Нарық қызметтері
КІРІСПЕ
Қазіргі таңда, нарықтық экономика заманында, біздің алға қойған
Дамыған елдердің қазіргі таңдағы экономикасы нарықтық болуымен ерекшеленеді.
Нарық мәселесі төңірегінде осы күнге дейін
Біздің республикамыз пайдалы қазба байлықтарымен, ауқымды ауыл шаруашылық
Осы тақырыптың өзектілігі - біздің еліміздегі әкімшіл-әміршіл жүйеден
Курстық жұмысты жаза отырып мына мақсаттарды көздеймін:
- Қазақстанда нарықтық экономикалық жүйенің қалыптасуы мен дамуының
- Нарықтық экономикалық қалыптасу Қазақстандық моделін сипаттау;
- Нарықтың тиімді және тиімсіз жақтарын, нарық инфрақұрылымын,
- Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканы жетілдіруінің үдерістерін қарастыру.
Экономиканың жылжу бағыты республикадағы экономикалық саясаттың тиімділігіне тікелей
І. НАРЫҚТЫҢ ҰҒЫМЫ, МӘНІ, ПАЙДА БОЛУЫ МЕН ДАМУЫ
Нарықтың ұғымы мен мәні
Қоғамдық өндіріс процесінде қоғамдық өнімнің нақтылығы
Жалпы нарық мәселесі төңірегінде осы күнге дейін теориялық
Саяси әкономикалық мағынада нарықты айырбас қатынасын
Сонымен нарық дегеніміз не? Бұл сауалға бірден жауап
Нарық мәселелерінің қоғамдағы қайта құру теориясы мен
Нарық - өндіріс факторларын немесе оның нәтижелері
Нарық - бұл сатушылар мен сатып
Нарық - тауарларды сатып алу-сатумен байланысты орын
Нарық тауарларды өткізуге байланысты сатушылар мен сатып алушылардың
Экономикалық дамудың объективті жағдайы нарықты және
Соңғы уақытта теориялық дискуссияларда нарық пен
Ағылшын әкономисі А.Смит әкономика туралы бір ғана еңбек
А.Смиттің ойынша, ұлттың басты байлығы, өзге әкономистердің
Экономика ғылымы ретінде соңғы екі жүз жылдықта
А.Смиттің нарық туралы ілімі Австрияның әкономисі, Нобель
А.Смиттің ілімінен шығатын қорытынды мынадай: нарықтың
Капиталистік қоғамның дамуы деалектикасының өзі нарықтық
- В.И.Лениннің көзқарасында нарық мазмұнының өзгеруі, оның еркін
- Халқымыз орнатқысы келіп отырған қоғам мен
- Өтпелі дәуір кезеңіндегі әкономиканы мемлекет тарапынан басқару
Нарықтық қарым-қатынастың қажеттілігі қоғамдағы еңбек бөлінісін тудыратын себептерден
Экономикалық ресурстарға: жер, еңбек, техника, шикізат, ақпарат және
Нарық қатынастарының даму кезеңдері
Нарықты зерттеу және сегменттеу - ертеден келе жатқан
Бірінші кезеңде айырбас операциялары тұрақсыз, кездейсоқ болады, олар
Екінші кезеңдегі тауар қозғалысын мына формула бойынша Т1
Үшінші кезеңдегі тауар тепе-теңдігі мына айырбас формуласы бойынша
Сонымен бірге нарықты стихиялы түрде дамушы немесе нарық,
Монополиялық нарық XIX ғасырдың алғашқы кезеңінде өмір сүрді.
Нарық қатынастарының пайда болуының ең басты шарты -
Нарықты қатынастардың қалыптасуына белгілі бір дәрежеде дамыған қолөнер
Қазір тәуелсіз Қазақстан Республикасының алдында тарихи әділетсіздікті жою
ІІ. НАРЫҚТЫҢ АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ
2.1. Нарық қызметтері
Нарықтың мәні оның функңиялары арқылы толығырақ анықталады. Нарық
- Тауар өндірісінің өзін -өзі реттеу қызметі.
- Ынталандыру қызметі. Баға төмендегенде, өндірушілер өндіруді
- Өндірілген өнім мен еңбек шығындарының қоғамдық
- Реттеу қызметі. Нарық арқылы әкономикадағы, өндірістегі және
- Шаруашылық өмірді демократияландыру, өзін-өзі басқару принңптерін
2.2. Нарық экономикасының элементтері мен инфрақұрылымы
Нарық әкономикасының қызмет етуі оның белгілі
Нарық әкономикасының бірінші және өте маңызды элементі
Бұнда тауарды басқа өндірушілер әрі қарай өндеуге пайдаланады.
Нарық экономикасының екінші элементін өндіріс орындарының корпоративтік
Нарық экономикасының үшінші маңызды элементі - баға. Бағаны
1. Баға сұраныс пен ұсыныс
2. Осы географиялық ауданда өндірілген тауарға нарықтық қатынастар
Құн мен баға-ұқсас ұғымдар, алайда біркелкі, пара-пар деп
«Баға» категориясы деп өзінің қызметтерінің ерекшелігімен, қолдану сферасымен,
Баға-құнның ақшалай көрінісі. Ол құннан ауытқып тұрады, тек
Баға-тауарға төленетін ақша соммасы, яғни баға тауар өндірісіне
Бағаның қызметтері:
- Есеп қызметі. Бұл өнім өндіргенде қоғамдық қажетті
- Ынталандыру қызметі. Бұл кезде баға өндіріс тиімділігіне
- Бөлу-реттеу қызметі. Бағаның бөлу қызметі сұраныс пен
- Нарықты, тепе-теңдік сақтағанда, тұтыну мен өндірісті теңгергенде
- Ақпараттық. Баға тұтынушыға сатушылар тарапынан тауар ұсынымы
Бағаның түрлері:
- Нарықты баға сатушы мен сатып алушы арасында
- Аукциондық баға.
- Комиссионды баға.
- Шартты баға (өзгертуге жатпайтын баға)
- Фьючерстік баға.
- Мемлекеттік баға (тарифтер мен бекітілген бағалар)
- Бөлшек баға, тауарды бөлшектеп сатқанда қолданылады.
- Көтерме баға, ірі партия тауарларын сауда және
- Монополды баға, монополиялар бекіткен жоғары немесе төмен
- Монопсоды баға, жалғыз сатып алушымен қойылатын баға.
- Халықаралық баға - халықаралық сауда бағасы. [13,
Қазіргі уақытта тауарды сатып алу мен қызмет көлемінің
Үкімет оргндары тарапынан бағаны бақылау. Мемлекетті орган мен
Бағаға жанама әсер ету. Мұның мәні мынада: сыртқы
Мемлекеттің баға құрылу процесіне араласуы. Бұл жерде үкімет
Бағадағы лидерлік. Бұл құбылыс өндіріс саласының тауар мен
Мемлекеттің бағаға тікелей әсері. Мұны мемлекеттік субсидия жүзеге
Зерттеу және сегменттеудің мемлекеттік секторында өндірілген тауар және
Бағаның көрсетілген түрін немесе олардың белгіленген көтерілу шегін
Тауардың кейбір түрлеріне бағаны бекіту мен бақылауды ұлттық
Нарық экономикасының төртінші орталық буыны екі құрылымнан
Нарықты зерттеу және сегменттеу сұраныс пен ұсыныстың бітпейтін
1) баға төмендегенде сатып алушылар саны көбейеді;
2) түтынушының сатып алу қабілеті өседі;
3) арзандаған тауардың қосымша бірліктерін сатып алу тиімді
Баға әсері сұраныс шамасын өзгертеді де, сұраныстың қисық
Ұсыныс дегеніміз - сатушылардың рынокқа тауарларды сату үшін
Сүраныс мен ұсыныстың өзара ерекеттестігі баға механизмі мен
Тауардың бағасының өзгеруі, тұтынушылардың кірісі мен басқа тауарлардың
Тауар баға икемділігіне көбірек ие болған сайын оның
Қисық сұраныс нәтижелері
°э
Сұраныстың қисық сұраныс
бойынша қозғалу бағаның өзгеруіне
орай сұраныстың ұлғаюын білдіреді
[19, 201 бет]
Нарық механизмінің бесінші элементі - бәсеке. Бұл
Бәсеке латын сөзі «бірге жүгіру» деген мағына. Оны
Кәміл бәсекеге көпшілік фирмалар бір текті өнім өндіріп
Жетілдірілмеген бәсеке белгілі бір монополиялық билігімен ерекшеленеді. Оның
Монополиялар мен монополистік бәсекедегі фирма өнімдеріне сұраныс ауытқымасы
Фирманың табысы максималды болған жағдайда өндіру келемі MR
[14, 233 бет]
Бәсеке түрлері:
- ішкі салалық - бір салалық кәсіпорындар арасындағы
- салааралық - түрлі салалық кәсіпорындар арасындағы капитал
Бәсекенің формалары:
Кәміл бәсеке - еркін бәсеке нарығы.
Жетілдірілмеген бәсеке. Ол өзі 3 түрге бөлінеді:
- монополия - тауардың бағасына ықпал ететін, өндірістің
- олигополия - ірі фирмалар билейтін нарық.
- монополистік бәсеке - біртекті емес, бірақ ұқсас
Табиғи монополия - бұл екі немесе бұдан да
Жасанды монополия - сөз байласу немесе бәсекелесті басып
Кездейсоқ монополия - өз тұтынушылары үшін уақытша сұранысты
Монополиялардың пайда болуының негізгі себептері — өндіріс пен
Монополияға қарсы заңдылықтар - бұл бәсекелестікті дамытуға, монополияны
Қазақстан Республикасының монополияға қарсы заңы мынадай нормативті-құқықтық актілерге
Адал емес бәсекенің келесі түрлері бар:
Фирмалық атауды, тауар белгісін заңсыз пайдалану.
Бәсекелестің бәсекеші тауарының сыртқы рәсімдеуін тікелей ұдайы өндіріс
Сатушының сатудың қосымша шарттарын зорлап еңгізу;
Басқа бәсекелестің қызметін әдепсіз түрде салыстыратын жарнаманы тарату.
Тауардың нағыз қасиеттері мен сапасы туралы мәліметтерді жарнамада
Бәсекелестікті болдырмауға әкелетін нарықты қатынас субъектілерінің деңгейлес қосылуы
Нарықтың маңызды элементтеріне нарықтық инфрақұрлым жатады. Нарық тауар
НАРЫҚТЫҢ ИНФРАҚҰРЛЫМЫ
АУКЦИОНДАР КОНСУЛЬТАЦИЯЛЫҚ-ДЕЛДАЛДЫҚ ФИРМАЛАР
БИРЖАЛАР ЖӘНЕ БРОКЕРЛІК КЕҢСЕЛЕР БИЗНЕСТІҢ КОМЕРЦИЯЛЫҚ ОРТАЛЫҚТАРЫ
БАНКТЕР САҚТЫҚ ЖӘНЕ АУДИТОРЛЫҚ КОМПАНИЯЛАР
КОММЕРЦИЯЛЫҚ ОРТАЛЫҚТАР ЖӘНЕ КОМПАНИЯЛАР ЖАРНАМА-АҚПАРАТТЫҚ ҚЫЗМЕТ
МЕМЛЕКЕТТІК РЕЗЕРВТІ ЖӘНЕ БАНКТЫҚ ҚОРЛАР ҚОЙМА,ЭЛЕВАТОР,ТОҢАЗЫТҚЫШ, ТРАНСПОРТ ШАРУАШЫЛЫҚТАРЫ,
МЕМЛЕКЕТТІК САЛЫҚ ИНСПЕКЦИЯСЫ САУДА ҮЙЛЕРІ
БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРҒА БАҚЫЛАУ ЖАСАЙТЫН ИНСПЕКЦИЯ МАРКЕТИНГТІК ЗЕРТТЕУ ОРТАЛЫҚТАРЫ
ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАРЫ КӨТЕРМЕ САУДА ОРТАЛЫҚТАРЫ
ЛИЗИНГТІК КОМПАНИЯЛАР КАДРЛАРДЫ ДАЙЫНДАУ ОРТАЛЫҚТАРЫ
КЕДЕНДІК ҚЫЗМЕТ ЖӘРМЕҢКЕЛЕР
БАҒАЛАР МЕН СТАНДАРТТАРҒА БАҚЫЛАУ ЖАСАЙТЫН МЕМЛЕКЕТТІК ИНСПЕКЦИЯ
ТҰТЫНУШЫЛАРДЫ ҚОРҒАУ ҚОҒАМДАРЫ ЖӘНЕ БАСҚАЛАРЫ
Нарық инфрақұрылымының тиімділігі көбінесе әкономикалық конъюнктураға байланысты, яғни
- өндіріс пен кұрылыс дииамикасы, тауар
- пайда, еңбек акы және ендіріс шығындары дәрежесінің
- еңбектегі және жұмыссыздар саны арасындағы қарым-қатынас;
Экономикалық конъюнктураға «циклдық», «циклдық емес».
- циклдык факторлар әдетте негізгі капиталдың (өндірістік құ-рал-жабдықтардың)
- циклдық емес факторлар әкономикаға тұрақты түрде әсер
- кездейсоқ (уакытша, тез өтетін) құрғақшылық, аурулар, мода.
Экономикалық конъюнктураны жақсартудың әдістері:
- Инвестициялык ахуалды қалыптастыру;
- Фирмаларға мемлекеттік заказдардың берілуі мен көлемінің езгеруі;
- Салык және пайыз ставкаларының дәрежесін қайта қарау;
- Халықтың ақшалай жинақтарының мөлшерін реттеу.
Қазір барша кәсіпорындар немесе жекелеген нарықтар конъюнктүраның өзгеруін
Нарық экономикасы әрекеттерінің механизмі үш басты принциптерге негізделеді:
Маржиналдық (шекті) талдауға;
Балама таңдау шығындарына;
Экономикалық рационалдыққа.
Маржиналдық талдау приициптері негізінде нарық субъектілерінің іс-қимылы жүріп
Балама таңдау шығындарына тІкелей шығындар және ресурстарды пайдаланудың
Экономикалық рационалдық принцип табыс пен шығындарды салыстырып отыруға
Сирек кездесулік мәселесі нарык әкономикасының өте маңызды шарты
Классикалық мектептің өкілдері Д.Рикардо, А.Смит «сиректік» түсінігін күнмен
Дамыған нарықты инфрақұрылым кәсіпкерліктің барынша пайдалы бағыттары мен
Көтерме сауда - бұл бір фирманың екіншісіне тауарлардың
Көтерме сауда-бұл тұтынушыға тікелей көтерме саудагерлердің тауарды саудагерлердің
Сауданың ең маңызды объектілеріне өз ассортиментті арнайы дүкен,
Бағалы қағаздар сауда-саттығының орталығы қор биржасы болады. Бұл
Биржалық курс дегеніміз - қор биржасы айналымындағы бағалы
Қор биржасы көп жағдайда жабық болады. Себебі қор
Бағалы қағаздар - иесіне табыс әкелетін, оның кәсіпорын
Бағалы қағаздардың түрлері келесі:
- депозиттік сертификат;
- жинақтық сертификат;
- чек;
-вексель;
-аудармалы вексель (тратта);
-акция;
-облигация. [13, 147 бет]
2.3. Нарықтың құрылымы, түрлері және сегментациясы
Нарық құрылымы өте күрделі болады және ол экономиканың
- меншік формаларымен (мемлекеттік, жеке, ужымдык, аралас);
- шаруашылық субьектілерінің әртүрлі формаларының экономикадағы
- тауар айналымы сферасының ерекшеліктерімен;
- шаруашылықтың құрылымдық бөлімдерінің мемлекет иелігінен алыну және
- осы елде пайдаланылатын сауданың түрлерімен;
Осы жағдайлар нарық жүйесіне ерекше қасиеттер
Құрылымы жағынан нарықты мынадай криитерийлер
1. Нарық қатынастары обьектілерінің атқаратын әкономикалық қызметі
- Иіліктер мен қызметтер нарығы;
- Өндіріс құралдарының нарығы;
- Ғылыми-техникалық жұмыстар нарығы;
- Құнды қағаздар нарығы;
- Жұмыс күші нарығы.
Нарықтың көп түрлілігі кәсіпорындардың өзара әсер етуінің барлық
2. Нарықтарды тауарлық топтар бойынша
- өндірістік қызметке бағытталған тауарлар нарығы;
- халық тұтұнатын тауарлар, азық-түлік тауарлар нарығы;
- шикізат пен материалдар және т.б.
Ауыл шаруашылық шикізаттарына қажеттіліктерді қамтамасыз ететін, ауыл шаруашылық
3. Кеңістік (территориялық) критерийі бойынша
- аймақтық ішіндегі;
- аймақаралық;
- республикалық;
- республикааралық;
- халықаралық (әлемдік) нарықтар.
Осындай нарықтардың қалыптасуы республиканың мемлекеттік еғемендігін қамтамасыз
4. Бәсекенің шектеулі дәрежесі бойынша
- монополиялық;
- олигополиялық;
- салааралық нарықтар;
5. Нарық қатынастарының субьектілері бойынша
- Көтерме сауда нарықтары. Мұнда сатып алушылар мен
- Бөлшек сауда нарықтары. Мұнда сатып алушылар -
- Ауылшаруашалық өнімдерін мемлекеттік сатып алу нарықтары. Мұнда
Көтерме сауданың екі түрі болады. Бірінші түр -
6. Экономикада заңдылықты сақтау жағынан мынадай нарықтар
- занды, ресми нарықтар;
- занды емес, көлеңкеленген нарықтар т.б.
Нарықтардың құрылымын зерттеу оларды негізгі түрге бөлуге мүмкіндік
Тауарлар мен кызметтер нарығы. Бұл топқа жататын нарықтар:
тұтыну тауарларының нарықтары - азық-түлік және азық-түлік емес
- қызметтер нарығы - тұрмыстың, көлік, коммуналдық қызметтер;
- тұрғын үй және ендірістік емес ғимараттардың нарығы.
Өндіріс факторларының нарығы. Бұған жататындар:
- жылжымайтын мүліктер нарығы;
- еңбек құралдарының нарығы;
- шикізат пен материалдардың;
- куат ресурстарының;
- пайдалы қазбалардың нарықтар
Қаржылар нарығы:
- капиталдар нарығы, немесе инвестициялық нарықтар; несие нарықтары;
- кұнды кағаздар нарықтары - акциялар, облигациялар, опциондар,
- валюта-ақша нарықтары.
Интеллектуалдық өнімдер нарығы инновациялардың, ойлап табулардын, информаңиялық кызметтердің,
Жұмыс күші нарығы. Бұл еңбек ресурстары козғалысының экономикалық
Аймақтық нарықтар: жергілікті, ішкі, ұлттық, сыртқы, халыкаралық нарықтар.
Нарықтың негізгі түрлері әртүрлі субнарықтарға қосалқы, нарықтық сегменттерге
Географиялық:
- аймақтар бойынша: Солтүстік, Орталық, Батыс, Шығыс, Оңтүстік;
- әкімшілік бөлім бойынша: республика, облыс, аудан, қала;
- тұрғындардың тығыздығы бойынша: қала, ауыл, қала маңы;
- климат бойынша: теңіз, континентальдық, орташа, ыстық
2. Демографиялық:
- адамдардың жасына сәйкес топтау;
- жыныстық топтау;
- отбасы мүшелерінің санына карай топтау;
- табыстар дзрежесіне карай;
- кәсіби кұрамына сәйкес: ғылыми кызметкерлер, мемлекеттік кәсіпорындардың
- білім дәрежесіне, діни кезкарасына сәйкес;
- ұлттык құрамға сәйкес топтаулар;
3. Психологиялық;
- халықты әлеуметтік құрамына сәйкес топтау;
- табыстардың дәрежесіне сәйкес;
- өмір салтына сәйкес: жастар, спортпен шұғылданатындар, ақсүйектер;
- жеке басының қасиеттеріне сәйкес: ашуланшақтар, өзімшілдігі мо
4. Мінез-құлықтың (тауарларды таңдауда):
- тауарда кездейсоқ сатып алады;
- сатып алуда пайда, бағалылық көздейді;
- сапалы заттар, темен бағалы заттар алады;
- клиент болудың тұрақтылығы, өнімнің қажеттілігі дәрежесі үнемі
-өнімге эмоционалдық қатынасы: позитивтік көзқарас, негативтік көзқарас. [16,
2.4. Мемлекеттің нарықтық экономикада атқаратын
Мемлекет пен нарықтың өзара қатынасы нарықты қоғамда маңызды
Біріншіден, нарық жағдайында мемлекет мына қызметтерді өз мойнына
Екіншіден, мемлекет иығына мемлекеттік кәсіпкерлік қызметі жатады. Ол
Үшіншіден, нарықты жүйе қалыпты қызметін қамтамасыз ету. Сатып
Төртіншіден, мемлекет дағдарысқа қарсы саясатты жасау мен өткеру
Бесіншіден, мемлекет тұрғындарды әлеуметтік қорғау жұмыстарын өзіне алады.
Нарықты реттеу тәсілдері - бұл мемлекет пен мекемелердің
Реттеудің тікелей тәсілі зерттеу және сегменттеу процестің өзіне
Реттеудің жанама тәсілі негізінен адрессіз болғанымен, бірақ барлық
Тікелей және жанама тәсілдер арасындағы шекара шартты түрде
Мемлекеттік реттеудің ең маңызды құралдарына мыналар жатады:
- Фискалдық саясат;
- Несие-ақша саясаты;
- Баға мен табысы реттеу саясаты;
- Әлеуметтік саясат;
- Сыртқы зерттеу және сегменттеу саясат;
- Әкімшілік реттеу;
- Қысқа мерзімді реттеу;
- Ұзақ мерзімді реттеу;
- Аймақтық реттеу.
Фискалдық саясат мемлекеттік бюджетпен байланысты қаржыны реттеуді қамтиды.
Фискалдық саясаттың ең маңызды бөлігі салықты реттеу болып
- кейбір зерттеу және сегменттеу процестерді ынталандыру мен
- ставканы өзгертпей сақтай отырып, салық төлемі ережесін
- салық жеңілдіктерін алып тастау немесе ендіру.
Несие-ақша саясаты. Келесі түрлері жие қолданылады:
- банктің есептеу ставкасын өзгерту.
- эмиссиялық банктегі міндетті минималды салымның көтерілуі.
- «ашық нарықтағы операциялар».
Баға және табыстарды реттеу саясаты. Фискалды және несие
Әлеуметтік саясат өзіне табысты индексациялау, төменгі өмір сүру
Сыртқы зерттеу және сегменттеу реттеуге мыналар енеді: мемлекеттің
Әкімшілік реттеу әртүрлі бақылау шараларын жүзеге асырады. Олар
Қысқа мерзімді реттеудің негізгі мақсаты-бағаның тым қарқынды өсуімен
Осыған байланысты «экономика-мемлекет» карым-катынастары карама-кайшылықты мазмұндағы құбылыс. Неге?
Шын мәнінде, нарыктық экономика таңдау және еркін кәсіпкерлікке
Мемлекеттің экономикалық өмірге белсенді араласуының мынадай үш себебін
Біріншіден мұның қажеттілігі нарық катынастары механизмінің «өзегі»-бәсекелтік күрес
Екіншіден, нарық экономикасына "паидасы жок," ендіріс түрлері аз
Үшіншіден, нарықтың өзін-өзі реттеу мүмкіндігінін шектелуінен туындайтын себептер
Бүгінгі таңдағы дүниежүзілік экономикаға тән нәрсе - нарықтық
Бұл жүйе ондаған жылдар бойы кәсіпорындардын, зиян шеккен
Мемлекет белгілі бір таптардың мүдделерін корғай отырып, бір
Жоғарыда айтылғандарды түйіндей отырып, мемлекеттің нарықтық әкономикада атқаратын
- тиімділікті қамтамасыз ете отырумен катар, нарықтың бір
оның өз «қатесін» елеусіз калдыруға болмайды, яғни мемлекеттің
- нарықтық жүйе балалар мен қарттарды және кедейленген
Нарықтың бағалық механизмін жақтаушылар және оны сынаушылар нарық
Мемлекеттің тағы бір атқаратын қызметі - экономикалық тұрактылықты
Нарыктық экономикаға көшу процесінде мемлекеттің атқаратьн экономикалық қызметі
Мемлекеттің басты кызметі - шаруашылық жүргізу туралы бекітілген
Нарықтық әкономика жағдайында мемлекеттің жоспар жасаудағы әрекеті түпкілікті
Нарыктың калыптасуында акша және каржы-кредит жуйелері де маңызды
Сонымен қатар, мемлекет саладағы саясатын өзгертеді. Бұл процесс
Мемлекеттің, экономикалык кызметі кәсіпкерлерді /жеке, шағын кәсіпорындар, фирмалар
IІІ. ҚАЗАҚСТАНДА НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫНЫҢ
3.1. Нарықтық экономикалық қалыптасу Қазақстандық моделі
Жалпы нарықтық экономикалық жүйе - шаруашылық шешімдерді
Ал Қазақстан ел ішінде біртіндеп нарықтық экономиканы
1993 жылдың 15 қарашада Ұлттық валюта -
3.2. Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканы жетілдірудің үдерістері
Еліміздің нарыққа өткен кездегі бастан кешкен қиыншылықтарды
Осы тұрғыдан алғанда 1996 жылы Қазақстанды дамытудың 2030
1. Ұлттық қауіпсіздік және тәуелсіздік.
2. Ішкі саясаттағы тұрақтылық және қоғамдық бірлікті нығайту.
3. Нарықтық құрылымдарды жетілдіру, шетелдік инвестицияны және
4. Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білім алуы, жоғары
5. Энергетикалық ресурстар, инфрақұрылым (әсіресе көлік және байланыс).
6. Кәсіпқойлы тиімді үкімет.
7. Сыбайлас жемқорлықпен және қылмыспен аяусыз күрес.
Сонымен, аталған осынау басымдылық тізбесінің өзі-ақ Қазақстан басшылығының
Осылай дей тұра, тек қана бай табиғи ресурстарға
Нарықтық экономиканы жетілдіру үрдістерінің бірі – Қазақстан Республиксының
Біз экономикаға мемлекеттің қатысуын әкімшілік реформаның есебінен оңтайландаруымыз
Жаңа экономика жаңа басқару шешімдерін қажетсінеді, ал ондай
Қоғамдағы келісім – шарттық қатынастарды дамыту мен жеке
Келісім – шарттық міндеттемелерді орындамағаны үшін экономикалық, әкімшілік,
Біз үшін маниторлық акционерлер мен құрылтайшылардың құқықтарын қорғау
«Электрондық үкімет» жүйесін шұғыл енгізу қажеттігін әдейі баса
ҚОРЫТЫНДЫ
Еліміздің өмірі - оның тиімді ұйымдастырылған экономикалық саясатына,
Қазақстан Республикасы Президенті Қазақстан «Қазақстан - 2030» Стратегиясының
«Ел мен үшін не істей алады деп сұрамаңыз,
Бірінші бөлімде нарықты экономикалық категория ретінде жалпылама талдадым.
Екінші бөлімде нарықтың атқаратын қызметтері мен құрылымын талдадым.
Үшінші бөлім –Қазақстанда нарықтық экономикалық жүйенің қалыптасуы мен
Қорыта айтқанда, экономиканы дұрыс ұйымдастыра білу - мемлекеттің
Сондықтан, бүгін біздiң алдымызда дағдарыс салдарын еңсеру және
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына арнаған жыл сайынғы
«Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Қазақстанның
Ө.Қ.Шеденов,Е.Н.Сағындықов,Б.А.Жүнісова,Ү.С.Байжомартов, Б.М.Комягин - «Жалпы экономикалық теория», Ақтөбе, «А-полиграфия»
Әкімбеков С.Ә, «Экономикалық теория », Астана, 2002ж.
Темірбекова А.Б., «Экономикалық теория», Алматы, 2008ж
Нурпейісов Ж.Қ., «Экономикалық теория негіздері», Алматы, 2000ж
Жүнісов Б., Байжомартов У., Мамбетов С., «Нарықтық экономика
Досқалиев С.Ә., «Экономика ілімдерінің тарихы», Алматы, 2003ж.
Осипова Г.М., «Экономикалық теория негіздері», Алматы, 2002ж
Әубәкіров Я.Ә., Байжұмаев Б.Б., «Экономикалық теория», Алматы, 2000ж.
Бердалиев К.Б., «Қазақстан экономикасын басқару негіздері», Алматы-Экономика, 2001ж.
ҚҚЭУ, «Экономикалық теория», Қарағанды, 2004ж.
Сүйіндіков Ж.С., «Экономикалық теория», Қарағанды, 2005ж.
Сүйіндіков Ж.С., «Экономикалық теория кесте альбомы», КВШ, 2005ж.
Мауленова С.С., «Экономикалық теория», Алматы-экономика, 2003ж.
Бұгыбаева Р.О., Жанагулов А.Ш., Жетпісбаева М.К., Сүіндіков Ж.С.
«Айқын» газеті
«Егемен Қазақстан» газеті
www.inform.kz
www.e.gov.kz
www.pa-academy.kz
www.akorda.kz
34
Басқа
тауарлардың багалары
ҰСЫНЫСТЫҢ БАҒАДАН ТЫС ФАКТОРЛАРЫ
Тұтынушы-лардың кірістері
Өзара алмастырушы және өзара толықтырушы тауарлардың баралары
Тұтынушы-лардың
талғамы
Күтілісі
СҰРАНЫСТЫҢ БАҒАДАН ТЫС ФАКТОРЛАРЫ
Q1
Q
Q0
Өндіріс шығын-дарын азайтып, ассортименті мен сапасын өзгертпей тауар
Тауар қасиетінің өзгеруі және оған сапалы жаңа ерек-шеліктердін
Қаржылық қулық-сұмдықтар, құнды қағаздармен алып-сатарлық жасау, өнеркәсіптік тыңшылық,
келестің көзін жою
Баға бэсекесі
Бағадан тыс бәсеке
Күрестің нарықтан тыс нысандарын пайдалану
БӘСЕКЕЛІК КҮРЕСТІҢ ӘДІСТЕМЕЛЕРІ
Технология
Салық пен жәрдем қаражаты
Сатушылар
Ресурс
бағалары
Күтілісі
ИКЕМДІЛІК
Тоғыспалы икемділігі
Сүраныстың табыс жөнінен икемділігі
Үсыныстың икемділігі
Сүраныстьщ баға жөнінен икемділігі
Бағаның 1 %-ға өзгеруі әсерінен ұсыныс көлемінін салыстырмалы
Табыстық ұлғаюына байланысты сұраныс көлемінің өзгеруі (%)
Ү тауар бағасының өзгеруіне орай (%) X сұраныс
Бағаның 1 %-ға өзгеруіне сұраныстың реакциясы
Тауар өндірушілер
Қазақстан Республикасының нарықтық экономиканы жетілдіру үрдістері
Нарықты зерттеу және сегменттеудің пәні мен әдістері
Нарықтық экономиканы реттеу әдістері
Қазіргі нарық шаруашылық байланыстары мен экономикалық қатынастардың күрделі жемісі
Нарық, оның қызметтері және қызмет ету қағидалары
Тұтыну нарығы және экономикалық мазмұны
Банктік маркетинг туралы ақпарат
Нарықтың атқаратын қызметтері, шарттары мен түсініктері
Нарық механизмінің мәні және ерекшеліктері