ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА МОРАТОРИЙ

Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
АДАМ – МЕМЛЕКЕТТІК ЕҢ ҚЫМБАТ ҚАЗЫНАСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
«ӨЛІМ ЖАЗАСЫ»
Астана – 2008
Мазмұны
Кіріспе...............................................................................................................3
Өлім жазасы..........................................................................................5
Қазақстандағы өлім жазасын жою: қазіргі жағдайы
Шетелдегі өлім жазасы.......................................................................17
2.ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА МОРАТОРИЙ........................................................21
2.1. Адам – мемлекеттің ең қымбат
2.2. Халықаралық ұйымдардың өлім жазасына мораторийге көзқарасы.........................................................................................................23
Қорытынды....................................................................................................25
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...................................................................................................................26
Кіріспе
1990-жылдары Қазақстан Республикасы егемендікке қол жеткізген кезде президенттік
Қазір Елбасымыз жүргізіп отырған саясатының арқасында тәуелсіз Қазақстанды
Әртүрлі қоғамдық ұйымдардан Ата Заңымызға енгізу үшін көптеген
Сот жүйесінде де өзгерістер орын алды: өлім жазасы
Бұл өзгерістер қоғамымызды өркендетіп, экономикамызды арттыруға көп септігін
Өлiм жазасы-ату жазасы адамның өмiрiне қол сұғатын ерекше
1. Өлім жазасы
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӨЛІМ ЖАЗАСЫН ЖОЮ: ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
Өлім жазасы тақырыбы жүздеген жылдар бойы бүкіл әлем
«Қанға-қан, жанға-жан» деген қанды кек қағидасы бойынша жазалау,
Бәрінен бұрын, кінәсіз адамды өлім жазасына кесу қаупі
Адам құқы жөніндегі халықаралық Хельсинк федерациясы 2005 жылы
Қазіргі уақытта Қазақстанда, Қырғызстанда, Тәжікстанда өлім жазасын қолдануға
Қазақстанда мемлекет басшысының жарлығына сәйкес, 2003 жылдың желтоқсан
2007 жылғы 2 қаңтарда Италия Республикасы БҰҰ-ның Қауіпсіздік
Бүгінде әлемдегі 120 мемлекет заңнамалық тәртіппен өлім жазасының
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабына сәйкес, адам және адамның
Тәуелсіздік алған алғашқы жылдардың өзінде-ақ, елде құқықтық реформа
Әуелі ұрлық, жалған ақша жасағаны, валюталық операциялар туралы
Өлім жазасын жақтаушылардың басты уәжі - ол қылмыс
Өлім жазасының тежеуші ролі туралы аңыз қоғамның санасына
Ел Президентінің өлім жазасын қолдануға мерзімсіз мораторий жариялау
Содан бері үш жылдан астам уақыт өтті. Бүгіндері
6 БӨЛIМ. ӨЛIМ ЖАЗАСЫ ТҮРIНДЕГI ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУ
21-тарау. ӨЛIМ ЖАЗАСЫ ТҮРIНДЕГI ЖАЗАНЫ ОРЫНДАУДЫҢ ТӘРТIБI МЕН
165-бап. Жалпы ережелер
1. Өлiм жазасына сотталған адамды ұстаудың жағдайы оны
2. Сотталушы кешiрiм жасау туралы өтiнiш берген жағдайда
3. Сотталушы кешiрiм жасау туралы өтiнiш беруден бас
4. Сот үкiмiнiң заңды күшiне енуi, Қазақстан Республикасы
5. Өлiм жазасы туралы үкiм ол күшiне енген
166-бап. Өлiм жазасына сотталған адамның құқықтық
жағдайы
1. Үкiм заңды күшiне енгеннен кейiн сотталушының заңда
2. Ол:
заңда көзделген тәртiппен қажеттi азаматтық-құқықтық және неке-отбасылық қатынастарды
заң көмегiн алуға және ұзақтығы мен санына шек
қажеттi медициналық көмек алуға;
хаттарды шек қойылмай алуға және жiберуге;
зайыбымен, жақын туыстарымен ай сайын бiр қысқа мерзiмдi
дiн қызметшiсiмен кездесуге;
күн сайын ұзақтығы отыз минут болатын сейiлдеудi пайдалануға;
тамақ өнiмдерi мен бiрiншi кезекте қажеттi нәрселердi сатып
3. Өздерi жөнiндегi сот үкiмi заңды күшiне енген,
4. Өздерi жөнiндегi кешiрiм жасау туралы өтiнiш қабылданбаған
167-бап. Өлiм жазасын орындау тәртiбi
1. Өлiм жазасы жария етпей ату жолымен орындалады.
2. Өлiм жазасын орындау кезiнде прокурор, өлiм жазасы
3. Сотталушының өлгенiн дәрiгер куәландырады. Сот үкiмiнiң орындалғаны
4. Жазаны атқарған органның әкiмшiлiгi үкiм шығарған сотқа,
5. Азаматтық хал актiлерiн жазу органына әкiмшiлiк белгiлеген
ПРЕЗИДЕНТ ЖАНЫНДАҒЫ АЗАМАТТАРҒА РАХЫМШЫЛЫҚ ЖАСАУ ЖӨНІНДЕГІ КОМИССИЯСЫ
Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы кешірім жасау
Кешірім жасау туралы материалдарды алдын-ала қарау үшін Мемлекет
Комиссия құрамына: төраға, оның орынбасары, Бас прокурор, Әділет
Кешірім жасау мәселелері жөніндегі комиссияның төрағасы - Қазақстан
Қазақстан Республикасы Президентінің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге асыру
(ҚР Президентінің 18.02.98 ж. № 3841; 13.02.01 ж.
1288; 2005.16.05. № 1573 Жарлықтарымен енгізілген өзгерістерімен)
Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 15)-тармақшасында көзделген Қазақстан Республикасы
1. Қазақстан Республикасы Президентінің азаматтарға кешірім жасауды жүзеге
2. Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Басшысы осы Жарлық
3. Қазақстан Республикасы Президентінің мына қаулыларының күші жойылған
1) "Қазақстан Республикасында кешірім жасауды жүзеге асыру тәртібі
2) "Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасында кешірім жасауды
4. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне
Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан Республикасы Президентінің 1996 жылғы
Жарлығымен бекітілген ҚР Президентінің 2005.16.05. № 1573 Жарлығымен
Қазақстан Республикасы Президентінің азаматтарға
кешірім жасауды жүзеге асыру тәртібі туралы
ЕРЕЖЕЛЕР
Осы Ережелер Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 15)-тармақшасына сәйкес
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841 Жарлығымен 1-тармақ
1-тармақтың 1) тармақшасындағы өлім жазасын өмір бойына бас
2) негізгі жазаны, сол сияқты қосымЈа жазанЋ өтеуден
3) бас бостандығынай айыру жазасының өтелмеген бөлЖгєн Неғұрлым
2. Кешірім жасау туралы мәселені Республика соттары соттаған
Халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда, Республика Президенті басқа мемлекеттердің
3. Кешірім жасау туралы материалдарды алдын ала қарауды
Комиссия Республика Президентінің жанындағы консультативтік кеңесші орган болып
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841 Жарлығымен 4-тармақ
4. Комиссияны Мемлекет басшысы тағайындайтын төраға басқарады. Комиссияның
5. Комиссияның отырыстарын Комиссияның төрағасы немесе ол болмаған
6. Комиссияның шешімі оның қатысып отырған мүшелерінің көпшілік
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841; 2005.16.05. №
7. Кешірім жасау туралы мәселе қаралған кезде:
1) өлім жазасына не жазаның басқа түрлерiне кесілген
2) Республика Жоғарғы Сотының төрағасы мен Бас Прокурорының
3) жасалған қылмыстың қоғамдық қауіптілік сипаты мен деңгейі,
4) түзеу мекемесі әкімшілігінің, қоғамдық бірлестіктер мен еңбек
8. Кешірім жасау туралы өтініштер сот үкімі заңды
9. Өлім жазасына кесілген адамдар оларға үкімнің көшірмесі
Өлім жазасы туралы үкім күшіне енген күнінен бір
Өлім жазасын орындауға мораторий енгізілген жағдайда, сотталғанның мораторий
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841; 04.02.04 ж.
10.Сотталған адамдардың түзеу мекемелерінің әкiмшiлiгi арқылы берген кешiрiм
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841; 13.02.01 ж.
11. Өтініш немесе тиісті акт Республика Президентінің Әкімшілігіне
12. Соттаудың негізсіздігі немесе заңдылықтың бұзылуы жөнінде тексеруді
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841; 13.02.01 ж.
13. Бас бостандығынан айыруға немесе неғұрлым жеңіл жазаға
14. Комиссияның ұсыныстарын қараудың нәтижелері бойынша Республика Президенті
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841; 13.02.01 ж.
15. Сотталған адамдардың кешiрiм жасау туралы өтiнiштерiн Комиссияның
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841 Жарлығымен 16-тармақ
16. Кешірім жасау туралы өтініштер қабылданбай тасталған жағдайда
ҚР Президентінің 18.02.98 ж. N 3841; 13.02.01 ж.
17. Кешірім жасау туралы немесе кешірім жасау туралы
1) өлім жазасына кесілген адамдарға қатысты - Қазақстан
2) бас бостандығына айыруға және басқа жаза шараларына
18. Өлім жазасына кесілген адамдарға қатысты үкімдердің орындалуы
19. Жаңадан белгілі болған жағдаяттар бойынша немесе оларға
20. Комиссияның жұмыс органы Президент Әкімшілігінің Құқық қорғау
1) Азаматтық және кешірім жасау мәселелері жөніндегі табыс
2) Мемлекет басшысының кешірім жасау туралы жарлықтарының уақтылы
3) Азаматтық және кешірім жасау мәселелері жөніндегі қолдану
4) "Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігі туралы ереже" мен
ШЕТЕЛДЕГІ өлім жазасы
Әлемдегі 133 мемлекетте өлім жазасы заң жүзінде
Соның ішінде
90 мемлекетте өлім жазасы мүлдем алынып
11 мемлекетте аса ауыр қылмыстан басқа қылымыстар
32 мемлекетте тәжірибе жүзінде өлім жазасы қолданылмайды
Ал 64 мемлекетте өлім жазасы қолданылады. Негізінде
2006 жылы 55 мемлекетте 3861
Иранда 177 адам , Пакистанда 82 адам
Негізінде нақты өлім жазасына қиылғандардың санын есептеу
2000 жылдан жалпы әлемде мынадай
Басты шауып тастау . Ол қазіргі
Электр орындығы арқылы адам өмірін
Электр тоғын кемінде екі бағытта жібереді .
Асу жазасы . Асу бұл механикалық асфикция
Мұндай өлім жазасын Египет , Иран ,Иордания ,
Өмірге қауіпті иньекция . Бұл жаза түрі
Ату жазасы . Өлім жазасына қиылған адамды
Газ камерасы . Бұл жаза қазір тек
Таспен ұрып тастау жазасы .Бұл жаза түрі
Адам құқығы айасындағы Халықаралық келісімшарт бойынша
Мәліметтер бойынша 1990 жылдан 10мемлекетте кәмелет жасына
2006 жылы Иранда 4, Пакистанда
Негізінде құқық қорғаушы органдардың қорқытатын факт
Русьте өлім жазасы деген ұғым алғашқы рет
Халық жек көретін Борис Годунов
Петр өлім жаасын 123 қылмыс үшін қолданған.
Император қызы , Елизавета Еуропада алғашқы болып
24мамыр 1947 жылы Сталин өлім жазасын
1962 жылдан өлім жазасы экономикалық қылмыстар
АҚШ – тағы өлім жазасы мәселелері бойынша ақпараттық
Өткен жылы Сауд Аравиясында – 123, АҚШ-та –
2 Өлім жазасына мораторий
2.1. АДАМ – МЕМЛЕКЕТТІК ЕҢ ҚЫМБАТ ҚАЗЫНАСЫ
Елімізде өлім жазасына мораторий енгізілгеніне біраз жыл болды.
2007 жылғы 2 қаңтарда Италия Республикасы БҰҰ-ның Қауіпсіздік
Бүгінде әлемдегі 120 мемлекет заңнамалық тәртіппен өлім жазасының
Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 17 желтоқсандағы Жарлығымен
2005 жылы өмір сүру құқығы әрбір адамның ажырамас
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабына сәйкес, адам және адамның
Өлім жазасы үстіміздегі жылдың мамыр айында Конституцияға енгізілген
Әділет министрлігі дайындаған заң жобасында Қылмыстық кодекстегі кейбір
2.2. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҰЙЫМДАРДЫҢ ӨЛІМ ЖАЗАСЫНА МОРАТОРИЙГЕ КӨЗҚАРАСЫ
Халықаралық ұйымдар Орталық Азия елдерінде өлім жазасын алып
– Ондай пікірмен келісуге болмайды, – дейді қылмыстық
Қазақстанда мемлекет басшысының жарлығына сәйкес, 2003 жылдың желтоқсан
Қорытынды
Ата Заңға өзгеріс енгізудегі тағы бір маңызды қадам
Өлім жазасын іс жүзінде жоюға, мемлекеттік басқарудың жергілікті
Қазақстан Республикасының Президенті: «Менің келесі ұсынысымды іске асыру
Еліміздің сыртқы саясатында бұл үлкен нәтиже. Сот жүйесінде
Президент бүгінгі таңда заңнамаға сәйкес аса ауыр қылмыс
"Конституциялық деңгейде өлім жазасын тек кісі өліміне қатысы
Қолданылған әдебиттер тізімі:
Қазақстан Респуликасының Конситутциясы
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексы
Айқын \\ 2007 ж. 30.05
Айқын \\ 2007 14.09.
Егемен Қазақстан \\ 2007.03.07.
Егемен Қазақстан \\ 2007. 11.13.
Gazeta.Kz \\2007.16.05
Gazeta.Kz \\2007.28.06
Арқа – Ақпараты\\2007.14.03
BBC Kazah\\ 2006.31.мамыр
Kazakhstan Today\\ 2007.07.08.
Akorda.kz
1

Ұқсас жұмыстар

Өлім жазасын қолдану

Өлім жазасының түрлері

Өлім жазасын қолданудың ғаламдық үрдісі

Өлім жазасын қолдану туралы

Өлім жазасы

Өлім жазасы сол қасиетті адам өмірін жойғандықтан берілетін бүгінгі таңда өлім жазасынан бас тарткан елдер саны

Жазалар жүйесі ұғымы және оның маңызы

Өлім жазасы өте ауыр жаза

Қазақстан Республикасындағы өлім жазасы: құқықтық, саяси және ұйымдық ерекшеліктер