Сот және сот процесі

XIX ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫ ЖӘНЕ XX ҒАСЫРДЫҢБАСЫНДАҒЫ
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ 3
1. Қазақстанның отар ретіндегі кұқықтық жағдайы 4
2. 1867-1868 және 1886-1891 жылдарғы реформалар бойынша құрылған
3. Қазақтың әдет-ғұрып құқығына енген өзгерістер 11
4. Сот және сот процесі 15
5. XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы саяси жағдай 18
6. Алаш партиясы мен Алашорда үкіметінің саяси-кұқықтық шаралары
7. Алашорда Үкіметінің құқықтық шаралары 23
ҚОРЫТЫНДЫ 28
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 29
КІРІСПЕ
XIX ғасырдың 60-жылдарының ортасына қара.й Қазақстанның территориясы тұгслдсй
XIX ғасырдың 60-жылдары Рсссйде дс мемлекеттік кү-рылыс пен
К^зақстанның Ресейге қосылуьш занды түрде бекіту жоне отар
1. Қазақстанның отар ретіндегі кұқықтық жағдайы
XIX гасырдың 60-жылдары Қазақстанның Рессйге қосыла бастағаньша 1,5
1868 жылгы "Уақытша ерсженің" §210 бойынша казақтардың жсрі
Осы срсжелср негізіндс казақгардьщ жсрі жаппай тартып алынып,
1867-1868 жылдардағы рсформалардан соң қазақ окілдсрі губсрнаторлық, облыстық,
Казақстан патша үкіметінің таза ішікізат базасьша аріналды. Мүндагы
Осылай кэзакхар отаршылыкзың ең ауыр ксзсңіне аяқ басты.
2. 1867-1868 және 1886-1891 жылдарғы реформалар бойынша құрылған
1867 жылгы 11 шілдсде "Жетісу жонс Сырдария облыстарын
Қазақстан тсрриториясы Орынбор, Батыс-Сібір жонс Түркістан агты үш
Генерал-губернаторлықты патша екіметі тағайындаған генерал-губернатор баскарды. Генерал-губернатордьщ қолыңда
Облысты әскери губсрнатор басқарды. Онъщ қольщда Да оскери
К^зақстандағы әскери губернаторларға өте ксң өкілеттіктер берілді. Олардың
Әскери губернаторға бағынышты облыстық баскдрманың қолында да үлкен
Облыстар уездерге белінді: Жстісу облысы 6 усздсн, Сырдария
Уозді уезд бастығы басқарды. Уезд бастығын оскери губернатордың
дады. Усзд бастыгы әсксри, поліщиялык, азаматтық билікті қолына
Усзд бастығы болыстық сьезді откізудің орны мсн уақытын
Генсрал-губсрнаторлық, облыстық оскср*и губср-наторлықтың аппаратындағы жонс усздік бастықтар
Рефо])ма бойынша баскдрудың теменгі жүйесі болыстық жоне ауылдықжүйс
Болыс псн старшынға үсьшылу үшін жасы 25-ке келуі
Сайлауға барлық халық қатыспады. Старшынды және болысты тандаушылар
Старшьшды сайлауға болыстар міндетті түрде кдтысып, оз адамдарьга
Әр үш жыл сайъгн өтетін болысты сайлау үшін
Болысты сайлау кдтты күрес жағдайында отті. Топ-топкд белінген
Мүндай сайлаулар халықты әбден жікхе боліп, болыс-тық және
Болыстьщ қолында біршама билік болды. Ол ауыл стар-шындарын
Тортіп бүзғандарды үш күнге дейін камауға алып, 3
Болыстар да старшындарда "Ережслср" бойынша "қоғамдық езін-озі баскару"'
Патша үкіметі К^ізақстанды саяси-қүқықтык, жағынан баск^руды терсндетіп тағы
1886 жылы 2 маусымда "Түркістан олкссін баскдру туралы
Генерал-губернаторлар мен осксри губернаторлар-дың билігіне озгерістср ене қоймады.
Сондай-ақ жер және қоныс аударушыларды орна-ластырумен айналысатын К,оныс
Жаңа "Ережелсрде" "кэзақтардьщ өзін-озі баскаруьша" өзгсшеліктер ендірілді, әсірссс
Ішкі істср министрлігінің 1896 жылғы шсшімі бойьш-ша әсксри
Қазақстандағы отаршылық әкімшілік органдары мсн "қазақтардың озін-озі баск^іру"
3. Қазақтың әдет-ғұрып құқығына енген өзгерістер
Қазақстанның Ресейдін, толық отарына айналуы одет-гүрыті қүқығының шеңберін
Түрлі дәрежсдегі билср сьсздсрінің нотижссінде одет-ғүрып құқығына озгерістср
Отаршъшық жүйе арқылы Ресей империясының зандары Казақстанда қолданыла
Ең алдымен жерге катысты меншік күкығы өзгсрді. Бүрьш
Осы среже бойынша қазақтың оз жерлсрі қазақтар-дың қоғамдық
Міндеткерлік күқықка да өзгсрістср енді. Жаңа капиталис-тік кдтынастар,
жағдайында казақтарға орыс міндеткерлік қүқыгының нормаларымен есептесуге тура
Жерді жалға беру енді 1867-1868 жылдарғы Ереже-лер бойъшша
Сібір казак әскерінс 5 млн. десятина жер берілді.
Төленгіттер және кұлдық инстигуты жойылган соң бай-лардың малын
Отбасы некелік қүқьпъша да өзгерістер еңді. Жесір дау-лары
1885 жылгы Семей облысы билерінің Кдрамола ережесін-де әдет-ғүрып
Овда "ойланып жүріп елтірілген ердід қүны жүз түйе
Қыздарды өз еркінен тыс куйеуге беруге ата-аналарға да
Мүрагерлік қуқықга ұлкен өзгерістер болмады. Мүраға каддыру әдет-ғүрып
Қылмыстық әдет-ғұрып күқыгы үлкен өзгеріске ұшырады. Бүл саладағы
Қүлдықжойылды. "Канға кан" принципі, кісі өліміне күн төлеу
Кдрамола ережесінде "Әркім өзі үшін өзі күйеді. Малы
Патша өкіметіне наразылық қозғалысты басу үшін 1881 жылы
кетеріліс кезіндс қолданылды. Бүл кездегі негізгі жазаньщ түрі
4. Сот және сот процесі
Сот қүқығы саласында негізгі багыт кдзақгардың билер \і
бөлігі болды. Осы бағытта ол күшейе түсті. vJ
Жаңа Ережелер бойьшша билер соты "халық_соіы^аеп аталды. Билер
Билер соты үш сатыдан түрды/а)) _Ж^лғыз_бидениг^дзаТ-ЬШ_ 300 сомға
(2б) дауласк^н екі тарап кала-
ған билерін тавдап алады дсп даулардың ары кдрай
ь Бір бидің шешіліі/жауапкер разы болса бүзылмайды. Егер
101бүзылмайды (3-бал). Жауагасерді, куәларды жеткізу старшынға жүктеледі.
Билер соты ^6ер_ске_бііщ жөне ^смауатбітім^ жасауға бейім болды.
басшылығымен жасалды. Салауат бітім
кдрай жасалды. 20 жылдан аскан даулар ьбалаүат^деп ка-
рауға жатпады.
Куолердің сиымды, сиымсызын би анықтады. Куә 18-ге толмаса,
Ережелерде айыптың, тоғыздың мөлшерлері нақтыла-ньш, малдъщ ақшаға шақкандағы
1867-1868 жылдардағы реформалар бойынша патша өкіметінің таза әкімшілік
Осы Ережелер бойынша тағы да әскери-соттық ко-миссияларды құру
1867-1868 жылгы Ережелср бойьшша Қазақстанда үш түрді сот:
1886 жылғы Түркістан өлкесін баскару туралы Ережеде сот
Осындай сот жүйесі Қазақстанда кішігірім өзгерістер-мен 1917 жътага
5. XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы саяси жағдай
Қазақгар XX гасырға Ресейдің боданы рстінде, бүкіл саяси
Қазақстанда онеркосілтік итсру жалгасты. Орыс және шет ел
Кдрашекпенді орыс қоныс аударушыларының саны, олар курған шаруашылыктар
К^ізақтардьщ сандык, корсеткіші кеміді, келімсектер өсті. 1911 жылы
Калалар осіл, оларда енсркәсіп пен сауда, мәдениет дамыды.
XX ғасырдьщ басында 1905-1907 жылдары бірінші орыс реиолюциясы,
Бірівші орыс революциясьшың ықпалымен Патша окіметі Мемлскеттік дума
Үлт болашагы үшін күресуші үлттык, интеллигенция қалыптаса бастады.
Патша өкіметі шешілмейтін түрлі қайшылықтардың топтаскдн жері болды.
6. Алаш партиясы мен Алашорда үкіметінің саяси-кұқықтық шаралары
Патша өкіметі қүлаганЪоң кдзақтың тәуелсіздік жолындағы күресуші кдйраткерлері
1917 жылы 21-26 шілдеде Орынборда жалпыкдзақ сьезіндс үлттық
Ә.Бөкейханов, А.Байтүрсьшов, М.Дулатов, Е.Ғүмаров т.б. бір топ кэйраткерлердің
1917 жылы 5 желтоқсанда Орынборда жалпы к^зақ-кыргыз сьезі
Сьездің басты мәселесі үлттық автономия түріндегі мемлекеттікке қол
I. Бокей елі, Орал, Торғай, Ақмола, Семей
II. Казақ-къірғыз автономиясы "Алаш" деп аталсын. Осылай жаңа
"Алаш" автономиясы партия бағдарламасында корсетіл-гендей "қазақ жүрген облыстардьш,
Сьезде "Алаш" автономиясының оргалық аткдрушы-өкі\ши органы Үлт Кеңесі
"Алашорда" — Үлт Кеңесі үкіметінің төрағасы болып Ә.Бокейханов
Алашорда үкімсті мен Кеңес үкіметі арасындағы кдты-нас бірден-ақ
Дегенмен азамат согысы жағдаііында омір сүріп жатқан Кеңес
1918 жыддың күзінде Алашорда үкіметі атынан РСФСР Халкомкеңесі
И.Сталин 1918 жылы 19-20 мартта Алаш басшылары Ә.Боксйхановпен
И.Сталиндікі тактикалық әрскет еді. Оган уақыт ұту үшін
Алашорда Ксңесі И.Сталиннің ұсынысын талкылап, "тоқгаусыз Алаш автономиясын
Кеңес окіметімсн байланыстан күдер үзгсн Алаш басшылары снді
7. Алашорда Үкіметінің құқықтық шаралары
Алаш партиясы мен Алашорда үкіметі күқьіқтық-мемлекеттік жағдайға ерскшс
106
өткен бүкілқазақтық бірінші және екінші сьездерінің кдулыларында, Алаш
Мемлекеттік дума тек заң шыгарушы орган. "Заң шыға-рушылық
"Презңцент билігін минисгрлер кеңесі арқылы жүргізеді және Құрылтай
Ғасыр басында Президенттік баскдрудағы мемлекеттін. әлемде санаулы болтандығын
Алаш партиясы мен үкіметі дініне, жынысына, үлтына, шыгу
Алаш партиясы Ресей федерациясы қүііамындағы К^зақ автономиясын жақтады.
Автономия оз кезегінде облыстарға бөлінеді. Бұрьшғы земстволар немесе
Алаш партиясы демократиялық бостандықтар мен қүқықгарды жақтады. Жеке
Дін мемлекеттен болінген, әркім тең жонс сркін болуы
Алаш партиясы мен Үкіметі сот ісінс срскшс мән
Сот шешімі тез арада жүзеге асуы тиіс болды.
Бүкілказактык, сьезд каулысында сот туралы:
1. Кдзіргі казақ халық соты жойылсьш.
2. Кдзақгардың түрмыстық жағдайына лайық ескі соттың
Сьезд арнайы комиссия қүрып, жаңа сот жүйесі жонінде
Халықкд білім беру барлык, оқу орындарында тегін болуы
Алашорданың жерге қатысты саясатыньщ қүқықтық негіздері партия бағдарламасында,
Алашорда үкімсті жср туралы моселсні түггкілжті шешуді Бүкілресейлік
Қүрылтай жиналысында жер туралы заң қабылдағанша жерді пайдаланудың
1) жерге жеке меншік институты жойылды; 2) жер
Алашорданъщ жер саясатының негізгі багыттары белгілі болғанымен ол
Алаш автономиясынын, мемлекеттік күрылым жүйесі Алашорданъщ 12-15 маусымдагы
Орталык үкімет Алашорда терригорияларын жергілікті облыстық және уездік
Алашорданьщ облыстық кеңсстері жан-жақты қызметпен айналысты. Олардьщ ішінде
Усздік кеңсстер дс осыған үқсас жүмыстар жү|)гізді. Олар
Алашорда үкіметі үзгіқ омір сү]імеді. Дегенмен тарихта үлкен
Алашорда үкіметі халықгық әдет-ғұрып қүқыгын жаңа жағ-дайға үтымды
Презвдент Н.Ә.Назарбаев "Алаш" партиясы мен Алаш-орда ұкіметінің саси
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
V тарауда пайдаланылған әдебиеттер мен деректерге сілтеме:
1. История государства и права Казахской ССР. Часть
2. Караңыз: К^зақ өдет-ғүрып құқығының материалдары. Апматы.
3. Бүл да сонда с. 97-98.
4. Бүлда сонда. с.35.
5. Караңыз: Крйгелдиев М. Алаш қозғалысы. Алматы. 1995.
6. Караңыз: Казақстан: мемлекетгік кезеңдері. Алматы. 1997. 6-7-6.6.
7. Караңыз: Крйгелдиев М. Алаш қозгалысы. 352-6.
8. Бүл да сонда. 357-6.
9. Алаш-Орда. Сборник документов. Алматы. 1992. с.46.
10. Бүлда сонда. с.88.
11. Бүл да совда. с.89.
12. Бүл да сонда. с. 111.
13. Бүлдасонда. с. 100-110.
14. Назарбаев Н. Тарихтолқынында... 173,175-6.6. 110
VI ТАРАУ
КАЗАҚСТАНДА СОЦИАЛИЗМ ҚҰРУ КЕЗЕҢІНДЕП МЕМЛЕКЕТ ПЕН ҚҰҚЫҚ (1917-1941
6.1. К^зақстанда Кеңес өкіметінің орнауы. Казревкомның қызметі
1917 жылы 25 қарашада Петроградта большевиктер партиясы баск^ірған
1917 жылы 25-26 қарашадағы бүкілресейлік кеңсстер-дід II сьезі
1917 жылдың соңы мен 1918 жылдың басьшда К^зақстан-ның
Казақстанда Актөбс, Жетісу, Орал сияқты ірі майдандар қүрылды.
111
30

Ұқсас жұмыстар

ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕ АДАМДЫ ҰСТАП БЕРУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Android мобильдік платформасындағы Сот кабинеті мобильдік қосымшасы

Дәлелдеу процесінің жалпы сипаттамасы

Дәлелдеу процесі және дәлелдеу субьектілері

Қылмыстық процестегі дәлелдеу процесі және оның сатылары

Сот практикасы

ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТІҢ ТҮСІНІГІ МЕН МӘНІ

Қылмыстық процестің сатылары мен нысандары

Өлу диагнозын қою