Меншікті капитал
Кіріспе .
I
1.1. Қаржылық талдаудың мәні және мақсаты.
1.2. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың ақпараттық көзі- қаржылық
1.3. Қаржылық жағдайды талдаудың әдістері және қаржылық
1.4. «Наурыз 5» ЖШС-нің даму тарихы, өндірістік кезеңдері,
II . “ Наурыз 5” ЖШС-нің активтері мен
2.1. Кәсіпорын активтерінің құрамы мен құрылымын талдау.
2.2. Кәсіпорынның меншікті капиталының айналымдылығын талдау.
III . “ Наурыз 5” ЖШС– нің
3 .1 . Баланс өтімділігін талдау .
3 .2 . Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін
3 .3 . Қаржылық тұрақтылық жағдайын бағалау және оны
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе .
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында, соңғы
Бухгалтерлік есеп стандарттары мен субъектілердің
Есеп тіркемелеріне шаруашылық операцияларын
Қазіргі жағдайда бухгалтер қаржылық нәтиже
Қоғамда қаржылық талдау берудің
Қай уақытта болмасын
Нарықтық экономика оған қатысушылардың
Қазіргі уақытта болып жатқан нарықтық
Дипломдық жұмыстың
Дипломдық жұмыстың объектісі – ның
Дипломдық жұмыстың өзектілігі бұл қазіргі
Тақырыпты ашу мақсатында дипломдық жұмыста
1 .1 . Қаржылық тұрақтылық
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық
Кәсіпорының қаржылық жағдайын талдау
Профессор А . Д Шеремет
Профессор Н . А Русак бұл
В. М. Родионов мен М.А Федотова
М.Н. Крейнина , А. И. Ковалев
Профессор И. Т. Балабанов “Шаруашылық субъектісінің
С .А . Стуков осы ұғым
Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып
Біздің көзқарасымыз бойынша , сенімділіккәсіпорын
Осы берілген түсініктерге сүйене отырып
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы
Ал кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы нені
Енді біреулер “өз қаражаттары
Бұл ұғымды А. Д. Шеремет
В .М . Родионова мен
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы бұл тәуекелділіктің
В . Г . Артеменко мен М
Біздің ойымызша бұл ұғым А
Э . А . Маркарьян мен Г
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы жағдайына көптеген
Пайда болу орнына байланысты -
Нәтижесінің маңыздылығына байланысты – негізгі
Құрылысы бойынша - қарапайым және
Әрекет ету уақты бойынша -
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің
Негізгі ішкі факторларды қарастырайық .
Кәсіпорынның өндірілген өнім және өндіріс
Қаржылық тұрақтылықтың ішкі маңызды
Сонымен бірге тек таза табыстың
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына қарыздық капиталдар
Және де бұл жерде кәсіпорынның
Жоғарыда айтылғандардың қорыта келе , кәсіпорынның
Кәсіпорынның салалық топқа жатуы:
Шығарылған өнімнің (жұмыс қызмет) құрылымы
Төленген жарғылық капиталдың мөлшері:
Шығындардың көлемі , олардың ақшалай
Қорлар мен резервтерді , олардың құрамы мен
Кәсіпорындарды басқару тиімділігі .
Сыртқы факторларға шаруашылық жүргізудің экономикалық
Кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайын қалыптастыруда
Сондай – ақ , бұл жыл сайын
Жабдықтаушылар мен тұтынушылар сенімді
Осылайша қаржылық жағдай кәсіпорынның бәсекелестік
Кәсіпорын осы мерзімге дейінгі уақытта
Нарықтық экономика жағдайында жұмыс істеуші
Қаржылық жағдайға баға беру және
Активтер мен олардың қалыптасу көздері
Айналым капиталдың көлемін оның
Қаржы – есептік және несие ережесін сақтау;
Кәсіпорын активтері және оның міндеттемелерінің
Ағымдағы активтердің айналымдылық есебі , оның
Баланыстық өтімділігін , кәсіпорынның қаржылық
Кәсіпорын табыстылығын бағалау;
Кәсіпорын табысының салыстырмалы көрсеткіштерін , сондай
Кәсіпорының іскерлік белсенділігін анықтау;
Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығын ұзақ
Қаржылық жағдайды талдау кәсіпорынның
Жоғарғы сапалы өнімді үздіксіз өндіру
Шығындар көлемі өндіріс процесінің
Кәсіпорынның қаржылық қызметінің қалыпты
1) Кәсіпорын активтерінің құрлымдық және
2) кәсіпорын активтерінің қалыптасу
3) Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын
4) Баланс өтімділігін талдау ;
5) Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың
ҚР Президентінің 1995 жылғы 26
1)Бухгалтерлік баланс;
2)Қаржылық – шаруашылық қызметінің нәтижесі
3)Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп
Онда сонымен қатар түсіндірме хат болды
Түсіндірме хатта берілген субъектінің есеп
Субъектілерге қаржылық есепті бухгалтерлік
1) Зейнетақыны жәрдем ақша және
2) Қаржылық жыл бойы қызметкерлердің
3) Активтердің жалпы құны 60000
Қазіргі кезде біздің қолданылып
“Қаржылық есептің мақсаты - бухгалтерлік
Қаржылық есеп негізінен өтелген жағдайлардың
Нарықтық экономика жағдайында қаржылық есеп
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауда
Баланс - есепті жылдың басындағы
Баланс ақпараттар негізінде
Сыртқы қолданушылар берілген кәсіпорынмен өзінің
Осылайша бухгалтерлік балансты талдау
1997 жылға дейін бухгалтерлік баланыс
кәсіпорынның есепті кезеңдегі бақылып
Баланс актив бөлімінің құрылымына сай
Баланс пассивінің бөлімдері мен
Бухгалтерлік стандарттың іске қосылуынан
Ағылшын ғалымдары шығарған “ Бухгалтерлік
“ Активтер – бұл ұйымға тиісті
Пассивтер - басқа біреуге
Капитал – пассивтердің арнайы түрі .
Капитал алғашқы капиталмен қызметте қалдырылған
Әлемдік банк өңдеп шығарған
Аталған оқулықта бухгалтерлік баланстың
Пассив – бұл өткен жағдайлардан
Капитал – бұл пассивтерді активтерден
Көріп отырғанымыздай , бухгалтерлік
“ Активтер – бұл құндық бағасы
Міндеттеме – бұл тұлғаның ( қарыз
Сонымен , қаржылық есептің негізгі элементтерін
Баланс бухгалтерлік есептің “ Бухгалтерлік баланс
Пайдаланушылар үшін қаржылық есептің өте пайдалы
БЕС – 2 және қаржылық
БЕС - 2 негізінде
Активтер Меншікті капитал және міндеттемелер 1 .
Негізгі құралдар ; - жарғылық капитал
- жер - дивиденттер
- құрылыстар мен ғимараттар Қайта
- машиналар мен жабдықтар - негізгі құралдардың
- инвестицияның
- басқа негізгі құралдар Резервтік
жинақталған тозуы
аяқталмаған күрделі құрылыс
Материалдық емес активтер : Жиыны :
- гудвилл 2 . Ұзақ мерзімді
- патенттер , тауарлық белгілер және басқалар
- материалдық емес активтердің амортизациясы
Инвестициялар:
- еншілес серіктестіктерге инвес-тициалар
- негізгі шаруашылық серіктестігі мен оның
тәуелді серіктестерге инвес-тициялар
- басқадай инвестициялар - кейінге
Дебиторық борыш : Жиыны :
- алынуға тиісті борыштар 3 .
- алынған вексельдер - қысқа мерзімді несиелер
- ішкі топтың операцяалар нәтижесінде
- кредиторлық борыш
-акционерлік қоғамның лауазымды тұлғаларының дебиторлық
Жиыны : - сатып
2 . Ағымдағы активтер
- тауарлы - материалдық қорлар
- алдағы кезең шығындары - төленуге
ақша қаражаттары
қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар
- Дебиторлық борыш : -
- ағымдағы активтерді сатып алуға
алынуға тиіс шоттар
алынған вексельдер - төленуге берілген шығындар
- ішкі топтық операцияалар нәтижесінде
- алдағы кезең кірістері
- Акционерлік қоғамдағы лауазымды тұлғалардың
Жиыны ;
Барлығы ;
Алайда айта кеткен жөн ,
Баланс активі мен пассивін құру
Тікелей түрде құрастырылған баланс
Ұзақ мерзімді активтер ;
Ағымдағы активтер ;
Меншікті капитал ;
Ұзақ мерзімді міндеттемелер ;
Ағымдағы міндеттемелер .
Баланс қаржылық есеп беруде
Қаржылық жағдайда талдау барысында
Бұндай тәсіл біршама қарапайымдау ,
1 . Баланс табиғаты жағынан тарихи
2 . Баланс кәсіпорын қаржысында
3 . Баланста салыстырмалы шаруашылық
4 . Баланс кәсіпорынның қаражаттарының
5 . Баланс есепті кезеңнің басы
6 . Баланыста кәсіпорынның активтерін
Баланстың жекке баптарына инфляциалық
Инфляциа кәсіпорын пайдаланатын
7. Баланс және қаржылық есеп берудің басқа да нысандары
Осы шектеулерге қарамастан, бухгалтерлік баланс кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдауды
Алайда кәсіпорынның қаржылық жағдайына талдау жүргізгенде баланс көрсеткіштерімен қатар
Субъект қызметінің қаржылық нәтижесі туралы есеп бухгалтерлік есептің №3
Сондай-ақ стандарт, негізгі қызметтен алынған табыс пен шығынды, төтенше
Табыстар мен шығындар баптарының арасын ажырату да субъектінің жұмысының
Бұл есептің жасалуы №3 бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес келесідей
2-кесте
Қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп
Көрсеткіштердің аты код Табыстар Шығындар (зиян)
1 2 3 4
1. Негізгі қызметтен алынатын табыс 010
*
2. Сатылған өнімнің (жұмыс, қызметінің) өзіндік құны
015 *
3. Жалпы табыс 020
4. Кезең шығындары:
- жалпы және әкімшілік шығындар 025 *
- пайыздарды төлеу шығындары 030 *
5. Негізгі қызмет бойынша табыс (шығын) 040
6. Негізгі емес қызмет бойынша (шығын)045
7. Салық салынғанға дейінгі әдеттегі қызметтен алынған табыс (шығын)
050
8. Табыс салығы 055
9. Салық салынғаннан кейінгі әдеттегі қызметтен алынған табыс (шығын)
060
10. Төтенше жағдайлардан болатын табыс (шығын)
065
11. Таза табыс (шығын)
Бұрынғыға қарағанда бұл едәуір оңайлатылған. Мұнда табысты пайдалануды, бюджетке
Есепті кезеңде табылған табыстар мен шығындардың барлық баптары есепті
Осылайша кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есеп, қаржылық есептің
Табыстар мен шығындар баптарының арасына қойылған шектеулер тәжірибеде жалпы
№3 «Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есебі» ҚР шаруашылық субъектілерінің
Ақша қаражаттары – бұл кассадағы және банк шоттарындағы қолма-қол
Операциялық қызмет деп субъектің табыс алу жөніндегі негізгі
Инвестициялық қызмет дегеніміз – бұл ұзақ мерзімді активтерді сатып
Қаржылық қызмет, бұл нәтижесінде меншікті капитал мен қарыз
Сонымен, кәсіпорынның қаржы жағдайын талдаған кезде тек бухгалтерлік баланс
Қаржылық есеп берудің жаңа түрі, кәсіпорынның коммерциялық құпиясы болып
1 .3 . Қаржылық жағдайды талдаудың
Арнайы әдебиеттерде кәсіпорындарда қалыптасқан қаржылық жағдайға келесідей жіктеу берілген
қаржылық жағдайы жақсы кәсіпорындар;
қаржылық жағдайы орташа кәсіпорындар;
қаржылық жағдайы нашар кәсіпорындар;
банкрот кәсіпорын.
Бұл кезде өндірістік кәсіпорынның қаржылық жағдайы қаражаттарды жұмсаудың келесі
қалыпты (біркелкі) өндірістік-шаруашылық және ұдайы өндіру қызметін қамтамасыз ету;
ұзақ мерзімді несиелер мен қарыздар бойынша уақытылы есеп айырысулар;
кәсіпорынның дамуы бойынша көлемді жобаларды қаржыландыру мүмкіндігі (нарықтың жаңа
қаражатты жұмсаудың осы бағыттарын қаржы ресурстарымен қамтамасыз ету мүмкіндігін
Айталық, егер кәсіпорынның қарамағындағы қаржы ресурстары осы үш функцияны
Нарықтық қатынастың қалыптасуы шаруашылық қызметін біртұтас кешенді талдауды ішкі
Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, есеп берудің екі түрі бар: Акционерлерді,
Соңғы кездері мерзімді баспасөздерде
Ондағы жылдар бойы барлық басқару
Бұрынғы қолданылып келген талдау
Қаржылық талдаудың тәжірибесі қаржылық есепті оқудың негізгі ережелерін қалыптастырады.
көлденең талдау;
тікелей талдау;
трендтік талдау;
салыстырмалы талдау;
факторлық талдау;
қаржылық коэффициенттер әдісі.
Көлденең талдау-есеп берудің әр-бір позициясын өткен кезеңмен салыстыру. Ол
Тікелей (құрылымдық) талдау - әрбір есеп пози-циясының
Трендтік талдау барлық көрсеткіштер
Қаржылық талдаудьщ нарықтық экономика жағ-дайындағы көбірек таралған әдісі әр
Коэффициенттер салыстырмалы шамалар болып табылады, оларды есептеу кезінде шамалардың
Шешімдер қабылдау үшін сәйкес коэффициенттерді талдаудың пайдалылығы оларды дұрыс
Қатынасты талдаудың ролін асыра бағалаудың да қажеті жоқ, себебі
Қаржылық талдауды салыстырмалы көрсеткіштер негізінде жүргізудің шетелдік тәжірибесін механикалық
Салыстырмалы (кеңістіктік) талдау - бұл фирмалардың,
Факторлық талдау - бұл жекелеген факторлардың (себептердің) қорытынды көрсеткішке
Қорыта айтқанда кәсіпорынның қаржы жағдайын талдау аудиторлық түрлі әдістерді
Қаржылық есеп беруді ұйымдастыру
Қаржылық есеп беру қаржылық тұрақтылықты
«Наурыз 5» –ЖШС өзінің қаржылық
Есеп беру деп кәсіпорынның өткен
Қаржылық есеп берудің мақсаты
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың
Есеп беру мәліметтерін кәсіпорынның тиімділігін
Осымен қоса есеп беру кәсіпорынның
Есеп беруге қойылатын негізгі
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның
Қаржылық есеп берудің негізгі қағидалары
Есептеу . Қаржылық есеп беру есептеу
Толассыздық . Субъект өз қызметін жақын
Түсініктілік . Қаржылық есеп беруде берілген
Маңыздылық . Қаржылық есеп беруді пайдаланушылар
Мәнділік . Қаржылық есеп беру енгізінде
Дұрыстық . Есеп беру негізінен
Шындық және алалықсыз ұсынуы .
Бейтараптылық . Қаржылық есеп беруде
Сақтық . Кезкелген шешімді
Аяқтау және салыстыру . Қаржылық есеп
Жүйелілік . Пайдаланушы субъектінің қаржылық есеп
Есеп беру қойылатын ең басты
Бухгалтерлік есептің ақпараттары балансқа
Бірінші кезең . Әр түрлі шаруашылық
Екінші кезең . Есеп мәліметтері есеп
Үшінші кезең . Есеп жиынтығы есеп
Төртінші кезең . ШС – нің қаржылық
Есеп беру жөніндегі жұмыстарды
Жасалған баланстық және басқа берілетін есептердің
№2 “Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептің
2.1 . Баланс активтерінің құрамы
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау – кәсіпорынның
Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді, талдау барысында,
Активтердің өсуі (артуы) кәсіпорынның болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан, ол
Алайда, кәсіпорын мүлік құнының өсу себептерін талдағанда, жоғары деңгейі
Отандық есептік-аналитикалық тәжірибеде өндірістік қорлар, дайын өнім және тауарларды
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы мен олардың таратылуына талдау
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құнын көрсететін баланс валютасының есепті
Екінші әдістемеде кәсіпорынның өндірістік потенциалын анықтайтын активтер құрамына жоғарыда
4-кесте
2004 жылдың басы мен соңындағы “Наурыз 5 ”
АҚ-дағы баланс активтерінің құрамы мен құрылуы
№ Көрсеткіштер Жыл басында Жыл соңында Жыл бойындағы өзгеріс
Сомасы, мың тг Үлес салмағы, % Сомасы, мың тг
1. Активтер құны, барлығы соның ішінде:
1.1. Ұзақ мерзімді активтер:
а) негізгі құралдар;
ә) қаржылық салымдар;
1.2. Ағымдағы активтер:
а) өндірістік қорлар;
ә) дайын өнім. 102293
87577
87577
-
14716
10229
4487 100
85,61
85,61
0
14,39
10
4,39 123327
85935
85935
0
37370
30149
7721 100
69,7
69,7
0
30,3
24,44
5,9 +21034
-1642
1642
0
+22654
+19920
+3234 +20,56
-1,87
-1,87
0
+153,94
194,7
+72,07 х
-15,91
-15,91
0
+15,91
14,44
+1,51
2. Кәсіпорынның өндірістік потенциалының құны
20143
61,88
20855
49,71
+712
+3,53
-12,17
Екінші әдістеме бойынша анықталған өндірістік потенциал құны біз талдау
4-кесте мәліметтері көрсеткендей қаражаттарды ұзақ мерзімді және ағымдағы активтер
Осы көрсеткіштен кейін баланс валютасындағы ағымдағы активтер үлесін анықтау
Талдау жүргізіп отырған кәсіпорындарда бұл коэффициенттің деңгейі жыл басында
Кәсіпорын активтерін тартудың тиімділігін сипаттайтын келесі көрсеткіш – мобильді
Бұл қатынастың қолайлы және қауіпті көлемі, кәсіпорынның салалық ерекшеліктеріне
Талданып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш деңгейі жыл басында –(14716:87577),
Әрі қарай кәсіпорынның мүліктік жай-күйінде қандай сапалық өзгерістер болғанын
Кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі құралдардың нақты құнының (қалдық)
Біздің мысалымыз бойынша баланс валютасындағы негізгі құралдардың қалдық құнының
Негізгі құралдардың техникалық жағдайын сипаттайтын маңызды көрсеткіш – бұл
Әрі қарай, келесі 5-аналитикалық кестені құрастыра отырып, ағымдағы активтердің
5-кесте
Кәсіпорынның ағымдағы активтерінің құрамы мен құрылымы
№ Көрсеткіштер Жыл басында Жыл соңында Өсуі (+), кемуі
%
Сомасы, мың тг Үлес салмағы, % Сомасы, мың тг
1 Ағымдағы активтер, соның ішінде:
1.1. Тауарлы-материалдық қорлар.
1.2. Дебиторлық борыш.
1.3. Ақша қаражаттары және қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар.
1.4. Басқа да ағымдағы активтер.
14716
10229
3982
505
-
100
69,5
27,05
3,45
-
37370
30149
6349
872
100
80,7
17
2,3
+53,9
+194,7
+59,4
+72,626
Келтірілген мәліметтер кәсіпорын активтерінің жалпы алғанда жағымды динамикасын көрсетеді.
Ағымдағы активтердің ең мобильді бөлігінің, олардың құнына қатынасы арқылы
Ең мобильді қаражаттар сомасының және айналым қаражаттарының мобильдік коэффициентінің
Кәсіпорынның материалдық айналым қаражаттары есепті жылы 194,7%-ке өсті және
Есепті жылы дебиторлық борыш та әжептәуір өскен. Егер оның
Дебиторлық борыш неге мұнша көп өскендігін және бұл бапты
Өтімді емес, өтімділігі төмен тауарлы-материалдық құндылықтардың бар болуы, дебиторлық
Осылайша, мүліктің және ағымдағы активтердің мобильділігінің өскеніне қарамастан, кәсіпорын
Айта кеткен жөн, кәсіпорынның қаржы жағдайына дебиторлық борыштың нақты
Кәсіпорынның дебиторлық борышы қалыпты және өтелмеген болып екіге бөлінеді.
Дебиторлық борыштың құрамы және құрылымымен толық танысып шыққаннан кейін
Қарыздардың қайтарылмау пайызы бірнеше жылдардың орташа мәліметтер бойынша есептеледі.
бір немесе бірнеше негізгі қарыз тұлғалардың үлесіне қайтарылмайтын дебиторлық
негізгі қарыз тұлғалардың ішінде біреуінің борышты төлемеуі, кәсіпорынның қаржы
қалыптасу мерзімі бойынша дебиторлық борышты қалай бөледі;
ескі вексельдерді ұзарту дебиторлық борыштағы вексельдердің қандай үлесін көрсетеді;
тұтынушының пайдасына жеңілдіктер (бағасын кеміту) мен басқа да жағдайлар
Дебиторлық борыштың өтімділік және сапалық көрсеткіштерін зерттеу маңызды болып
Сапа дегеніміз – бұл осы қарызды толығымен қайтарып алу
Дебиторлық борыштың мөлшерлі мезгілін сипаттау үшін, оларды пайда болу
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін талдау
2.2. Кәсіпорынның меншікті капиталының айналымдылығын талдау.
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне
Активтердің қорлану көздерін талдау кезінде меншікті және қатыстырылған капиталдың
Меншікті капиталдың көлемін ғана анықтап қоймай, сонымен бірге капиталдың
КТС = МК : АК
Мұндағы: КТС – тәуелсіздік коэффициенті;
МК – меншікті капитал;
АК – авансталған капитал (баланс валютасы жиыны, яғни қаржыландырудың
Бұл коэффициенттің өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі жоғары екендігін көрсетсе,
Батыс экономистері тәуелсіздік коэффициентінің неғұрлым жоғары деңгейде болғаны дұрыс
Қаржылық талдаудан кітаптардың бірқатар авторлары инвесторлар мен несие берушілерді
АҚШ және Еуропа елдерінде тәуелсіздік коэффициентінің жоғары жетерлік деңгейі
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттық міндеттемелер қатаң сақталатын
Жоғарыда келтірілген меншіктік коэффициентін 0,5-0,6 деңгейінде шектеуді орындау, қарызға
Қаржылық есеп берудің активтерінің қалыптасу көздерінің құрылымын зерттеу үшін
6-кестеден кәсіпорынның есеп беру жылдамдығы активтерінің қалыптасу көзі 9406
Бұны тәуелсіздік коэффициентіне кері көрсеткіш болып табылатын қатыстырылған капиталдың
КТ = ҚК : АК немесе
Мұндағы: КТ – тәуелділік коэффициенті;
6-кесте
« Наурыз 5 » ЖШС 2004 жылдың басы мен
кәсіпорынның авансталынған капиталының құрамы мен құрылымы
№ Көрсеткіштер Жыл басында Жыл соңында Жыл бойындағы өзгеріс
Сомасы, мың тг Үлес салмағы, % Сомасы, мың тг
1 Авансталған капитал, соның ішінде:
1.1. Меншікті капитал
1.2. Қарыздық капитал, оның ішінде :
ұзақ мерзімді 202293
29557
4643
- 100
28,9
14,3
- 123327
41895
9681
- 100
33,97
23,1
- +21034
+12338
+5038
- +20,56
+41,74
+108,5
-
+5,07
+59,32
-
2 Тәуелсіздік коэффициент (1.1 жол :
х
0,857
х
0,769
х
х
-0,088
3 Қаржыландыру коэффициент (1 жол : 1.2. жол)
х
6,011
х
3,334
х
х
-2,677
4 Қатыстырылған капиталдың меншіктік капиталға қатынасы коэффициенті
2,4
0,166
х
0,231
х
х
+0,065
5 Инвестициялау коэффициенті х 1,497 х 1,655 х х
ҚК – қатыстырылған капитал;
АК – авансталған капитал (баланс валютасы, жиыны);
КТС – тәуелсіздік коэффициенті.
Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы сомасындағы қарыздың үлесін сипаттайды.
Бұл үлес жоғары болған сайын, кәсіпорынның сыртқы қаржыландыру көздерінен
Келесі, кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын меншікті капиталдың қарастырылған капиталға
КҚ =МК : ҚК
Мұндағы: КҚ – қаржыландыру коэффициенті;
МК – меншікті капитал;
ҚК – қатыстырылған капитал.
Бұл коэффициент жоғары болған сайын, соғұрлым банктер мен инвесторлар
Бұл коэффициент кәсіпорын қызметінің қандай бөлігі өз қаражатымен, ал
Бұл көрсеткіште ұсынылып жатқан мәнді сөзбе-сөз түсінуден сақ болу
Сонымен қатар мақсатты бағыттағы активтерінің айтарлықтай үлес салмағы (мысалы,
Батыс фирмаларында қаржыландыру коэффициентінің кері көрсеткіші кеңінен қолданылады, қатыстырылған
КК/М = ТК:ӨК
Мұндағы: КК/М – қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының коэффициенті;
ҚК – қатыстырлған капитал;
МК – меншікті капитал.
Бұл коэффициент кәсіпорын активтеріне салынған меншікті қаражаттың әрбір теңгесіне
жыл басында – 0,166 (4643:27908);
жыл аяғында – 0,231 (9681:32276).
Бұның мәні кәсіпорын есеп беру кезеңінің басында активтерге салынған
Арнайы әдебиеттерде (2, 10) бұл көрсеткіш үшін қалыпты шектеу:
Кәсіпорынның ең төменгі қаржылық тұрақтылығын сақтау үшін бұл коэффициент
Кәсіпорынның тәуелсіздік (дербестік) дәрежесін сипаттайтын ең бір маңызды көрсеткіштердің
Мұндағы: КҚТ – қаржылық тұрақтылық коэффициенті;
УМ – ұзақ мерзімді міндеттемелер;
АК – авансталған капитал
МК – меншікті капитал.
Бұл дербестік коэффициентімен салыстырғанда анағұрлым жұмсақ көрсеткіш. Батыс тәжірибесінде
Жоғарыда келтірілген көрсеткіштер арқылы кәсіпорын капиталының құрылымын сипаттай отырып,
Мұндағы: КУ/М – қарыз қаражаттарын ұзақ мерзімді тарту коэффициенті
ұзақ мерзімді міндеттемелер коэффициенті;
МК – меншікті капитал;
УМ – ұзақ мерзімді міндеттемелер.
Бұл коэффициент қаржылық есеп берудің активтерін қаржыландыру үшін меншікті
Капиталдың құрылымын қалыптастырудың тиімділігін (қолайлығын) анықтау үшін жоғарыда келтірілген
Активтерді құрудың ең дұрыс жолы болып, меншікті капитал барлық
Меншікті, қарыз (қатыстырылған) және жалпы (авансталған) капиталдың қатынасын әр
Меншікті капиталды талдау. Біздің отандық тәжірибеде кәсіпорынның меншікті
Меншікті капиталды зерттегенде өзіндік айналым қаражаттарындағы болған өзгерістерге ерекше
Жыл басына меншікті айналым қаражаттарының көлемі 9138 мың тг.
Тәжірибе жүзінде күрделі салымдарды қаржыландыру және негізгі құралдарды сатып
Біздің кәсіпорынымызда бұл көрсеткіштің мөлшері меншікті айналым қаражаттарының мөлшері
Талдау кезінде меншікті айналым капиталының абсолюттік мөлшерін анықтаумен қатар,
Ол кәсіпорынның меншікті қаражаттарының қандай бөлігі, осы қаражаттарды еркін
Мұдағы: Кж – жұмсау коэффициенті;
Ма.к – меншікті айналым капиталы;
Мк – меншікті капитал.
Бұл коэффициентті А.Д. Шеремет, Р.С. Сайфуллин, Е.В. Негашев осылай
Қаржылық көзқараспен айтсақ оның өсуі және жоғары деңгейі кәсіпорынның
Оптимальді мөлшері ретінде жұмсау коэффициенті (0,5 деп алынуы мүмкін,
Жұмсау коэффициентінің мәні, кәсіпорынның қызметінің сипатына байланысты: оның әдеттегі
Кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорлары мен шығындарының қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілуінің
Мұндағы: Кк/қ – тауарлы-материалдық қорлардың қамтамасыз етілу
коэффициенті;
Мақ – меншікті айналым капиталы;
ҚТМ – тауарлы-материалдық қорлар.
В.В. Ковалев, Э.А. Маркарьян және Г.П. Герасименко оны меншікті
Материалды айналым қаражаттарын жабу коэффициенті қандай дәрежеде тауарлы-материалды қорлар
«Шаруашылық тәжірибенің статистикалық орташаланған мәліметтерінің негізіне алынған оның қалыпты
Қорлар мен шығындардың меншікті айналым қаражаттарымен қамтамасыз етілудің қалыпты
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын тек қана қаражат көздерінің құрамымен емес,
Қатыстырылған капиталды талдау. Талдау жүргізу үшін қарыз қаражаттарының әрбір
Дебиторлық және кредиторлық борыштың қатынасы негізінен 2:1 болуы керек
Біздің кәсіпорнымызда кредиторлық борыш жыл басында дебиторлық борыштан 3,7
Талдаушының келесі маңызды жұмысы – кәсіпорынның қаржылық жағдайын, оның
Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері – тауарлы-материалдық қорлардың, олардың қалыптасу
Тауарлы-материалдық қорлардың қалыптасу көздерін сипаттайтын үш негізгі көрсеткіш анықталады:
1. Меншікті айналым капиталының бар болуы (Ма.к.). Бұл көрсеткіш
Ма.к.=Мк – Ұа = Іб ІІ – ІбА.
Мұндағы: Іб ІІ – баланс пассивінің І бөлімі;
Мк – меншікті капитал;
ІбА – баланс активінің І бөлімі;
Ұа – ұзақ мерзімді актив.
Мак көрсеткіш бірқатар маңызды талдау коэффициенттерін есептеп табу үшін
2. Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қарыздың қалыптасу
Бұл көрсеткіш алдындағы көрсеткішті, яғни меншікті айналым капиталының ұзақ
Мак/ұз=Мак+Ұ =Мак+ІІбП.
Мұндағы: Ұ - ұзақ мерзімді міндеттемелер;
Мак – меншікті айналым капиталы;
ІІбП – баланс пассивінің ІІ бөлімі.
3. Тауарлы-материалдық қорлардың негізгі қалыптасу көздерінің жалпы мөлшері
НК= Мак/ұз + Қнқ.
Мұндағы: НК – негізгі көздер;
Қнқ – қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар.
Тауарлы-материалдық қордың бар болуының үш көрсеткішіне тауарлы-материалдық қорлар мен
1. Меншікті айналым капиталының (Ма.к) артықтығы (+) немесе жетіспеушілігі
(Мак=Мак – ҚШ.
Мұндағы: ҚШ – тауарлы-материалдық қорлар мен шығындар.
2. Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қалыптасу көздерінің
(Мак/ұз=Мак/ұз – ҚШ.
3. Қорлардың негізгі қалыптасу көздерінің (НК) жалпы мөлшерінің артықтығы
(НК = НК – КШ.
Тауарлы-материалдық қорлардың, олардың қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілуінің үш көрсеткішін
1) қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы;
2) қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы;
3) тұрақсыз қаржылық жағдайы;
4) дағдарысты (қауіпті) қаржылық жағдайы.
Қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы мына теңсіздікпен сипатталатын уақытта қалыптасады.
ҚШҚШ
Бұл теңсіздік тауарлы – материалдық қорлар меншікті айналым
Қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы мына теңсіздікпен сипатталады.
Мак\ұз
Меншікті капитал
Капитал құрылымын оңтайландыру
Меншікті капиталдың қалыптасуы мен жұмсалуының есебі
Коммерциялық банктердің меншікті капиталдары
Коммерциялық банктің меншікті капиталдарының қалыптасу көздерін талдау жасау
Банктің меншікті капиталының қаражаттар есебі
Банктің мешікті капиталы
Меншікті капиталды есепке алу
Меншікті капиталдың маңызы, орындайтын функциялары мен құру тәртібі
Кәсіпорында капиталдың оңтайлы құрылымын құру мәселелері