ГАЖ аспаптық құрылымдары
Қазақстан Республикасының Білім және Fылым Министрлігі
Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ Ұлттық Техникалық Университеті
Технологиялық үрдістерді және өндірісті компьютерлендіру кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы: «Геоақпараттық жүйемен танысу
Қабылдаған: Султанбекова Ж.Ж.
/аға оқытушы/
Орындағандар: Қазанқапова Ж
Казимов Ж
Мамандығы: 050711
Тобы:
Алматы 2006
Мазмұны:
1.ГАЖ аспаптық құрылымдары.
1.1. Тағайындалуы мен мүмкіндіктері
1.2. MGE модульдік жүйе
1.4. ArcInfo аспаптық жүйе
1.5. Windows-қа арналған Atlas GIS жүйесі
1.6. MapInfo арнайы жүйесі
1.7. GeoDraw, GeoGraph жүйелері
1.8. ArcCAD жүйесі
1.9. WinGIS жүйесі
1.10. ER Mapper арнайы жүйесі
1.11. Төртінші деңгей жүйелері
1.12. CADdy аспаптық орта
1.13. « Панорама » электронды карталар жүйесі
1.14. « Ашық жүйелер » концепциясының ГАЖ инструментальдық
2. GOOGLE EARTH бағдарламасымен танысу.
Бағдарлама негізінде Еуропадағы пайдалы қазба кеніштеріне шолу жасау
3. ХРИЗОТИЛ бағдарламалық кешенінің құрамындағы АСБЕСТ модулін игеру.
3.1. Бағдарламалық модульдің сипаттамасы.
3.2. Бағдарламалық модуль құрамы.
3.3. Қолданушы интерфейсі
3.4. Регрессиялық анализ
3.5. Болжау
3.6. Мүмкін болатын қателер.
1. ГАЖ-дың аспаптық құрылымдары
1.1 Тағайындалуы мен мүмкіндіктері
Программалық қамтудың аспаптық пакеттері қатты функционалдық жүйелерге қарағанда
ГАЖ инструментальдық пакеттерінің серия модульдері жалпы мынадай төмендегідей
- картаны цифрлау;
- әртүрлі форматтардағы берілгендерді ауыстыру;
- жұмысты реляциондық база берілімімен жасау;
- картаны құру;
- дисплейде картаны визуальдау;
- кең көлемде сұраныстарға жауап;
- интерактивтік графикалық редактрлеу;
- обьектіні мекені бойынша іздеу және сызықты торлардық
ГАЖ ақпараттың көрсетілімдер жүйесінің құжаттық қамтуының дамуын көрсетеді.
Соңғы уақытта Ресейдегі 100-ген мекемеде ГАЖ технологиясының құруын
Соған байланысты аспаптық жүйелер құны және тағайындалуы бойынша
Көптеген аспаптық жұйелер РС платформасын қолдануға бағытталған ориентир.
MapInfo, ArcInfo, MGE (Integraph), ArcView, ArcCAD, WinGIS, Atlas
1.2.MGE модульдік жүйе
Integraf MGE фирмасының ГАЖ модулінің ортасы көрсеткіштер базасы
MGE-нің негізгі ерекшелігі болып оның сызбаны емес
1.3. ArcView программалық модуль
ArcView (ESRI фирмасы) 1993ж. ArcInfo жүйесіне қолданушыларға қосымша
ArcView өнімінің бірінші және екінші версиялары – обьектіні
Бұл версиялардың қолдану сферасы әртүрлі : бизнес және
Жай электрондық кестелердің программалық қамтулары секілді, ArcView –ті
Қолданушының графикалық интерфейсі. Ол өте танымал, заман талабына
Релляционды базаны басқарудағы жійенің қолдануы. ArcView 2 пакетінде
Жұмыстық графика. ArcView 2-мен жұмыс жасауда әртүрлі
Макет жасау( Layout document )- базадағы бар немесе
Профессионалды безендірілген картографиялық өнімді жасау.
Карта мен планды дизайндауда ArcView 2 мыналарды қамтиды:
- символды өзгерткендегі тез таңдау жасау.
- кескін, диаграмма, график қосу.
- аңыз, солтүстікті көрсететін сызық, қолтаңба, масштабты сызғыш,
Кескінді интеграциялау. ArcView 2 экран мониторында мөлдір және
Басқа программалармен қатынасы. ArcView 2 басқа программалармен стандарты
ВИД терезесіндегі картографиялық ақпараттар 4 стандартты типті
- нүктелік
- сызықтық
- векторлы аудандарды
- расторлы кескіндер
ArcView паектіне кірмейтін утилит бар, ол мысалы басқа
1.4.ArcInfo инструментальды жүйесі.
ArcInfo интегралданған пакеті – геоақпараттық жүйелерді жасауда және
Жүйе эксплуатацияланғанда қарапайым және өз бетінше жұмыс істейді
Маманданған программалық қамту дербес компьютерді геоақпараттық станцияға айналдырады,
Қолданушының алғашқы интерфейсі. ArcInfo модульдері Starter KIT-тен
Starter KIT-те қарапайым Картаны экранға шығару мүмкіндігі бар
- цифрлау жүйесі ( ADS – Arc
- CLEAN және BUILD командасы – нүктелі,
- кесте жасау командасы
- Tables жүйесі – база берілімімен жұмыс жасау.
- ESRI Plot System жүйесі
Берілгендерді редактрлеу және жаңарту
Геоақпараттық жүйелерді интерактивті редактрлеу үшін ArcInfo-да графикалық редакторы
ArcEdit редакторы обьекті-бағыттау графикалық редакторы болып табылады. Ол
ArcEdit картографиялық жабынды жасай алады. Ол қосымша
Data Conversion программасы
База берілімі
ArcInfo-ға реляционды база кіреді және кестелік ақпаратты өңдеу
Кесте берілгендері dBase форматында сақталады. dBase форматын
Кеңістіктік және логикалық анализдеу құрылғысы ArcInfo-да СУБД
- жекеменшік жерлерді идентификациялау
- орман ресурстарын бағалау
- жер қолданушының салығын есептеу
Геоақпараттық анализдің маманданған интерфейсі.ArcInfo-да маманданған интерфейс Overlay және
Overlaw пакеті. Ол географиялық ақпаратты қолдануды, полигондарды
DISSOLVE жіне ELIMINATE командалары таңдалған полигондарды
RESELEST командасы картографиялық жабындыда кеңістіктік және логикалық
INTERSECT командасы екі картаны қосып, карталарға
SPLIT командасы картографиялық жабындыны кіші өлшемдерге бөледі.
Network пакеті. Бұл әртүрлі торларды моделдеудегі аналитикалық құрал,
Жол іздеу.Торда ресурстардың жүруін қамтамасыз етеді, мысалы :
Аллокация.Жақын центрлерді іздеу, мысалы өрт сөндіру станциясын әр
Райондау.Жер бөліктерін топтастыру, мысалы қалалық аудан.
Network пакеті маркетингтік зерттеуде, центрлерде клиент мекен-жайына жеткізу,
Бұл жүйе цифрлы және электронды карта жасауда қолданылады,
картографиялық база берілімін ендіру; атрибуты база берілімін ендіру;
аналитикалық материалды шығару және формальдау;
Технологиялық қамту
Технологиялық жұмысқа келесілер кіреді.
- RSCEdit классификаторын ендіру мен жасау;
- PCX форматындағы растрлы кескінді « Панорама
- Проектіленген картаның паспортын жасау;
- Расторлы файлды ашу;
- Картаны редактрлеу;
- Берілгендерді форматқа шығаруды көрсету;
RSCedit ресурстар редакторы ол файл ресурстарын редактрлеп
Карта паспортын жасау.Аймақтың алғашқы параметрлерін беруде бөлек
Векторлау.Графикалық ақпарат жүйеде расторлы немесе векторлы түрде болады.
Векторлау келесі технологиямен орындалады :
- бейнені расторлы кескінмен қолмен дигитальдау;
- расторлы картада бейнені жартылай автоматы қадағалау;
- расторлы картаны автоматы векторлау;
- берілгендерді клавиатурамен енгізу;
- алдын-ала жасалған файлда векторлы картадағы обьектіні формальдау;
Барлық картографиялық ақпарат DXF форматында сақталады, ол
Жер қолданушыны регистрлеу және есептеу жүйесі.
( СУРЗ ). Ол dbf – файлдарын қолдануға
- жер бөліктерін олардың негізгі қасиеттерімен – жер
- жер бөліктерінің қожайынымен – жер қолданушы реестірі.
- жер қатынасымен – жер қатынасы реестірі.
Матрица биіктігін құру.Матрица биіктікті қамтиды, жер бетінің абсолютті
Далалық өңдеуді және қолданбалы есепті шешудегі мамандандырылған кешен.
- теодолиттік жүрісті өлшеудегі дайындалғанды экран мониторына автоматты
- теодолитті жүрісті өлшеудегі дайындалған экран мониторына
- теодолитті жүріс нүктесін теңестіру;
- теңестірілген теодолит жүрісін электронды картада көру;
- қисық нүктелерді ендіру мүмкіндігі;
- теңестірілген нүктелер бойынша жаңа обьектілер жасау;
- теңестіру қорытындысымен есептерді формальдау;
1.5. Windows-қа арналған Atlas GIS жүйесі.
AtlasGIS-толық функционалды ақпаратты картографиялық
жүйе. Оның мүмкіндіктері:
- енгізу, өңдеу және баспадан шығару/ rартаны салу,
- дамыған презентационды құралдар: түс және штриховкалармен басқару,
- іс-әрекеттік график – сызықтық және дөңгелектік диаграмма.
- Atlas Ware GISICIVB көмегімен қосымша құру
- растрлық жобалармен жұмыс.
- кеңістіктік талдау/ іздеу-географиялық обьектілерді құрастыру, географиялық белгілеріне
- геокодтау-пошталық мекен-жай мен индекс арқылы іздеу, белгісіз
- енгізілген функциямен оператор кітапханасына негізделген көрсеткіштерді өңдеудің
- үлкен торларда жұмыс істеуге ыңғайлы SQL көмекшісі.
- қосымша мультимедиа мен географиялық обьектілерді біріктіретін Application
1.6. MapInfo арнайы жүйесі.
MapInfo жүйесі кеңістікте бекітілген әртүрлі берілгендерді көрсете алады.Ол
MapInfo-ның ерекше айырмашылығы - әмбебаптылығы. Жүйе интегрирленген геоақпараттық
Жүйеде төмендегідей мүмкіндіктер бар :
- реляциондық база беріліміндегі анализ тәсілі;
- географиялық обьектілерді іздеу;
- карта бояудың тематикалық тәсілі;
- легенда жасау тәсілі;
- формат берілгендерін қамту;
- өшірілген БД-ға кіру және бөлінген берілімдерді өңдеу;
МарInfo адрес немесе аты бойынша ақпарат алуға көмектеседі,көше,шекара
1.7. ГеоДраф, ГеоГраф (GeoDraw, GeoGraph) жүйелері
ГеоДраф, ГеоГраф жүйелері – бұл ГАЖ-дың белсенді ұлы
Айырмашылығы :ГеоДраф-векторлық топологиялық редактор, ал ГеоГраф- сандық карталардың
Онымен картаны құруға, кеңістікті объектілерді фильтрациялайды,база берілгендеріне қиыстыру
ГеоДраф векторлық редакторы Desktop GIS класына жатады.ызметі :
Жүйеде берілгендерді анализдеу мүмкіншілігіне ие.Оның көмегімен тематикалық картографиялау
ГеоДраф жүйесі басқа атақты жүйелермен ақпарат алмасып отырады.
ГеоГраф геоақпараттық жүйесң қолданушыға : қарап шығу, редактрлеу,
Қорытындылай келе ГеоДраф, ГеоГраф интеграциялау арқылы –
1)қаладағы облыс басқармасының территориясында (әлеуметтік, экологиялық, қаржылық )
2)әртүрлі саладағы ақпараттарды бір жүйеде күрделі комплексты есептерін
1.8 ArcCAD жүйесі
ArcCAD жүйесін Қоршаған Ортаны зерттеу Институты өндірген
●ArcCAD берілгендерді қолдана отырып, ArcInfo программасы мен AutoCAD
●ArcCAD – ArcInfo және AutoCAD өңдеулерінің әрі қарай
●ArcView программалық құралы PC үшін, Macintosh компьютері
●ArcCAD- dBASE файлдары, DXF форматы файлдары,
●Қолданушы ArcCAD көмегімен ArcInfo GIS пакетін басқара
●ArcCAD барлық стандарты құрылғы ГИС – технологиялық
AutoCAD-пен жұмыс істеу барысында AutoLISP интелектік тілмен
Қолданушы интерфейс анализы және ArcCAD басқару жүйесімен
1.9. Win GIS жүйесі
Win GIS Gupta SQL базасының кеңістіктік жұмысында қолданылады,
Диллерлер жасаған бұл жүйеде инсталляциялық фирма пакеті
1996ж. ресей өндірісінде WinGIS 3.2 версиясы пайда болды.
Жүйеде OLE 2.0 жасалған. OLE -2,0-мен жасалған қандай
Проект легендасын автоматы түрде таңдалған қабат бойынша жасауға
WinGIS жүйесінде қабаттарды генерализациялау бар. Таңдалған қабаттарда
Жүйеге БД GUPTA модуль байланысы кіреді,
Windows жүйесімен толық байланыс бар, соның ішінде
Есептерді жасағанда әртүрлі форма мен графиктерді қолдануға болады.
1.10. ER Mapper арнайы жүйесі
1996ж. қарашада Мәскеуде ΙΙΙ Халықаралық конференция ГАЖ -
Конференцияда дистанционды зондылау берілгенін ГАЖ технологиясына жақындату қарастырылды.
80ж. соңында алғашқы зондылаудың коммерциалдық пакеттері пайда болды.
Алғашқы ГАЖ-дың негізгі берілгендері картаға бағытталды, берілген дистанциондызондылау
Өңдеу жүйесінің дамыған бір түрі ГИСЕR Mapper ортасының
ГИС және СУБД динамикалық қолданылуы объектілерінің барлық берілгендерінің
Пакет құрамында жанама динамикалық компилятор бар. Онымен жұмыс
Пакет құрамындағы картографиялық құралдармен қорытындылауға мүмкіншілік береді.
ER Mapper пакеты – ғылым мен өндірістің
ER Mapper пакетынде өңдеу көрінісінің жаңа қабылдануы енгізілуде
Алгоритм – белгілі бір есепті шешу үшін
Алгоритм құрамына келесі операциялар кіреді :
● Сандық пішінде алғашқы растрлы берілгендерды ендіру.Әрбір жиіленген
● Формулалар ( топтық операциялар ); Көп зоналық
Программалық қамтамасыздандыру жүйесі 600 проекцияға мүмкіншілік береді.
Вертуалдық жиын берілгендері – кейбір жиын берілгендерінде
Мұндай мекемелердің ерекшеліктері :
● Дискі жадында аз орынды қамтиды. Мысалы :
ER Mapper жүйесінде қолданылатын сыртқы берілгендерге кіру әдісі
Динамикалық әдістің мүмкіншіліктері:
- өте биік дәлдік
- әртүрлі берілгендер типтер көмегі - әртүрлі типті
● Әрбір қолданушы өзін қызықтыратын жүйелерге өзінің программаларын
Комплект жүйеге программаның әртүрлі ақпараттық жүйелер мен форматтары
ER Mapper пакетінде жоғары полиграфиялық сапамен картаны дайындау
Картографиялық объектілерді даярлау 24 битті түсте корректирлейді.
Жүйенің артықшылығы бұл көріністердің үш өлшемді визуализациясы.
1.11.Төртінші деңгей жүйелері
ГИС-тің жаңа кезеңі қолданушы моделінің заттық ерекшеліктерінің ориентацияларымен
Мұндай ГИС-тер : SICAD / open, Siemens Nixdorf
Spans GIS – төртінші кезеңнің кеңістікті – координатты
Spans GIS көп терезелі жұмыс режимін береді,
SICAD/ open – жұмыс станцияларындағы жүйелі өнім, ол
Картаны актуальдау үшін тікелей дигитальдау ұсынылады. Жүйе сандық
SICAD / open – де жетіспеушілік стандартты
Star семьясы
Модульдер бір қолданушы Star ортасын құраған. Star ядросы
Жүйенің даму құралы Maproprogramming, ол Star функциясының
Star CARTO – топологиялық ГИС функциясының геоақпараттық
Star INFRA – далалық геодезиялық берілгендерді өңдейтін
Star ARCHI – 30- проектісінің архитектуралы модулі, пректі
Star TECHNO - обьектіні бағыттайтын модуль, қиын ақпаратты
Small World GIS географиялық операциялы жүйесі
Small World GIS – ГИС жүйесіндегі жаңасы. Оның
Small Worl GIS – тің ядросы обьектіні бағыттаудың
Кеңістікте байланысқан обьектілерді модельдеу топологиялық байланыс анализімен
Классификациялау және модельдеу негізін топологиялық мына типтер құрады
Small World GIS-тің ерекшелігі толық мультиплатформалығында.
1.12.CADdy аспапты ортасы
Кадастрлы аймақты және геоақпараттық жүйелерді жасағанда CADdy жүйесі
ГАЖ сияқты CADdy Ресейдің 150 қаласында бар.CADdu –
Программалық қамтуға әртүрлі функцияны орындайтын мына қолданбалы модулдер
● CADdy VIB – түсірісті геодезиялық торда планды-биіктікті
● CADdy VIC – планды және биіктікті геодезиялық
● CADdy V2 – тахеометрлік түсіріс берілгендермен электрондық
● CADdy BSV – топографиялық және картографиялық планшеттерді
● CADdy V3A – тірек нүктелерін регулярлы және
●CADdy V3B – жер массасын тығыздық коэффициентімен есептеуде;
●CADdy V3C - әртүрлі үш өлшемді обьектілерді визуальдау
●CADdy SP1 – аймақты пландау және ландшафты
●CADdy INFO – DBF база форматынсыз графикалық
● CADdy KP1.2 – қалалық канализацияның планды және
● CADdy LP1.2 – кадастрлі план негізінде су
● CADdy KOB – канализациялық торлардың техникалық және
Жүйеде қолданушы интерфейсін өндіруде Сu программалық тілі және
1.13 « Панорама » электронды карталар жүйесі.
Бұл жүйе цифрлы және электронды карта жасауда қолданылады,
- картографиялық база берілімін ендіру;
- атрибуты база берілімін ендіру;
- картографиялық обьектілер арасына байланыс орнату;
- классификаторларды ендіру;
- аналитикалық материалды шығару және формальдау;
Технологиялық қамту
Технологиялық жұмысқа келесілер кіреді.
- RSCEdit классификаторын ендіру мен жасау;
- PCX форматындағы растрлы кескінді « Панорама
- Проектіленген картаның паспортын жасау;
- Расторлы файлды ашу;
- Картаны редактрлеу;
- Берілгендерді форматқа шығаруды көрсету;
RSCedit ресурстар редакторы ол файл ресурстарын редактрлеп
Карта паспортын жасау.
Аймақтың алғашқы параметрлерін беруде бөлек беттерде қолданылады
Векторлау.
Графикалық ақпарат жүйеде расторлы немесе векторлы түрде болады.
Векторлау келесі технологиямен орындалады :
- бейнені расторлы кескінмен қолмен дигитальдау;
- расторлы картада бейнені жартылай автоматы қадағалау;
- расторлы картаны автоматы векторлау;
- берілгендерді клавиатурамен енгізу;
- алдын-ала жасалған файлда векторлы картадағы обьектіні формальдау;
Барлық картографиялық ақпарат DXF форматында сақталады, ол
Аналитикалық қамту
ГАЖ « Панорама » аналитикалық аппараты он шақты
Жер қолданушыны регистрлеу және есептеу жүйесі.
( СУРЗ ). Ол dbf – файлдарын қолдануға
- жер бөліктерін олардың негізгі қасиеттерімен – жер
- жер бөліктерінің қожайынымен – жер қолданушы реестірі.
- жер қатынасымен – жер қатынасы реестірі.
Матрица биіктігін құру.
Матрица биіктікті қамтиды, жер бетінің абсолютті немесе суммалық
Комплекс « Геодезия »
Далалық өңдеуді және қолданбалы есепті шешудегі мамандандырылған кешен.
- теодолиттік жүрісті өлшеудегі дайындалғанды экран мониторына автоматты
- теодолитті жүрісті өлшеудегі дайындалған экран мониторына
- теодолитті жүріс нүктесін теңестіру;
- теңестірілген теодолит жүрісін электронды картада көру;
- қисық нүктелерді ендіру мүмкіндігі;
- теңестірілген нүктелер бойынша жаңа обьектілер жасау;
- теңестіру қорытындысымен есептерді формальдау
1.14 ГАЖ аспаптық пакеттеріндегі « Ашық жүйе»
концепциясының қолданылуы
Көптеген ГАЖ пакеттерінің кемшілігі – оларда ішкі форматтардың
Әртүрлі өндіруші – фирмалардың ортақ концепциясының болмауы; қолданушы
Берілгендерді ( тасымалдау бір ГАЖ-дан басқа) бір ГАЖ-дан
Сонымен бірге, форматтарды конвертирлеуде геоақпараттық берілгендерге мінездес байланыс
ГАЖ жүйесінің қатары қолданушыға өз модульдерін ішкі ережелерін
Бұл проблеманы шешудің бір жолы ол «ашық жүйелер»
OLE архитектурасы MS Windows жүйесінің кейбір қосымшасына
OLE түсінігі OLE/COM концепциясында кең мағына
OLE – бейне сапасы түрінде керекті қосымшаны нақты
Бұл концепцияның түпкі мақсаты: интерфейстер жиынының көмегімен автоматты
Мысал ретінде бұл концепцияның ГАЖ даму бағытында нақты
Басты мақсат етіп коммуникабельдік алмастыру ортасын құру, өңдеу
Integraph фирмасы Oracle –мен бірлесіп өндірген: «
Аспапты ГАЖ – GeoMedia өнімі, ол Windows NT
Geomedia ГАЖ-дақы барлық түпнұсқалық берілгендерге доступ береді, геоақпараттық
2
Ашық жүйелер концепциясының ГАЖ инструментальдық пакеттерінде қолданылуы
Географиялық ақпараттық жүйелердің аспаптық құрылымдары
Карта - географиялық заңдылықтарды анықтау құралы
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер ресурстарын басқаруды ақпараттық қамтамасыз ету
Қазақстан картографиясын дамытудың перспективасы
Геоақпараттық жүйелердің қолданылуы
ГАЖ моделдеу ерекшелігі
Геоақпарат жүйелері бойынша дәрістер
Географиялық ақпараттық жүйе құрылымы
СҰРАҚТЫҢ ЖАЙ КҮЙІ