Бағалы қағаздарды нарығының құрылымы

КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының мемлекеттің инвестициялық портфельді талқылау үнемі экономикалық ғылымның
Көбінесе әдебиеттерде “инвестициялық портфель” түсінігі “бағалы қағаздар портфелі”
Менің ойымша, портфельдің өтеу мерзімдері бойынша құрылымы –
Инвестициялық портфельді қалыптастыруға қатысты ғылыми негізделген жаңа әдістерді өңдеу,
Дипломдық жұмыстың өзектілігі – инвестициялық портфельді қалыптастыру және оның
Инвестициялық портфельдің тиімділігін арттыру, құру және жүзеге асыру мәселесі
Дипломдық жұмыстың мақсаты – инвестициялық портфельді қалыптастыру және оның
Дипломдық жұмыс мақсатына сәйкес мынадай мәселелерді шешу алға қойылады:
– «инвестициялар», «инвестициялық стратегия» категорияларының экономикалық мәні мен мазмұнын
– инвестициялық портфельдің мәнін ашу, қазіргі таңда Қазақстанда инвестициялық
– Қазақстан Республикасындағы инвестициялық портфельдің әдістемелік негіздері және өзара
Дипломдық жұмысты зерттеу пәні – инвестициялық портфельдің мәселелері мен
Зерттеу объектісі – ұлттық бағалы қағаздар нарығы.
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі өткізілген зерттеу логикасымен анықталған.
1 ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Инвестицияның мәні, мақсат-міндеттері және нарықтық экономикадағы алатын орны
Инвестициялық стратегия түсінігі үш «бағанаға» негізделеді: «инвестиция», «стратегия» және
Инвестиция – бұл болашақта табыс алу немесе өзге әлеуметтік,
Стратегия – бұл субъектінің ұзақ мерзімді даму жоспары: ел,
Концепция – бұл субъектінің дамуының біртұтас жоспары: ел, сала,
Дамудың ұзақ мерзімді бағдарламасы – стратегияның бөлшектенген стратегиясы. Тактика
Инвестициялық стратегия – елдің алға қойған мақсаттарын, жобаларын және
Дамудың мемлекеттік инвестициялық стратегиясы;
Дамудың аймақтық инвестициялық стратегиясы;
Жергілікті деңгейде дамудың инвестициялық стратегиясы (муниципалды инвестициялық стратегиясы);
Дамудың корпоративті инвестициялық стратегиясы;
Дамудың салалық инвестициялық стратегиясы;
Субъектінің дамуының жалпы инвестициялық стратегиясы;
Дамудың жалпы стратегиясына енетін, субъектінің дамуының жеке инвестициялық стратегиясы.
Инвестициялық стратегия дамудың басқа да стратегияларымен тығыз байланысты, дегенмен,
Мемлекеттің инвестициялық стратегиясы – бұл салаға, экономиканың секторлары, кәсіпорындарға,
Мемлекеттің инвестициялық стратегиясының негізгі мақсаты – тартымды инвестициялық климат
Жоғарғы халықаралық инвестициялық рейтинг алу үшін ел мемлекет және
Елдің инвестициялық тартымдылығы – бұл экономикалық және қаржылық көрсеткіштер,
Елдің инвестициялық тұрақтылығы ақша капиталының, тікелей инвестициялардың, қоржындық инвестициялардың,
Рейтингтік агенттіктердің аналитиктерінің негізгі сыни ескертулері елдің голландық ауруымен
Сәйкес формамен көрсетілген, ұлттық банк жүйесіне, ұлттық валюта –
Инвестор ел немесе аймақтың инвестициялық тартымдылығын капитал қозғалысы, инфляция
Елдің инвестициялық тартымдылығының негізгі көрсеткіштерінің бірі инвляция деңгейі болып
Инвестициялық тартымдылықты жоғарылату үшін қандай да болмасын елге келесілер
Саяси тұрақтылық;
Экономикалық тұрақтылық (ЖІӨ тұрақты өсім қарқыны, ақша бірлігінің тұрақты
Әлеуметтік тұрақтылық;
Тұрақты қаржылық жүйе (несие бойынша орынды пайыз ставкалары, барлық
Экономика және мемлекетті дебюрократизациялау және мемлекеттік институтардың тиімділігін арттыру;
Экономика және мемлекетті декриминализациялау;
Төмен инфляция;
Ұлттық валютаның тұрақты курсы;
Халық өмірінің деңгейі және сапасының тұрақты өсімі;
Инфрақұрылымның дамуы;
Экономиканы әртараптандыру;
Голландық аурудан ел экономикасын «ажырату».
ҚР нарықтық экономиканы қалыптастыру көп жағдайда жоғарыдан «әкімшілік әдіспен»
Әлем елдерінің инвестициялық стратегиясы экономикалық типі және даму деңгейі
Индустрияға дейінгі экономикалы (әдеттегідей, экономикасы шикізат көзінен құрылған елдер);
Индустриалды экономикалы елдер;
Постиндустриалды экономикалы елдер;
Аралас экономикалы елдер;
Инновациялы экономикалы елдер немесе білімге негізделген экономикалы елдер (сонымен
Технологиялық алдыңғы қатарлы елдердің экономикасы үшін индустралды-ақпараттық қоғам түсінігі
Дамыған елдер – жоғары технологиялы және тиімді экономикалы елдер.
Дамыған елдерге экономиканың постиндустриалды бағытымен елдер жатады (бағдарламалық қамсыздандыру
Әлемнің дамыған елдері әлемдік адам капиталының негізгі үлесін иеленеді.
Дамушы елдер – экономикасы индустралды бейімделген елдер. Олардың қатарына
Өкшелеп келе жатқан дамыған елдер - әлемнің кедей
Дамыған елдерді үш топқа бөлуге болады:
дамыған фундаменталды және қолданбалы ғылыммен, венчурлы бизнеспен елдер –
ғылыми-техникалық потенциалы бойынша осы топқа жақын елдер. Канада, Израиль,
дамыған елдер – жеке жоғарғы технологияны жобалаушы, алдыңғы қатарлы
Әлемдік көшбасшылардың стратегиясы (бірінші топ) ғылыми техникалық және технологиялық
өмір сапасының өсімі;
адам капиталының деңгейі және сапасының жылдам өсімі,
ЖІӨ тұрақты және орынды өсімі;
фундаменталды және қолданбалы ғылымның дамуы және ары қарайғы тереңдей
жаңа технология, жаңа инновациялық өнім, тиімді өндіріс және көшбасшы
төмен инфляция және тұрақты бағалар;
халықтық әлеуметтік қорғалуы;
ішкі және сыртқы сауданың балансы;
экономиканың жаһандануы;
жаһандық желілерді қоса алғандағы жаңа инфрақұрылымды құру, дамыту және
Дамушы елдерді екі топқа бөлуге болады: 1. Әлемнің көшбасшы
2. Халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасы және жан
3. Өкшелеп келе жатқан дамыған елдер. Елдердің бұл тобы
Шариғат заңы бойынша өмір сүретін, ислам елдерінің тобын жеке
Ел деңгейінде инвестициялық стратегия приоритетті салалар, кәсіпорындар, әлеуметтік-экономикалық даму
«Өкшелеп келе жатқан» экономикалы елдердің ұзақ мерзімді стратегиясы сатылы
Шығыс-азия елдерінің инвестициялық стратегиясы өнеркәсіптің экспорттық-бейімделген салаларын дамытуға жоғарылатылған
АҚШ және Ұлыбританияның түрлі қолдаулары;
Төмен мемлекеттік шығындар:
Төмен салық деңгейі:
Өте жоғары ішкі және сыртқы инвестиция;
Сыртқы нарыққа экономиканың бейімделуі;
Көшбасшы әлем елдерінің жаңа технологияларынан жоғары тәуелділік;
Инновацияға жоғары қабілеттілік;
Жоғары қосылған құнмен тауарлардың ішкі бәсекелік нарығының жеткіліксіз дамуы;
Адам капиталының жоғары деңгейі мен сапасы;
Нарық талаптарына бейімделудің жоғары қабілеттілігі;
Экономиканың дамуының артынша мемлекеттік институттарды, басқару жүйесін және демократияның
Осы елдердегі саяси сфераның демократиялық өзгеруі және экономикадағы либералды
Елдің инвестициялық стратегиясы оның дамуының, экономика секторларымен және адам
Инвестициялар – қандай да бір игіліктің өсімі мақсатында қандай
Инвестициялар ел, аймақ, кәсіпорын және ұйымның дамуының маңызды факторы
Инвестиция микро деңгейде де маңызды рөлді ойнайды. Бұл деңгейде
өндірісті кеңейту және дамыту;
негізгі қорлардың шамадан тыс моральдық және физикалық тозуын
өндірістің техникалық деңгейін арттыру;
нақты бір кәсіпорынның бәсекеге қабілетті өнімін қамсыздандыру және сапасын
табиғатты қорғау іс шараларын жүзеге асыру;
бағалы қағаздарды сатып алу және құралдарды басқа кәсіпорындардың активтеріне
Соңында олар болашақта кәсіпорынның дұрыс қызмет етуіне, тұрақты қаржылық
Осылайша, инвестициялар маңызды экономиканың құрамдас бөлігі болып табылып,
ұлттық табыс;
ЖІӨ және ЖҰӨ;
өнеркәсіптік өндіріс көлемі;
өнеркәсіп өнімінің жеке түрін шығару;
ауыл шаруашылық өнімінің көлемі;
қоғамдық еңбек өнімділігі;
және тағы басқалары.
Осы көрсеткіштердің объективтілігі инвестициялық қызметті бағалауда олардың өсімі инвестиция
Инвестициялардың болуы меншіктің болуымен байланысты болғандықтан, капиталдың кімге тиесілі
– мемлекеттік инвестициялар – экономикалық процестерді, әлеуметтік саланы қолдау
– жеке инвестиции – акционерлік немесе жеке капитал түріндегі
Капиталдың салыну саласына байланысты инвестциялар былайша жіктеледі:
– нақты (өндірістік) инвестициялар – өндірістік салаға тікелей салымдар,
– қаржылық (спекулятивтік) инвестициялар – қаражаттарды түрлі қаржылық құралдарға
– материалдық емес активтерге инвестициялар – инновациялық және әлеуметтік
Инвестицияларды пайдалану сипаты мен функционалды формасына байланысты аталмыш категория
– кәсіпкерлік капитал – пайда алу мақсатында экономикалық процестерге
– ссудалық капитал – нақты бекітілген пайыз алу мақсатында
Салу мерзімі бойынша жіктеуге болады:
– қысқа мерзімді инвестициялар – бір жылдан аз мерзімге
– орта және ұзақ мерзімді – 1 жылдам астам
Инвестицияларды талдау үшін олардың салу мақсаты бойынша жіктелуі зор
– тікелей инвестициялар – белгілі экономикалық мүддеге ие болу
– қоржынды инвестициялар – инвесторға инвестициялау объектісін нақты
бақылау мүмкіндігін бермейтін құнды қағаздарға салымдар мен өзгеде салу
Инвестициялық стратегия түсінігінің астында қандай да бір бағытта шығындау
Стратегиялық мақсатты анықтамайынша саясат «борпылдақ» және сондықтан, тиімділігі төмен
Стратегиялық (ағымдық) мақсаттар нақты және тура қалыптастырылған, ұзақ мерзімді,
Алға қойылған мақсаттарға қол жеткізу үрдісі мерзімі бойынша шектеуді
Инвестициялық саясаттың стратегиялық мақсаттарына қол жеткізу үшін көптеген әр
Мемлекет алдында жалпы ұлттық қызығушылыққа қысым көрсетпей, отандық (акционерлік)
Инвестициялық саясат сапалық және сандық сипатты иеленуі мүмкін. Біріншілері
Инвестициялық саясат қатынастың қиын және тұтас жүйесін бейнелейді, соның
Инвестициялық саясат сипаттамасының мәнінде негізгі мақсатты анықтау және оны
Әлемдік тәжірибеде екі инвестициялық саясат ажыратылады: экстенсивті және интенсивті.
1.2 Қазіргі кездегі инвестицияның институциондық формалары немесе оның жіктелуі
«Инвестиция» түсінігін анықтаудың, оның экономикалық мәнін түсінуде көптеген тәсілдерін
Экономикалық категория ретінде инвестиция келесілерді бейнелейді:
Алғашқы авансталған құнның өсімі мақсатымен кәсіпкерлік қызмет объектілеріне кпитал
Түрлі жоба және бағдарламаларды жүзеге асыру үрдісінде инвестициялық қызметке
Инвестицияның сипаттық белгілері:
Табыс әкелуге олардың потенциялдық қабілеттілігі;
Инвестициялау үрдісі шаруашылық жүргізуші субъектілердің активтерінің ұқсас түрлеріндегі қорлардың
Инвестициялау үрдісінде сұраныспен, ұсыныспен және оларды тарту құнымен ажыратылатын,
Капитал салу мерзімінің болуы (аталған мерзім әрбір инвестор үшін
Салымды инвесторлар деп атайтын заңды тұлғалар және азаматтар жүзеге
Капитал салымының тәуекелінің болуы, дегенмен соңғы мақсатқа қол жеткізу
Әлемдік тәжірибеде инвестициялар венчурлі, тікелей, қоржындық және аннуитетті болып
Венчурлі инвестициялар - бұл термин тәуекелді салымдарды белгілеу үшін
Қоржындық инвестициялар - қоржындық бағалы қағаздарды қалыптастыруға бағыттаоған салымдар.
Аннуитет - белгілі бір тұрақты уақыт аралығынан кейін салымшыға
Салымдарды өсіру мүмкіндігі инвесторларды жоғарғы тәуекелділікке баруға мәжбүрлейді, инвестициялық
Мемлекет;
Жеке және заңды тұлғалар (отандық және шетелдік);
Кәсіпорындар, фирмалар, АҚ, концерндер,комбинаттар және т.б.;
Банктер (Ұлттық және комерциялық);
Сақтандыру ұйымдары;
Зейнеткерлік қорлар (Жек және мемлекеттік);
Инвестициялық қорлар;
Халықаралық ұйымдар;
Басқа бюджеттен тыс қорлар және т.б.
Инвестициялық қызме объектілері келесілер болып табылады:
Экономиканың барлық сала және сфераларындағы негізгі және айналым қорлар;
Бағалы қағаздар (акция, облигация, сертификаттар және т.б.);
Мақсаттық ақша салымдары,
Ғылыми техникалық өнім;
Мамандарды даярлау және қайта даярлау;
Мүліктік құқықта және интеллектуалды құқыққа меншік.
Инвестицияны есептеу, талдау және жоспарлау үшін жеке белгілер бойынша
Материалдық емес (потенциялды) инвестициялар құралдарды кадрларды даярлау және қайта
Қаржылық инвестициялар төлемдік және қаржылық міндеттемелердің барлық түрін қамтитын
Екіншіден экономикадағы инвестиция рөлін анықтау үшін екі кілттік түсінік
Жалпы инвестициялар негізгі құралдарды және материалдық емес активтерді сатып
Тәжірибеде үш жағдай мүмкін болады.
Егер таза инвестициялардың соммасы жағымсыз болса (ЖИ көлемі АА),
Үшіншіден, инвестициялауға қатысу сипаты бойынша тікелей және жанама инвестициялар
Төртіншіден, инвестициялау кезеңі бойынша салымдарды қысқа мерзімді (бір жылға
Бесіншіден, меншік формасы бойынша инвестициялар жеке, мемлекеттік, бірлескен және
Алтыншыдан, аймақтық белгісі бойынша инвестицияларды ел ішіндегі және шетелдегі
Жетіншіден, өзара байланысы бойынша инвестициялар изоляцияланған және басқа факторлардан
Сегізіншіден, инвестициялық үрдісте капиталды пайдалану сипатына бойынша біріншілік инвестициялар,
Тоғызыншыдан, сенімділік дәрежесі бойынша инвестициялар сенімді және тәуекелді болып
Инвесторлардың меншік формасынан шыға отырып, келесілерді ажыратады:
жеке инвестициялар;
мемлекеттік инвестициялар;
шетелдік инвестициялар;
бірлескен инвестициялар.
Инвестициялық жоба міндеттерінен шыға отырып, нақты инвестицияларды келесі негізгі
Өндірістің тиімділігін арттыру үшін тағайындалған инвестициялар. Олардың мақсаты құрал
Кеңейтілген өндірістегі инвестициялар. Аталған инвестициялар қолданыстағы өндірістің негізінде қамтылған
Жаңа өндіріс немесе жаңа технология жасауға инвестиция.
Мемлекеттік және басқа да ірі тапсырысты қамсыздандыратын, инвестициялар.
Инвестициялық жобаларда қатысу сипаты бойынша келесілер ажыратылады:
тікелей инвестициялар;
тікелей емес инвестициялар.
Тікелей инвестициялардың инвестициялық үрдіске инвестордың сөзсіз қатысуын түсіндіреді, онда
Тікелей емес инвестициялар түсінігінің астында қажетті сомманы аккумулирлейтін, оларды
Инвестициялар түрлі формаларда жүзеге асырылады. Инвестицияны талдау және жоспарлауды
Құралдарды салу объектісі бойынша келесілерді ажыратады:
нақты инвестициялар,
қаржылық инвестициялар.
Нақты инвестициялар нақты экономикалық активтерге салымдардың жиынтығы ретінде көрініс
Қаржылық инвестициялар түрлі қаржылық активтерге, бағалы қағаздарға, пай және
Тәуекел деңгейіне қарай келесі инвестиция түрлері ажыратылады:
агрессивті инвестициялар;
біркелкі инвестициялар;
консервативті инвестициялар.
Агрессивті инвестициялар жоғары тәуекел дәрежесімен, жоғары табыстылықпен және төмен
Біркелкі инвестициялар жеткілікті табыстылық және салымның ликвидтілігі барысындағы тәуекелдің
Консервативті инвестициялар сенімділік және ликвидтілікпен сипатталатын, төмен тәуекелді салым
Экономикалық әдебиеттерде инвестициялардың негізгі формаларының детальдануын бейнелейтін, басқа да
шикізат сатып алу бойын тәуекелті төмендетуге бағытталған, бұйымдарды компоектілейтін,
өндірілетін өнімнің жоғары ғылыми-техникалық деңгейін қолдау мақсатымен, жаңа технология
мақсаты персоналдың еңбек ету жағдайын жақсарту болып табылатын, әлеуметтік
қажеттілігі экологиялық стандарт, өнімнің қауіпсіздігі, менеджментті жүзеге асыру есебінен
кәсіпорын атағын қолдауға бағытталған, өкілдік инвестициялар.
Іс әрекет бағытына тәуелді келесі түрлерді ажыратады:
кәсіпорынды сатып алу немесе қамту барысында жүзеге асатын, бастапқы
өндірістік потенциалды кеңейтуге бағытталған, экстенсивті инвестициялар;
өндірістің жаңа құралдарын сатып алу немесе дайындауға босатылған инвестициялық
Экономикалық талдауда капиталдық салымдар формасында жүзеге асатын, инвестицияны топтастырудың
Физикалық немесе моральды тозған құрал жабдықты айырбастауға бағытталған инвестициялар;
Құрал жабдықты модернизациялауға инвестициялар. Олардың мақсаты өндіріс шығынын азайту
Өндірісті кеңейтуге инвестиция. Мұндай инвестициялаудың міндеті өнімге сұраныстың кеңеюі
Өнім номенклатурасыныі өзгеруімен, өнімнің жаңа тұрінің өндірісімен, сатудың жаңа
Шаруашылық тәуекелді төмендетуге, бәсекеге қабілетті өнімнің дәрежесін арттыруға, ғылыми
Осы инвестиция түрлерінің ішіндегі ең тәуекелділігі құрал жабдықты модернизациялау
1.3 Инвестициялық портфельдің экономикалық мәні
Оңтайлы портфель – бұл бағалы қағаздар портфелінің табыстылығы мен
Портфель – бұл жалпы мақсатқа жетудегі инвестициялық инструменттер жиынтығы.
Портфель – корпоративтік облигациялар , әр түрлі қамтамасыз ету
Осыған байланысты, түрі, қызмет ету мерзімі және өтімділігі әр
Көбінесе әдебиеттерде “инвестициялық портфель” түсінігі “бағалы қағаздар портфелі”
Біздің ойымызша, портфельдің өтеу мерзімдері бойынша құрылымы – жоспар
Сақтандыру компанияларының активтерін инвестициялық басқару тиімділігі тек қана жұмысқа
Біріншіден, ұлттық рыноктағы мөлшермен салыстырғанда әлуетті мүмкін болатын инвестициялық
Бағалы қағаздар портфелін қалыптастыру – бұл әр түрлі қаржылық
Портфельдік инвестициялаудың негізгі мақсаты бағалы қағаздар жиынтығына жеке бағалы
Осы зерттеудің нәтижесі көрсеткендей, инвестициялық портфель жеткілікті түрде басқаруды
біз портфельдік менеджментті күнделікті статистикалық, портфельдік және техникалық талдауды
Сонымен қатар, портфельдік менеджменттің психологиялық теориясының дамуын қарастыратын кейбір
Шетелдік ғалымдардың жұмысын зерделей отырып, біз мынадай қорытындыға келдік:
Қазақстандық портфельдік менеджмент мектебінің осал жері туралы біздің ойымыз
1.4 Инвестиция портфелін қалыптастырудың негізгі принциптері
Инвестициялық портфельді қалыптастыру барысында келесілерді негізге алу қажет:
Салымдардың қауіпсіздігі (инвестициялық капитал нарығында сілкінулерден инвестициялардың жылдам шығу
Салымдардың ликвидтілігі, яғни тауарды сатып алуға олардың жылдам қабілеттілігі,
Тұрақты пайда табы қабілеті.
Барлық үш жағдай сақталу жағдайының болуы мүмкін емес. Сондықтан,
Инвестиция портфеліне тиімді жетекшілік ету үшін қаржылық менеджер инвестиция
Инвестиция тәуекелі бағалы қағаздардың белгілі бір түрінде табыстың күтілетін
Инвестициялық портфельдің жалпы табыстылығы және тәуекелі оның құрылымын варияциялау
Инвестициялық портфельді құрастыру барысында қолданылатын бағалау, ықтималдық сипатты иеленеді.
Портфельді жүргізу барысындағы негізгі сұрақ – түрлі қасиетті бағалы
Консервативтілік принципі. Жоғары сенімді және тәуекелді үлестер арасындағы қатынас
Инвестициялық тәуекел, осылайша, негізгі сомманы жоғалтудан емесе, жеткіліксіз жоғары
Диверсификациялау принципі. Салымдарды диверсификациялау – портфельді инвестициялаудың негізгі принципі.
Инвестицияларға қатысты бұл салым қаншалықты пайдалы болғандығына қарамастан, бір
Диверсификация бағалы қағаздардың біреуі бойынша өзге қағаздар түрі бойынша
Жеткілікті ликвидтілік принципі. Ол клиенттердің ақша құралдарынв деген қажеттілігін
Инвестициялық портфельдi басқару жөнiндегi қызметтi немесе зейнетақы активтерiн инвестициялық
1. Инвестициялық портфельдi басқару жөнiндегi қызметтi жүзеге асырудың талаптары
2. Инвестициялық портфельдi басқару немесе зейнетақы активтерiн инвестициялық басқару
3. Инвестициялық портфельдi немесе зейнетақы активтерiн басқарушылардың олар басқаратын
Инвестициялық портфельдi немесе зейнетақы активтерiн басқарушылардың функциялары:
1. Инвестициялық портфельдi немесе зейнетақы активтерiн басқарушылардың функциялары:
1) ақшаны эмиссиялық бағалы қағаздарға және уәкiлеттi органның нормативтік
2) қабылданған инвестициялық шешiмдердi орындау мақсатында инвестициялық портфельдi басқару
3) уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiнде және олардың iшкi
4) инвестициялық портфельдi басқару немесе зейнетақы активтерiн инвестициялық басқару
2. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, инвестициялық портфельдi
Инвестициялық шешiмдер қабылдау
Клиенттердiң инвестициялық портфелiне қатысты инвестициялық шешiмдер қабылдауды инвестициялық портфельдi
Кастодиандық қызметтi жүзеге асыру тәртiбi
1. Бағалы қағаздар рыногында кастодиандық қызметтi кастодиандық қызмет пен
2. Кастодиан өзiнiң қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарына және клиентпен
3. Кастодиан өзiнiң Қазақстан Республикасының аумағында қаржы қызметiн көрсететiн
4. Кастодианға кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шартқа сәйкес клиент
Кастодианның функциялары мен мiндеттерi
1.Кастодиан мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) ақшаға, эмиссиялық бағалы қағаздарға және кастодиандық қызмет көрсетуге
2) ақшаны, эмиссиялық бағалы қағаздарды және кастодиандық қызмет көрсетуге
3) нақтылы ұстауды жүзеге асыру;
4) эмиссиялық бағалы қағаздармен және кастодиандық қызмет көрсетуге берiлген
5) клиенттiң эмиссиялық бағалы қағаздарымен мәмiлелердi тiркеу және осы
6) эмиссиялық бағалы қағаздар және кастодиандық қызмет көрсетуге берiлген
7) эмитенттiң тапсырмасы бойынша клиентке ақпарат беру;
8) клиентке кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шартта көзделген өзге
9) құжатты бағалы қағаздарды және құжатты нысанда шығарылған өзге
Кастодиан:
1) кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шарттың талаптарын, сондай-ақ клиенттiң
2) эмиссиялық бағалы қағаздардың және өз активтерiне қатысты кастодиандық
3) Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген талаптарға сәйкес, клиенттердiң шоттарын
4) клиентке тұрақты негiзде немесе оның талап етуi бойынша
5) осы Заңда және Қазақстан Республикасының өзге де заң
Кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шарт [24, б. 89]
1. Кастодиан мен оның клиентi арасындағы қатынастар кастодиандық қызмет
2. Кастодиан кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шартты жасасу кезiнде
3.Кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шартта:
1) клиентке кастодиандық қызмет көрсету жөнiнде қызметтер ұсыну тәртiбi;
2) кастодианның және оның клиентiнiң құқықтары мен мiндеттерi;
3) кастодианның қызметiне ақы төлеу тәртiбi;
4) кастодианның кастодиандық қызмет көрсетуге берiлген бағалы қағаздары бойынша
5) кастодиандық қызмет көрсету жөнiндегi шартты бұзу тәртiбi;
6) тараптардың жауапкершiлiгi;
7) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де талаптар болуға
Трансфер-агенттiк қызметтi жүзеге асырудың талаптары мен тәртiбi:
1. Бағалы қағаздар рыногында трансфер-агенттiк қызмет трансфер-агент клиенттерiнiң арасындағы
2. Бағалы қағаздар рыногында трансфер-агенттiк қызметтi жүзеге асырудың талаптары
Трансфер-агенттiң функциялары
1. Трансфер-агент мынадай функцияларды:
1) өзi тапсыру үшiн алған құжаттарды тiркеу және есепке
2) клиенттерге берiлген құжаттарды тiркеу және есепке алу;
3) трансфер-агенттiк қызметтi жүзеге асырған кезде қолданылатын электрондық деректер
4) трансфер-агенттiк қызметтi жүзеге асырған кезде қолданылатын электрондық жүйелердi
5) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де функцияларды жүзеге
2. Трансфер-агент пен оның клиенттерi арасындағы қатынастар трансфер-агенттiк қызмет
Орталық депозитарий қызметiнiң негiзгi принциптерi:
1. Орталық депозитарий коммерциялық емес ұйым болып табылады. Орталық
1-1. Мына тұлғалар:
1) тiзбесiн уәкiлеттi орган белгiлейтiн оффшорлық аймақтарда тiркелген заңды
2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген заңды тұлғаларға қатысы
3) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетiлген заңды тұлғалардың құрылтайшылары
2. Бағалы қағаздар рыногының бағалы қағаздарды нақтылы ұстаушылар болып
3. Бағалы қағаздар рыногында орталық депозитарийлiк қызметтi жүзеге асырудың
Орталық депозитарий Қазақстан Республикасы аумағында депозитарлық қызметтi жүзеге асыратын
Орталық депозитарийдi басқару
1. Орталық депозитарийдiң органдары, олардың функциялары мен өкiлеттiктерi, олардың
1-1. Орталық депозитарийдiң басшы қызметкерлерi осы Заңның 54-бабында белгiленген
2. Орталық депозитарийдiң директорлар кеңесiнiң құрамына уәкiлеттi органның өкiлi
Орталық депозитарийдiң қызметiн жүзеге асыру тәртiбi:
1. Орталық депозитарий депозитарийлiк қызметтi жүзеге асыру процесiнде:
1) депоненттерге қаржы құралдарын нақтылы ұстау қызметiн көрсетедi;
2) ұйымдастырылған бағалы қағаздар рыногында жасалған мәмiлелер және ұйымдастырылмаған
3) мемлекеттiк эмиссиялық бағалы қағаздарға Қазақстан Республикасының заңдарына және
4) консультациялық, ақпараттық және Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн
2. Орталық депозитарий банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыруға
1) брокерлер мен дилерлер арасындағы есеп айырысуды жүзеге асыратын
2) қаржы құралдарын өтеу кезiнде олар бойынша кiрiстi төлеу
3) депонентке эмиссиялық бағалы қағаздармен және өзге де қаржы
4) қаржы құралдарымен мәмiлелер бойынша қаржы құралдарымен де, ақшамен
3. Орталық депозитарий бағалы қағаздарды ұстаушылар тiзiлiмдерiнiң жүйесiн жүргiзудi
4. Орталық депозитарий қаржы рыногындағы қызметке жатпайтын кәсiпкерлiк қызметтi
Орталық депозитарийдiң қызметiн жүзеге асырудың шарттары мен тәртiбi осы
2 ИНВЕСИТИЦИЯЛЫҚ ПОРТФЕЛЬДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ МЕН ТАБЫСТЫЛЫҒЫН АНЫҚТАУДЫҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗІ
2.1 Бағалы қағаздардың негізгі түрлерінің сипаты және олардың табыстылығын
Бағалы қағаздар нарығы қазіргі нарықтық экономика жағдайында өте маңызды
Бағалы қағаздар нарығында басқа нарықтардың әлементтері болуы қажет сияқты
Олар:
Элемментер, яғни әр түрлі бағалы қағаздар шығаратын шаруашылық субъектілері;
Инвесторлар, уақытша бос ақша иелері заңды және жеке тұлғалар;
Бағалы қағаздар нарығының кәсібси мамандары брокерлер, дилерлер, инвестициялық басқарушылар
Қор биржалары, дипозитерлер және де басқа да бағалы қағаздарды
Жоғарыдағы айтылған мәселелерден "бағалы қағаздар нарығы" - тақырыбының мазмұндық
Бағалы қағаздар нарығының мәні және бағалы қағаздардың пайда болуымдағы
Бағалы қағаздардың түрлері және олардың ерекшеліктері ;
Бағалы қағаздарды нарығының құрылымы;
Қазақстан Республикасындағы ақшаның қалыптасуы және олардың дамуы.
Сонымен курстық жұмыста бағалы қағаздар түрлері, оларды топтау және
Жалған капитал деген - қосымша құнның бір бөлісін дивиденд
Біріншіден, табыс көзі тауар өндірісі. Ал бағалы қағаздардың
Екіншіден, бағалы қағаздардың капитал болып есептелетін себебі оларды сатуға
Капиталға сұраныс оның ұсынысынан жоғары болса және одан түскен
Жалған капитал нақты және қарыз капиталдарымен байланысты болганымен, олардың
1. Жалған капиталдың өз кұны жоқ. Бірақ бағалы қағаздардың
2. Бағалы қағаздардың айналысы қор биржасынан және несие жүйесінен
3. Жалған капиталдың мөлшері бағалы қағаздарды сатудан түскен табыстың
Жалпы алғанда, жалған капитал нақты капиталға қарағанда шапшаң өседі.
Сонымен бірге жалған капиталдың қарыз капиталынан айырмашылығы бар. Олар:
Біріншіден, бағалы қағаздар қарыз капиталының қозғалысынан пайда бола отырып,
Екіншіденң қарыз капиталынан түсетін табыс оның өзінің мөлшерімен анықталса,
Сонымен, бағалы қағаздар қарыз капиталын орналыстыратын ортаның тек біреуі
Жалған капитал сан жағынан қарыз капиталынан көп және
Акционерлік қоғам деп өзінің қызметін жүзеге асыру үшін қаражат
Бағалы қағаздардың түрлері.
Акция - үлесті немесе меншікті куәландыратын бағалы қағаз. Ол
Акцияны шығару мына жағдайда болады:
а) меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жорғылық
б) бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда;
в) жорғылық капиталды қосымша ұлғайту кезінде.
Атап айтқанда, жорғылықкапитал деген шығарылған акциялардың бастапқы жиынтық құны.
Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның өз капиталын ұлғайтуға
Корпорацияны басқаруға қатынасу құқығы бойынша жай және артықшылықты акциялар
Әрбір акция өз иесіне бір дауыс үлесін береді. Сонымен
Көптеген корпорациялар жай акция бойынша номинал құнын бекітеді. Ол
Егер акция көпшілікке сатылып кетсе, онда оның бағасын сатуға
Акцияның эмиссиялық және нарықтық бағаларынан басқа, оның баланстық бағасы
Корпорация жай акцияның номиналын көрсетпейде шығаруға құқығы бар. Онда
Артықшылықты акциялар - меншік туралы ерекше сертификат. Олар корпорация
Артықшылықты акция иемденушісін қорғау үшін акцияның осы түрі бойынша
Жай акция бойынша төленетін дивидендтер сияқты артықшылықты акция бойынша
Корпорация бұл акцияның бірнеше сериясын шығаруы мүмкін. Әрбір сериясының
Егер корпорация артықшылықты акциялардың бір емес көп сериясын шығаратын
Артықшылықты акциялардың өзі, бірнеше түр тармағына бөлінеді. Оларды былай
Акциялардың бұлай бөлінуінің себебі акция иемденушілердің артықшылықтарды пайдалануына байланысты.
а) Үстеме пайданы бөлуге қатысу;
б) Хабарланып, бірақ төленбеген дивиденд алу мүмкіндігіне келешекте қатысу;
в) Акцияны басқа түріне айырбастау мүмкіндігі.
Қатысушылар артықшылығы өз иемденушісіне үстеме пайданы бөлуге қатысуға мүмкіндік
Қатысушылар акциясы иесі ешуақытта белгіленген деңгейден артық дивиденд алуға
Конвертабельді артышылықты акциялар өз иемденушілеріне кейбір жағдайларда осы корпорацияның
Артықшылықты акциялардың өте сирек кездесетін түр тармағының бірі-дивиденд төлеуі
Егер компанияның жарысында оның директорлары корпорация капиталын құруға жеке
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде артықшылықты акциялар саны әлбетте барлық
Облигация деп элементтің белгілі бір шартты орындауға, яғни алған
Облигация иемденушісі корпорацияға несие беруші болып табылады. Ал облигация
Облигация иемденушісіне сыйақы төленеді. Оның мөлшері бекітілген және нақты
Басқа несие беруші сияқты, облигация иесінің дауыс беру құқы
Облигация бойынша сыйақы корпорацияның шығынына жатады. Ол салық төлейтін
Облигация бойынша мезгіл - мезгіл төленетін сыйақы түріндегі пайда
Номиналды деп облигацияның бетінде көрсетілген ақша сапасын айтады. Оны
Купондық мөлшер - жыл сайын элемент төлейтін облигацияның номинал
Өтеу күні - компанияның сатып алушыға облигацияны номиналына тең
Қамтамасыз етілген облигациялар - оларды шағарғанда кепілдікке корпорация активтері
а) Қозғалмайтын мүлікке салынған облигациялар. Оларды қамтамасыз ететін жай
б) Басқа компаниялардың траст жағдайында сақталатын акциялары және облигациялармен
в) Қозғалмалы мүлікпен қамтамасыз етілген облигациялар. Оларды сенімхатпен басқа
Қамтамасыз етілмеген облигациялар жалпы кепілдігі бар, басқаша айтқанда, элементтің
Облигацияның нарықтық бағасы, бір жағынан, заемды шығару жағдайында, екінші
Біріншіден, егер жаңа жағдайлармен шығарылған заемдар өте көп болса,
Екіншіден, егер жаңа облигациялар аз болса, олар номиналынан жоғары
Инвесторлардың облигациядан алатын пайдасы купондық төлеммен дисконттық айырмашылықтан түсетін
Өндірістегі жұмыстың айналымдығы, яғни өнімді өндіру, оны сату
Вексель - қарызды өтеудегі заңды турде бекітілген төлем міндеттемесі.
Вексель шығарып және оны пайдалануды дамыту ертеден несие -
Вексель - тауар ақша қатынастарын және коммерциялық несиені дамытуда
Вексель төлем дағдарысын реттеп, заттық қорлардың айналысқа түсуін жеделдетіп,
Вексель нарығының қызметі - қысқа мерзімді несие беру арқылы
Қолдану өрісіне қарай вексель жай және аудармалы вексель, немесе
Аудармалы вексель деп несие берушінің қарыз алушыға вексельде көрсетілген
Акцепт дегеніміз - есеп айырысуды төлеушінің өз қарызын төлеуге
Вексельдің қолдану аясына, келісім жағдайына және олардың тауарлармен немесе
Коммерциялық вексель тауарларды сату және сатып алу келісімдерінің негізінде
Несие келісімдерінің ақшалай түрін рәсімдеу қаржы вексельдері болып есептеледі.
Ал қазыналық вексельдер деп мемлекеттік қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелерді
Әрине қазыналық және басқа да қаржылық вексельдерді пайдаланғанда ол
Жалған вексельдерді беру нақты не материалдық, не ақша құндылықтарының
Вексель айналысы жүесінің негізгі элементі - вексельдің сенімділігі. Оны
Вексельдің акцепті дегеніміз төлеушінің вексельді төлеуге берген заңды келісімі.
Вексельдің авалы - вексель бойынша кепілдік. Авал беруші банк
Бағалы қағаздар нарығы капитал өндірісінің процессіне қызмет атқарады. Капиталдың
Бірінші нарық - бірінші шығарылған бағалы қағаздар орналасатын нарық.
Бағалы қағаздарды сатып алушалар жеке және институттік инверсторлар болуы
Екінші себебі, қазіргі заманғы корпорациялардың бағалы қағаздар нарығына, тұтас
Бағалы қағаздардың бірінші нарықта орналасуы екі формадан тұрады:
Тура инвесторларға айналдыру жолымен;
Делдардар арқылы.
Дамыған мемлекеттердің нарығының артықшылығы бұл бағалы қағаздарды гофедниктер арқылы
Арнайы үкіметтік органдармен шығаруды реттеу. Ол тіркеуге өтініш
Басылу кезеңі. Бұл кезең ағымында өтініштерді тексеру өтеді.
Эмиссия алдылық кеңесу кезеңі. Онда тіркеу жөніндегі өтініштер алынады
Жаңа шығарылымдарды тікелей жүзеге асырылу кезеңі.[40, б. 45]
Бірінші нарық бағалы қағаздардың екінші нарығының пайда болуына әкеледі.
Екінші бағалы қағаздардың ұйымдасқан, ұйымдаспаған екі негізгі түрі бар:
Биржадан тыс айналым биржаның альтернативасы ретінде туындайды. Көптеген компаниялар
ә) бос ақша капиталын жұмылдыру мен шоғырландыру;
а) бағалы қағаздарды сатуды ұйымдостыру арқылы жинақ;
б)бағалы қағаздарды сатып алуды ұйымдостыру арқылы мемлекетпен шаруашылыққа инвестиция
в) бағалы қағаздарға салымның жоғарғы деңгейін қамтамасыз ету.
Бағалы қағаздар нарығын реттеу мемлекеттің маңызды міндеті. Ондағы мақсаты
бағалы қағаздар нарығы мәселелері жөнінде заң шығаратын үкіметтің органдарының
осы мәселелер бойынша атқарушы үкімет органдарының қаулылары мен бұйрықтары;
бағалы қағаздар нарығы жұмысына жаңа ережелер еңгізетін немесе ескілерін
Жанама ораласу:
ә) несие үшін процент мөлшерін өзгерту арқылы ақша массасын
а) мемлекеттің салық саясаты;
б) депозиттерге, несиелерге, қарыздырға үкімет кепілдігі;
в) қарыз капиталы нарығына мемлекеттің араласуы арқылы мемлекет пен
г) мемлекеттің сыртқы экономикалық саясатымен іс-шаралары. Қор нарығын мемлекеттік
макроэкономикалық тепе-теңдікті қамтамасыз ету;
нарықтық органның бәсекелестік қабілетін қамтамасыз ету;
бағалы қағаздар нарығы агенттерінің мүдделерін құқықтық және экономикалық қорғау.
Құқықтық қорғау - әкімшілік мемлекеттік тіркеу, лицензиялары мен сертификат
Экономикалық қорғау - бағалы қағаздармен жасалатын операцияларының салықтық жеңілдіктер
Бағалы қағаздар нарығының кейбір элементтері 20-жылдары КСРО-да жаңа экономикалық
Қорыта aйтқанда, жекеменшіктендіру бір жағынан бағалы қағаздардың жаңа түрін
Елде дамыған бағалы қағаздар нарығы қалыптасуы үшін оның құрамдас
сұраныс пен ұсыныс;
делдолдар мен басқа қатысушылар;
нарықтық инфе құрылым, яғни коммерциялық банктер, қор биржалары, инвестициялық
нарықта реттейтін және өзін-өзі реттейтін жүйелер.
Нарықтың осы құрамдас бөліктері қазіргі уақытта елімізде негізімен құрылып
біріншіден, мемлекеттік Б14 элименті Қаржы министрлігі;
екіншіден, Ұлттық банк - оның қаржы агенті, сонымен бірге
Мемлекеттік бағалы қағаздардың түрлері: мемлекеттік қазыналық вексельдер; мемлекеттік қазыналық
Қазақстанның бағалы қағаздар нарығы енді дамып келе жатқан нарыққа
ә) қор нарығындағы бірлескен секторлардың дамымауы;
а) халықты қор нарығындағы жинаққа тарту механизмдерінің жоқтығы;
б) бастапқы ынталандыру механизмдерінің жоқтығы.
Барлық аталған проблемалар бір-бірімен тығыз байланысты.[42, б. 396]
Инвестициялық процесстің құрылымының талдауы
Инвестициялық қызметтің практикасы көрсеткендей, инвестициялау мерзімінің ұзартылуы тәуекелдікті біраз
Қор қаражаттарын инвестициялау кезінде тәуекелді азайтып, табыстылықты жоғарлатудың классикалық
Бұл портфель корпоративтік акциялардың, әр түрлі қамтамасыз етудің деңгейі
Портфельді инвестициялаудың негізгі міндеті – инвестициялаудың шарттарын жақсарту, бағалы
Жалпы алғанда, акцияларды қаражат жинау деп қарамау керек, оны
Тұрақты және үлкен табыс беретін сақтандыру резервтерін орналастырудың ортақ
2004 жылдың 27-қарашасындағы №335 қаржы қадағалау агенттігінің “пруденциялық
символдық жазба мынадай:
mах{р};
(1)
мұндағы:
р - резервтерді инвестициялаудан түскен жиынтық пайда және сақтандырушының
n - инвестиция бағытының жалпы саны;
r- сақтандыру резервтері;
с - инвестицияланған сақтандырушының меншікті құралдары;
d - і-бағыты бойынша инвестициядан түскен табыстың коэффициенті;
н - і-бағыты бойынша инвестицияланған құралдардың қайтарымы болу мүмкіндігін
n- инвестицияның і-бағыты бойынша инвестициялық қызметінен түскен салыққа кететін
инвестициялық қызметінің сәйкестігі нормативтердің бекітілген ережесі мына формула бойынша
(2)
мұндағы:
вi - ережелерге сәйкес инвестициялардың шекті бағыты;
сn - №2 кестеде сәйкестік нормативінің мағынасы берілген. [45,
Мақсатты функциялар мен шектелімдерді талдау көрсеткендей бұл мақсат желілік
Бұл жерде эвристикалық тәсіл дәл келеді деуге болады, себебі
Бұл тәсілдің шешуін табу үшін сақтандыру резервтерін инвестициялаудың барлық
мемлекеттік бағалы қағаздар;
муниципалды мемлекеттік билік органдары шығарған бағалы қағаздар;
банктік салымдар (депозиттер);
1 және 2-ден басқа бағалы қағаздар;
жарлық капиталға қатысу үлесіне меншіктік құқы;
жылжымайтын мүлік;
валюталық құндылық;
қолма-қол ақшалар (есеп айырысу шотында).[46, б.65]
Кесте 1 – инвестициялық портфельдің құрылымын параметрлік зерттеу нәтижесі
№№
нұсқа инвестициялық портфельдің құрылымы (бағыт бойынша)* тиімділік көрсеткіші, %
1 2-4,8 5 6 7 9 табыстылық инвестициялық
өмір басқа түрі
1 500/470 0 0 0
2 120/500 0 100/0 200/0
3 400/120 0 100/0 0/300
4 220/500 0 100/0 100/0
5 200/370 0 100/0 200/0
6 500/170 0 0/50 0/200
ескерту: автормен есептелініп құрастырылды.
*алымында - резервтер; бөлімінде – басқа түрлері бойынша.
Кестедегі деректердің талдамы бойынша мынадай қорытынды жасауға болады:
Нормативті талаптар мен табыстың мағынасы бойынша портфельдің оңтайлы құрылымы
Басқа да бағыттар бойынша резервтерді инвестициялауда портфельдің жиынтық
Алуға мүмкіндік береді. инвестициялық портфельді талдау (бағалы қағаздардың бағамының
Бағалы қағаздар құнының күрт төмендеуі осы қағаздарға өз қаражаттарын
Өз салымдарын жоспарлап жүретін болашақ инвесторлар үшін бағалы қағаздардың
ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПОРТФЕЛЬДІ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТАБЫСТЫЛЫҒЫН АНЫҚТАУДЫ ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
Тәжірибеде бағалы қағаздардың тиімді портфелін құрудың көптеген әдістері қолданылады.
Классикалық портфельдің теория құрастырылған, негізгі постулаттар келесілер болып табылады:
табыстылығы аталған кезеңде кездейсоқ көлем болып табылатын, нарық активтердің
инвестор, мысалы, статистикалық мәліметтерден шыға отырып, табыстылықтың күтілетін мүмкіндіктерінің
инвестор қандай да болмасын қол жетімді портфельдерді қалыптастыруы мүмкін.
таңдалып алынған портфельдер салыстырмасы екі критерийге ғана негізделеді. Орташа
инвестор тәуекелге бейім емес. [48, б. 69]
Қазіргі таңда қалыптасқан портфельдік теорияны анығырақ қарастырайық, олардың кейбіреулері
Марковицтің моделі бойынша алға қойылған мақсат тұрғысынан капиталды салу
Болжанған табыстың қатарынан күтілетін, табыстың көлемі ретінде іс жүзінде
i-құнды қағазы бойынша күтілетін математикалық табыс (mi) келесідей есептеледі:
, (3)
Мүндағы Ri –i-құнды қағазы бойынша мүкін болатын табыс, тг.;
Pij – табысты алу ықтималдығы;
n – бағалы қағаз саны.
Тәуекелді есептеу үшін тарату көрсеткіштері қызмет етеді. Сондықтан, күтілетін
.
Ықтималдық модельге қарағанда параметрлік модель тиімді статистикалық бағалауға жол
Кез келген құнды қағаздар портфелі екі көлеммен сипатталған: күтілетін
,
Мұндағы Xi –i-құнды қағазға келетін, жаопы салымның үлесі;
mi –i-құнды қағазының күтілетін табыстылығы, %;
mp – портфельдің күтілетін табыстылығы, %
және күтілетін мәндегі орташа шаршылық табыстылық ауытқудағы тәуекел өлшем
(6)
мұндағы (p – портфель тәуекелінің өлшем бірлігі;
(ij –I және j-бағалы қағаздың табыстылығын арасындағы коварация;
Xi және Xj –i-і және j-бағалы қағаздарға келетін, жалпы
n – бағалы қағаздар портфелінің саны.
Құнды қағаздардың ((ij) табыстылығының ковариациясы стандартты ауытқуды тудыратын, олардың
(7)
Мұндағы (ij –i-және j-бағалы қағаздардың табысының коррелиация коэфффициенті;
(i, (j – стандартные отклонения доходностей i-және j-бағалы қағаздардың
i = j үшін ковариация акция дисперсиясына тең.
Шекті жағдайды теориялық тұрғыдан қарастырғанда мұндағы портфельге шексіз құнды
1 сурет – Портфель тәуекелі және диверсификация
Портфельдің жиынтық тәуекелін екі бөлікке бөлуге болады.: нарықтық тәуекел
Акциялар және портфельдегі облигацияларды салыстырмалы үлесін есептегенде қиындық туғызады.
Марковиц ұсынған әдім арқылы болашағы жоқ портфельдерді бөліп көрсетуге
Суретте жол берілетін, жол берілмейтін және тиімді портфельдер ,
Марковиц моделінде стандартты портфельдерге ғана жол беріледі. Техникалық терминологияны
Марковиц моделіндегі қысқа позицияға жол берілмейтіндіктен портфельдегі құнды қығаздар
2 –сурет Мүмкін және тиімді көпшілік
Инвестор үшін анағұрлым тиімді құнды қағаздар портфелін таңдау үшін
Таңдауға қатысты болжам инвестордың белгілі формаға қатысты таңдауын көрсетеді.
Егер, инвестордың графикалық формадағы тәуекел мен табыстылыққа қатысты қатынасын
Инвесторлардың тәуекеоге қатынасын белгілі инвестициялық портфельдердің салымын көрсететін, қисық
Портфельдің құрамына әр түрлі қағаздардың құрамы кіретіндіктен, оның табыстылық
3 – сурет Инвесторлардың немқұрайлылық картасы
Инвестор қисық өлшнм бірліктің барлығынан да жоғары солға қарай
Клиенттің қисық өлшем бірлігін анықтау оңай іс емес. Іс
Сондықтан, марковицтің методологиялық моделі инвесторға құнды қағаздар нарығындаәрекет етудің
Блек моделі марковиц моделіне ұқсас. Бірақ соңғысыа қарағанда онда
1960 жылдары Уильям Шарп АҚШ акция нарықтарының регрессиондық талдауын
,(8)
Мұндағы, (iM – бағалы қағаздардың өсім қарқыныны мен бағалы
(2M – нарық табыстылығының дисперсияся.
Мұндағы «бета» қағаздың тәуекел дәрежесін сипаттайды. Егер бета бірліктен
Егер бета бірліктен төмен болса, онда бұл қағаздың тәуекелі
Шарптың индекстік моделінде жеке акциялардың курстарының өзгеруі арасындағы тығыз
, (9)
Мұндағы, ri – аталған кезеңдегі i бағалы қағазының
rI – осы кезеңдегі І нарықтық индексінің табыстылығы;
(iI – араласу коэффициенті;
( iI – ауытқу коэффициенті;
( iI – кездейсоқтық.
Дамушы қор нарығы өзіне басты назарды аудара бастады. Жеткілікті
салымдардың сенімділігі және кепілділігі, қор нарығындағы алайақтықтан қорғау;
салымдардың табыстылығы;
қор нарығының табыстылығы және ұйымдастырылуы.
Аталған мәселелердің әр қайсысы бағалы қағаздардың нарығының іс әрекетін
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмысты қорытындылай келе, келесідей тұжырым жасауға болады:
Оңтайлы портфель – бұл бағалы қағаздар портфелінің табыстылығы мен
Портфель – бұл жалпы мақсатқа жетудегі инвестициялық инструменттер жиынтығы.
Бағалы қағаздар портфелін қалыптастыру – бұл әр түрлі қаржылық
Портфельдік инвестициялаудың негізгі мақсаты бағалы қағаздар жиынтығына жеке бағалы
Біз портфельдік менеджментті күнделікті статистикалық, портфельдік және техникалық талдауды
Қазақстандық портфельдік менеджмент мектебінің осал жері туралы біздің ойымыз
Инвестициялық портфельді құрастыру барысында қолданылатын бағалау, ықтималдық сипатты иеленеді.
Диверсификация бағалы қағаздардың біреуі бойынша өзге қағаздар түрі бойынша
Жалған капитал деген - қосымша құнның бір бөлісін дивиденд
Қазіргі таңда қалыптасқан портфельдік теорияны анығырақ қарастырайық, олардың кейбіреулері
Портфельдің жиынтық тәуекелін екі бөлікке бөлуге болады.: нарықтық тәуекел
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБЕИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Балабанов И.Т. Финансовый менеджмент. – М., 1994.
Семенкова Е.В. Операции с ценными бумагами. – М., 1997.
Александр Ованесов. Проблемы портфельного инвестирования. - Российская Экономика:
Мелкумов Я.С. Экономическая оценка инвестиций и финансирование инвестиционных проектов.
Уильям Ф.Шарп, Гордон Дж.Александер, Джефри В Бейли. Инвестиции. –
Лоренс Дж. Гитман, Майкл Д. Джонк. Основы инвестирования.
Ковалев В. В. Финансовый анализ. – М.,2006.
Алексеев М. Ю. Рынок ценных бумаг. – М.,2007.
Алехин Б. – Ликвидность и микроструктура рынка государственных ценных
Банковское дело: Учебник. – 4-е изд., перераб. и доп.
Буренин А.Н. Рынок ценных бумаг и производных финансовых инструментов:
Быльцов С.Ф. Настольная книга российского инвестора: Учеб. практ. пособие/
Ильина Л.И. Организация и финансирование инвестиций: Учебное пособие. –
Корчагин Ю.А. Инвестиционный анализ и инвестиционная стратегия. – Воронеж:
Комаров В. Инвестиционная политика //Финансы Казахстана. – 2006.-№12
Халевинская Л.Е. Теория инвестирования //Аудит и финансовый анализ,-2006
Қалымбетов Ж.Қ Қазақстандағы инвестициялық қызмет пен инвестициялық саясат: теориялық
Данилова О.В. Методы и модели разработки реализации и анализа
Бочаров В.В. Инвестиционный менеджмент. - Минск: 2000
Черкасов В.Е. Международные инвестиций. - Москва: 2000
Ускенбаева А.Р. Инвестиционная политика: сущность, приоритеты и специфика формирования
Вахрин П.И. Инвестиций: учебник. – М: 2002
Игошин Н.В. Инвестиции: организация управления и финансирования. – М:
Рогачев А.А. Инвестиции и инвестиционная политика. – Алматы: 1999
Никифирова Е.А. Методические подходы к построению механизма стратегического развития
Инвестиционно-финансовый портфель: книга инвестиционного менеджера, книга финансового менеджера, книга
Нурланова Н.К. Формирование и использование инвестиций в экономике Казахстана:
А.А. Рогачёв, Е.З. Нигматуллин. Инвестиции и инвестиционная политика. –
Г.М.Костюнина, Н. Н. Ливенцев Международная практика регулирования иностранных инвестиций.
Глазьев С. В очередной раз – на те же
Назарбаев Н.А. Рынок и социально-экономическое развитие. - М.: Экономика,
Косжанов Т., Атамкулов Б. Промышленная и инвестиционная политика в
В. Б. Супян Американская экономика: особенности современной модели //
Гусева К. Государственное регулирование частных инвестиций.// Экономист. – 2003.
Цакунов С. Инвестиции в России: ожидание оттепели//Рынок ценных бумаг.
Кожукалова О., Кулекеев Ж. Проблемы инвестиционного обеспечения экономического развития
Тараков А. Не региональный, а Евразийский.//Казахстанская правда. – 2000.
Пашина Э. Место и роль Евразии в третьем тысячелетии.
Донских А., Пашина Э., Махин В. «Евразия» мы верим
У. Кожантаева Критерии инвесторов меняются // Деловая неделя. –
Горбунов Э. Стимулирование инвестиционной деятельности// Экономист. – 1993. -
Астапович А.З. Транснациональный капитал США в мировом хозяйстве. –
Закон Республики Казахстан «О государственной поддержке прямых инвестиций» от
Закон Республики Казахстан «Об иностранных инвестициях» от 27 декабря
Статистическое обозрение Казахстана: Алматы. – 2004. - №1.
Экономика и статистика: Алматы. - 2004. - №1-2.
Казахстану угрожает «голландская болезнь». //Экономика и право Казахстана. -
Кенжегузин М.Б. Экономика Казахстана: от настоящего к будущему.// Экономика
Жубаева А., ОмаровБ. Специфика функционирования инвестиционных ресурсов в национальном
Реформирование экономики Казахстана. - Под редакцией Кенжегузина М.Б. -
Айсагалиева С.С., Анализ инвестиционной деятельности в Республике Казахстан //
Жиленко Г. Экономика Казахстана в годы реформирования//Экономика и статистика.
Виссарионов А., Федорова И. Уроки кризиса//Экономист. - 1999. -
Эльянов А. Место и роль государства в процессе развития.
Мамыров Н.К., Саханова А.Н., Ахметова Ш.С., Брузати Л. Государство
Аджубей Ю.В., Хвойник П.И., Артемьев И.Е. Международное предпринимательство анализ
Социально-экономическое положение Карагандинской области. – Статистический сборник. – Караганда.
Корпорация «Казахмыс» взяла в управление свой госпакет акций //
Батчиков С., Петров Ю. Корпоративный сектор в переходной экономике
Пигу А.С. Экономическая теория благосостояния. - М.: Прогресс, 1985.
Назарбаев Н.А. Из выступления перед участниками 1 Конгресса финансистов
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың қазақстан халқына Жолдауы «Дағдарыстан дамуға»,
52
(p
Жеке тәуекел
Портфельдің жалпы тәуекелі
Нарықтық тәуекел
N
R2
R1
(1
(2
Табыс
Тәуекел
Мүмкін портфельдер облысы
Мүмкін емес портфельдер
Тиімді портфельдер
Мүмкін, бірақ тиімсіз портфельдер
Тиімді көпішілік
rp
(p
I1
I2
I3
а) Тәуекелден қашудың жоғаы дәрежесін иеленетін инвестор
rp
(p
I2
I1
I3
б) Тәуекелден қашудың орташа дәріжесін иеленетін инвестор
rp
(p
I3
I2
I1
в) Тәуекелден қашып құтылудың төмен деңгейін иеленетін инвестор
4 – сурет Тиімді портфельді таңдау
O*
rp
(p
I1
I2
I3