Қазақстан Республикасымен Қытай Халық Республикасының арасындағы шекара мәселелері
Мазмұны
І Кіріспе.................................................................................................
1.
қатынастар деңгейі және олардың даму
1.1. Қазақстан Республикасы мен
Республикасының қазіргі экономикалық байланыстар
деңгейі және болашағы......................................................................
2. Қазақстан
Республикасының саяси қарым-қатынас стратегиясы
ІІ. Қорытынды..................................................................................
ІІІ. Пайдаланған әдебиеттер тізімі................................................
Кіріспе
Мәселенің өзектілігі. Кеңес одағының ыдырауы XX ғасырдың соңғы мезгіліндегі
Екі алып мемлекет, Қытай мен Ресейдің бүйірлерінде орналасқан Қазақстанның
Реформа жүргізіп экономиканы дамыту - Қытайдың алдыға қойып отырған
Қазақстан Қытай халықтарының қарым-қатынастарының 3 мың жылға
Қазақстан президенті Н.Ә.Назарбаев
Тақырыптың зерттеу деңгейі. Қазақстан Қытай қарым-қатынастары жөнінде саясаткерлер мен
Біз қарастырып отырған кезең тек соңғы жылдары ғана ғылыми
Қазіргі кезде Қазақстанның халықаралық аренадағы басқа мемлекеттермен қатынасының орнауы
Бұл жинақта Қазақстанның Қытайдағы елшісі Қ.С.Сұлтановтың «по пути добрососедства»
Осы тақырыпқа қатысты ғылыми ізденістер де соңғы жылдары өз
Қазақстан-Қытай қарым-қатынастарының Қазақстанның сыртқы саясатында Қытайдың алатын ролі мен
Қазақстанда тарих ғалымдарының докторы Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының
Қазақстан ғалымдары мен саясаткерлері Қазақстанның сыртқы саясатының теориялық және
Бұл жалпы Қазақстанның сыртқы саясаты жөніндегі зерттеулер болғанмен, әлі
Соның ішінде әсіресе, Қазақстан-Қытай қарым-қатынасының сыр-сипаты әлі де толық
Мысалы тарих ғылымдарының докторы, профессор К.Ш.Хафизова өзінің «Китайская дипломатия
Қазақстан-Қытай байланыстарының салаларын, сипатын, даму қарқыны мен перспективаларын саралау,
Жұмыстың деректік негізіне шолу. Ғылыми жұмыстың алға қойған мақсаттарын
Екі елдің дипломатиялық құжаттары. Олар - Қытай мен Қазақстан
Жұмыстың ғылыми-зерттеу тәсілдері.
- Зерттеу жұмысын орындауда жалпы ғылымда кеңінен тараған
- Сараптау тәсілі, әсіресе Қазақстан мен Қытайдың сыртқы
- Қадағалау тәсілі, екі елдің арасындағы қарым-қатынастардың даму барысын
Жұмыстың зерттеу мақсаты. Қазақстан мен Қытайдың саяси стратегиясымен екі
- Қазақстан Республикасының сыртқы саяси стратегиясында Қытай Халық Республикасымен
- Қытай сыртқы саясатының түп қазығы, бағыттарын көрсете отырып,
.Жұмыстың құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден негізгі және қорытынды бөлімдермен
І. Қазақстан Республикасымен Қытайдың
1.1. Қазақстан Республикасымен Қытайдың қазіргі
Қазақстан мен Қытайдың өзара қарым-қатынастарына екі мың жылдан астам
Мемлекеттер арасындағы тұрақты, көнеден келе жатқан дәстүрлі және
Әртүрлі тарихи кезеңдерде Қытай Қазақстан және Орталық Азия елдерімен
Өзінің Құлжа мен Қашқарға сапарында Ш.Уәлиханов қол жазбаларында Батыс
Кеңес Қытай сауда байланыстары жөніндегі барлық зерттеулерде ондағы Қазақстанның
1991 жылғы желтоқсанда Қытай Халық Республикасымен Қазақстан Республикасының Үкіметі
Мемлекеттік тәуелсіздікке жеткен соң біздің республикамызда жаңа жағдай қалыптасты.
Ресми түрде біздің Мемлекетімізді таныған соң, айта кеткен жөн,
Барлық ресми қабылданған Халықаралық «хаттамалық» міндеттемелер ескерілді, екі жақтан
Өзара қарым-қатынастың барысына талдау жасай отырып, мына жайды атап
Екі ел басшылығы қабылдаған 1993 жылғы Қазақстан Республикасы мен
Қол-қоюшы жақтардың, екі жақты экономикалық ынтымақтастықта мына бағыттары айрықша
Декларациядағы берілген үзіндіден байқайтынымыз ол екі жақты экономикалық ынтымақтастықтың
Қазақстан мен Қытай арасындағы 1991-1995 жылғы сыртқы сауда статистикасын
Өз тарапынан Қазақстан Қытайды металл өнімдерімен қамтамасыз етеді. Зерттеліп
Қытайдан Қазақстанға келетін импорт мынадай құрылымнан тұрады: тігін және
1996 жылы екі жақты товар айналымы 497,5 миллион долларды
Қазақстан экспортының 1993 жылдан байқалатын біртіндеп құлдырауы біріншіден, жанар-жағар
Қазақстан базарына тек шекара өңірінің өндірісшілері ғана емес, іш
Азия-Тынық мұхит аймағындағы қаржы сауда да айтарлықтай табысқа жетіп
Жағдай 1997 жылғы 24 қыркүйектегі Қытай Халық Республикасы Мемлекеттік
Қытай делегациясының жетекшісін елбасымыз Н.Назарбаев қабылдады. Оңаша және кең
Газ бен мұнай саласындағы ынтымақтастық жөніндегі үкіметаралық келісімді екі
Энергетика және табиғи ресурстар министрлігімен Қытай ұлттық мұнай-газ корпорациясының
2000 жылы сауда-саттық ауқымы 1,2 млрд. астам долларды құрады.
Аталмыш құбыр салу туралы келісім Қазақстандық баспасөз бетінде Қазақстанның
Қытай делегациясының құрамында болған Қытай мемлекеттік кеңесінің премьерінің орынбасары
Қытай жағы Қазақстанның инвестициялық саясаты жөнінде толық мағлұматтар алды.
Келіссөз жүргізуші жақтар қайта өңдеу, автомобиль жолдарын салу, жеңіл
Қытай жағы жақын арада өз территориясының үстінде Қазақстан әуе
Іле және Ертіс өзендерінің бойымен су жолын ашу мүмкіндіктерін
Мемлекеттер территорияларында консигнациялы қоймалар ашуға және еркін сауда зоналарын
Қазақстан мен Қытай арасындағы экономикалық ынтымақтастықтың перспективаларына келер болсақ,
Қазақстан да Қытаймен болған экономикалық байланысына аса зор назар
Қытай мен Қазақстанның географиялық орналасуы да екі елдің экономикалық
Экономиканың даму қарқыны мен жеткен жетістіктеріне қарап дүниежүзі ғалымдары
Бұл даму болашақтағы экономикалық ынтымақтастықтың перспективалары болса, қазіргі жағдайда
Біз Қытай мен Қазақстанның экономикалық ынтымақтастығына кедергі болып отырған
Біріншіден, Қазақстан мен Қытай ортақ күш салып Қытай тауарларына
Екіншіден, екі жаққа да тиімді нақтылы ақшалай сауда айырбасын
Үшінші, Қазақстанның нарық жүйесі әлі толық кемелденіп кетпегендіктен ірі
Төртіншіден, Қазақстан Қытай ынтымақтастығы үшін Қытайдың солтүстік батыс аймақтарын
Жоғарыда айтылғанындай Қазақстан Қытай сауда экономикалық қарым-қатынасы жаңа жолға
Қазақстан мен Қытай сауда тәсілдері «сегіз қырлы бір сырлы»
Болашақта Қазақстан Қытай мен экономикалық ынтымақтастықты стратегиялық жағынан қарастырып,
Әйтседе, Инвестициялық ынтымақтастық әлі де жеткілікті дәрежеде белсенді емес,
Өзара қатынастардың қазіргі ерекшелігі ретінде сауда-экономикалық ынтымақтастықтың көпжақты корпарациясының
1.2. Қазақстан Республикасы
1991 жылы Кеңес Одағы ыдырап, Қазақстан жеке тәуелсіз мемлекет
Бұл тарауда екі мемлекеттің саяси қарым-қатынас стратегиясын, Қазақстанның Қытай
Халқымыз «Ағайынның аты озғанша, ауылдастың тайы озсын» дейді. Осыған
Қытай мен Қазақстан арасындағы қарым-қатынастардың мыңдаған жылдық тарихы бар.
Ежелгі Қытай жылнамаларындағы Қытай тілінен аударғандағы «Батыс аймақ» деген
Қазақстан Республикасының сыртқы саясатын да Қытайдың алатын ерекше орнын
Ал қазақ халқы өзі бір ұлт болып қалыптасып, өз
XVII-XVIII ғасырда қазақ халқы үшін Жонғарлардың шапқыншылық соғыстарының өршіген,
XIX ғасырдың 60 жылдарына дейін Қазақ-Қытай байланыстары бұрынғы негізде
XIX ғасырдың екінші жартысында Қазақстанның Ресейге толық қосылуының аяқталуы
- 1860 жылғы 2 қарашадағы
- 864 жылғы 25-қазандағы Шәуешек хаттамасы. Шекараның географиялық бағыттар
- 1881жылғы 12 ақпандағы Санкт-Петербург шарты. Шекараның Зайсан көлі
Бұдан кейін 1882-1890 жылдары шекаралық бағандармен жұмыстар жүргізіліп, 1894
XIX ғасырдың 60-90 жылдары қазақ хандығы өзінің мемлекеттік статусын
XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында Патшалық Ресей
1917-1922 жылдары кезіндегі тарихи оқиғаларға байланысты мемлекеттік шекара қараусыз
1949 жылы Қытай коммунистерінің өкімет басына келуінен соң-ақ Кеңес
1950 жылы 14-ақпанда қол қойылған Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы
1987 жылдан Кеңес-Қытай шекара мәселесін шешу қайта қолға алынды,
Шекара мәселесін мынадай басты принциптер негізінде шешу жөніндегі уағдаластыққа
Қазақстан мен Қытай арасындағы мүлдем жаңа қатынастар, Кеңестік Социалистік
Өздерінің даму бағыттары мен ішкі және сыртқы саясаттарында саралы
Біздің пікірімізше посткеңестік Орталық Азиядағы бүгінгі саясатта төмендегі мәселелерді
Біріншіден, мемлекеттің геосаяси жағдайы мен оның посткеңестік Орталық Азиядағы
Екіншіден, саяси күштер арасалмағы, ел басшылығының ішкі экономикалық және
Үшіншіден, діни ұйымдар жұмыстарының мақсаттары (негізінен ислам) мен ел
Төртіншіден, Ресей Федерациясымен қарым-қатынастардың сипаты, оған қоса мұсылман елдері,
Бесіншіден, саяси және әлеуметтік-экономикалық дамуындағы моделдерінің «Қытай моделі» мен
Қытай Халық Республикасының өзінің Орталық Азияға қатысты саясатында аталған
Қазақстан мен Қытай арасындағы дипломатиялық қарым-қатынас қалыптасқанға дейін әр
Ел қауіпсіздігінің берік кепілдігін қамтамасыз етудегі жоспарлы, мақсатты жұмыс
Біздің елдердің Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы шеңберіндегі ынтымақтастығына толық тоқтала
2000 жылдың сәуірінде Мәскеуде бес мемлекеттің құқық қорғау органдары
Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы және терроризм, сепаратизм және экстремизммен күрес
2001 жылдың 12-13 қыркүйегінде Қытай Халық Республикасы Мемлекеттік кеңесінің
Қытай Ресей мен Үндістан қатарында АӨСШК процесінің (Азиядағы өзара
Қытай Халық Республикасының қуатты экономикалық қарымы, оның адам ресурстары
Бұл бағыта ынтымақтастықтың тұрпаты мен әдістерінің сапасын, тауарлар сапасын
Қазақстан-Қытай қатанастары Біріккен Ұлттар Ұйымы шеңберінде жергілікті серпінде дамып
Ғылыми-техникалық ынтымақтастық саласындағы бастамалар да қызықты болып көрінеді. Қазақстан
Білім беру саласындағы ынтымақтастық әжептеуір дамып келеді. Жыл сайын
Телекоммуникациялар және пошта байланысы саласында
Біз 2001 жылдың күзінде Қазақстан мәдениетінің Қытайдағы күндерін өткіздік.
Мәдени - гуманитарлық ынтымақтастық саласындағы өзара түсіністік өзінің жалғасын
Алматыда және Қазақстанның
Қазақстан мен Қытай арасындағы соңғы жылдары қол жеткізілген барлық
Қазақстан мен Қытай тұрақты даму мен экономикалық гұлденуге бағытталған
Қазақстан Республикасы мен Қытай Халық Республикасы арасындағы өзара қарым-қатынастардың
Жас тәуелсіз мемлекеттің - мемлекеттік шекараны көрші мемлекеттермен бейбіт
Қытай Халық Республикасы - Қазақстанның мемлекеттік қауіпсіздігі мен экономикалық
Қытай - Қазақстанның Тынық мұхит аймағына өтетін, ондағы елдермен
Қытайдың соңғы кездері эканомиканы дамытудың басты мәселесі - дамыған
1992 жылы ақпанда Қытай Халық Республикасы Алматыда, Қазақстан Республикасы
1964 жылдан бері қытай үкіметі XIX ғасырдың аяғы мен
Көлемі 2235 шаршы шақырым болатын 11 учаске шекараның қазақ-қытай
Қытай қол астында 19 учаске оның ішінде шекараның қазақ-қытай
1994 жылы сәуірде Қытай премьерінің Қазақстанға сапары кезінде ел
Президент Н.Назарбаев 1994 жылдың өзінде-ақ шекараны заңдастыратын екі жақты
Цзянь Цземинь Н.Назарбаевтың шекараны заңды бекіту туралы ұсынысын қуаттады.
Ел басшыларының бұл пікірлері Пекинде 1993 жылы 18 қазанда
1994 жылы құжат бойынша шекара сызығы түгелдей анықталды, тек
Екі ел арасында Осы шешілмеген мәселелер жөнінде жұмыс жүргізіле
1998 жылы 4 шілдеде қол қойылған қосымша мәселе бойынша
Шоғаноба мен Баймырза асулары ауданындағы учаскеде Қазақстан жағының дәлелдерінің
Осылайша келісілген екі учаскенің 944 шаршы шақырымы жалпы көлемінен
2002 жылы 10 мамырда Қытай халық республикасына сапары барысында
Шекараның анықталу нәтижесінде, екі жақ бүкіл ұзындығында заңды бекітілген
Қазақстан мен Қытай қазіргі кезде жаңа геосаяси жағдайда өмір
Қорытынды
Тақырып бойынша жүргізілген зерттеу нәтижесінде Қазақстан мен Қытай қарым-қатынастарының
Қазақстан-Қытай қарым-қатынасы жоғарғы қарқынмен дамып келеді. Саяси-экономикалық, мәдени-әлеуметтік саладағы
Қазақстан дербес болғаннан кейінгі белгіленген сыртқы
- Қытай да Қазақстанмен болған қатынасын дамытуға ерекше
- Қазақстан Қытайдың жақын көршісі, екі елдің өте ұзын
- Қазақстан мен Орта Азиядағы басқа елдермен
- Қазақстан мен Қытайдың
Пайдаланған әдебиеттер тізімі.
1.Совместная Декларация
2. Ч.Уалиханов. «Избранное произведение» Алматы, 1987г.
3. Тян Жун Фэн. «XX ғасырдың 20 жылдарындағы Қазақстан
4. К.Токаев. «Страны АТР во внешней политики Казахстана», Автореферат,
5. К.Тоқаев. «Под стягом независимости. Очерки внешней политики Казахстана».
6. Н.Сейдім. «Қазақстан мен Қытай Халық Республикасы арасында мемлекеттік
7. Н.Ә.Назарбаев. «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен даму
8.Чжен Кун Фу. «Геополитика Казахстана. Между прошлым и будушим».
9.Ж.К.Қасымбаев. «Казахстан-Китай: Караванная торговля в XIX начале XX веков»
10.К.Тоқаев. «Под стягом независимости. Очерки внешней политики Казахстана». Алматы
11.Чжен Кун Фу. «Геополитика Казахстана между прошлым и будущим»
12.Б.Ермуханов «Политика и дипломатия внутри и сноружения» /Казахстанская правда
13. Р.Қалиев. «Путь Казахстана в
14.Е.Абенов. «Внешние политические интересы РК урок и перспективы»//Саясат 1995г.
15.М.Қалибетов, Д.Назарбаева «Политика Казахстана: От интеграции к сотрудничеству»//Саясат 1996г.
16.«Еженедельник Азия» 1994г. 3 мая. 92 стр.
17.К.Токаев. «Откуда взялись эти спорные участки»/Новое поколение 1999г. 12
18. К.Ш.Хафизова. «Китайская дипломатия в Центральной Азии». Алматы, «Жеті
19.Қ.Тоқаев. «Даудың үлкені - жер дауы. Қытаймен шекара туралы
20.«Қазақстан Республикасымен Қытай Халық Республикасының арасындағы біріккен декларация»/Егемен Қазақстан
21.Қ.Сұлтанов. «Елімді ел таныса»/Егемен Қазақстан 2000ж. 24 ақпан
22.Б.Абиев. «Қазақстан Республикасымен Қытай Халық Республикасының арасындағы шекара мәселелері»
Қазақстан Республикасы мен Қытай халық республикасының қазіргі экономикалық байланыстар деңгейі және болашағы
Азия баспасөзінде көбінесе
Елдердің сыртқы саясаты
Қазақстанның шет елдерiмен тең құқықтық қатынастар құру
Қазақстанның әлемдік саясаты
Қазақстан Республикасының және НАТО
Мемлекеттердің егемендік теңдігінің принципі
Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты. Оның қазіргі кездегі бағыттары мен проблемалары. (1991-2004ж.ж.)
Қазіргі кезеңдегі Қазақ-Қытай қарым-қатынастары
Қазақстан-қытай қарым-қатынастарының бұқаралық ақпарат құралдарындағы көрініс