Сытқы экономикалық саясаттың негізгі принциптері
Жоспар
Кіріспе
I. Сыртқы экономикалық саясаттың теориялық негіздері
1.1. Сыртқы экономикалық саясаттың мәні, принциптері және
мақсаттары
1.2 Қазіргі кезеңдегі сыртқы экономикалық саясат
II. Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық саясатының қазіргі жағдайының
2.1. Қазақстан Республикасының әлемдік экономика
құрылымындағы орны
2.2. Қазақстан Республикасының сыртқы сауда саясатының кейбір аспектілері
III. Жаңа сыртқы экономикалық саясат және оны жүзеге
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Сыртқы экономикалық саясатты талдауда бүкіл әлемдік шаруашылық ауқымындағы
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық саясатына қазіргі таңда үлкен
Сыртқы экономикалық саясаттың қазіргі таңда мәні өте ерекше.
Сондықтан да осы курстық жұмыста сыртқы экономикалық саясаттың
Сыртқы экономикалық саясаттың теориялық негіздері
Сыртқы экономикалық саясаттың мәні, принциптері және мақсаттары
Сытқы экономикалық саясат (СЭС)- бұл сыртқы экономикалық байланыстарды
Сытқы экономикалық саясаттың негізгі құраушыларына жататындар:
- сыртқы сауда саясаты (құрамына экспорттық және импорттқы
- шетел инвестицияларын тарту және шетелдегі ұлттық капитал
- валюталық саясат.
Сонымен бірге, сытқы экономикалық саясат жекелеген мемлекеттермен,
Сыртқы экономикалық саясат- сыртқы экономикалық қызметті де (СЭҚ)
- тауарлар мен қызметтердің халықаралық сауда-саттығы;
- материалдық, ақша, еңбек және интеллектуалдық ресурстардың халықаралық
Көптеген мемлекеттерде сыртқы экономикалық саясат құралдарының кең
Сытқы экономикалық саясаттың негізгі принциптері. Тиімді сыртқы экономикалық
Сыртқы экономикалық саясаттың негізгі 4 принципі:
Мемлекеттік қайта өзгерту (жаңарту) қызметі. Бұл қызмет салалар
Ұлттық фирмаларының сыртқы экономикалық саясатының, бір реттік сыртқы
Үкімет тармақтары, ведомстволары сонымен бірге федерация және оның
Сыртқы экономикалық саясат- кез-келген мемлекеттің сыртқы саясатының құрамдас
Егер дипломатия соғысқа қызмет етпесе, онда саудаға қызмет
Сыртқы экономикалық саясат – cыртқы экономикалық қызметтің бүкіл
Ал сыртқы экономикалық саясаттың құрамдас бөліктеріне:-сыртқы сауда саясаты;
Сыртқы сауда саласындағы саясатты жүзеге асыру құралдарына: кедендік
Шетел инвестициялары саласындағы саясатты жүзеге асыру формаларына жататындар:
Технологияларды айырбастау және жұмысшы күші миграциясы саласындағы құралдар:
Сыртқы экономикалық саясат құралдарының қазіргі кездегі кең арналы
Кез- келген мемлекеттің қызмет етуі ұлттық және мемлекеттік
Бұл түсініктің мазмұндылығы – ұзақ мерзімдік мақсаттар жүйесімен
Әр түрлі мемлекеттердің сыртқы экономикалық саясат векторларының тоғысуы
Егер «ұлттық» және «мүдде» терминдерге терең талдау
Қазақстан басқа көптеген мемлекеттер сияқты өз алдына белгілі
Осы көзқарас тұрғысынан алғанда, осындай қабілеттілік белгілі бір
Кез келген мемлекеттің қоғамы – мемлекеттік саясаттың территориялық
Қазіргі кездегі дүниеде ұлттық мүдде саясаты бір рөлдерді
Кез-келген елдің ұлттық мүддесі әр түрлі елдердің ұлттық
Демек, республиканың халықаралық аренаға арнаған табысты түрде енуіне
Бұл кезде ұлттық мүдделердің сәйкес түрде жүзеге асыруына-
Сонымен бірге, орташа мерзімдік мақсаттарда нақты түрде белгіленген,
Осы айтылғандардан мынадай қорытынды жасауға болады: яғни сыртқы
Бұрыңғы Кеңестік мемлекеттердің сыртқы экономикалық саясатымен ссалыстырғанда Ресейдің
Дегенмен осы елдердің сыртқы экономикалық саясатының принциптері белгілі
Ұлттық мүдделердің басымдылығынан;
Негізгі және жергілікті сыртқы саяси мүдделерден;
Екінші реттегі мүдделер мен олардың сәйкестілігінен;
Қауіпсіздіктің ұжымдық жүйелеріне қатысты кейбір жағдайларда ұлттық мүдделер
Ғаламдық мәселелерді бірлесе шешуге ұмтылуынан;
ХЭҚ (халықаралық экономикалық қатынастар) субъекттілерінің шынайы теңдігінен;
Дамудың белгілі бір жолын тандағандағы ең құқығын құрметтеуінен;
Халықаралық келіспеушіліктерді шешуде ымыраға келуден;
Сыртқы экономикалық стратегияны жүзеге асырудың жүйелік жолы және
Техникалық революцияның жаңа толқыны кейбір елдерді айналып өтті,
Қазіргі кезеңдегі сыртқы экономикалық саясат.
Құрамына 188 мемлекеттік құрылым кіретін қазіргі кездегі әлемдік
Европалық Одақтан басталған регионализм саясаты «әр түрлі
XX ғасырдың соңында ғылыми-техникалық революцияның (ҒТР) дамуы жайында
КСРО-ның күйреуі, ұлттық мемлекеттер экспансиясындағы әскери емес әдістердің
Мұның барлығы мынаны дәлелдейді : дүниежүзілік аренадағы экономикалық
Осы жоғарыда айтылғанға сәйкес, сыртқы экономикалық саясатты автономды
Осы көзқарас тұрғысынан алғанда, сыртқы экономикалық саясат сыртқы
Осыған байланысты, бір жағынан қазіргі кезеңдегі халықаралық экономикалық
Халықаралық салыстыруларды келтіру қажеттігін мойындай отырып, мынаны атап
Сыртқы экономикалық саясат екі функцияны орындайды:
Қорғаушы;
Шабуыл жасаушы.
Функцияларды осылай бөлу олардың жеке түсіндірілуін талап етеді.
Енді таңдалған саясаттарды, стратегияларды атап өтейік:
басшы, яғни топ жарып, алға шығу саясаты (ғылыми
«сонынан ілесіп даму» саясаты (Қытайдағы халықтың 2/3-і ауылшаруашылығында,
«аралас типтегі өтпелі экономикасы бар қоғамның жетілуі» (табиғи
II. Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық саясатының қазіргі жағдайының
2.1. Қазақсан Республикасының әлемдік экономика құрылымындағы орны
Территориясы жағынан Қазақстан Республикасының әлемдегі ең ірі мемлекеттер
Елдің географиялық орналасуы дүниежүзілік шаруашылыққа енудің маңызды факторы
Қазіргі дәуірдегі Қазақстанның экономикалық дамуы КСРО-мен тығыз байланысты.
Бұл сұраққа ешқашан да толық жауап ала алмаспыз,
Елдің экономикалық даму деңгейі адам басына шаққандығы ЖҰӨ
КСРО-дағы Қазақстанның орнына келетін болсақ, Кеңес Одағында республикалар
Егер жекелеген салалар дамуының индексін алсақ, бізде ауылшаруашылық,
Қазіргі кезде Қазақстанда нарық қатынастарының негіздері қалыптастырылып, өндіріс
1997 жылы Қазақстанның ірі сауда серіктестіктері Ресей(оның үлесінде
2003 жылғы Қазақстан Республикасының басқа елдермен қатынасының экспорты
RUS-Ресей Федерациясы DEU-Германия BMU-Бермуд аралдары
VIR-Виргин аралдары
ITA-Италия
UKR-Украйна
JPN-Жапония
Экспорт
Импорт
1-сурет бойынша біз көріп отырғанымыздай, 2003 жылы Қазақстан
Ал 2003 жылғы Қазақстан импорты келесілерден құралды: 39%
Байқағанымыздай Қазақстан тауарларының экспортының басым бөлігі Бермуд аралдарына
2.2. Қазақстан Республикасының сыртқы сауда саясатының кейбір аспектілері
Бүгінгі күні Қазақстанның 120-дан елдермен сауда қатынастары бар.
Экспорт пен импорт құрылымын бағалауда оның дәстүрлі болып
Қазіргі уақытта ҚР сыртқы саудасының даму бағыттарына:
импорт құрылымын рационализациялау;
жергілікті өндірушілерді ынталандыру үшін протекционистік саясат жүргізу;
өндірісті жаңарту үшін қазіргі заманғы технология мен құрал-жабдықтар
1999 жылдың екінші жартысынан бастап Қазақстандығы экономикалық жағдайдың
1999 жылы Қазақстанның сауда режимін реттейтін бірқатар заңдар
2000 жыл Қазақстан үшін барлық жағдайда ұтымды болды
Қазақстан Республикасының сыртқы сауда көрсеткіштері
(млн. АҚШ доллары)
1999 2000 2001 2002 2003
Жалпы тауар айналымдылығы 9526,7 13852,2 15085,1 16254,3 21335,4
Оның ішінде:
ТМД елдері 3114,3 5068,4 5954,1 5237,6 6912,8
әлемнің басқа елдері 6412,4 8783,8 9131,0 11016,7
Жалпы экспорт 5871,6 8812,2 8639,1 9670,3 12926,7
Оның ішінде:
ТМД елдері 4361,1 6475,5 5994,5 7475,9 2980,5
әлемнің басқа елдері 3655,1 5040,0 6446,0 6584,0 9946,2
Жалпы импорт 3655,1 5040,0 6446,0 6584,0 8408,7
Оның ішінде:
ТМД елдері 1603,8 2731,7 3309,5 3043,2 3932,3
әлемнің басқа елдері 2051,3 2308,3 3136,5 3540,8 4476,4
Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымының динамикасы
(млн. АҚШ доллары)
- импорт
- экспорт
1- кестеде көріп тұрғанымыздай, Қазақстанның экспорт көлемі импорттан
2003 жылғы Қазақстан Республикасының негізгі тауар топтарының экспорты
экспорт
импорт
G1- Сатылу тауарлары және оның өндірісі үшін шикізаттар;
G2- Минералды өнімдер;
G3- Химиялық өнімдер, пластмасса, каучук;
G4- Ағаш және ағаш өнімдері;
G5- Бағалы металдар және одан жасаған өнімдер;
G6- Улы металдар және одан жасалған өнімдер;
G7- Машиналар, кұрал-жабдықтар, көлік;
G8- Басқалары.
Қазақстан экспортының басым бөлігі, яғни 64% минералды шикізаттар
Сөйтіп, біз көріп отырғанымыдай, он жылдан аса мерзімде
Қазақстан әлемдік сауда ұйымына кіргенде төмендегідей міндеттерді қабылдауы
Кедендік тарифтерді күрт төмендетіп, тарифтік емес шараларды бүтіндей
Ауылшаруашылық өніміне субсидия мен дотацияларды жою;
Кдендік процедураларын ДСҰ талаптарына сәйкес келтіру;
Өзінің тауар, қызмет көрсету мен капитал нарығын максималды
ДСҰ барлық міндеттер мен нормаларды ұстану;
ДСҰ-ға кіргеннен кейін Қазақстан төмендегідей артықшылықтарға ие бола
Болашақта баламасы жоқ сыртқы сауда тәртібінің ырықтануы мен
Қазақстанға қатысыты барлық сауда бөгеттері алынып тасталынатындықтан, әлемдік
Республикалық әр түрлі елдердің экономикамен сауда тәртіптері,
Сауда страдегиясы мен сыртқы сауда саясатын
Қайшылықтарды халықаралық нормалар мен тәртіптер негізінде реттеу;
Құқықтық- нормативтік базаны қабылданған халықаралық стандарттарға сәйкес
Қазақстан сыртқы саудада болашақта қандай бағытты: ырықтандыру
Біздің көзқарасымыз бойынша, ырықтандыру біздің республикамыздың сыртқы саудадағы
Сыртқы экономикалық саясатты мемлекет толық реттеп отырған жоқ,
Ең алдымен таяу шет елдермен ұзақ мерзімді сауда-экономикалық
Сондай-ақ импорт саясаты сферасындағы өлшемдер өзгертілуі қажет. Ол
Жаңа сыртқы экономикалық саясатты жүзеге асыру механизмдері:
Отын-энергетикалық және стратегиялық ресурстарды сыртқы сатуға өктемдік енгізу;ТМД
Сыртқы өнім жеткізу жеткізу бойынша үлес бөлу көлемін
Сыртқы саудаға берілетін жеңілдіктер ауқымын азайта түсу;
Экспорттық бағыттағы инвестициялық жобаларға жеңілдікпен несие беруді қоса,
Экспортқа шығарылатын және импорттық тауарлардың негізгі номенклатуралары бойынша
Сыртқы қарыз ерекшелігін ескере отырып,мемлекеттің сыртқы қарыздар кепілдігі
Қорытынды
Сыртқы экономикалық қызметте үлкен стратегиялық олқылықтар жіберілді. Сыртқы
Осындай кемшіліктерге қарамастан, Қазақстан Республикасы қазіргі таңда өзінің
Пайдаланылған әдебиеттер:
Ә.К. Сапарбаев Шымкент келбеті 2001жыл 11 маусым
Д.М. Мадиярова «Сыртқы экономикалық саясат және экономикалық қауіпсіздік»
Ж. Байгісиев «Халықаралық экономикалық қатынастар» Алматы 1997
С.Д. Дауылбаев «Алматы ақшамы» 2004ж 11 қаңтар
А.А. Алимбаев «Государственное регулирование экономики» Алматы 1999ж
М.Б. Жалпақов «Ақиқат» 2004ж №8
Л.Н. Жуманиязов «Саясат» 2003ж №3-4
Ж.О. Ихданов, Ә.О. Орманбеков «Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті
Ж.Б. Жунисов «Халықаралық экономикалық байланыс» Алматы 2000ж
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық саясатының қазіргі жағдайының даму перспективалары
Қазақстанның әлемдік экономикадағы орны
Сыртқы экономика
Сыртқы экономикалық қызметте саясаттың қалыптасуы
Қазіргі әлемдік саясат және жаһандық мәселелер
Жаhандық проблемалар және заманауи саясат
ЕврАзЭҚ мемлекеттерінің транзиттік қуатының негізгі проблемалары және даму болашағы
Әлемдік саясат жаһандық мазмұндағы саясат
Ғылыми-техникалық прогреспен және инновациялық процестерді басқарудың теориялық негізі пәнінен дәрістер
Кәсіпорындағы есепті ХҚЕС бойынша жетілдіру саясаты