Халықтық педагогика
Жоспар
Кіріспе 3
1 тарау. Отбасы – халық педагогикасының негізі 6
1.1 Халық педагогикасында отбасының алатын орны 6
1.2 Отбасы – педагогикалық қатынас субъектісі 13
1.3 Отбасы – болашақ азаматтың бастапқы адымы 18
Қорытынды 22
Әдебиеттер тізімі: 24
Кіріспе
Бүгінгі таңда ХХІ табалдырығын еркін аттаған азат ұрпаққа
Олай болса, басты мақсат – жас ұрпақты ұлттық
Ұлттық тәрбие қазіргі елімізде орын алып отырған көптеген
Қазақ отбасы тәрбиесінің өзіне тән ерекшеліктері оның халықтық
Көне көшпелі және рулық тайпа негізінде құрылған халықтарда
Отбасында негізгі туыстық қытынас – ерлер жағынан есептелген.
Жалпы алғанда қазақтың туыстық атаулары 90-ға жетеді.
Туыстық жүйенің ең негізгі, бел ортасы – отбасы
Қазақ отбасы негізінен үш ұрпақтан тұрады. Ол –
Зерттеу мақсаты: Халықтық педагогика мұраларының мазмұны мен түрлерінде
Зерттеу міндеті:
Бала тәрбиесіндегі отбасының алатын орны;
Халық педагогикасының талаптарын ұштастыра қолдану бала тәрбиесінің жақсаруына
Зерттеу пәні: Халықтық педагогика
Зерттеу нысаны: Отбасы тәрбиесінің халықтық педагогикалық процес ретінде
Зерттеу әдісі: Эмперикалық әдіс, ғылыми бақылау әдісі.
1 тарау. Отбасы – халық педагогикасының негізі
1.1 Халық педагогикасында отбасының алатын орны
Отбасы белгілі бір дәстүрлердің, жағымды өнегелердің, мұралардың сақтаушысы.
Отбасы – оқыту мен тәрбие жұмысындағы мектептің одақтасы.
Отбасы тәрбиесі – бұл қоғамдық тәрбиенің бір бөлігі,
Отбасындағы басты мәселелердің бірі – баланың тіршілік әрекетін
Бала өмірін және іс – әрекетін ұйымдастыруды негізгі
Балалардың күн тәртібі жұмыс қабілетін толық сақтау үшін
Күн тәртібін баланың жинақылыққа, тіл алғыштыққы, дәлдікке, мұқияттылыққа
Күн тәртібін жасауда ата-ана баланың жасын, үй жағдайын,
Отбасында балалардың тәрбие процесіне табысты ықпал жасайтын басқа
Отбасының этикалық құрамы және құрылымы: толық емес отбасы,
Тіршілік әрекетінің жағдайлары: отбасы мүшелерінің білім дәрежесі, еңбектену,
Отбасының мәдени потенциялы: күнделікті тұрмыстың жалпы мәдениеті, күн
Ішкі отбасылық қатынастар микроклиматы отбасындағы көзқарастың бірлігі және
Қоғамға көзқарасы: еңбек пен қоғамдық міндеттерге, қоғамдық тәрбие
Отбасының тәрбиелік мүмкіндігі: отбасылық тәрбие, әдістер, ата-аналардың және
Отбасының осы ерекше белгілерінің тәрбиелік ықпалы өте күшті,
Отбасының өзіне тән ерекше қызметтері бар. Олар халықтың
Отбасындағы тәрбие түгел іске асып отырмайды. Тәрбиенің
Отбасындағы өктемдектің баланы өзін-өзі басқарудан, билеуден айырып, өз
Баланы өз еркімен жіберушілік, еркелік, бірін кешірушілік. Баланың
Отбасында бірыңғай талаптың болмауы, ересектер арасындағы алауыздақты пайдаланып,
Ата-ананың баланы ұжымнан аулақтатып өсіруге тырысып, баланың қалыптасуына
Ата-ананың баласының іс-әрекетіне немқұрайды қарап, жауапсыздық танытып, баланың,
Отбасы және отбасылық қатынастар педагогикасы – күрделі
Бала тәжерибесі жөніндегі түсініктер жинақталып, педагогикалық тұрғыдан практикада
Отбасының қазақ халқының алатын орны тіпті ерекше. Бұл
Қазақ халқының отбасы тәрбиесіне қатысты педагогикалық идеялары мен
Тәрбиенің біртұтас өзіндік жүйесінің қалыптасуына ықпал етуші басты
Қазақ баласының тәрбиесі ата-аналарының күнделікті іс-әрекеттері мен көшпелі
Отбасындағы тәрбие мына бағыттарда (Ш.Ахметов) жүрді:
Тәрбие басы – әдептілікке үйрету;
Мейірімді бала тәрбиелеу;
Тіл алғыш, елгезек бала тәрбиелеу;
Адалдық пен шындыққа баулу;
Білгір болу ұстаз бен ғалымның, көпті көрген данышпан
Үлкенді, ата-ананы сыйлауға үйрету – басты міндет;
«Кісі айыбын бетіне баспа» дейді. Бұл кемшілікті айтпа
Ел қорғаны батыр болу, халық алдында қызмет ету,
Қазақтың ұлттық педагогикасының сарқылмас мол қазынасындағы баға жетпес
Әке мен ананың жеке тәрбиесі, үлгі – өнегесі;
Ата мен әженің, отбасы мүшелерінің, көрші мен туыстың
Халық даналығын, мақал – мәтелдерді, шешендік сөздерді,
Ұлттық ойындар, салт – дәстүрлер;
Осы әдептілік ұғымдарын қазақ балалары Ұлы Қазан төңкерісіне
Тәрбие барысында баланың жас кезеңдері ескерілген. Бүгінгі күнде
Мұндай жағдайда балалар мен жастар ауылдағы оқиғаларды сырттай
Туыстық байланыстарды беріктігі арқасында бір адамның қабілеті мен
Мұнда тәрбиенің маңызды гуманистік, шын мәніндегі халықтық дәстүрлері
Халық ең алдымен бақытты отбасын армандады. Себебі, отбасы
Ұят сезімінің көп ғасырлық тарихы бар. Отбасылық дәстүрлер
Осы істе махаббат мәселесі отбасы тәрбиесі педагогикасы маңызды
1.2 Отбасы – педагогикалық қатынас субъектісі
Халық педагогикасы – бұл ұлттық қазына, кең өріс
Бұл демократ ағартушылардың еңбектеріндегі қазақ халқының әдет-ғұрыптары, салт-дәстүрлері,
Қазақ халқының ұлы педагогы, этногрофы, жазушы Ыбырай Алтынсарин
Балам, ана өрмекшіні көремісің, ол не істеп жүр?
Көремін әке, өрмек тоқып жүр.
Анау құмырсқаны көремісің?
Көремін, аузында тістеген бидайы бар.
Жоғары қарашы көкте не көрінеді?
Жоғарыда қарлығаш ұшып жүр, аузында тістеген шөбі бар.
Сонда әкесі баласына былай депті. Олай болса, шырағым,
Ыбырай Алтынсарин барлық еңбектерінде жеке адамның жоғары қасиеттерін
Ата – бабамыз ұлды өздеріндей еңбек сүйгіш, малсақ,
Буаз малды ауылға жақын жаю, туа қалса төлін
Қонақ күту, үлкенге иіліп сәлем беру, ән айтқызу,
Отбасындағы ұл тәрбиесінде әке мен аталардың рөлі ерекше.
Отбасында әкелері немесе аталары өз өнерлерін балаларына үйретіп,
Аталары балалары мен немерелеріне ертегі, аңыз-әңгіме, мақал-мәтелдер айтып
Қазақ ауылында бала тәрбиесіне бүкіл ауылдың үлкендері, әсіресе
Сондай-ақ атақты күйші Сандыбай, зергер – ұсталар: Әйтеке,
Өнегелі, өнерлі, «сегіз қырлы, бір сырлы», намысқор азамат
Қасиетті ана қызының тәрбиелі жан болып өсуі үшін
Қазақ халқы келіннің келген жерінде жақсы жар, абзал
Әйел қандай биік дәрежелі жұмысты істемесін, қайда болмасын
1.3 Отбасы – болашақ азаматтың бастапқы адымы
Отбасы туралы алғашқы педагогикалық түсініктер мен идеялар халық
Отбасының тәрбие өмір салты, оның барлық құрылымдық элементтері
Ұйымдастырылған мақсатты жүзеге асыруда іс-әрекет болмаса тәрбиеде болмайды.
Баланың отбасында орындайтын тапсырмалары оларды орындауға қатынасы. Баланың
Ата-ананың тәрбие жұмысының сапасын оқушының күн тәртібін ұйымдастыруынан
Отбасындағы бос уакыттағы бірлескен іс-әрекетінің оқушы үшін маңызы
Отбасы, барлық уақытты да, өсіп келе жатқан ұрпақтың
Балалардың отбасындағы тәрбиесі оның белгілі бір тұрақты
Отбасы тәрбиесінің артықшылығы да осы қатынастарда, оны тәрбиенің
Нарық қатынастарының даму нәтежиесінде отбасында айтарлықтай адамгершілік тұрғыдан
Өркениетті қоғам дамыған сайын отбасындағы бала саны азайып
Толық емес отбасында, ата-анасының біреуі жоқ отбасыларында тәрбиелік
Қорытынды
Қазақстан Республикасының 1993 жылы қабылданған Білім беру туралы
Заңда қазақ педагогикасы сөз етіліп отыр. Сондықтан оны
Қазақ халқының сан ғасырдан бері тәрбие жөніндегі өнегелі
Әрине, жастарға тәлім-тәрбие беруде тек ұлттық дәстүрлермен шектелуге
Халықтың даналық ойлары халық педагогикасының шамшырағы
Сонымен, қазақ отбасы тәрбиесіндегі мәдени құндылықтары деп төмендегілерді
Жетілген адам, яғни «Сегіз қырлы, бір сырлы адам»
Отанды, халқын, елін, жерін сүю. «Атаның ұлын емес,
Адал, арлы азамат тәрбиелеу, яғни «Малым жанымның садағасы,
Жеті атасын тәрбиелеу. «Жеті атасын білмеген жетесіз»
Әдебиеттер тізімі:
1.Абай атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Иванова Н.Д., Байдельдинова
2.Әбиев Ж. Педагогика: Оқу құралы - Алматы, 2004
3. Әбиева Ж., Бабаев С., Құдияров А. Педагогика
4. Бабаев С.Б., Оңалбек Ж.Қ. Жалпы педагогика –
5.Қалиев Қ. Этнопедагогика - Астана, 2003
6. Қалиева С., Молдабеков Ж., Иманбеков Б. Этнопедагогика
7. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика – Алматы,
8. Құрманалина Ш.К., Мұқанова Б.Ж., Ғалымова Ә.У., Илясова
9. Мұқанова Б., Илясова Р. Этнопедагогика – Астана:
10. Тобылды Ә. Қазақ этнопедагогикасы: Оқу құралы -
3
Халықтық педагогика
Қазақ мектептерінің халықтық педагогика құндылықтары негізінде құрылуы мен дамуы
Студенттердің қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыруда халықтық педагогика идеяларын пайдаланудың педагогикалық шарттары
«Халық педагогикасы», «халықтық дәстүр» ұғымдарының психологиялық-педагогикалық мәні
Қазақ мектептерінде халық педагогикасы дәстүрлерін пайдалануды ұйымдастыру шарттары
Жоғары оқу орындарындағы әскери кафедрада оқитын студенттердің тұлғасын қалыптастыруда халықтық педагогика элементтерін пайдалану
Халықтық педагогика - өскелең ұрпаққа ұлттық мұраларды меңгерту құралы
Болашақ дәрігерлерге дене тәрбиесін беруде халықтық педагогика материалдарын пайдаланудың әдістемесі және тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар
Бастауыш сынып оқушыларын салауатты өмір салтына қалыптастыру жолдары
ХАЛЫҚТЫҚ ПЕДАГОГИКА ТӘРБИЕ ТІРЕГІ