Жалпы айдау ұңғыларының қоры

МАЗМҰНЫ
Кіріспе.........................10
1 Геологиялық бөлім ........................11
1.1 Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы.................11
1.1.1 Кен орнының жалпы мағлұматтары............12
1.1.2 Стратиграфия.........................13
1.1.3 Тектоника...............................17
1.1.4 Мұнайгаздылығы...................18
2 Технологиялық бөлім....................25
2.1 Кен орынды игеру жүйесі...................25
2.1.1 Игерудің ағымды жағдайын талдау............25
2.1.2 Ұңғылар қорының және олардың ағымдағы дебиттерінің, игерудің технологиялық
2.1.3 Мұнай және газ қорларының өндіруін талдау...................28
2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері..30
2.1.5 Қабатты және ұңғыны гидродинамикалық зерттеу...........35
2.1.6 Қабат қысымының жүйесі және қабаттардың қолданыстағы мұнай бергіштігін
2.2 Мұнай және газ өндіру теникасы мен технологиясы...........45
2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы...45
2.2.2 Ұңғыларды пайдалану кезінде қиындықтың алдын-алу шаралары және олармен
2.2.3 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау және дайындау жүйесінің талаптары
2.3 Арнайы бөлім (Құмкөл кен орнындағы мұнай дайындау
2.3.1 Диплом жобасының тақырыбы бойынша қысқаша шолу............57
2.3.2 Диплом жобасының тақырыбы бойынша есеп.................76
2.3.3 Компьютерлік программаларды қолдану арқылы есептеу..........80
3 Экономикалық бөлім.....................82
3.1 Кен орнын игерудің технико-экономикалық көрсеткіші................82
3.2 Экономикалық тиімділік есебі.......................85
4 Еңбекті қорғау бөлімі....................90
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлар..................90
4.2 Еңбек кауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету шаралары................93
5 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі...............98
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау..........................98
5.2 Су ресурстарын қорғау.....................103
5.3 Жер ресурстарын қорғау...................104
Қорытынды...........................107
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..........................108
Қосымша А..........................109
АҢДАТПА
Дипломдық жоба бес негiзгi 5 бөлiмдерден тұрады:
геологиялық;
технологиялық және арнайы;
экономикалық;
еңбектi қорғау;
қоршаған ортаны қорғау.
Геологиялық бөлiмiнде Құмкөл кен орнының геологиялық зерттелгенi, мұнайгаздылығы, өнімді
Технологиялық бөлімінде ұңғы фонды сипатталады, игерудiң қазiргi жағдайының
Арнайы бөлімде Құмкөл кен орнындағы мұнай дайындау жүйесінің резервуарларын
Экономикалық бөлiмiнде негізгі экономикалық көрсеткіштер мен жылдық экономикалық тиімділіктің
Еңбектi және қоршаған ортаны қорғау бөлiмдерiнде Құмкөл кен орнындағы
АННОТАЦИЯ
Дипломный проект состоит из пяти основных частей:
геологическая;
технологическая;
экономическая;
охрана труда;
охрана окружающей среды.
В геологической части месторождения Кумкол рассматривается геологическая изученность, нефтегазоносность,
В технологической части подробно описывается фонд скважин, приведен анализ
В специальной части приведены основные расчетные характеристики и выбор
В экономической части дан расчет основных экономических показателей и
В разделах охраны труда и охраны окружающей среды рассматриваются
ANNOTATION
The diploma project consists of 5 main parts:
- Geological;
- Technical;
- Economical;
- Safety Section;
- Environment Section.
In the geological part of the Kumkol considered geological
In the process of detailed wells, the analysis of
In the special part presents the main design parameters
In the economic part of the calculation of the
The sections of the labor and environmental protection measures
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының мұнай өнеркәсібі экономиканың жетекші саласы болып табылады.
Мұнай және мұнай өнімдері біздің еліміз үшін негізгі экспорт
Еліміздің территориясында 200 – ден астам мұнай және газ
Осы дипломдық жобада кен орнының геологиялық зерттелгенi, мұнай газдылығы,
Ұсынылып отырған диплом жобасы Құмкөл кен орнындағы мұнай дайындау
1 Геологиялық бөлім
Кен орнының геологиялық құрылымының сипаттамасы
1.1.1 Кен орнының жалпы мағлұматтары
Кен орын ауданы Қарағанды облысының Ұлытау ауданының оңтүстік-шығысында орналасқан.
Оңтүстік Торғай ойпатының тиімділігі 1970 жылдың бас кезінде жоғарғы
Келешекті бұрғылау жұмыстары анықтады. Ал жалғасып жатқаны солтүстік синклиналь
Құмкөл кен орнымен қилысатын жері өнімді қабат болып табылады.
Құмкөл экспедициясы 1988 жылдың қаңтар айынан бастап Құмкөл мұнай
1984 жылы "Оңтүстік Қазақстан геологияның" кен орны бөлімімен Құмкөл
1.1-сурет. Ауданның жалпы орналасуының шолу картасы
Кұмкөл кен орны әкімшілік жағынан Қазақстан Республикасының Қарағанды облысының
Облыс орталығы Қызылорда, Жезқазған қаласына және жалпы үлкен орталыққа
Құмкөл өндіріс ауданынан шығысқа қарай 230 километр ара қашықтыкта
Өндірістік ауданның тұрғылықты халқы (қазақтар) негізінен мал шаруашылығымен айналысады.
Кен орнына тек қара жолдармен баруға болады. Жаз, күз
Қызылорда, Жусалы кең шарларын қосатын жолмен шектеседі (160-210 километр).
Солтүстік шығысқа қарай кен орнынан 20 километр қашықтықта Ленинск
Оңтүстік, оңтүстік-батыс бағыттарда құмды массивтер орын алған. Соның ішінде
Абсолютті ең биік белгі 240,1 метр ең төмен қазан
Кен орнының құрамы және оған жақын жатқан территория аймақтар
Судың қүрамында фтордың көп болуына байланысты ауыз су стандартына
1.1.2 Стратиграфия
Құмкөл кен орнының шөгінді тілігі бойынша жасалған зерттеулер нәтижесінде
Төменгі протерозой РК1
18 ұңгыма қабаттың негізгі қалыптасқандығы анықталды.
2-ші ұнғыда қалындығы 245 метр болатын негіздің үстіңгі қабаты
3-ші үңғыда ерекше өзгерген метасоматиттер байқалып, олар аз интрузивті
Барлық негіздің тығыз орналасып, көптеген бытыраңқы аймақтармен бөлшектенген жазықтарда
Осы жыныстардың жоспары Ұлытау мен Қаратау қыраттарының жасына сәйкестелінген.
Мезозой - кайнозой топтары МZ-КZ
Арысқұм бөктерінде мезозой-кайназой шөгіндісі екі (структуралық) қүрамдық қабатына бөлінеді.
Триас-Юра бөлім Т-J
Құмкөл кен орнының төменгі қабаты орта Юра жүйесінің бөлімдерінің
Арысқұм бөктерінде грабен-синклинальдарының төменгі тілігінде жоғарғы триас-төменгі юра шөгінділері
Кұмкөл аумағында жүргізілген іздеу жұмыстарының барысында аталған шөгінділердің стратиграфиясы
1200 метрге дейінгі 1 қабатты бірінен соң бірі қабаттасып
Оның қалыңдығы 535 метрге дейінгі шамада.
Юра жүйесі J Орта бөлім J2
Орта юра сұр құмайтты алевролиттер мен қара сұр аргиллитгер
Жаппа тастопша бөлігінде 12 метрден (скважина 12) 56 метрге
Құрлымның оңтүстік-батыс бөлігінде. Дощан топшасы түгелімен үшкірленіп (ұңғы 17,19),
Орта-жоғарғы бөлімдер J2-3
Юраның орта-жогаргы бөлімдеріндегі шөгінділер карагансай тастопшасына бірігіп (J2-3-КS) Дощан
Оңтүстік-батыс құрылымдық бөліктерде (ұңғы 17,19) тастопша жоқ, ал қанаттарында
Грабен-синклинальдарда тастопшаның жогарғы бөлігі жанғыш сланецтерден түзілген. Тастопшаның қалындығы
Жоғарғы бөлім J3
Жоғарғы юра қабаты карагансай тастопшасының аргиллитында орналасқан және Құмкөл,
Кен орнындағы Құмкөл тастопшасы (J3к) үш қабат горизонтальды өнімдік
Бүкіл аймақта горизонттар саз және сазды алевролиттер болып бөлінген.
Тастопшаның қалыңдығы құрамды шекте жаппа бөліктерде 37-38, ал қанаттарында
Құмкөл тастопшасының қалындығы грабен синклинальдарында 300 метрге дейін артады.
Бор жүйесі–К
Кен орнының төменгі бөлігінің бор жүйесі профильді құрамды ұңғылау
Орта төмен бөлігі қызыл кен жоғарғы бөлігі балапан және
Төменгі бөлім К1
Неоком жоғарғы текшесі (К1пс)
Неоком текшесінің шөгіндісінде дауыл тастопшасы жекеленген. Осы тастопша кейбір
Арыскұм горизонтының қалындығының шектік өзгерісі 87 ден 123 метрге
Арысқұм жазық горизонтты литологиялық құрамы жағынан Құмкөл кұрылымында үш
Жоғарғы дауыл тастопшалыгы тіліктің төменгі және орталық беліктерінде қабатталған
Тастопшаның қалыңдығы 153-тен 241 метрге жетеді.
Дауыл тастопшасының негізінде табылған тұщы су жиынтық-тарының мөлшеріне қарай
Апт-альб ярустары (К1 а-К1 а1)
Апт-альб шөгіндісі шайынды арқылы дауыл тастопшасының үстіне орналасып, қарашатау
Спорово-пыльца талдауының берілгендері бойынша тастопша апт-орта-альб дәуір аралығына жатады.
Төменгі-жоғарғы бөлімдер К1-2
Альб-сеноман ярустары (К1 а1+s)
Альб-сеноман шөгіндісі қарашатау тастопшасының үстінде орналасып, қызылқия тастопшасынан ерекшеленіп
Тастопшаның жасы соңғы альб-сеноман дәуір арасына жатады. Ол тозаң-тұқымдар
Жоғарғы бөлім К2
Турон ярусы К2t
Турон шөгіндісі балапан тастопшасынан бөлінген шөгінді трансгрессивті қызылқия тастопшасының
Глауконит дәндерімен көмірге айналған өсімдіктер қалдықтары да кездеседі. Тастопша
Жоғарғы турон, төменгі сенон (К2t-sn1)
Бұл қабат шөгінділері шайылған жыныстар мен балапан тастопшасымен шекараласады.
Жоғарғы сенон (К2sn2)
Жоғарғы сенон қабаты (қүрылым жағынан) барлық ұнғыларда шайылып кетуіне
Қабат жасы теңіз қалдықтары (фауна) микроқалдықтар (микрофауна) және тұқым
Кайнозой тобы–Кz
Палеоген жүйесі–Р
Палеоцен-төменгі эоцен Р1-Р2
Палеоцен-төменгі эоцен шөгіндісі әртүрлі горизонтта шайылған күйде жоғарғы бор
Олар көмірленген өсімдіктер дәнекер қалдықтарымен бай қара сұр саз
Неоген - төрттік жүйелері N-Q
Арысқұм ойпатының батқан бөліктерінде жастау плиоцен -төрттік шөгінділер дамыған.
1.1.3 Тектоника
Оңтүстік Торғай ойпаты Туран плитасының солтүстік шығысында орналасқан. Ойпат
Екінші беткі жағына ІV-шағылысу горизонтына байланысты, келесі ретпен ІV-горизонтының
Батыс жағында бұл жыныстың құлауы 1Ә30, шығысында 2Ә30 құрайды.
Әртүрлі ойпаң беттеріндегі жоспар бойынша орындарына қойсақ, Арысқұм горизонтының
Орталық шығыс Ю-І горизонты ойпаң бөлігіне қарап ығысқан.
1.1.4 Мұнайгаздылығы
Арысқұм ойпатын бұрғылау нәтижесінде 1983 жылы 2-ші
Арысқұм ойпатында жүргізілген геология барлама жұмыстары нәтижесінде үш кешеннен
Сонымен қатар кен орнында 2 қабатты өнімді қабаты бар.
Бор өнімді қабатына сипаттама:
М-І жазықгығы 3 қабатты коллектор түрінде көрсетілген, олар саздармен
Өнімді қабаттар (37, 9, 23, 24, 32, 40) ұңғыларында
биіктігі 43.2 м. Мұнай қабат қоры 2 бөлімге бөлінген.
М-ІІ жазықтығы М-І жазықтығынан біркелкі саздар қалындығы
Мұнайдың өнімділігі 14 (м тәу), 180 (м тәу) дейін
Мұнайды сынау ұңғысынан сынама алу кезінде 994.9-996.4 м аралығыңда
Мұнай қорының биікгігі 17.4 м, ал мұнай алаңының көлемі
Горизонтты жуып жаткан Қоскөл свитасының біркелкі саз алаңдығы 16-дан
Газ-мұнай қоры негізінен горизонтқа қатысты. Горизонтты зерттеулер нәтижесінде 1
Сонымен қатар газдылықтың қалындығы әр ұңғы сайын 6.6 м-ден
Ю-ІІІ горизонттары жоғарыда аталған бөлімдерден саздармен бөлініп тұр, саз
Жалпы тиімді калыңдығы 1.6 м-ден 220 м-ге дейінгі деңгейде
Горизонт 13 ұңғысында сыналып, осылардың ішінде 12-ші ұңғыдан мұнай
Ю-ІV горизонты аз ғана құмтасты болып, көбінесе бөлшектеніп сипатталады.
Сулылық
Құмкөл кен орны Отүстік Торғай артезиан бассейінінің шегінде орналасқан.
Құмкөл, Арысқұм алаңындағы барлау ұңғыларына гидрогеологиялық зерттеу жүргізгенде, құрылымдық
Құмкөл кен орнындағы орта Юра шөгіндісінің сулылығы 2, 8,
Апт-альб кешені жоғарғы белгінің кешенімен сипатталып, жоғарғы белгінің кешенімен
1.1-кесте
М- I горизонты қабаттары қалыңдығының сипаттамасы
Қалыңдық
Аталуы Қабат зоналары Қабат бойынша толығымен
ЧМЗ СМЗ
Жалпы Орташа, м 16,4 17,0 16,7
Вариация коэффициенті 0,091 0,043
Өзгеру аралығы, м 9,4-30,0 11,6-27,6 9,4-30,0
Мұнайға қаныққан Орташа, м 9,2 5,0 7,1
Вариация коэффициенті 0,073 0,266
Өзгеру аралығы, м 4,6-16,7 0,6-9,8 0,6-16,7
Тиімді Орташа, м 9,2 9,4 9,3
Вариация коэффициенті 0,073 0,064
Өзгеру аралығы, м 4,6-16,7 4,5-17,2 4,5-17,2
Су қарқынды М- I горизонты қабаттың қалыңдығы 1.2 кестеде
1.2-кесте
М- II горизонты қабаттары қалыңдығының сипаттамасы
Қалыңдық
Аталуы
Қабат зоналары СМЗ Қабат бойынша толығымен
Жалпы Орташа, м 10,0 10,0
Вариация коэффициенті 0,242
Өзгеру аралығы, м 1,0-22,6 1,0-22,6
Мұнайға қаныққан Орташа, м 7,2 7,2
Вариация коэффициенті 0,251
Өзгеру аралығы, м 0,8-15,2 0,8-15,2
1.3-кесте
Ю-I, II горизонты қабаттары қалыңдығының сипаттамасы
Қалыңдық Аталуы Қабат зоналары Қабат бойынша толығымен
ГЗ ГМЗ ЧМЗ СМЗ
Жалпы Орташа, м 28,7 33,5 31,7 37,3 32,8
Вариация коэффициенті 0,027 0,16 0,035 0,021
Өзгеру аралығы, м 19,0-34,6 24,0-50,0 7,5-46,0 24,4-45,6 7,5-50
1.4-кесте
Ю-III горизонты қабаттары қалыңдығының сипаттамасы
Қалыңдық Аталуы Қабат зоналары Қабат бойынша толығымен
ГМЗ ЧМЗ СМЗ
Жалпы Орташа, м 15,1 15,1 15,4 15,2
Вариация коэффициенті 0,005 0,065 0,062
Өзгеру аралығы, м 13,6-17 308-35,8 7,2-22,6 3,8-35,8
1.4-кестенің жалғасы
Мұнайға қаныққан Орташа, м 5,3 7,5 5,9 6,3
Вариация коэффициенті 0,15 0,348 0,363
Өзгеру аралығы, м 2,0-9,2 0,6-20,8 1,0-12,1 0,6-20,8
Газға қаныққан Орташа, м 3,5
3,5
Вариация коэффициенті 0,4
Өзгеру аралығы, м 0,8-8,1
0,8-8,1
Тиімді Орташа, м 8,8 7,5 10,5 8,9
Вариация коэффициенті 0,136 0,348 0,204
Өзгеру аралығы, м 4,0-14,0 0,6-20,8 2,2-20,2 0,6-20,8
1.5-кесте
Ю-IV горизонты қабаттары қалыңдығының сипаттамасы
Қалыңдық Аталуы Қабат зоналары Қабат бойынша толығымен
ГМЗ ЧМЗ СМЗ
Жалпы Орташа, м 7,6 7,6 8,1 7,7
Вариация коэффициенті 0,005 0,0654 0,062
Өзгеру аралығы, м 4,6-9,60 3,6-17,4 5,1-11,8 3,6-11,8
Мұнайға қаныққан Орташа, м 1,6 1,8 2,6 1,8
Вариация коэффициенті 0,15 0,348 0,363
Өзгеру аралығы, м 0,8-3,9 1,2-15,1 1,2-10,8 0,6-15,1
1.6-кесте
Құмкөл кен орны мұнайының қасиеттері
Көрсеткіш Шамасы
Мұнай тығыздығы 821 кг/м3
Бастапқы каллектор қысымы 80.7 МПа
Еріген газ кезіндегі газ факторы 455
Қанығу қысымы 23,7 МПа
1.6-кестенің жалғасы
Қабаттық көлем козффициенті 2,306
Мұнай тұтқырлығы 10,5 мПа·с
Мұнай және газ қорлары
01.01.2003 ж. жағдай мұнайдың бастапқы алынатын қорының 64 %
Игерудің басынан бірінші объект бойынша мұнайдың бастапқы алынатын қорынан
Игерудің басынан екінші объект бойынша мұнайдың бастапқы алынатын қорынан
Игерудің үшінші объектісі бойынша талдау күніне қатысты мұнайдың қалдықты
2010 жылда өндіру қорын пайдалану коэффициенті 75 - 98
2 Технологиялық бөлім
2.1 Кен орынды игеру жүйесі
2.1.1 Игерудің ағымды жағдайын талдау
Құмкөл кен орны 1984 жылдың ақпан айында Қазақстан Республикасының
Жоғарыда айтып кеткендей, кен орындағы өндірістік маңызы бар мұнайгаз
1995 жылдың желтоқсан айынан бастап кен орынды екі компания
Кен орынды игеру жобасы бойынша келесідей іс шаралар жасалуы
Құмкөл кен орнының АҚ Торғай-Петролеум компаниясының аумағында қазіргі уақытқа
Жалпы кен орын бойынша ұңғылардың қоры төмендегі кестеде келтірілген.
2.1-кесте
Ұңғылар қорының 05.05.2011 жылғы жағдайы. (Торғай-Петролеум аумағында)
Ұңғылар категориясы
І объект ІІ объект ІІІ объект ІV объект Жалпы
Өндіру ұңғыларының қоры
Жұмыс істеп тұрған ұңғылар қоры фонтанды 0 0 0
ВШН 2 0 2 1 5
ЭЦН 56 170 80 84 390
ШГН 1 7 4 2 14
жай - - - - -
Жалпы жұмыс істеп тұрған қор 59 177 86 87
Жұмыс істемей тұрған 2 0 0 0 2
Меңгерілуде 1 2 1 0 4
Жалпы өндіру ұңғыларының қоры. 62 179 87 87 415
Айдау ұңғыларының қоры Жұмыс істеп тұрған ұңғылар қоры 5
Жай 2 1 2 2 7
Жұмыс істемей тұрған 0 0 0 0 0
Меңгерілуде 0 1 0 0 1
Жалпы айдау
ұңғыларының қоры. 7 87 42 13 149
Консервацияда 0 0 0 0 3
Байқау ұңғылар қоры
0 0 0 0
Су алатын ұңғылар қоры 5 0 0 0 5
Байқау ТВЗ қоры 4 0 0 0 4
Жойылған ұңғылар қоры 0 2 0 0 2
Жалпы ұңғылар қоры 90 147 64 2 578
2.1.2 Ұңғылар қорының құрылымын және олардың ағымдағы шығымын, игерудің
05.05.2011 жылғы игеру объектілері бойынша ұңғылар қорының бөліну
I игеру объектісі бойынша пайдалану қоры 62 ұңғыны құрайды.
Барлық пайдалану ұңғылар қоры механикалық әдіспен өндіреді. Қазіргі өндіру
IІ игеру объектісі бойынша қазіргі кезге дейін пайдалану қоры
Олардың ішінде 177 ұңғы өндіруші. Пайдалану әдістері бойынша ұңғылар
IІІ игеру объектісінің пайдалану қорының жалпы саны 87 ұңғыға
Пайдалану әдістері бойынша ұңғылар келесідей болып жіктеледі:80 ұңғы-ЭЦН, 4
ІV игеру объектісі бойынша пайдалану қорында 87 ұңғы бар.
87 ұңғыда жұмыс жағдайында: 2 ұңғы штангалы терең сораппен
Құмкөл кен орнындағы «АҚ Торғай-Петролеум» компаниясының аумағында 2011жылы
Кен орында мұнай өндіру алғашқы игеру кезінен бастап 2009
2009 жылы өнімді қабатқа 4000 мың м3 жуық су
І игеру объектісі (М-І+М-ІІ горизонттары)
Горизонттардан алғашқы игеру кезеңіне енгізуден бері 2011 жылға дейінгі
Жылдық мұнай алу 2011 жылы 1052,86 мың тоннаны құрады,
І игеру объектісі бойынша өндіру ұңғыларының барлығы дерлік механикалық
Игеру объектісі бойынша су айдаудың өсуі байқалған. 2008 жылы
ІІ игеру объектісі (Ю-І+Ю-ІІ горизонттары)
2011 жылы ІІ игеру объектісі бойынша 1366,8 мың тонна
2011 жылы өнімді қабатқа 1132,3 мың м3 көлемінде су
ІІІ игеру объектісі (Ю-ІІІ горизонты)
ІІІ игеру объектісі бойынша мұнай өндірудің жылдық өсімі тұрақты.
Қабатқа су айдаудың көлемі жылдан жылға өсу үстінде. 2011
ІV игеру объектісі (Ю-ІV горизонты)
Горизонттан алғашқы игеру кезеңінен енгізген кезден 2008 жылға дейінгі
2011 жылы горизонттан 9,6 мың тонна мұнай өндірілді.
Жалпы кен орын бойынша горизонттардан мұнай алу деңгейінің азайғаны
2.1.3 Мұнай және газ қорларының өндірілуін талдау
Кен орын объектілерін игеру кезіндегі қалған мұнай қорын алудың
М-I горизонты бойынша мұнай нұсқасының ішкі бөлігінен сыртқы бөлігіне
М-ІІ горизонты бойынша мұнай өндірудің жоғарғы өсімі № 1035
2.2-кесте
Горизонттар бойынша қазіргі мұнай бергіштік коэффициенті
Горизонттар және игеру объектілері
Баланстық қор
мың.тонн Жалпы өндірілген мұнай мың.тонн Жобалық мұнай алу коэфф.
М-I 21550 6161,669 0.566
М-II 3232 779.131 0.566
I (М-I+М-II) 24782 6940,8 0.566
Ю-I 24720 5329,152 0.605
Ю-II 15424 4516,147 0.605
II (Ю-I+Ю-II) 40144 9845.299 0.605
III (Ю-III) 14734 6244.719 0.585
IV (Ю- IV) 580 107,6 0.30
Мұнайдың негізгі бөлігі горизонттың орталық зонасынан өндірілген. Құмкөл кен
2.1-сурет. Құмкөл кен орнының динамикалық қоры
Ю-І және Ю-ІІ горизонттарынан мұнай өндіру бірқалыпты. Көптеген ұңғылардың
Ю-ІІІ горизонтынан мұнай өндіру жобаға сәйкес келе жатыр. Ұңғылар
2.1.4 Кеніштің энергетикалық жағдайының сипаттамасы, игеру режимдері
Кен орынның энергетикалық жағдайын бақылау мақсатында, «АҚ Торғай
Жалпы аумақ бойынша 2008-2011 жылдары қабат қысымы 579, түп
Төменде объектілер бойынша қабаттың энергетикалық жағдайы сипатталған.
І объект
Қабат қысымын ұстау жүйесі 6 айдау ұңғысынан (№№ 1037,
Жалпы аумақ бойынша 2011 жылы қабат қысымын 31, түп
Объект бойынша орташа қабат қысымы 9,62 МПа құрайды. Бұл
М-І горизонтының орташа қабат қысымы 9,52 МПа тең. Ал
Объект бойынша мұнайдың газбен қанығу қысымы 2,5 МПа болуына
ІІ объект
Қабат қысымын ұстау жүйесі орташа қабылдағыштығы 246,6 м3/тәу
ІІ объект бойынша 2011 жылы қабат қысымы 91, түп
Орташа қабат қысымы объект бойынша 10,66 МПа тең. Бұл
ІІІ объект
Қабат қысымын ұстау орташа қабылдағыштығы 260,8 м3/тәу болатын
ІІІ объект бойынша 2011 жылы қабат қысымы 44, түп
Изобар картасы арқылы объектінің орталық бөлігіндегі өндіру ұңғылары
ІV объект
Қазіргі кезде бұл объект қабат қысымын ұстаусыз 2 өндіру
Құмкөл кен орнында 2001 жылы мұнай өндіру ұңғылары 2727,291
Төменде игеру кешендеріндегі зерттеу жүргізілген ұңғылар саны көрсетілген.
І-кешенде 8 ұңғы
ІІ-кешенде 29 үңғы
Ш-кешенде 22 ұңғы
ІV-кешенде 3 ұңғы
Игеру кешендерінде қабат қысымының қарқыңды төмендеуі ұзақ пайдалану бойынша
Қабат қысымын ұстау жүйесі
Құмкөл кен орнында қабат қысымын ұстау үшін жоғарғы альб
Альб – сеноман суы батпалы сораптармен өндіріледі. Олар үшін
Кен орында су көтеретін жабдық ретінде маркасы ЭЦВ 10-63-150,
Сызықты су өндіру №1 бойынша ортатәуліктік шығым 5000 м3/тәул
№ 1 су өндіруде альб – сеноман суының өндірілуінің
Пайдалану ұңғымаларына қарай сұйықты ығыстыратын басым энергия түріне байланысты,
1) қатты суарынды және серпімді суарынды;
2) газарынды (газды);
3) еріген газ;
4) сұйықтардың салмағы (гравитациялық).
Бірнеше режимнің әсері сезілсе, аралас режим туралы айтуымызға болады.
Кен орнындағы табиғи шарттардан, игергендегі жасанды шарттардан және ұңғымаларды
Қатты суарынды режим кезінде, қабатқа келетін, алынған су, мұнай
Серпімді суарынды режимінің мінездемесі бойынша, қабаттың және ұңғымалардың жұмыс
Газ бүркемесі (төмпешігі) бар кен орындарында қысмы түскен сайын
Кен орнын, еріген газ режимінде игерген жағдайда, газ факторы
Өндірістік тәжірибе де, кеніштерді игеру мерзімінде тек қана бір
Мұнай-газ кен орындарын игеру практикасында да қатты суарынды, газды
Газарынды режимнің, мұнай бергіштік коэффициенті аз болады, неге десеңіз
Ең жоғары мұнай бергіштік коэффициент қатты суарынды режимде болады,
Мұнайды ығыстыратын агенттің тұтқырлығы, неғұрлым мұнайдың тұтқырлығынан үлкен болған
Мұнайбергіштіктің ең жоғарғы мәні қатты суарынды режим кезінде, мұнайды
Ең аз мұнай бергіштік коэффициент- кеніштің еріген газ режимінде
2.1.5 Қабатты және ұңғыны гидродинамикалық зерттеу
Мұнайдың, газдың, судың дебит мөлшерін анықтау және айдалатын газ
Мұнайдың, газдың және ілеспе судың дебитін есептеу тесттік айырғыштың
Кәсіпшілік аралық байланысты қамтамассыз етудің бір кемшілігі – ол
Жобаланған өлшеу-тіркеу құрылғылары толық мөлшерде жұмыс істеп тұрған және
Бірақ жобаланған өлшеу-тіркеу құылғыларының үлкен өткізу қабілетіне қарамастан ұңғыма
2.2- сурет. Құмкөл кен орнының су айдау көлемі
Әрбір ұңғыманың сағасында термобаралық жағдай әртүрлі. Сонымен бірге тасымалдау
Сондықтан жақын арадағы атқарылатын жұмыстардың бірі – ол қабат
Қабат қысымының және температурасының өлшеу
Қабаттың термогидродинамикалық мәндерін есепке алып, оны бақылау үшін кен
Кен орынның гидродинамикалық мінездемесі еңкіш массивті игеру кезіндегі пьезометриялық
Кен орынның солтүстік және оңтүстік еңкіштерін бақылау үшін 44
Осының арқасында бақылау пьезометриялық ұңғмаларының радиалды жүйесі құрылады. Ол
Алғашқы өндіру кезеңінде пьезометриялық ұңғымалармен қабатты квартал сайын 2
Пьезометриялық ұңғымалардан басқа кен орында бақылау ұңғымаларын орналастыру жобалануда.
Жұмыс қорындағы пайдалану ұңғымаларының қысымы мен температурасын есептеу алғашқы
Қабат қысымы ұңғыманы тоқтату кезінде терңдік манометрімен есептелінеді. Қабат
Қабат қысымын септеу кезінде ұңғыма оқпанындағы статикалық қысымды есепке
Анықталған қабат қысымы негізінде ұңғымалар бойынша жарты жылда бір
Түп қысымын өлшеу
Ұңғыманың түп қысымы пайдалану және айдау ұңғымаларының тоқтаусыз жұмысы
Қысымды анықтау кезінде өлшеу потробкасының жағдайына байланысты тереңдік монометрін
Сағадағы статикалық және динамикалық қысымды өлшеу
Сағадағы динамикалық қысымды бүкіл жұмыс қорындағы ұңғымалар бойынша күнде
Түптен және жер бетінен мұнай пробасын алып оны іріктеу
Түптен мұнай пробасын алу арнайы пробаалушыны аған зонасына жақын
01.10.99 жылы бір ғана мұнай ұңғымасы қолданыста болған. Технологиялық
КПО-ның экперементальды бағдарламасы шегінде 2012 жылы алты ұңғымадан проба
Фильтрлі-ыдысты қосылстардың бағалау үшін қабат коллекторлары және ағымдағы есептік
АО ТП территориясында орналасқан ұңғымалар 2007 жылдың І ші
Қысымды қалпына келтіру интерпретациясы және қысымды түсіру Saphir версиясы
КВД және КПД мәліметттерін өңдеу ұңғымарында салыстыру үшін бірнеше
Гидродинамикалық зерттеулер мынаны көрсетті: анағұрлым өнімді болып
2.3- сурет. Кен орындағы өндіру ұнғымаларының гидродинамикалық зерттеулері.
Алынған өнімділік коэффициентөі негізінде физика-химиялық есепте, қабаттық флюидтердің, ұңғымаларың
Салысырмалы жоғары өткірлікпен І пайдалану объектісінің -0.4мкм2
Тесттік айырғышта өлшеумен бірге мұнай ұңғымаларынан проба алып, оны
2.1.6 Қабат қысымының жүйесі және қабаттардың қолданыстағы мұнай бергіштігін
Кен орынды игерудің жобасын құру кезінде І, ІІ және
Құмкөл кен орнында қабаттың қысымын көтеру мақсатында игеру объектілеріне
«АҚ Торғай-Петролеум» аумағындағы айдау ұңғыларының жалпы саны 149-ке тең
Альбсеноман қабатынан бір-бірінен 200 м арақашықтықта орналасатын 11 ұңғы
Ұңғылардан мұнаймен бірге келіп түсетін қабат суы МДҚ-да (ЦППН)
Тазарту блогында барлық механикалық қоспалардан тазартылғаннан кейін, 1 тонна
2.3-кесте
Айдау ұңғыларының түрлері
№ Ұңғылар №
ВРП-31 2119, 2151, 2153, 2168, 3089, 3110
ВРП-32 14р, 2121, 2123, 3068, 3092
ВРП-34 2127, 2157, 2159, 3072
ВРП-28 1052D, 2129, 2161, 3074
БКНС-3А-да маркасы 4WXB-11BFPD-B-1, өнімділігі 63 м3/сағ болып келетін 3
2.4-кесте
Айдау ұңғыларының түрлері
№ Ұңғылар №
ВРП-25 1041, 3048
ВРП-26 1037, 1043, 2092, 2100, 2103, 3050, 3052
ВРП-29 1051, 2131, 2133, 2163, 2166, 3076
ВРП-41 1072, 1080, 2232
ВРП-42 2236, 2255, 2257
ВРП-10 2179, 2199, 2201
І игеру объектісінің М-І горизонтында 6 ұңғы
ІІ игеру объектісінде қабатқа 25 ұңғы (№№ 14р, 2092,
ІІІ игеру объектісінде қабатқа 13 ұңғы (№№ 2179, 3046,
ІV игеру объектісіне су айдау 2006 жылдың мамыр айынан
2011 жылы «АҚ Торғай Петролеум» аумағында өнімділікті көбейту мақсатымен
2.5-кесте
Ұңғылардағы реперфорация жұмыстары
№ № ұңғы Горизонт Реперфорация уақыты реперфорация интервалы
1 3086 Ю-III 09.04.2011 1270.0-1276.0 ПК-89С 9
2 2115 Ю-I-II 18.08.2010 1256.4-1262.8 1272.4-1276.3 3ПК-102 17
3 412 Ю-IV 19.08.2011 1284.9-1287.0 ПКО-102 17
4 2171 Ю-I-II 04.11.2009 1275.0-1281.0 3ПК-89 10
5 2179Д Ю-I-II 11.11.2010 1279.5-1284.5 3ПК-102 DN-01 12
Реперфорациялау жұмыстарының тиімділігі № 2115, 3086, 2237 ұңғыларда байқалды.
Сонымен қатар өнімділікті ұлғайту мақсатымен І, ІІ, ІІІ және
Кен орында өндіру ұңғыларының көбісі жоғары суланған. Сулануды азайту
Мұнай кенішіне әсер етудің мақсаттары қабат қысымын қолдау және
Әдетте әсер етеу әдістері екі мақсатта жүреді, яғни қабат
Мұнай кенішіне әсер ету әдістерінің қолданылу ауқымы өте кем.
Қабатқа әсер етудің келесі негізгі әдістері бар.
I. Қабатқа су айдап қабат қысымын қолдау (ҚҚҚ), оларға
- Нұсқа сыртынан су айдау;
- Нұсқа жанынан су айдау;
- Нұсқа ішінен су айдау, олардың түрлері:
а) кенішті айдау ұңгыларының сызықты немесе айналмалы қатарларымен бөлу;
б) су айдаудың блокты жүйесі;
в) ошақтап су айдау;
г) таңдап су айдау;
д) алаңда су айдау.
II. Қабат қысымды газ айдау арқылы қолдау:
- Ауа айдау;
- Құрғақ газ айдау;
- Байытылған газ айдау;
- Критикалыққа жақын параметрлер кезінде су айдау.
III. Әсер етудің жылулық әдістері:
- Қабатқа ыстық су айдау;
- Қыздырылған бу айдау;
- Қабатта жылжымалы жану фронтын жасау;
- Қабаттардың түп аймағын жылулық өңдеу.
Сонымен қатар өте шектеулі ауқымда, жоғарыда аталғандармен жүретін басқа
Бұл әдістердің көбісінің негізгі арналымы - қабат қысымын қолдау
Зерттеулер көрсеткендей, айдау кезінде еріткіштер көлемі, қабаттың айдау және
Қабатқа су айдаудың технологиясы
Қазіргі уақытта Сазанқұрақ кен орнында қабат қысымын қолдау 10
Су айдау саңылаусыз жүйеде жұмыс жасайды және агрессивті оттегі
Кен орнында қабат қысымын қолдауда айдалатын судың көзі ретінде
Қабат сулары өте минералды, сол себепті қабат қысымын қолдау
Суды қабатқа айдаудан бұрын оны мұнай өнімдері мен механикалық
Қорытындылай келе, ұңғымалардың орналасуының аталған сұлбалары тек су айдауда
Қабатқа әсер етуші жұмыс агенттерінің түсіндірмесі. Сазанқұрақ кен орнында
Өнімді қабат пен түптік аймаққа әсер ету әдістері. Кен
Ұңғының түп аймағына әсер етудің гидро-механикалық, физико-химиялық, термиялық, айла-шаралық
Термохимиялық және термоқышқылдық өңдеулер түп аймақта парафин, асфальтті-шайырлар, тұздар
Кен орнында түптік аймаққа әсер ету үшін су айдауға
Қазіргі уақытта жиі қолданылатын ағын аутқу қыздырушы технологиясы. Бұл
Басқа да жеткілікті тиімді әдіске, жөндеу-изоляциялық жұмыстарына жататын компазициялар
2.2 Мұнай және газ өндіру техникасы мен технологиясы
2.2.1 Ұңғыларды пайдалану тәсілдеріндегі көрсеткіштерінің сипаттамасы
Құмкөл кен орнында ұңғыларды фонтандық және механикалық әдістермен
Төмендегі кестеде Құмкөл кен орнындағы өндіруші ұңғымалардың пайдалану
2.6-кесте
Ұңғымалардың пайдалану әдістері
Объекті
Пайдалау
әдісі. Ұңғысаны. Qс,
м3/сут Qм,
т/сут Гф
м3/т Рқаб,
МПа Ртүп,
МПа ΔРМПа Көнімді
м3/сут/МПа К
I
І Бұрандалы 2 5.4 4.3 9.5 9.04 7.76 1.2
ЭЦН 56 712.5 152.6 12.5 8.99 8.28 0.71 693.9
Жалпы 58 717.9 56 10.4 9.03 7.84 1.19 132.1
IIІ Фонтан - - - - - - -
ШТС 7 17.1 3 90.3 10.03 8.19 1.84 9.3
Бұрандалы - - - - - - - -
2.6-кестенің жалғасы
ЭЦН 170 1682.6 50.2 90.3 10.07 9.57 0.5 177.3
Жалпы 177 1688.7 22.9 90.7 9.78 8.55 1.23 36.9
III Фонтан - - - - - - -
ШТС 4 32.1 10 90.6 10.16 9.56 0.6 53.1
Бұрандалы 2 18.8 16.0 90.7 10.9 9.49 1.41 34.5
ЭЦН 80 533.7 19.5 90.7 11.82 10.37 1.45 65.7
Жалпы 86 584.6 22.8 90.7 10.57 9.37 1.2 42.6
IV
Фонтан - - - - - - - -
ШТС 2 10 2 85.4 3.76 1.94 1.81 5.5
ЭЦН 84 533.7 19.5 90.7 11.82 10.37 1.45 65.7
Бұрандалы 1 18.8 16.0 90.7 10.9 9.49 1.41 34.5
Жалпы 87 562.5 1.5 87.7 6.12 3.9 2.24 2.9
Жалпы кен орын бойынша Фонтан - - - -
ШТС 14 24.1 7 90.5 9.31 8.08 1.23
Бұрандалы 5 62.7 25 45.3 10.14 8.76 1.38 45.3
ЭЦН 390 243.6 87 46.4 10.11 9.46 0.65 375
Жалпы мех. қор 185 85.1 32 48.9 9.94 8.69
Жалпы 415 76.4 31 55 9.48 8.28 1.19 64
Қабат қысымының өзгеруі әрдайым байқалып отырылады және оның тез
Жалпы кен орын бойынша механикалық әдіспен пайдаланудың негізгі бөлігін
Фонтанды пайдалану әдісі
«АҚ Торғай Петролеум» компаниясының аумағында қазіргі кезде фонтанды пайдалану
Орта шығымды (сұйық шығымы 11-100 м3/тәу) ұңғылар тобына 25
Жоғары шығымды (сұйық шығымы 100 м3/тәу жоғары) ұңғылар тобына
Механикалық пайдалану әдісі
Штангалы терең сорапты қондырғылар
ШТСҚ-мен жабдықталған барлық сораптар диаметрі 73 мм болатын СКҚ-ға
Ұңғы сораптарының жұмыс жағдайы олардың сұйық дебиті,
Шығымы 10 м3/тәу дейінгі ұңғылар тобына тұрақты жұмыс жасайтын
Сұйық шығымы 20 м3/тәу жоғары ұңғылар тобына 4 ұңғы
Периодты түрде айына 3-5 күн жұмыс істейтін ұңғылар тобына
Бұрандалы штангалы сорапты қондырғылар
Кен орындағы өндіруші ұңғылардың негізгі бөлігін бұрандалы сораптар құрайды.
Шығымы 10 м3/тәу дейін жұмыс жасайтын ұңғылар тобына 10
Сұйық шығымы 11- 40 м3/тәу дейінгі ұңғылар тобына
Шығымы 41-100 м3/тәу дейін жұмыс жасайтын ұңғылар тобына 27
Батырмалы ортадан тепкіш электр сорап
Кен орында 390 ұңғы ЭЦН мен жабдықталған. Олардың 388
Шығымы 10 м3/тәу дейін жұмыс жасайтын ұңғылар тобына 3
Сұйық шығымы 60- 100 м3/тәу дейінгі ұңғылар тобына
2.2.2 Ұңғыны пайдалану кезінде кездесетін қиыншылықтардың алдын-алу және олармен
Құмкөл кен орнының мұнай кеніштерінің литологиялық құрамы сазды алевролиттер
Мұндай литологиялық құрам қабаттың түпкі аймағының бұзылу нәтижесінде ұңғымаға
2010 жылы кен орында парафин шөгінділерін жою мақсатында 907
Қазіргі кезде парафин шөгінділерімен күресудің тиімді және әмбебап әдістері
Соңғы кездері әлемдік тәжірибеде мұнай өндіру кезіндегі парафин шөгінділерімен
«АҚ Торғай Петролеум» аумағында мұнай өндіруші ұңғылардың (№2179д, 2171,
2.7-Кесте
Тұз шөгіндісінің химиялық анализі
Сынама
алынған
орын Тұздың құрамы, %
ВаSO4 SiO2 құм CaSO4 CaCO3 MgCO3 Fe жалпы Мұнай
3081 ұңғы 23.3 2.2 - 68.0 3.5 - 3.0
Тұз шөгінділерінің пайда болу себебін анықтау мақсатымен кен орынның
- Тұнба тұзуші, құрамы бойынша әртүрлі су иондарының араласуы;
- Термобарлық жағдайдың өзгеруі;
- Жалпы минерализацияның өзгеруі.
Құрамы бойынша әртүрлі сулардың араласуы кезінде тұздар пайда болатын
ВаСI2 + Na2SO4 = BaSO4↓ + 2NaСI
CaСI2 + 2NaHCO3 = CaCO3↓ + 2NaСI + CO2
MgСI2 + 2NaHCO3 = MgCO3↓ + 2NaСI + CO2
SrCI2 + Na2SO4 = SrSO4 + 2NaСI
Әлемдік тәжірибеде мұнай өндіру кезінде тұз шөгу процесімен күресу
Кен орнын пайдалану кезінде тотығу қаупі суланудың үдемелі қарқынымен,
Ұңғыма өнімін өндіру кезінде құмның қарқынды шығуы ұңғыма жабдықтары
Жер асты жабдықтары мен айдау қорын қорғау барысында тотығуға
- құмның бөлінуінен қорғау;
- тізбек сырты кеңістігін сапалы цементажбен герметизациялау;
- сорапты-компрессорлы құбырлардың резьбалық қосылыстарын герметизациялау;
- айдау ұңғымасының құбыр аралық кеңістігіне пакер орнату және
- айдау ұңғымасының шеген тізбегі бойымен агент айдалуына рұқсат
Химиялық ингибитор айдау сияқты арнайы әдістер құм шығуы кезінде
Құмның бөлінуімен қиындыққа ұшыраған ұңғымаларды пайдалану әдістерін екі топқа
- ұңғыманы қабаттағы құмды шығару арқылы пайдалану;
- қабаттағы құмның шығуын тоқтату.
Бірінші топта құм тығындарын жою және сонымен қатар қабаттан
Құмның ұңғымаға шығуын тоқтатуға негізделген құммен күресу әдістері тиімдірек
Ұңғымадан сұйықтық өндіруді шектеу әдісі ең қарапайым әдіс болып
Рационалды әдіске ұңғыманың түпкі аймағындағы жыныстарды бекіту әдісі жатады.
Химиялық әдістер тау жыныстарын цементтеуші заттармен (смола, сәйкес толтырғыштары
Физика-химиялық әдістерге түпкі аймақтағы мұнайды кокстау жолымен коллекторларды бекіту
Өндірістік практика қабаттан құм түсуін тоқтатудың ең қарапайым және
Сүзгі материалы ретінде кенепті, капрон матаны немесе майда жез
Құм тығындарын жуу тығынға дейін ұңғымаға түсірілген жуу құбырлары
Тура жуу кезінде сұйықтық ұңғымаға стояк , жұмсақ түтік
Өндірісте жоғары көтерілетін ағыстың шығару мүмкіндігін көбейту мақсатында кері
Тура және кері жуулардың артықшылықтарын қолдану үшін және олардың
Жуу сұйықтығының циркуляциясы үшін ұңғымада НГ-80 сорабы бар ПА
2.2.3 Ұңғы өнімдерін кәсіптік жинау және
Ұңғы өнімдерін жинау, дайындау және тасымалдау кезінде қолданылатын жабдықтар
Бу жылулық әсер ету арқылы алынған жоғары тұтқырлы мұнайды
Құмкөл кен орнының игеріліп жатырған жоғары тұтқырлы мұнайлылық ауданы
Ұңғыманың түп аймағына жылумен әсер етіп өндірілген мұнайда ұңғыманың
Алғашқыда бу жылумен әсер етіп өндірілген жоғары тұтқырлы мұнайда
Соңғы этапта жылумен әсер етіп мұнай өндіруде құм пайда
Жоғары тұтқырлы мұнайды жинау және тасымалдау бойынша техника-технологиялық көрсеткіштер
- бу жылумен әсер етіп механикалық өндіруде ұңғыма сағасындағы
- АТӨҚ-қа кіру қысымы 0.4 МПа-дан төмен болу қажет;
- орталық АТӨҚ-тан шығу қысымы 1.6 МПа-дан төмен болу
- жоғары тұтқырлы мұнай дайындау бекетінде кіру қысымы 0.2
Құм бөліну бойынша техника-технологиялық көрсеткіштер төменде көрсетілген:
- орталық АТӨҚ-тан шығатын мұнайда құмның құрамы 1%-дан аз;
- орталық АТӨҚ-тан бөлінген құмда мұнайдың құрамы 3000 мг/л
- жоғары тұтқырлы мұнайды жинау және тасымалдау технологиясы төмендегі
Аппараттарда және құбырларда орнатылған сақтандырушы, реттеуші және тығындаушы (ысырмалар,
Технологиялық процестерді бақылау және басқару жүйесінің датчиктері арнайы материалдардан
Технологиялық құбырлар мен арматуралар танымды (белгілі) бояулармен боялады және
Мұнай және құм ұстағыштары арнайы жанбайтын материалдардан жасалады. Ашық
Өндірістің ЦПС ғимараты мұнай, газ және суды дайындауға
мұнайды тасымалдауға дайындау және оны НПС резервуарларына беру;
қабат суын дайындау және оны ППФ жүйесіне айдау;
мұнайдағы газды тасымалдауға дайындау.
Мұнайды комплексті айдау және дайындау цехы (ЦКППН) - өндіріске
қабат суын дайындау және оны өнімді қабатқа айдау;
мұнайдағы газды тасымалдауға дайындау.
ЦППН үшін өндірістен келетін сұйық шикі мұнай болып табылады,
ЦКППН ге мұнайды дайындаудың екі қондырғысы кіреді:
жаңа парктегі мұнай дайындау қондырғысы (ГДР);
ескі парктегі мұнай дайындау қондырғысы ( КазНИПИ нефть жобасы).
Мұнай дайындау процесі сепарация жолымен, термохимиялық сусыздандыру әдісімен, престелген
Қабат суын дайындау процесі келесі этаптардан тұрады:
мұнай өнімдерінен және механикалық қоспалардан тазарту (сулы резервуарлар РВС
ППД жүйесі арқылы өнімді қабатқа суды айдау.
Газды дайындау процесі келесі этаптардан тұрады:
сепараторларда тазалау;
газды компромирлеп, тұтынушыға жеткізу.
ЦКППН-нің технологиялық құрылғылары өндірістегі СНиП-90-81 категориясына кіреді және олар
Қондырғының тауарлы өнімі былай сипатталады:
- тұзсыздандырылған мұнай сапасы 1А группа МЕСТ
- тұзсыздандырылған мұнай сапасы 1А группа МЕСТ
Терең сорапты ұңғыларды зерттеу жұмыстары. Штангалы терең сорапты ұңғыларды
Мұнай-газ және су шығындарының түп қысымына, терең сорапты ұңғылардағы
Штангалы-сорапта қондырғының алатын сұйығының - өзгерісіне қол жеткізу: шток
Ұңғы шығыны зерттеу жұмысы кезінде, штоктың жүріс ұзындығы кішірейту
Көп жағдайларда бірінші әдіс қолданылады. Мұнай шығынын жер бетіндегі
Терең сорапты ұңғыларды зерттеу жұмыстарын жүргізу үшін, арнайы терңдік
Іздестіріліп-зерттеудің басты міндеті айдау, өндіру скваданаларының сапалы зерттелуі. Барлық
Барлық істейтін ұңғылар қоры бойынша, механикалық қоспалар мен су
Терең сорапты ұңғыларды зерттеудің
Қаламқас кен орнында зерттеудің гидровликалық әдісі қолданылады. Кен орнында
Бұл манометрлер ұңғы түбіне көтергіш құбырлар колонасымен түсіріледі. өлшеу
Приборды құбыраралық кеңістікке түсірер алдында, мынадай дайындық жұмыстары жүргізіледі:
Штангалы терең сорапты қондырғының жұмысында қабат және түп қысымын
Есепті жылда кен орындағы зерттеу іздестіру жұмыстары, құрамында 5
Осы есепті жыл барысында, МГОБ-сы бойынша скважина зерттеу жұмыстары
Есепті жылда, зерттеу жұмыстары жоспарлау көлемі артығымен орындалады. Ал,
2.3 Арнайы бөлім (Құмкөл кен орнындағы мұнай дайындау
2.3.1 Диплом жобасының тақырыбы бойынша қысқаша шолу
Мұнай резервуарлары деп - шикi және тауарлы мұнайды есепке
Тауарлы мұнай резервуарлар паркiнің жалпы көлемi кез-келген кен орнының
Мұнай резервуарларын өртенбейтiн материалдардан - металл немесе темiр бетоннан
Тiк цилиндрлi резервуарлар былай жіктеледі :
( төменгі қысымдағы резервуарлар, оларды атмосфералық деп те атайды;
( понтондары бар резервуарлар;
( төбелері қалқымалы келген резервуарлар;
Атмосфералық типтi (яғни, төменгі қысымдағы) резервуалардың газ кеңiстiгiндегі iшкi
Болаттан жасалған резервуаларды зауытта жасалған элементтер мен дайын рулондық
Шикi және тауарлық мұнайды қабылдап алу, сақтау және өткiзу
( резервуарлардың толуын және босауын;
( мұнай деңгейiн өлшеуді;
( мұнай сынамасын алуды;
( резервуарлардың тазалануын және жөнделуін;
( мұнайдың тұнуын және тауарлы мұнайдың астындағы судың
жойылуын;
( резервуардағы қысымды қауiпсiздік шегінде ұстап тұруды.
Жер үстінде орналасқан тiк цилиндрлі резервуардағы жабдықтардың орналасу
2.4-Сурет. Жер үстінде орналасқан тiк цилиндрлі резервуардағы жабдықтардың
1-жарық люгі; 2- гидравликалық сақтандырғыш клапаны;
Резервуар төбесіне қабылдау-тарату құбыршасының үстiне жарық люгі
Гидравликалық сақтандырғыш клапан 2 тыныс алу клапаны жұмыс істемей
Өрттік сақтандырғыш 3 резервуарда тыныс алу және гидравликалық сақтандыру
Оның жұмыс iстеу принципi мынадай: жалын өрттiк сақтандырғышқа түсе
Тыныс алу клапаны 4 резервуарды толтыру және босату кезінде,
Тыныстау клапаны келесi түрде жұмыс жасайды: резервуар iшiндегi қысым
Қысым клапаны мен вакуум клапаны белгiлi бiр қысыммен реттелiп
Клапанның өлшемi, мм
Өткiзгіштiк қабiлетi, м3/сағ
Өлшегіш люк 5 резервуардағы мұнай деңгейiн және тауарлы
Резервуардағы мұнай деңгейiн өлшеу және мұнай мөлшерін жедел
Кіру люгі 7 (люк-лаз) резервуардың төменгi белдiгiне орнатылады
Сифондық кран 8 резервуардың төменгi жақ бөлiгiнде жиналған қабат
Дыбыстық жапқыш (хлопушка)9 ысырмалардың істен шығуы кезінде немесе құбырлардың
Қабылдау-өткізу құбыршасы 10 резервуарға сұйықты беру және резервуардан
Кері қосу құрылғысы 11 дыбыстық жапқыш (хлопушка) қақпағының екi
Көтерілмелі құбыр 14 резервуардың iшiнде топсаға (шарнирге) 15 орнатылады,
Мұнай өндірісі мекемелерінің жұмысшылары сапалы мұнай өткізуге көңіл қояды,
Мұнай кен орындарын игеру 30 жылға және бірнеше ондаған
Өнімді жинау және дайындау жүйесіне келесі талаптар қойылады:
өндіру ұңғыларының өнімін саңылаусыз жинау және тасымалдау;
әр ұңғы бойынша мұнай, газ және суды автоматты өлшеу;
ұңғы өнімдерін тауарлы өнім нормасына дейін дайындау, оны автоматты
өнімді тасымалдау үшін қабат энергиясын тиімді пайдалану;
технологиялық қондырғылардың беріктігі және толық автоматтандырылуы;
негізгі топтардың блокты түрде жасалып дайындалуы;
күрделі (қаржы) шығындары, пайдалану шығындары және металсыйымдылығы (жұмсалған метал)
жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау.
Технологиялық резервуарларда мұнай құрамындағы су көрсеткіші 1-2% жеткізгенге дейін
Бұл резервуарларда мұнай-су қоспасы тұрақтандырылып, су қабатын және мұнай
Технологиялық схема бойынша койылатын негізгі талап ол олардың қарапайымдылығы,
Мұнай құбырмен айдау жүйесі сораптың косқышы және резервуардың аралық
Постанциялық айдау жүйесінде мұнайды резевуардың кезегі бойынша қабылдайды, ал
Сорап станциясында бір резервуардан кейін айдағанда: алдынғы станциядан келген
Айдаудың қосылған резервуарымен жұмыс істеу түрі: мұнайдың резервуардағы деңгейі
Алдыңғы атап кеткен үш жүйе поршендік насос арқылы жұмыс
Тоқтатылған резервуар кезінде буланудан мұнай шығынына келтірмейді және де
Бұл жүйе толық синхрондықты қарастырады және ортадан тепкіш сораппен
Технологиялық тізбектей қосылған сорап станцияларын келесі негізгі объектілерге бөлуге
Негізгі айдау станциясының құрамына резервуарлық парк кіреді, оның сыйымдылығы
РВС типті мұнай резервуарлары мен мұнай сақтайтын ыдыстар шоғырын
Резервуар паркін обьект ретінде қасартырғанда, бұл мұнайда жан жақты
Типтік аппаратураны қолдану қажеттілігі технологиялық сүлбемен обектінің қайталануына байланысты.
Обьект параметрлері резервуар паркінің барлық обьекттілеріне тәуелді.
Обьектіде өрт және жарылғыш қауіптің болуы арнайы аспаптарды қолдануды
Обьектінің адамдар тұратын жерден алыс орналасуы, сондықтан жүйені қондыру
Обьектінің ауыл шаруашылықта және экономикада үлкен орын алуына тиісті,
Резервуар паркінің автоматтандыруға кіретін міндеттері:
- Резервуарды толтыру және қайта босатуды дистанционды қадағалау;
- Қабылдау және резервуарды қысып толтыру құбырларының ысырмасын
- Жинақтау және сақтау резервуарлары мұнай және мұнай
- Сұйық заттарды тартатын аспапты дистанционды басқару;
Үлкен жылдамдықта резервуарды толтыру немесе босату кезінде қысып толтыру
Соңғы талаптың ерекше маңыздылығы, резервуар паркінің магистральді мұнай құбырының
Резервуар паркінде бақылау және басқару электрлік сүлбелері кең қолданылады.
Резервуар паркін автоматтандыруда қамтамасыз ететін фактілер:
Жергілікті диспетчер отыратын жерден резервуар паркін басқыру және автоматты
Жоғары дәлдікпен мөлшерді өлшеу: резервуар ішіндегі сұйықтың мөлшері
Цифрлік мәләметтерді беру, ол ақпаратты қатесіз жеткізуге болады.
Алынған мәліметті электронды түрде өңдеу, ақпараттық өнімнің санын өлшенген
Сенімі жоғары.
Экономды, резервуар паркінің сыйымдылығын тиімді қолданып және зат санаудың
Ұйымның еңбегін жоғарлату, қызмет көрсетуші адамдардың тұрақты талапта болмауы,
Иілгіштік, автоматты жүйелердің кеңейуі, ал мәліметтер жиналып керек кезде
Технологиялық үрдісті обьект ретінде басқарып немесе қарап айнымалы үрдістер
Кіріс айнымалыларына жататындар:
Х1 – мұнайдың мұнай құбырына келген саны;
Х2 – келген мұнайдың температурасы;
Х3 – келген мұнайдың сапасының құрамы;
Х4 – қысым, резервуарға мұнай құбырымен берілетін мұнай;
Басқарушы айнымалылар:
U1 – келген мұнай қысымы;
U2 – шыққан мұнай қысымы;
Технологиялық үрдістердің жүру шартының мінездемесінің айнымалылары:
Z1 – резервуардағы мұнайдың температурасы;
Z2 – резервуар қабырғасының температурасы;
Z3 – резервуардың ішіндегі мұнай астындағы
судың деңгейі;
Z4 – мұнайдың созылмалылығы;
Z5 – ауа қысымы немесе мұнай буының резервуар
ішінде газ тұратын кеңістікте болуы;
Шығыс айнымалылар:
Y1 – резервуардың ішіндегі мұнайдың жоғарғы деңгейі;
Y2 – резервуардың ішіндегі мұнайдың төменгі деңгейі;
Y3 – мұнайдың шығыны (тынысымен);
Осы үрдісте қоздырғыш әсер етушілер:
мұнай құрамы;
сораптың қалыпты жағдайы;
қоршаған ортаның температурасының тербелісі;
резервуардың қалыпты жағдайы;
т.с.с.
Айнымалы үрдістің керекті дәлдік дәрежесімен анықталмауы, бақылау және өлшеу
Мысалы: Ең қиындық түсіретін жағдай ол резервуарлардағы шығынды (тынысымен)
Бұл айнымалылар үрдістің қалыпты жағдайын бағалауға қиындық келтіреді де
Негізгі технологиялық операциялар:
құбыр арқылы келген мұнайды қабылдау;
резервуарда мұнайды сақтау және тұндыру;
мұнайды қайта сору;
резервуар паркіндегі ысырмаларды басқару,
метрологиялық аспаптар;
комерциялық мұнай санағы.
2.5-сурет. РВС типті резервуар сызбасы
Селекторге келіп түсетін сигнал жиындары, ескі элементтер негізінде істелген
Бір сөзбен айтқанда бұл жүйе өндірістік компьютерлік техниканы шығаратын
Олар:
барлық резервуардағы жалпы және деңгейлік фаза аралық датчиктер;
датчиктерді талдау селекторлары, сигналдық және төзімді желілер;
апат сигналдары және деңгей өлшеуіштің электро қорек беру шкафтары;
тарату қораптары;
Жаңа ақпаратты өлшеуіштер комплексі графикалық SCADA жүйесі Трейс
барлық резервуарларда фаза аралық деңгейлер жинағы компьютер экранында кесте
деңгей өлшеуіштің апат сигналын қабылдау (min, max1, max2) және
апаттық дауысты сигнализация жасаған кезде оның болған мерзімін архивке
әрбір резервуардағы мұнай массасының есептелуі;
АЖО операторларынан товарлық және тазалау параметрлерінің ақпаратын АЖО –
параметрлік мәндерді пернемен енгізу және компьютер жадысына жазылуы, қазіргі
архивтегі мәліметтерді сақтау және көру бір тәулік бойындағы, аға
электро қоректің уақытша сөніп қайта автоматты түрде оператор көмегінсіз
Әрі қарай жаңартуда келесі жұмыстар орналасуы тиіс:
екінші сатыда деңгей өлшеуіштерді ауыстыру жоспарланып отыр, жаңа коммутациялық
үшінші сатыда өрт қауіпсіздік сигнализациялары және ескі датчиктерді ауыстыру
Бұл жүйе обьектіде 1996 жылдың қазан айынан бастап жұмыс
Функционалды сүлбенің сипаттамасы
Технологиялық үрдістің айнымалысын қадағалау мұнайды резервуар паркі арқылы, мұнай
Микроконтролллердің кіріс модулдеріне кіріс және шығыс аналогті және дискретті
Резервуарға мұнайды айдаған кезде метанның резервуардағы газ тұратын кеңістікте
Мұнай деңгейі максималды мәніне жеткенде қабылдау құбыры жабылып мұнайдың
Резервуар мұнайға толған соң, қабылдау құбыры жабылып үш сағаттай
Бұл уақытта суды бөлек алу үрдісі жүріп жатады.Резервуарлардағы тауар
Судың деңгейі максималды мәнәнен асып бара жатса, басқарушыдан атқарушы
Резервуардағы судан тазартылған мұнайды таратушы құбыр арқылы тіректі сорапқа
Ақпаратпен қамтамасыз ету
Технологиялық айнымалы үрдістерді басқарудың алдына қойылған мақсаттарын жүзеге асыру
Резервуар паркімен мұнай айдауыш кешенін басқарудың алдына қойылған бағыты
резервуарлардағы мұнай қысымы; мазут қысымы;
құбыр арқылы резервуарларға баратын мұнай қысымы;
резервуардан тіректі сорапқа баратын мұнай қысымы,
резервуарлардағы газ тұрушы кеңістіктегі мұнайдың буының қысымы;
резервуарға келетін мұнай шығыны;
резервуардан шығатын мұнай шығыны;
резервуарлардағы мұнайдың құйылуының максималды деңгейі;
фазаның қойылу деңгейі мұнай/су;
резервуардағы мұнай тығыздығы;
болған оқиғалар, авария және трендтар – 1 ай;
аспаптардың істен шығу статистикасы – 1 ай;
бір тәулікте шыққан мұнайдың есебі – 7 тәулік;
бір тәулік бойы шығымдалған электро қоретің есебі – 7
аспаптарды қосу немесе айыру саны – 7 тәулік;
мұнайды қабылдау және тапсыру есебі – 1 ай;
2.6-сурет. Функционалдық сызба
Датчиктен келетін сигнал, олар айнымалы үрдіс туралы ақпарат тасымалдайды,
Ақпарат жинау, резервуар паркін автоматтандыру мәселесі және және оларды
2.7-сурет. Резервуар паркін автоматизациялау схемасы
Резервуарларды тазалау және жөндеу
Резервуарларды пайдалану кезінде, оларды резервуарда жинақталып қалған мұнайдың "өлі
Мұнай резервуарлары арнайы оқытылған және дайындалған қызметшілермен тазартылуы керек.
Тазартқаннан кейін жөндеу үшін резервуарды мұнай буынан босатады, ол
Резервуарды ішкі тоттанудан сақтау үшін оның қабырғалары құм-арынды аппаратпеп
Мұнай өнімдерін резервуарда сақтау кезінде буланудан болатын шығынды азайту
Жеңіл фракңиялардың булануына байланысты мұнайдың негізгі шығындары резервуарлардың кіші
Резервуарлардың кіші "тыныс алуы" тәуліктік температураның және сырттағы ауаның
Резервуарларды мұнаймен толтырғанда және оны босатқанда бу қоспаларын шығару
Резервуарлардағы мұнайдың булануы кезіндегі көмірсутектердің шығынын азайту әдістерін шартты
мұнайдың булануын ескертетін әдістер;
булануды азайтатын әдістер;
булану өнімдерін жинау әдістері.
Мұнай шыгындары - бұл негізінен мұнайды саңылаулы резервуарларда сақтау
Бірақта бұл әдіс көлемі үлкен резервуарларға жарамайды, өйткені олар
Мұнай және мұнай өнімдерін сақтау мен тасымалдау кезінде болатын
Буланудың бірнеше себептерін атасақ:
- Газды кеңістіктің желдетілуінен болатын шығын. Егер резервуардың қақпағында
- Үлкен демалудан болатын шығын - ол құйылып жатқан
- «Кері шығудан» болатын
- Газ кеңістігінің қанығуынан болатын шығын. Бос резервуарға
- Кіші демалудан болатын шығынға.
Мұнай және мұнай өнімдерінің шығынын толыққанды жою мүмкін
1. Тез тұтанатын сұйықтықты сақтауға арналған резервуарлар. Сұйықтықтарды сақтау
2. Металл және синтетикалық понтонды резервуарлар. Понтон қорап-сегмент түрінде
Ең бірінші рет синтетикалық понтондарды 1968 жылы Ново-Горьков
Газ кеңістігінің қанығу дәрежесін ең төменгі тәуліктік температура
Понтонды талапқа сай монтаждағанда және ақаулар
3. Қалқымалы қақпақта периметрі бойынша орналасқан трапеция пішінді 32
2.8-сурет Қалқымалы қақпакты (а) және понтонды (ә) резервуарлар
1 - резервуар қабырғасы; 2 - стационарлык шатыр;
Зерттелген мәліметтеріміз бойынша, орташа есеппен 18
2.8-кесте
Резервуарда буланудан болатын шығынының мөлшері
Резервуардағы мұнай өнімі қаныққан буынның қысымы, кПа
т / айына
Тұрақты статционарлы шатырлы Қалқымалы қақпакты немесе понтонды
10-35 70 9
36-65 95 18
67-75 325 41
4. Жоғары қысымды резервуарлар. Оған жоғарғы қысымды тамшы
Жоғары қысымды резервуарлардың тік цилиндрлі «атмосфералық» резервуарлармен
5. Полимер қабықты эластикалық резервуарлар. Тез тұтынатын сұйықтарды сақтау
Цилиндрлік және қазаншұңқырлық екі түрлі резервуар қарастырылды. Цилиндрлік резервуарлардың
6. Шағылыстырғыш дискілердің қолданылуы. «Үлкен демалудан» болатын
Тынысалу клапанының монтаждалған түтікшесінің астына
2.9 – сурет. Резервуарлардағы шағылыстырғыш дискісінің орналасуы
1 - шағылыстырғыш дискі; 2 - өрттік сақтандырғыш;; 3
2.10- сурет. ОТР шығылыстырғыш дискісінің жалпы сұлбасы
1- негізі; 2- қанатшасы; 3- тіреу бағаны; 4,6- өсі;
ОТР типті шағылыстырғыш дискілердің бірнеше түрлері бар. Олар төменгі
2.9-кесте
ОТР типті шағылыстырғыш дискілердің негізгі параметрлері мен өлшемдері
Бұйымның белгісі ОТР-150 ОТР-200 ОТР-250 ОТР-350 ОТР-500
Шартты өту диаметрі, DN 150 200 250 350 500
Биіктігі, Н 560 661 774 973 1220
Ені, В 468 611 814 1138 1450
Ұзындығы, L 480 622 834 1164 1505
Салмағы, кг 5,7 7,95 11,1 16,5 24
Жоғарыда буланудан болатын шығынды азайту тәсілдерінің
2.3.2 Диплом жобасының тақырыбы бойынша технологиялық есеп
Резервуарларда мұнайды сақтағандағы мұнай шығынының есеб.
Резервуарларда сақталатын мұнайдың жеңіл фракциялары негізінен тыныс алу клапандары
резервуарға мұнайдың құйылу биіктігін;
газды есептегіштердің көмегімен резервуардан шығатын жеңіл фракциялардың мөлшерін;
газ кеңістігінің биіктігі бойынша көмірсутектердің концентрациясын;
мұнайдың резервуарда сақталуға дейінгі және одан шыққаннан кейінгі мұнайдың
мұнайды резервуарда сақтауға дейінгі және сақтағаннан кейінгі мұнайдың салыстырмалы
Мұнайдың физика-химиялық қасиеттеріне байланысты резервуардағы газ кеңістігінің биіктігі бойынша
Резервуарларды жеңіл мұнаймен толтырғанда және босатқан кезде резервуардың газды
Жартысына дейін (Нг = 0.5 Н) толтырылған көлемі 4600
Берілгені:
V = 4600 м3;
tнк = 46 оС;
d= 22.8 м;
Ра = 105 Па;
Н = 11.4 м;
tbср = 17.8 оС;
h = 0.47 м;
tbmin = 12.3 оС;
Нг = 0.5 Н;
Δtг = 27.8 оС;
Табу керек: Gtмд =?
Резервуардағы газ кеңістігінің температурасын анықтаймыз:
а) Орташа айлық ауа температурасының ауытқуы:
Δtb / 2 = tbср - tbmin
Δtb = 2 · (17.8 - 12.3) = 11
б) Минималды резервуардағы газ кеңістігінің температурасы:
tгmin = tbmin
tгmin = tbmin = 12.3 оС
в) Максималды резервуардағы газ кеңістігінің температурасы:
tгmax = tгmin + Δtг
tгmax = tгmin + Δtг = 12.3 + 27.8
Мұнайдың жоғарғы қабатындағы температурасы:
tbcmin = tbcp - 0.3 · Δtг / 2
tbcmin = tbcp -0.3·Δtг /2 =17.8 -0.3·27.8/2 =13.7оС
tbcmax = tbcp + 0.3 · Δtг / 2
tbcmax = tbcp +0.3·Δtг /2 =17.8+0.3·27.8/2 =21.9 оС
Резервуардағы газ кеңістігіндегі мұнай өнімдері мен мұнай буының көлемдік
а) ол үшін, мұнай өнімдері мен мұнай қаныққан буының
Py1 =0.027МПа және Py2=0.04МПа
б) сәйкес бу концентрациясы:
C1 = Py1 / Pa
C1 = Py1 / Pa = 0.027 / 0.1
C2 = Py2 / Pa = 0.04 / 0.1
в) орташа көлемдік концентрация:
С = (С1 + С2) / 2
С =(С1+С2)/2=(0.27+0.4)/2=0.335
Мұнай буларының молекулалық массасын анықтаймыз:
Мб =60+0.3·tк +0.001· tк 2
Мб =60+0.3·tк + 0.001·tк 2 = 60+0.3·46+0.001·462 =75.9 кг/(кмоль)
Бір «кіші дем алу» кезіндегі мұнай шығыны
Gtмд =V·Pa·[(1-C1) /T1-(1-C2) /T2]·C /(1 -C)·Мб /R'
Gtмд=V·Pa·[(1-C1) /T1-(1-C2) /T2]·C/(1-C)·Мб/R' =4600·0.5·105·[(1-0.27)/ (273 +12.3)-(1-0.4)/(273+40.1)]·0.335/(1-0.335)·75.9/8314=679.487 кг
Мұндағы:
Маусым айындағы бір «үлкен дем алу» кезіндегі мұнай шығынын
Шешімі:
График бойынша (2.11-сурет) орташа температурадағы мұнайдың қаныққан буының орташа
tbccp = tbcp = 17.8 оС,
t = 17.8 оС Py = 0.035
Резервуардың газ кеңістігіндегі мұнай буының орташа көлемдік концентрациясы:
C = Py / Pa
C = Py / Pa = 0.035 / 0.1
Резервуардың газ кеңістігіндегі орташа температура:
tгcp = (tгmax + tгmin) / 2
tгcp=(tгmax+tгmin)/2=tbcp+(Δtг-Δtb)/2=17.8+(28.7-11)/2=26.2 оС
Бір «үлкен дем алу» кезіндегі сыймдылықты пайдалану коэффициенті 0.95
Gбд =(V1-V2)·Pa /T·C·Mб /R'
Gбд=(V1-V2)·Pa/T·C·Mб/R'=4600·0.95·105·0.35·75.9/8314/(273+26.2)=
=4666.8 кг
2.11 –сурет Мұнайдың қаныққан буының температурадан тәуелділігі
жеңіл мұнайлар, ρ = 800 кг/м3;
2- орташа мұнайлар, ρ = 870 кг/м3 ;
3- ауыр мұнайлар, ρ = 970 кг/м3
2.3.3 Компьютерлік программаларды қолдану арқылы есептеу
unit Unit1;
interface, uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, StdCtrls;
Type
TForm1 = class(TForm)
Button1: TButton;
procedure Button1Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
Form1: TForm1;
Δtb,C,Mb,Gt,Mn,d:double;
str,str1:string;
f1,f2:textfile;
implementation
{$R *.dfm}
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);
begin
assignfile(f1,'berilgeni.pas');
rewrite(f1);
assignfile(f2,'natizhe.pas');
rewrite(f2);
Δtb:= 11;
C:= 0.335;
Gt:= 0.035;
d:=20/1000000;
str:=' berilgeni';
write(f1,str:30);
writeln(f1);
write(f1,'Rn=',Rn:10:3,' ', 'Rv=',Rv:10:3,' ',
'Mn=', Mn:10:3,'d=',d:10:3);
writeln(f1);
Gt:=V * Pa * [(1 – C1) / T1
C:=Ar∙Mn/(18∙Rn∙d);
str:=' berilgeni';
write(f2,str:30);
writeln(f2);
str1:='ulken_demalu';
write(f2,str1:30);
writeln(f2);
write(f2, (С1 + С2) / 2);
writeln(f2);
str1:='kiwi_demalu';
write(f2,str1:30);
writeln(f2);
write(f2, Py / Pa);
writeln(f2);
closefile(f1);
closefile(f2);
end;
end.
berilgeni
Gt = 820.000
Δtb = 1100.000
Mn= 0.003
d= 0.000
Rezultat
kiwi_demalu 4666
3 Экономикалық бөлім
3.1 Кен орнын игерудің техника – экономикалық көрсеткіші
Республика өнеркәсібінде мұнай және газ саласының дамуы маңызды болып
Мұнайға, оның өніміне, сонымен қатар экономиканы модернизациялауға арналған валюта
Құмкөл кен орны 2004 жылдың наурыз айында АҚ «Торғай
Мұнай кен орындарын игергенде қолданылатын негізгі шаруашылық бірлігі мұнайгаз
Торғай Петролеум акционерлік қоғамы құрамында сегіз мұнай мен газ
Қосалқы өндірістің ең маңызды міндеттері:
- негізгі өндірістік қорларды күту және қалыпты ұстау, оның
- кәсіпорын мен оның бөліктерін энергиямен және сумен, бумен
- керекті шикізат, материалдар мен дайын өнімді тасымалдау және
- мұнай мен газдың сапасын техникалық тұрғыда қадағалау.
Мұнайгаз өнеркәсібінде сондай – ақ осы саланың өзіне тән
Қазіргі кәсіпорындардың негізгі қорлары миллиардтаған теңгелермен бағаланатын кезде оларды
Мұнайгаз өнеркәсібі кәсіпорнының өндірістік – шаруашылық қимылының тиімділігі энергиямен,
Кәсіпшіліктерде скважиналарды күнделікті және жерасты жөндейді. Скважиналарды жерасты жөндеу
Күрделі жөндеу – істеп тұрған скважиналардың жұмыс қабілетін арттыру,
Тұрған скважинаны іске қосудың маңызы зор. Әрбір қосылған скважина
Мұнайгаз өндіру кәсіпорындарының ең маңызды міндеттерінің бірі – қабаттардың
Құмкөл кен орнында техникалық басшылық органдары (техникалық геологиялық
Материалдық техникалық жабдықтау және финанс бөлімі материалды байлықтар қорының
Жоспарлау бөлімі барлық техника-технологиялық жұмыстарды ұйымдастырады және әдістемелік нұсқау
Техника-экономикалық бөлім тиімді техника-экономикалық көрсеткіштерге қол жеткізу үшін жүргізілетін
Сонымен қатар мұнай газ өндірісінде мамандардың алатын орны ерекше.
Мамандар коғамның өндіруші күштерінің неғұрлым жылжымалы бөлігі. Мамандардың құрамы
Жұмысшылар өндіріске қатысуына байланысты негізгі және қосалқы болып бөлінеді.
Қосалқы жұмысшылар жөндеу, көлік және энергия шаруашылықтарында жұмыс атқарумен
1.Инженер техникалық қызметшілер. Өндіріс процестерін ұйымдастыру және басқару қызметтері
2.Қызметкерлер. Есепке алу мамандары, шаруашылық қызметкерлері, жобалаушылар жатады.
3.Қызметшілер. Қызмет бөлмелерін күтушілер, күзетушілер өрттен қорғаушылар жатады.
Құмкөл кен орнын игерудің техникалық-экономикалық көрсеткіштері жасалды. Мұнай
Кен орнында жұмыс істеп тұрған қордың пайдалану коэффициенті 0.98-ге
Өнімнің өзіндік құны 2011 жылы 2010 жылға қарағанда 115%-ке
Кен орнына енгізіліп жатқан ұңғылар саны жыл сайын өсуде.
Тұтыну қоры жоспар бойынша 1032200 мың теңге, орындалуы 113
Жалпы мұнай тапсыру 116.2 %-ке орындалды.
3.2 Экономикалық тиімділік есебі
Құмкөл кен орнындағы мұнай дайындау резервуарлырының шығынының тиімділігін арттыру
Резервуарларға шағылыстырғыш дискілерді енгізуден алынатын экономикалық тиімділікті
Резервуарларға шағылыстырғыш дискілерді енгізуге дейін шығындар
Ұңғыманың ортатәуліктік шығыны qфон=53 т/тәул, пайдалану коэффициенті Кэ=0,95. Мұнайдың
Qфон =qфон ·Nскв ·Cвр ·Kэ
мұндағы: Свр - әрекеттегі ұңғымалардың жұмыс істеу уақыты, Nскв
Qфон=53·1·360·0,95=18126 т/жыл
Еңбек ақының жылдық қоры (ЗП)
Зп=Nr·Фскв·S3/n
мұндағы:
ЗП – еңбек ақының жылдық қоры
Nr – 1 ұңғыма үшін сандық норматив
Фскв – орта айлық ұңғыма қоры
S3/n – жұмыскердің орташа еңбек ақысы
Зп=9·21·94807=17918 мың тенге
Жұмыс берушінің ЕАҚ (еңбек ақы қоры) қаржы бөлуі 31,5%
Амортизация резервуар жабдығының бағасының 10% құрайды, яғни 349,1
Басқа да өндірістік шығындар. Оның құрамына жолдарды қамтамасыз ету
Резервуарды пайдалану және қамтамасыз ету шығындары кәсіпорын есеп беруінен
Жалпы өндірістік шығындар. Ол тура және жанама шығындардың (89147
Кәсіпорынның мәліметтері бойынша өндірістік емес шығындар 25,279 мың тенгені
Пайдалануға кеткен шығындар сомасы келесідей анықталады:
(экспл.шығындар=7560+3477,2+349,1+2315+91420+23178,22+25,279=
=128324,799 мың тенге
Резервуарлардағы шағылыстырғыш дискілерді енгізуге дейін шығындар:
Gбд =(V1-V2)·Pa/T·C·Mб/R'=4600·0.95·105·0.35·75.9/8314/(273+26.2)=
=4666.8 кг
Шжин –мұнайды жинауға, тасымалдауға және дайындауға кеткен меншікті шығындар,
Шжин=899·5548=4987652 тг
Мұнайдың 1 т өзіндік құны С1 келесі формула бойынша
С1 =(экспл.шығындар/ Qфон
С1 =(экспл.шығындар/ Qфон=128324799/18126=7,079 мың тенге/тонна
Өткізілген өнімнің (Р1) өзіндік құны келесідей анықталады:
Р1=С1· Qфон=7079·18126=128313,954 мың тенге
Егер мұнайдың 1 т бағасы (К) 46900 тенгеге тең
Т1=К·Qфон=46900·18126=850109,400 мың тенге
Онда резервуарлардағы шағылыстырғыш дискілерді енгізуге дейін шығындардың пайдалануынан болатын
П (фон)таза=Т1-Р1=850109,400 - 128313,954 =721795,446 мың тенге
Резервуарлардағы шағылыстырғыш дискілерді енгізуден кейінгі шығындар
Ұңғыманың орта тәуліктік дебиті
qвинт=139 т/тәул, Кэ=0,96
Qвинт= qвинт·Nскв·Свр·Кэ=139·1·360·0,96=48038,4 т/тәул
Мұнайды шығаруға кететін электр энергияға шығын:
Зэ=Э2·Цэ
Зэ=Э2·Цэ=25435·6,56=166853,6 тыс.тг
«Петро Казахстан» мәліметтері бойынша шағылыстырғыш дискісі бар резервуарларға
Жұмыс берушінің ЕАҚ (еңбек ақы қоры) қаржы бөлуі 31,5%
Амортизация шағылыстырғыш дискісі бар резервуар жабдығының бағасының (резервуар бағасы
Басқа да өндірістік шығындар. Бұл шығындар ЕАҚ – тың
Жалпы өндірістік шығындар 2399,41 мың тенгені құрайды.
Шағылыстырғыш дискісі бар резервуарды пайдалану және қамтамасыз ету шығындары
Пайдалану шығындарының қосындысы:
(экспл.шығындар=166853,6+346169,5+109043,298+67586542,3+75,5+2399,41=
=711758,308 мың тенге
Резервуарларға шағылыстырғыш дискіні енгізгеннен кейігі шығын:
Gtмд=V·Pa·[(1 -C1)/T1-(1-C2)/T2]·C/(1-C)·Мб/R'=4600·0.5·105·[(1-0.27) /(273+ 12.3)-(1-0.4)/(273+40.1)]·0.335/(1-0.335)·75.9/8314=2979.487 кг
Мұнайды дайындау және жинау, тасымалдау бойынша шығындар:
Шдай, жин, тасым=899·10402,5=9351847,5 тг
Мұнайдың 1 тоннасының өзіндік құны:
С2=(экспл.шығындар/ Qвинт =711758,308/48038,4=14,816 мың тенге/тонна
Өткізілген өнімнің (Р2) өзіндік құны келесідей анықталады:
Р2=С2·Qвинт=14,816·48038,4=711736,934 мың тенге
Егер мұнайдың 1 т бағасы (К) 30 000 тенгеге
Т2=К·Qвинт=30000·48038,4=1441152 мың тенге
Онда резервуарларға шағылыстырғыш дискіні енгізгеннен кейінгі таза табыс:
П(ВИНТ)таза=Т2-Р2
П(ВИНТ)таза=Т2-Р2=1441152-711736,934=729415,066 мың тенге
Бұл жағдайда экономикалық тиімділік екі таза табыстардың айырымымен анықталады:
Эк.тиім=П(ВИНТ)-П(ФОН)=729415,066-721795,446 =7619,62 тыс.тг
Экономикалық тұрғыдан қарағанда, резервуарларға шағылыстырғыш дискіні енгізу, резервуарларға шағылыстырғыш
Құмкөл кен орнында шағылыстырғыш дискісі бар резервуарды енгізудегі
3.1- кесте
Құмкөл кен орның техника – экономикалық көрсеткіштері
Көрсеткіштер Шараны енгізуге дейін Шараны енгізуден кейінгі Өзгерістер
(+/-)
1. Мұнайды өндіру, т/жыл 18126 48038,4 +29912,4
2. Пайдалану шығымдары, мың тенге 128324,799 711758,308 +583433,509
3. 1 т мұнайдың өзіндік құны, тг/т 7079 14816
4. Өткізілген өнімнің бағасы, мың тенге 850109,400 1441152 +591042,6
5.Мұнайды дайындау, жинау және тасымалдау, мың тг
4987,652
9351,847
+4364,195
6.Резервуарды күнделікті жөндеу, мың тг
3456,2
3456,2
-
7.Резервуардағы мұнай шығыны, кг 4666.8
2979.487
1687.313
8. Экономикалық тиімділік, тенге 7619620
4 Еңбекті қорғау бөлімі
4.1 Кәсіпорындағы қауіпті және зиянды факторлар
Мұнайгаз өндіруші өнеркәсіптер қоршаған ортаны ластайтын негізгі салалардың қатарына
Мұнай өндірісінде сатылы термальды су айдау әдісін енгізу кезінде
1. Жаңа ұңғыларды бұрғылау процесі кезінде келесідей шаралар қолданады:
а) ашық фонтанның болмауын және ұңғы стволының опырылып кетпеуін
б) барлық мұнай ұңғыларын және сулы қабаттарды изоляциялау жұмыстарын
в) ұңғы тізбегінің бүтіндігін және оның жоғары сапда цементтелуін,
г) мұнай қабаттарында бұрғыланған ұңғыларды перфорациялау
жұмыстарын қадағалау.
2. Мұнай өндіретін және су айдайтын ұңғыларды пайдалану келесідей
- ашық мұнай фонтанның болмауы;
- ұңғыны бақылаусыз қалдырмау;
- су айдау ұңғысы арқылы судың дұрыс айдалуын қадағалау.
3. Пайдалануды бүтін емес, дефекті бар ұңғыларда жүргізбеу, сақина
4. Өнімді жинау, сепарация және мұнай мен суды дайындау
5. Объектілерді техникалық жобаларда орналастыруды жобалау кезінде келесідей шаралар
а) сұйық шығатын құбыр желісінің жарылу жағдайында ұңғыны қосқыштан
б) мұнай-газ жинағыш торда қиылысатын болатты гидрофицирленген ысырмаларды қондыру;
в) санитарлы қорғау аймақтарында және мұнай құбырларында жарылыс болған
г) барлық ағыындар түрінің канализация арқылы ағу және ағынсыздандыру
д) тазаланған, жөнделіп-бүтінделген блокты қондырғыларды дұрыс пайдаланып, жүмыс жасау
е) өнімді қабаттарға су айдау үшін өндіруші ұңғы арқылы
ж) қабат қысымын ұстап тұру үшін қабат суын блокты
з) мұнай жиналған шоғырларда, қабаттарда күкіртсутектің түзілмеуі үшін су
6. Мұнай өнеркәсіптік ғимараты орналасқан аймақтарда периметр бойынша ағаш
7. Қабатқа минералданған суды айдауды болдырмау, себебі ұңғы жабдықтарында
8. Қабат қысымын өнім алған аймақтардың бастапқы қабат қысымындай
Зиянды заттардың ауаға, лақтыру деңгейін мүмкіндігінше төмен түсіру үшін
Мұнай және мұнайлы газ жинау жүйелерін саңлаусыздандыру;
Күкіртсутекті ортамен жұмыс жасайтың барлық құбырлар, жабдықтар коррозияға қарсы
Өңімді сорғыту арнауы сыйымдылықтарда жүреді;
Құбырлар мен құбыр желілерінің бөлшектері жылу қайтымды күйде
Құбыр желілерінің және жабдықтардың беттігі коррозиядан қорғау,ол үшін ингибиторлар
Мұнай және газ құбыр желілерінің барлық қосылыстары дәнекерленген; фланецті
Жер асты құбыр желілерінің коррозиядан қорғалуы ( полимерлі
Күрделі жөндеуден кейін және де монтаждан кейін құбыр желілерін
Ең қауіпті жерлерде ауаның автоматты сигнализаторларын жөндеу;
Ашық кеңістіктердегі технологиялық жабдықтарды орналастыру;
Негізінен технологиялық үрдістерді автоматтандыру;
Қызметкерлерді әрдайым қондырғы мен аппараттарды қадағалаудан босататын дистанционды басқару;
Технологиялық параметрлердің ауытқуын ескеретің жабдықтар;
Жағымсыз метеорологиялық жағдайлар кезінде зиянды заттардың ауаға лақтырылуын төмендететің
Технологиялық тәртіп бойынша жұмыстың максимал тиімді режимін ұйымдастыру;
Өлшегіш аппаратураларымен технологиялық үрдістерді автоматты басқару жүйелеріне қатал бақылау
Ауаға көп мөлшердегі зиянды заттардың лақтырылуы болатын жөндеу
Технологиялық жабдықтардың және құбыр желілерінің саңылаусыздығын қадағалау;
Қауіпсіздік ережесі мен өрт қауіпсіздігін бақылау:
Өңдіріс орнындағы қауіпсіздік және зиянды факторлар ережесі, кен орынның
Құрылыс орындарында
Игеру кезінде
Апат болған жағдайда
Негізінен игеру барысында апатты жағдайлар көбінесе;
Аз уақыт ішіндегі көмірсутегтердің көп мөлшерде шығыуы;
Технологиялық процестердің жиі-жиі қайталанып бұзылуы;
- Сапысыз мантажды жұмыстардың жүргізілуі, автоматты жүйелердің
Әр түрлі масштабтағы апаттарға, уақытында шара қолданбағанның әсерінен болуы
Апат кезіндегі өте қауіпті жағдайлармен максималды күресу және қоршаған
Технологиялық параметрлерді қатал сақтау;
Технологиялық процестердің жұмысын қатал бақылау;
Жұмыс жабдықтардың және құбыр жолдарын әр дайым тексеру;
Өнім сапасының мөлшерінің өзгеруін үнемі бақылау;
Жүмысшылардың білімін одан әрі жетілдіру;
Жұмысшылармен жоспарлы жұмыс жүргізу;
Құрылыс жүргенде немесе мантаждау жұмыстарындағы қауіпсіздік ережесі:
- Технологиялық жұмыстардың толық тексерістен өтуі және құбырлардың ісек
Технологиялық процестердің толық автоматтандырылғандығын тексеру;
Технологиялық процестердің, құрал – жабдықтардың толықтай оқшаулануы;
Аппараттардың және құбырлардың коррозияға қарсы жұмыстарының жүзеге асуы;
Жұмыс орнындағы жер асты жүйелердің салынуы;
Қазба жұмыстарынан кейін, жұмыс орнын ұқыпты жабу;
Топырақ эрозиясына ұшырамау үшін, көк шөп егу;
- Уақытша құрылыс жүргізілген жерлерді қалпына келтіріп,
Өңдіріс орнындағы газ қауіпі: улы жеңіл газдармен сипатталады,құрамында
Жарылғыш заттар, құрамында газы бар,ауамен әрекеттесіп жарылыс туғызуы мүмкін
Өртке қауіпті,құрамындағы мұнаймен сипатталады,көмірсутегті газбен қосылысып, күкірттісутегте, химиялық реагенттерде,
Химиялық күйіктер – адам денесіне химикаттардың түсіуінен пайда болады;
Термикалық күйіктер – адам денесіне жоғарғы температурадағы заттардың түсіуінің
Электр тоғынан жарақаттану – қауіпсіздік ережесін бұзғаннан, электржабдығымен,электр желілерінің
Механикалық жарақат – айналмалы және қозғалмалы механизм әсерінен;
Қауіп – Қауіптер өңімнің жоғарғы қысымдағы,тік құдықтарда, зиянды заттарды
4.2 Еңбек қауіпсіздігін қорғауды қамтамасыз ету шаралары
Еңбек қауіпсіздігінің басты мақсаты, өңдіріс орнындағы зерттеудегі және
Кен орынның зерттеу аймағының басшылары жұмысшыларды берілген барлық еңбек
Жұмысқа тұру барысында жұмысшылар медециналық қаралудан өтеді. Содан кейін
Мұнай кен орындарын игеру жұмыстары , механикалық жарақат алу
Резервуарларды пайдалану - мұнай кәсіпшілігінде резервуарларды пайдаланудың техникалық Ережесіне
Резервуарларда, найзағай кезінде пайда болатын электр зарядтарын ұстап, оларды
Резервуарлар паркінің территориясында жүргізілетін жөндеу, монтаждау және әртүлі құрылыс
Бензинді №100 л/мин жылдамдықпен сыйымдылығы М=2000л оқшауланған резервуарға құяды.
Шешімі: сұйықтықты кұюдың потенциалын анықтайық. Электрлік бензинмен резервуарға берілетін
Q=q·M,
Q=q∙M=1,1∙10-81000=22∙10-6K
Егер резервуардың электрлік сыйымдылығын С=10-9Ф деп алсақ, онда сұйықтықты
U=Q/C,
U= (11∙10-6 )/10-9=22∙103B
Берілген потенциалда резервуар мен жердің арасында ұшқын энергиясының разряды
Е=CU2 ,
Е=0,5∙10-9 ∙484∙106=242∙10-3Дж
Бензиннің жануы үшін ұшқын энергиясы Еmin=0,9∙10-3Дж жеткілікті. Сондықтан резервуарға
U2доп= 2Еmin/C=2∙0.9∙10-3/10-9 ,
Uдоп=1.35∙103В
Потенциалды мүмкін мөлшерге дейін төмендету үшін жерлендіруді қарастыру керек.
R≤Uдопt/Q=Uдоп∙M/Qv,
R=(1,35∙103∙2000∙60)/11∙10-6∙100=36,8∙109Ом (t=60c)
Осындайда толық разряд уақыты:
Т=3τ=3RC,
Т=3∙73,6∙10-9=110,4c
Жарылыс өрт қауіпі бар ортада релаксация уақытының тұрақтысы τдоп
Онда резервуар корпусындағы потенциал мүмкін мәнінен аспайды.
U'=QR/t,
U'=(22∙10-6∙106)/10∙60=3,66∙10-2B (t'=10мин)
мұндағы t'=10мин – сыйымдылығы 2000л резервуарға 100л/мин жылдамдықпен бензинді
Электр қауіпсіздігі.
Электрлік бөлікті жобалау келесілерді қамтамасыз етеді: жұмысшылармен жабдықтардың қауіпсіздігін;
Электрлік жабдықтар бекітілген нормалармен халықаралық стандарттарға сәйкес жасалады.
Жарылу қаупі бар аймақтарда орналастырылған технологиялық қондырғылардың электрлік жабдықтарының
Электр энергиясын беру үзіліп қалған кезде электро-қозғалтқыштарды тораптан жедел
Жобаланылатын трансформаттық бекеттер жерге көмудің сыртқы нұсқасымен болат сыммен
Апаттық электр тоғымен қамтамасыз ету жүйесі келесі апаттық жүктемелер
- апаттық тоқтату кезінде адамдардың болатын барлық құтқару жолдары,
- өлшеу аспаптары және байланыс жүйелері.
Кен орынның зерттеу аймағының басшылары жұмысшыларды берілген барлық еңбек
Жұмысқа тұру барысында жұмысшылар медициналық қаралудан өтеді. Содан кейін
Өндірістік кәсіпорындарды жобалаудың санитариялық нормалары, кәсіпорынның аумағына, ондағы сумен
Өндірістік орындар жылумен, вентеляциямен СН 245-71; СН 433-71: Сәйкесінше
Шу мен вибрацияға қарсы күресу үшін қорғану шаралары қарастырылады.
Топтамалы өлшеу құралдары территориясында прожектор түріндегі жасанды жарықтандыру, ал
Апат болған жағдайда: апатқа ұшыраған немесе сол апат куәгері
Еңбек қауіпсіздігін сақтау заңдарына сәйкес: денсаулығына келтірілген зақымдары үшін,
5. Қоршаған ортаны қорғау
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау
Атмосфералық ауаның ластануын бақылау бойынша зерттеулер экспресс– методикалар мен
Қалыпты метожағдайлары кезіндегі атмосфералық ауаның ластануы бақылау ауданы үшін
НМУ периодтары кезінде бұл мәндер фондық мәндерді 2-4
Зиянды заттардың атмосфераға шашылуы есептері және төлеу есептері кен
Құмкөл кенорында мұнай мен газды өндіру технологиясы ұңғы өнімін
Сеператордан бөлінген газ салқындатылғаннан және конденсаты бөлінгеннен кеиін өз
Ластаушы заттардың номенклатурасын анықтау т/ж
Қалдықтар кешенінің құрамына суммация әсері бар заттардың бес тобы
азоттың екі қышқылды + күкіртті ангидрид;
күкіртті ангидрид + күкіртті сутек;
күкіртті ангидрид + күкірт қышқылының аэрозолі;
күкіртті ангидрид + фторлы сутек;
фторлы сутек + фторлар.
Ауадағы және судағы технологиялық процестердің барлық кезеңдеріне қатысты заттар
ШМКж.з - жұмыс зонасының ауасындағы химиялық заттардың шекті мүмкін
УМКа.а (БҚӘД) – есептеу жолымен бекітілген атмосфералық ауадағы химиялық
ШМКс – судағы химиялық заттардың шекті мүмкін концентрациясы;
ШМКорг – органикалық көрсеткіштер (иіс, дәм) бойынша анықталатын судағы
5.1-кесте
Заттардың шекті мүмкін концентрациясы (ШМК).
Заттар ШМКж.з мг/м3 ШМКм.б.
мг/м3 УМКа.а
мг/м3 ШМКс
мг/л ШМКоргмг/л
1. Мұнай
2. Күкірт сутек
3. Метилмеркаптан
4. Этилмеркаптан
5.Диалкилдисульфиды
6. Едкий натр
7. Натрий сульфиды
8. Натрий сульфаты
9. Натрий үшсульфаты
10. Натрий карбонаты
11. Азот оксиді
Барлығы: 10
10
0,8
1,0
50
0,5
0,2
10
10
2
5
0,04
0,008
1*10-4
0,3
3*10-5
0,01
0,01
0,04 0,3
0,03
0,0002
0,16
2,5
0,35 0,1
0,04
0,35
Атмосфералық ауаға зиянды заттардың мүмкін шоғырлануы (ШМК-ПДК): азот диоксиді,
Факельде жану өнімдері : көмірсутектер, азот оксидтері, көміртегі оксиді,
Мұнайды жинау кезінде жабдықтардан зиянды шығулардың негізгі көздері сақтандыру
Ластау көздері ұйымдастырылған және ұйымдастырылмаған болып бөлінеді.
Ұйымдастырылғандар: ілеспе газды жағу факельдері, жану өнімдері-азот оксидтері, сажа,
Ұйымдастырылмағандар: сораптар, ұңғылар, буферлік сыйымдылықтар, сепараторлар, арматураның тығысыздығы. Негізгі
Тауарлық резервуарлардан және тұндырғыштардан бөлінген газ-көмірсутектер.
Атмосфераға шығарылатын зиянды қалдықтарды азайту шаралары
Атмосфераға шығарылатын зиянды заттың шығарылуын азайту үшін негізгі шаралар
НТУ мерзіміне технологиялық регламент жасау;
апаттық жағдайларға персоналды күреске үйрету;
өрткеқарсы нормалар мен ережелерді орындау;
ЖЖТ төгілуін (жанар жағар май) болдырмау;
өндірістік қалдықтарды белгіленген орындарда сақтау.
Ластаушы заттардың тастандыларын азайтуға тікелей бағытталған шараларға келесілер жатады:
Резервуарлар мен фазалар бөлінуінде (су-мұнай) сұйықтықтың деңгейін автоматты реттеу
Резервуарларда қатпайтын ауа клапондарын қолдану, есебінен көмір сутек
Жоғарыда көрсетілген мұнай өндіретін обьектілердің зиян әсерлерін төмендетуге бағытталған
Санитарлы – қорғау аймағы
Санитарлық – қорғаныс аймағы. Құмкөл кен орнын игеру схемасы
Атмосфераны зиянды заттармен ластау көздеріне мұнайды ысытатын пештер, резервуарлар,
Жұмыс зонасы үшін ПДК:
Көмірсутектегі 300 мг/м3, азот оксиді 5 мг/м3, көміртегі оксиді
Ауаны ластаудың негізгі көзі Құмкөл кен орында пайдаланылатын технологиялық
мұнайды қыздыру пештері (жану заты);
резервуарлар (булану);
аппараттар (буферлі ыдыстардан, сараптардан, ипараторлардан, құбырлар қосылыстарынан булану);
газотурбиналық қозғалтқыштар (жану заты);
қазандықтар қазандары (жану заты);
факелді жүйелер (жану заты).
Технологиялық құрал – жабдықтардың әсерінен ауаның бүліну себептері: коррозия
Кен орнын пайдалану кезінде жыл бойына ауаның ластануы 27728
Атмосфераны зиянды заттардан қорғау үшін мына жағдайлар қарастырылуы қажет:
пештердің, жылу жүйелерінің, газотурбиналық двигатель жұмыстарының оптимальды жинау режимін
магистральды құбыр өткізгіштерді конденсат жинағыш орнату және атмосфераны газбен,
мұнай құбырларын, желілерді, коллекторларды дер кезінде жөндеуден өткізу;
факельден бөлінетін зиянды заттарды 15% азайтатын арнайы қондырғылар орнату;
өндіру техникаларын, мұнай мен газды дайындап, тасымалдауға қоршаған ортаны
Санитарлық қорғау зонасы зиянды заттар көздерімен, тұрған үйлердің шекарасында
Мұнай ысытатын пештерде газ жанып болған кезде, кешендерде түтіндік
Жанудың оптимальды режим параметрін бақылау үшін пеш жұмыстары түгелдей
Ауаның ластануын бақылау тапсырыс арқылы арнайы СЭС қызметкерлерінің көмегімен
Бақылау нүктелері – түтіндік құбырлар, қондырғылардың технологиялық жағдайлары кем
Құмкөл кен орнында мұнай сақтайтын резервуарларынан атмосфераға бөлінетін мұнай
Берілгені (қалдықтарды есептеу үшін):
Резервуарға айдалатын сұйықтық көлемі өнеркәсіптің күз-қыс (ВКҚ, т) және
Кр коэффициенті.
Ktmin, Ktmax - тәжірибелік коэффициент;
Kpcp, Kpmax - тәжірибелік коэффициент;
Ρ38 - 38˚ кездегі мұнай буларының қаныққан қысымы;
m – сұйық буларының молекулулық массасы;
Кβ - тәжірибелік коэффициент;
Ρж – сұйық тығыздығы.
Тапсырма. мұнай өнімінің бу қалдықтары (шығымы)
Мұнай өнімінің максималды бу қалдықтары келесі формуламен есептеледі.
Максималды қалдық (шығым):
M = 0,163·Рзб·kрmax·kсmax Kβ·vгmax·m , г/с
Жылдық қалдық (шығым):
G = 0,294·Р38·m·(kfmax·kβ+kгmin) Kpcp·kоб·β , т/жы
Бұл жердегі:
Р38 =425 мм сынап бағанасы;
m = 62,1;
kfmax = 0,31;
kгmin = 0,52;
kрmax = 0,7;
Kpcp = 0,5;
Kβ = 1,33;
Β = 200000;
Kоб = 2;
vгmax = 88 м3 ;
ρж = 0,76.
Максималды қалдық (шығым):
M = , г/с
Жылдық қалдық (шығым):
G = т/жыл
5.2 Су ресурстарын қорғау
Жер бетіндегі және жерасты суларының бүліну көздеріне дұрыс тазартылмаған
Су мен қамтамасыз ету көздеріне жерасты сулары жатады. Ішуге
Техникалық сумен қамтамасыз ету үшін альбсеномандық су қолданылады. Ол
Жерасты суларын қорғау мақсатында санитарлық қорғау зонасы жұмыс істейді.
Құмкөл кен орнындағы өнімді су қабаттары мергельді қабаттармен қорғалған.
Жерасты суларын қорғау үшін мына шарттардың орындалуы қатаң талап
- сулы қабаттарды бұрғылау кезінде су алу және бақылау
- кен орнын игеру кезінде мұнай өндіру, айдау ұңғыларының
- амбарлардың дұрыс изоляциялануы.
ГАО «Южнефтегаз» өндірісін 3 ұңғы ішетін сумен қамтамасыз етеді.
Ішуге жарамды су сумен қамтамасыз ету құралдары арқылы шаруашылықтарға,
Топырақ сулары 0,0-ден 5,5м тереңдікте жатады.
Мұнай кәсіпшілігі беттік және жер асты суларына әсерін тигізеді.
Мұнай кәсіпшілігі беттік және жер асты суларына әсерін тигізеді.
өндірістік–шаруашылдық, мұнаймен, мұнай өнімдерімен және басқа заттармен ластанған;
шаруашылық-тұрмыстық, органикалық заттармен ластанған.
Беттік және жер асты суларын ластаудың көздері:
тазаланбаған немсе толық тазаланбаған өндірістік және тұрмыстық ағындар;
беттік ағынды сулар;
дренажды ағындар;
апатты ағындар жәнет ағынды сулардың тасуы;
жоғарыминералданған ілеспе-қабат суларын булану алаңына төгу;
сыйымдылықтардан, құбыр желілерінен және басқалардан зиянды сұйық материалдардың фильтрациялық
атмосфераға зиянды заттардың шығуы (шаң, аэрозоль);
апатты лақтырылыстар мен шығулар (мұнай төгілуі, газ тазалау өнімдері,
материалдармен қалдықтарды сақтау орны, тасымалдау үшін алаңшалар;
ұйымдастырылмаған қоқыстар.
5.3 Жер ресурстарын қорғау
Мұнай газ кен орнын игергенде жер беті мұнаймен, әртүрлі
Бұл процесстер өсімдіктер әлемінің және өнімділіктің нашарлануына әкеліп соқтырады.
Кен орнының грунтары сазды және құмды фракциядан тұрады. Жер
Ауаның және судың эррозиясынан жер бетін қорғау үшін көпжылдық
- сепарация, мұнайды дайындау, жинау және тасымалдаудың герметизациясының болуы;
- авария кезінде ұңғылардың автоматты
- қабаттық және өндірістік суларды қабатқа айдауға мейлінше
- транспорттың тек автожолдармен жүруін
Жер бедерінің бүлінуі және оны дұрыс пайдаланбау – жер
Кен орнын бұрғылау кезінде және игергенде жер бедерінің тепе-теңдік
Мұнай және газ ұңғыларын қазуда, кен орнын игеріп пайдаланылғанда,
Жер қойнауын қорғау шараларына мыналар жатады:
- ашық фонтандауды, ұңғы қабырғаларының құлауын, жуу сұйықтығын жұтылуын,
Технологиялық схемалық бөлімдеріне сәйкес:
- жерасты және жер бетіндегі құрал –
- мұнайды жинау, дайындау, тасымалдау және сақтау жүйесінің авариясыз
- технологиялық режимдегі ұңғылар жұмысын қабат құрылымының бұзылмауын және
- сумен қамтамасыз ету жүйесінің тұйық түрін қолдану, өндірістік
Құмкөл кен орнын игерудің тенологиялық схемасы мұнай және газ
Жер қойнауын қорғау бойынша негізгі ережелер . Қабаттардың уақытынан
Топырақты қорғау. Кен орынды игеру прцесінде технологиялық процестің жетілмегендігінен
Құмкөл ауданы негізінен эрозияға оңай түсетін топырақтан тұрады:
сұр-қоңыр суглинкалы;
сұр-қоңыр супесчанникті;
солонецтер;
құм,ұлутас.
Кен орынды игеруге бөлінген жерлер жайылымға жарамсыз. Топырақтың ластануы
рельефте мұнайдың төгілуі;
қабат суының төгілуі;
техника мен транспорттың тәртіпсіз қозғалысы;
өндіріс қалдықтарын рұқсат етілмеген орындарда орналастыру.
Топырақтың бүлінуін алдын алу шаралар:
ұйымдастырушылық;
технологиялық;
Ұйымдастырушылық:
кен орын территориясы және одан тыс жерлерде автотранспорт
тиімді қозғалыс схемаларын жасау және оларға дұрыс қорғау.
жем дайындаумен, шөп жинаумен байланысты рұқсат етілмеген жұмыстарды жою.
экологиялық бақылау қызметін ұйымдастыру.
Технологиялық:
келесі жұмыстар кезіндегі рельефтің ластануымен байланысты жүргізілетін жұмыстарды мұқият
бұрғылау;
ҚҚҰ жүйесін жөндеу және пайдалануда;
мұнай тасмалдауда;
жер жұмыстарын жүргізуде;
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазіргі уақытта - ғылым мен техниканың қарқынды дамуы, өндіріс
Өндірістің тиімділігін, оның көпжақты жеделдетілуін дамыту және арттыру көзделіп
Дипломдық жұмыста Құмкөл кен орнынындағы мұнай дайындау жүйсінің резервуарларын
Мұнай және мұнай өнімдерін сақтау мен тасымалдау кезінде болатын
Өндірілген өнімді дұрыс пайдалану үшін ондағы болған өнім шығындарын
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Джиембаева К.И., Насибуллин Б.М. «Ұңғы өнімін жинау және
2 Джиембаева К.И., Лалазарян Н.В. «Сбор и подготовка скважинной
3 В.И.Щуров. "Технология и техника добычи нефти". Москва, Недра,
4 Дмитриева М.Т., Кознина Н.И., Типигина И.А. Справочник. Санитарно-химический
5 Единые правила разработки нефтяных и газовых месторождениии РК
6 К.В. Иогансен. Справочник "Спутник буровика", Москва, Недра,1985г.
7 Методические указания по выбору конструкции нефтяных и газовых
8 "Методика расчета параметров выбросов и валовых выбросов вредных
9 Методика расчета вредных веществ в окружающую среду от
10 Мищенко И.Т. и др. Сборник задач по технологии
11 «Предельно-допустимые концентрации (ПДК) загрязняющих веществ в атмосферном воздухе
12 "Растительный покров Казахстана". А., 1966 г.
13 Регламент составления проектов и технологических схем разработки нефтяных
14 "Справочник по охране водных ресурсов". Киев, 1989 г
15 "Сборник методик по расчету выбросов вредных веществ в
16 "Экономикалық теория негіздері" Тайкулакова, Алматы 2003
10





Ұқсас жұмыстар

---

Кен орындарының игерудің жүйесі

---

Қаражанбас кен орны туралы

---

Құмкөл кен орнында қабат қысымын ұстап тұру мақсатында жиек ішілік су айдау әдісін қолдану

---

Жалпы ұңғылар қоры

---

Ағымдағы игеру жағдайын талдау

---

Ұңғы қорының сипаттамасы

---

Жойылған ұңғылар қоры

---

Мұнай кен орнын игеру

---

Қазақстанның мұнай-газ өнеркәсібі

---

Өзен кен орын туралы жалпы мағлұмат

---