер
Нормативтік актілер
1. Конституция Республики
2. Гражданский кодекс Республики Казахстан/ общая часть/ от
3. Гражданский кодекс Республики Казахстан /особенная часть
от 1 июля 1999 г с изменениями и
Әдебиеттер
1. Амфитеатров.П.Н. Право наследования личной собственности.М 1996 г.
3. БарщевскийМ.Ю. Наследственное право: учебное пособие,М.1996 г.
4. БаллюзекЛ.Ф. Народные обычаи в книге: Материалы по
5.Братусь С.Н. Советское гражданское право M.1984 г.
6. Власов Ю.Н.Наследование по закону и гю завещанию.М.2001
7.Гражданский Кодекс Республики Казахстан /Особенная часть/
Комментарии . ответ.ред.М.К.Сулейменов, 2-х томах.
Ю.Г.Басин.Алматы,2000 г.
8. Гражданское право // Под ред. А.П.
9. Гордон М.В. Наследование по закону и по
Ю.К.Толстого.М,1997 г.
11 .Гражданское прцессуальное право РК.Баймолдина.Учебник. 1 кнга Алматы,2001
30
Гражданское право // Под ред. А.П. Сергеева и
Даль В. Толковый словарь живого великорусского языка. В
Словарь иностранных слов. Изд. 8-е. М., 1981 г.
Словарь современного русского литературного языка. Т. 1. с.72.
5 Гаврилов Э.П. Вступительная статья. // Закон об
Гаврилов Э.П. Советское авторское право. М., 1984 г.
См.: Муромцев С.А. Авторское право. // Юридический вестник.
См.: Спасович В.В. Права авторские и контрафакция. СПБ.,
См.: Табашников И.Г. Литературная, музыкальная и художественная собственность.
См.: Победоносцев К.П. Курс гражданского права. 4.1. СПБ.,
Победоносцев К.П. Курс гражданского права. с. 574.
ҚР "Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР
Шершеневич Г.Ф. Учебник русского гражданского права. (по изд.
14 Шершеневич Г.Ф. Учебник русского гражданского права. М.,
См.: Пиленко А.А. Новый закон об авторском праве.
Шершеневич Г.Ф. Авторское право на литературные произведения. Казань,
См. об этом: Грузенберг С.О. Гений и творчество.
Райгородский Н.А. Юридическое лицо как субъект авторского права.
"Авторлык құқық және сабақтас құқықтар туралы" ҚР Заңының
Сергеев А.П. Право интеллектуальной собственности в Российской Федерации.
Советское государство и право. 1995 г. ғ 11.
Антимонов Б.С., Флейшиц Е.А. Авторскре право. с. 68.
Гаврилов Ә.П. Советское авторское право. с. 124.
Гаврилов Ә.П. Советское авторское право. с. 125.
Паустовский К. Собрание сочинений в 6-ти томах. М.,
Дозорцев В.А. Доверительное управление имуществом // Комментарий к

Ұқсас жұмыстар

Авторлық құқықтың түсінігі туралы

Авторлық құқық объектілері

Авторлық құқық субъектілерінің түсінігі

Авторлық құқықтың түсінігі

Авторлық құқық негiзгi жағдайлары

Авторлық құқық жайлы

Авторлық құқық субъектілері, түрлері

Авторлық құқықтың объектілері

Авторлық құқықтың субъектілері және олардың құқықтары