Модельдеу объектісі
Информатика курсында білімді моделдеу.
Жоспары:
І. « Модель » түсінігінің анықтамасы.
ІІ. Негізгі:
Модель түрлері.
Ақпараттық моделдеу тәсілдері.
3.Табиғи тілдерді ақпараттық моделдеуде қолдану
ерекшеліктері.
Пайдаланылған әдебиеттер:
«Модель» түсінігінің анықтамасы.
Бастапқыда модель деп анықталған жағдайда объектіні
ХХ ғасырда модель түсінігі нақты және
Модель (Model, simulator
Модельдер не үшін қажет?
Адамның практикалық, ғылыми қызметтерінде жұмыс істеуіне
Адамның оқып үйренетін объект туралы ақпараттық
Практикалық есепті шешу тұрғысынан модельдерді
«Модель» термині көп мағыналы. Модель деп
Жалпы түрдегі «модель» түсінігі төмендегідей негізде
Модель – модельдеу мақсаты тұрғысынан оқып
Модель – объектінің нақты жұмыс істеуіне
Модельдеудегі ең бастысы модельдеуші объекті мен
Барлық модельдердің көпбейнелілігі негізінен үш топқа
материалдық (табиғи) модельдеуші объектінің сыртқы
бейнеленуші модельдер (геометриялық нүктелер, математикалық
ақпараттық модельдер – модельденуші объектінің ақпаратты
Информатика курсында негізінен ақпараттық модельдер қарастырылады.
Өзара әсер
Зерттеу
Модельдеудің жалпы схемасы.
Модель (фр. modele, ит. Modello, лат.
нақты объектінің қарапайымдандырылған ұқсасы;
заттың кішірейтілген/ұлғайтылған түрдегі макеті;
табиғат пен қоғамдағы қандай да бір
жұмыс істеуі анықталған параметрлер бойынша нақты
анықталған шарттарда түпнұсқа объектінің бізді қызықтыратын
модельдеу мақсаты тұрғысынан оқып үйренетін объектінің
Ақпараттық модель- модельденуші объектінің ақпаратты
Модельдеу- бұл
нақты бар обектілердің(заттар, құбылыстар, процестер) модельдерін
нақты объектіні қолайлы көшірмемен алмастыру
таным объектілерін модельдері арқылы зерттеу
Модельдеу кез-келген мақсатқа бағытталған қызметтің ажырамас
Модельдеу танымның негізгі әдістерінің бірі.
Нақты қызметтердегі объект модельдері төменгі жағдайларға
-материалдық заттарды бейнелеу
- белгілі фактілерді түсіндіру
- болжамдар құру
- зерттелінетін объект туралы жаңа білімдер
- болжау
- басқару және т.с.с.
Модель түрлері.
Соңғы кездердегі ғылым мен ақпараттық технологиялардың
Ақпараттарды модельдеу түрлерін таңдауда және құруда
Әрбір модель үшін оның кеңістіктегі «субъект-объект-нақтылық»
Таным қарым-қатынастың ажырамас бөлігі, ал қарым-қатынас
Ақпараттық модель әрқайсысын бейнелеуге таңдалған бейнелу
Ақпараттық модельдерді сипаттау тілі бойынша мысалы,
Модельдеу тілі – зерттеліп жатқан объектіні
Сбъектінің практикалық қызметінің сферасы модельдеу объектісін
Модельдеу құбылысының қосымша мүмкіндіктерін ашуға мүмкіндік
Информатика курсындк компьютер көмегімен құруға, зерттеуге
Бірақ бұл объектілердің басқа да орталардың
Компьютерлік модельдердің ақпараттық модельдерден сапалық айырмасы
Компьютерлік модель- 1) таңдалынған программалық ортаға
Қазіргі кезде компьютерлік модель ретінде:
өзара байланысты компьютерлік суреттердің, кестелердің, схемалардың,
түрлі факторлардағы объектіге әсер ету шарттарының
Мұндай модельдер имитациялық компьютерлік модельдер деп
Компьютерлік модельдеудің мақсаты – экономикалық, әлеуметтік,
Компьютерлік математикалық модельдеу информатика пәнімен
Сыртқы түр моделі
Құрылым моделі
Күй моделі
Танымдық
Коммуникативтік
Практикалық қызмет
сферасында туындайтын
заттық-энергетикалық
идеалдық
ақпараттық
тіркелуші
эталондық
болжамдық
имитациялық
статистикалық
динамикалық
детерминацияланған
ықтималды
формалданған
бөліктей формалданған
формалданбаған
Модельдер классификациясы.
Төменде келтірілген анықтамалар модельдер мен олардың
Табиғи модельдеу – модель мен модельдеуші
Программалық модельдеу – 1) құрылғының немесе
Ақпараттық модель – бұл объектінің қандай
Дескриптивтік моднль – объектінің қандай да
Математикалық модель:
объект және объекті элементтерінің қасиеттеріне, параметрлеріне,
математикалық символдар көмегімен өрнектелген объектінің жуық
Математикалық модель – объектінің қызметі мен
Математикалық модельдеу – процестер мен құбылыстарды
Математикалық модельдер химия, биология, экология, гуманитарлық
Имитациялық алгоритмдік модельдеу – объектінің кездейсоқ
Гноселогиялық модельдер – табиғаттың объективті заңдарын
Концептуалдық модель – зерттелетін объектіге және
Сенсуалдық модельдер – адам сезіміне ықпал
Аналогтық модельдер - өзін нақты объект
Ақпараттық модельдеу тәсілдері.
Информатиканың мамандыққа баулу курстарының бірі –
Модель - жасанды құрылған объект. Ол
Модель құру процесі модельдеу деп аталады.
Жалпы жағдайда модельдеу нақты және абстрактылы
дәстүрлі математикалық модельдеу;
процестер мен құбылыстарды визуальды модельдеу;
арнайы қолданбалы технологиялармен компьютерлік технологиялар арқылы
Информациялық модельдеудің кең таралған түрлерінің бірі
Шешуі: Есеп шарты бойынша түйінді сервер
С1 С2 С3 С4 С5
С1 1 0 0 1 0
С2 0 1 0 1 0
С3 0 0 1 1 0
С4 1 1 1 1 1
С5 0 0 0 1 1
1-кесте
Ақпараттық модельдеу негізінен информатиканың қолданбалы бөлігін
Сонымен, информатика пәнінің мұғалімі «Модельдеу» тақырыбын
2-кесте
3-кесте
Табиғи тілдерді ақпараттық моделдеуде қолдану ерекшеліктері.
Ақпараттық моделдерді құру барысында таным, қарым-қатынас
Ақпаратты моделдеудің кең тараған түрі –
Кітап мәтіні, түсіндірме мәтін, есеп тапсырмасы
Мәліметтерді еркін формада мәтін түрінде дайындау
Іс қағаздарын жүргізуде қарапайым мәтін
Мәліметтерді арнайы формада даярлаудың төмендегідей тиімділіктері
мәліметті қабылдаушыға нақты қажет ақпаратты теріп
мәліметті қабылдаушы статистикалық мәліметтерді тез өңдеуге
қажетті сандық және сапалық талдау мәліметтері
Ақпаратты кодтау тілдерін келесі схемамен бейнелеуге
Адамдар тарапынан арнайы мақсатқа бағытталып құрылған
Мәтінді кодтауға пайдаланылатын символдардың толық жиынын
Мысалы:
А∙ − Л∙ − ∙∙ Ц
Б − ∙∙∙ М─ ─ Ч
В ∙ ─ ─ Н ─
Г ─ ─ · О ─
Д − ·· П·─ ─· Ъ
Е · Р · ─ ·
Ж ··· ─ С ∙∙∙ Ь
З ─ ─ ∙∙ Т ─
И ∙∙ У ∙∙─ Ю ∙
Й ∙─ ─ ─ Ф ··─·
К ─ ∙ ─ Х∙∙∙∙
Мынада не жазылғанын оқы:
─ ─ ─ ─
Компьютерлерді пайдалануда тілдің коммуникативтік және директивтік
ауызша сөзде: дыбыс, сөз/сөз тіркесі, оқиға,
жазбаша сөзде: әріп, сөз, сөйлем, мәтін
Кез-келген белгілер жүйесін, табиғи тілді үйрену
Ақпараттық модельдердің негізгі сандық бағаларының
Модельдерді келесі параметрлер бойынша сандық бағалауға
Объектінің сыртқы түрін модельдеуде:
физикалық-химиялық сипаттамалардан берілетін дәлдік;
прпорцияны, масштабты сақтау;
объект құрылымын модельдеуде:
нақты көрсеткіштер:
бейнеленетін элементтер мен олардың өзара байланыстарының
элемнттер салмағы мен олардың арасындағы байланысты
объект құрылымын деталдау
ықтимал көрсеткіштер:
элементтер санының орташа мәні мен бұл
орта бағалардың дәлдігі
объект күйін модельдеуде :
нақты көрсеткіштер:
объект қатысатын себеп-салдарлық байланыстардыескеру дәлдігі;
дискретті модеоьдер көмегімен үзіліссіз процестерді модельдеуде
модельдеу процесінің уақыт параметрі бойынша бейнеленуінің
ықтимал көрсеткіштер:
модельденуші объект күйі параметрлері таратылымының
объектінің бақыланатын күйі мен оның моделі
Пайдаланылған әдебиеттер:
«Компьютерлік моделдеу негіздері.» Алматы 2006.
С.А. Бешенков, Е.А.Ракитина. Лаборотория Базовых Знаний,
«Программалау тілдері» С.М. Кеңесбаев.
Г.И Салғараева
Журналдар:
«Информатика негіздері» 2002 жыл №3
«Информатика негіздері» 2003 жыл № 6
«Информатика негіздері» 2005 жыл №2
«Информатика негіздері» 2005 жыл №7
Есеп
Модельдеу объектісі
Модельдеу субъектісі
Модель
Объект туралы есепті шешуге қажетті ақпарат.
С
3
С
4
С
2
С
5
С
1
Нақты объект
Жүйелік талдау
Модельдеуде-гі бастапқы берілгендер
Ақпараттық модель
М
О
Д
Е
Л
Ь
Т
Ү
Р
Л
Е
Р
І
Модельдеу объектісінің сипаты бойынша
Модельдеу субъектісінің қызмет сферасы бойынша
Нақтылық бойынша
Модельдеу объектісін басқару рөлі бойынша
Уақыт факторын ескеру бойынша
Формалдау дәрежесі бойынша
Ақпаратты кодтау тілдері
Табиғи тілдер
(қазақ, орыс, ағылшын т.б.)
Математика тілі
Формальды тілдер
Табиғи тілдердің негізгі функциялары
Коммуни-кативті
Когни-
тивті
Эмоцион-
алды
Дирек-
тивті
Модельдеуге кіріспе әдістемелік құрал
Сандық және символдық ақпараттарды компьютерлік модельдеу
«Жүйелік модель және оның элементі»
МОДЕЛЬДЕУ ӘДІСТЕРІ
Модельдеу этаптары жайлы
Компьютерлік графика түсінігі және түрлері
Компъютерлік модель
Модельдеу,дискретті,теориялық.Case технологиялар
3D studio Max бағдарламасы.
Әлеуметтік жоспарлау және жобалау негіздері