Дене шынықтыру
ЖОСПАР
І. Дене шынықтырудың ғылыми негіздері. 1
Дене шынықтыру 1
1.2 Дене шынықтырудың физиологиялық және 4
биохимиялық негіздері 4
1.3. Дене шынықтырудың қағидалары 6
1.4. Атмосфералық ауа арқылы денені шынықтыру 6
ІІ. Денені шынықтыру арқылы сауықтырудың басты түрлері.
2.1 Сауықтыру үшін пайдаланылатын қимыл жүктемелері бойынша медециналық
2.2 Дене жаттығулары мен айналысуды бастайтындарға 8
арналған қағидалар. 8
2.3 Жүрек жиырылысы жиілігіне қарай жаттықтыру 9
режимдерінің түрлері. 9
2.4 Өз дене жағдайын адамның өзі бағалау
тәсілдері. 11
2.5 Әдетте жаңа бастаушыларға арналған дене 13
шынықтырудың түрлері. 13
І. Дене шынықтырудың ғылыми негіздері.
Дене шынықтыру
Арнаулы түрде жүргізілген ғылыми зерттеулердің қортындыларына қарағанада, спортшылар
Денені шынықтыру дегеніміз — кез келген физикалық жаттығу.
Өте жақсы дене шынықтыруды өткізу үшін ең алдымен
Жер бетіндегі барлық ағзалар айналаны қоршаған орта факторларьшың
Адам ағзаларының температурасының тұрақты болуы өте күрделі биологиялық
Осыған орай бірнеше сауал туындайды. Адам денесінде әртүрлі
Дененің температурасының ауытқуы тәулік бойы үнемі езгеріп отырады.
Ішкі органның температурасы әртүрлі. Ең ыстық орган бауыр
Адам ағзасынан белініп шығатын экергияның мөлшері үш шамадан
Негізгі зат алмасудан пайда болған энергия, адамның тіршілігін
Ересек адамның әрбір кг массасында 24 ккал энергия
Терморегуляция екі жолмен өзгереді. 1) Нервті терморегуляция; 2)
Жылы және суық температураға үйрену Зат алмасудың жақсаруы
Қорғаныс қасиеттерінің гипофизбен бүйректің үстіндегі қабаттарында пайда болуы
Денені шынықтырудың мазмұны мек қолдану әдістері қоғамдық қатынастардың
Дене шынықтыру мәселесімен айналысқан оқушылар әр қашанда мемлекет
Қазақстан Республикасында дене шынықтыру кадрларын дайындайтын университет бар.
1.2 Дене шынықтырудың физиологиялық және
биохимиялық негіздері
Дене шынықтырумен Ресей халықтары көне заманнан бері айналысқан.
Әдетте шынықтыруды ағзаның суыққа деген төзімділік тұрақтылығының деңгейі
Шынығудың физиологаялық-биологиялық негізі ағзаның айналаны қоршаған сыртқы ортаның
Шынығу кезінде ағзаның біріншіден айналаны қоршаған сыртқы орта
1.3. Дене шынықтырудың қағидалары
1) Біртіңдеулік; 2) жүйелік; 3) адамның денсаулығының ауытқуына
1.4. Атмосфералық ауа арқылы денені шынықтыру
Атмосфералық ауамен адамзат баласы бірге өсіп, біте қайнасып
ІІ. Денені шынықтыру арқылы сауықтырудың басты түрлері.
2.1 Сауықтыру үшін пайдаланылатын қимыл жүктемелері бойынша медециналық
Дене жаттығуларының түрлі ағзалар мен жүйелердің (функциалық жағдайына
1. Дене жаттығуларының әсерінен бұлшық еттерден едәуір өзгерістер
2. Дене жаттығуларымен айналысқан кезде көптеген капиллярлар
3. Жаттығу кезінде оттегін тұтыну деңгейі бірден көтеріледі,
4. Дене жаттығулары өкпенің тіршітік сыйымдылығын кеңейтеді, қабырға
5. Дене шынықтырумен айналысу, зат алмасудың бар
6. Дене жаттығулары жамбас қуысында қанның іркіліп
7. Қандай болмасын дене жүктемесі - склероздық
Дене жаттығулары адамның психикасына да үлкен әсерін тигізеді.
Дене шынықтырумен айналысуды бастайтындар үшін. көптеген әр түрлі
2.2 Дене жаттығулары мен айналысуды бастайтындарға
арналған қағидалар.
1. Жүктеме организмнің табиғи мүмкіндіктеріне сай-ма-сай болуы
2. Дене жаттығуларымен айналысу тек қуаныш сыйлау керек.
3. Жүктеме қашан да ер адамға нақтылы жағдайда
4. Дене шынықтырумен тәуліктің қай кезінде болмасын
2.3 Жүрек жиырылысы жиілігіне қарай жаттықтыру
режимдерінің түрлері.
М. В. Волков бастаған москвалық спортшылар дәрігерлерінің тобы
1. Жаттығу жүктемесін жүзеге асыру кезінде жүрек
2. Жаттығу кезінде жүрек жиырылысы 1 минутта
3. Жаттығу кезінде жүрек жиырылысының жиілігі бір
Дене шынықтыруды бастаушы ең алдымен өз орга-низмінің жаттығу
Дене жүктемелері, олардың қуаты барынша мүмкін болар шектің
2.4 Өз дене жағдайын адамның өзі бағалау
тәсілдері.
Өз организміңнің жаттығу қалпын өзің бағалауға еркіндік беретін
Жүрек жиырылысы жиілігін дәл анықтау үшін, алғашқы 10
1. Жүрек қызметін бағалайтын ортостатикалық сынама Шалқаңнан
а) айырым 0-12 ге дейін жиілесе, дененің
б) айырым 18-25 ке дейін дене жаттықтырмаған, дененің
в) айырым 25-тен көп болса ауырып қалар
2. Организмнің жаттығу деңгейінің қалпын мына сынақтама көмегімен
Пульстің алғашкы кал-пына келу мерзімі (мин) Баға
1 мин. ҮЗДІК өте жақсы
2 мин. жақсы жаксы
3 мин. қанағаттанарлық орташа
4 мин. қанағаттанарлықсыз жаман
5 мин. тіпті нашар өте нашар
3. Жүктемеден кейінгі тыныс алу жиілігін анықтау. 40
Тыныс алу жиілігінің калпына келер үзактығы Баға
2-2,5 мин. ҮЗДІК өте жақсы
3-5 мип. жақсы жақсы
6-7 мин. қанағаттанарлық орташа
8-9 мип. канағаттанарлықсыз жаман
9 мии-н аса өте нашар ауру
4. Жүктемеге дейін және одан кейінгі өкпенің тіршілік
Жүктсмеден кейінгі ӨТС ұлғаю смЗ көрсеткішімен Баға
100 смЗ ҮЗДІК өте жаксы
200 смЗ жаксы жаксы
300 смЗ канараттанарлык. орташа
350 смЗ канағаттанарлыксыз жамаі!
350 см3- ден жоғары өте жаман
Егер де ӨТС - дене жаттығуларынан кейін, азая
5. Жүктемеге дейін, бұдан кейін артериялык қысым-ның өлшемін
1 минөт ішінде жедел, қуаттырак. 50 рет денені
Систоликалык кысым (СҚ) көрсеткіші сынап бағ. мм(с. б.)
СҚ 5 мм көтеріледі ДҚ өзгермейді
СК. 10 мм көтеріледі ДҚ 0-дсн 5
СК, 15 мм көтеріледі ДК. 5 мм
СК 20 мм көтеріледі ДК. 10 мм
Организмнің жаттығу жағдайын анықтайтын неше түрлі сұрақтамалар мен
2.5 Әдетте жаңа бастаушыларға арналған дене
шынықтырудың түрлері.
І. Жортақ жүгіріс - 1965 жылы Оклонд деген
Сауықтыру жүгірісінің әуесқой жүгірушілері үшін, қолдағы бар жаттықтыру
1. Көк шыққан тегіс жолмен 15—30 мин.
2. Жазық даңғылмен 60—90 минуттай жүгір, 1
3. Топпен жүгіру 60—100 мин. шамасындай, 1 мин.
ІІ. Жүріс пен алмастырылып тұратын жүгіріс. Жаттығудың
Басқа да тәсілдеме (методика) бар, алғашқы апталарда жүгіріспен
III. Шейпинг. Түрлі қимылдарды біріктіру идеясы - аэробты
Егер де шейпинг залына барып жүретін мүмкіндігің болмаса,
IV. С т е п — аэробика («степ»
Негізгі тұрақты қимылдар:
1. Оң аяғыңмен сатыға тұр да, сол аяғынды
2. Оң аяғыңмен сатыға шық, сол аяғынды
3. Оң аяғыңды тізеден бүгіп, сатыға шық, сол
4. Өзіңізге-өзіңіз сенгеннен кейін, әр қадам сайын қолдарыңызды
Степ – аэробика қимыл сипатын керемет дамытады, тал
V. Стрельникова әдістемесі бойынша тыныс алу гимнастикасы. Жіті
Барлық патологиялық белгілерден құтылу үшін күніне 2 рет
I. Ж а т т ы ғ у.
Сипатталған жаттығу – бар Стрельникова гимнастикасы аяқтайтын марш
II. Ж а т т ы ғ
Қаңқа бұлшық еттері, адам денесінің 40 % -ін
Ерікті гимнастика жатып, отырып не түрегеліп (тұрып та)
Осының нәтижесінде ерлердің және әйелдердің жыныстық қарым-қатынасқа деген
Бас, бет және мойын бұлшық еттерінің ерікті гимнастикасы
Дене шынықтырудың мына түрлері: жүзу, туризм, дәс-түрлі таңғы
(«ФЖС» журналы, 1996, № 12).
(«Физкультура» және «Спорт» жур-налы, 1996 ж., № 12).
Дене шынықтыру
Мектептегі дене шынықтыру сабақтарында дене тәрбиесі әдістерін қолдану
Дене шынықтыру жүйесінің негіздері
Дене шынықтыру және спорт органдарының теориялық негіздері
Дене шынықтыру құралдары
Болашақ дене шынықтыру мұғалімдерін кәсіби даярлауды ғылыми-педагогикалық тұрғыдан негіздеу
Дене шынықтырудың спорт саласындағы әлеуметтік экономиканың қатынастары
Дене шынықтыру жүйесі
Дәрігерлік бақылаудың сипаттамасы
Сыныптан тыс ұйымдастырылатын жұмыстар