Мемлекеттік құнды қағаздар

 МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................................................................3
1 ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫ ЕСЕБІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ
МӘНІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ..................................................6
1.1 Зейнетақы қорлары есебінің экономикалық мәні, принциптері және
1.2 Қазақстан Республикасы зейнетақы жүйесін реформалау қажеттілігі,
оның қалыптасуы және дамуы...................................................................................9
1.3 Экономикалық дамыған елдердің зейнетақы жүйесінің тәжірибесі
және оның отандық зейнетақы жүйесінде қолданылуы........................................13
1.4 Зейнетақы қорлары есебінің қаражаттарын басқару және
инвестициялау тәжірибелері....................................................................................29
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫ есебінің ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
2.1 Қазақстандағы зейнетақы жүйесінің қазіргі жағдайын талдау......................38
2.2 Зейнетақы қорларының қызметтерін талдау...................................................44
2.3 ҚЕХС негізінде зейнетақы қорларының қызмет тиімділігінің көрсеткіштерінің
3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫ
ҚЫЗМЕТІНІҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ МЕН ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ.............................................................................................63
3.1 Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы қорларының есеп қызметін жетілдіру
3.2 Зейнетақы қорлары есебінің тиімділігін арттыру жолдары......................................................................................................................68
3.3 Жинақтаушы зейнетақы қорлары үшін жаңа қаржылық өнімдер мен
есеп құралдардының енгізу перспективалары........................................................74
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................................................................82
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ...............................................................85
КІРІСПЕ
1997 жылдың қазан айында Қазақстан Республикасы Президентінің «Барлық қазақстандықтардың
Қазақстан Республикасының нарықты экономикаға өтудегі стратегиялық бағдарламаларының біріндегі негізгі
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2011 жылғы 28 қаңтар
Қазақстан халықты әлеуметтік қамсыздандыру реформасын жүзеге асырған ТМД
1998 жылдың 1 қаңтарында тәуелсіз Қазақстан өмірінде тарихи
Қазақстан Республикасы 2009-2010 жылдарға арналған әлеуметтік реформаларды одан әрі
Қазіргі таңда зейнетақы реформасы біздің Республикамызда өз дәрежесінде
Елімізде 15 жинақтаушы зейнетақы қоры, оның 1 мемлекеттік, 1
Дипломдық жұмыстың мақсатына зейнетақы қорларының есебінің теориялық-әдістемелерін негіздеу, зейнетақымен
Қойылған мақсаттарға сәйкес келесі міндеттер туындайды:
нарық жағдайында жинақтаушы зейнетақы қорларының құрылу есебі мен
дамыған елдердің зейнетақы жүйесінің тәжірибесін анықтау;
республикадағы зейнетақы қорлары есебінің қызмет тиімділігін арттырудың маңыздылығын
шетел тәжірибелерін талдай отырып, Қазақстандық зейнетақымен қамсыздандыру моделінің құрылу
жинақтаушы зейнетақы қорлары есебінің экономикалық коэфициенттер көмегімен қаржылық
Бірінші бөлімде зейнетақы қорлары есебінің экономикалық мәні, мақсаты,
Екінші бөлімде Қазақстандағы зейнетақы есеп жүйесінің қазіргі
Үшінші бөлімде Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметін жетілдіру
1 ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫ ЕСЕБІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ ЖӘНЕ
1.1 Зейнетақы қорлары есебінің экономикалық мәні, принциптері және заңнамалық
Халықты әлеуметтік қорғау – мемлекеттің халықаралық және ұлттық нормалар
Жалпы әлеуметтік қамсыздандыру - әлеуметтік қорғау жүйесінің халықтың еңбекке
Әлеуметтік қамсыздандырудағы мемлекеттің ең маңызды іс-шараларының негізгі бағыты –
Зейнетақы – орталықтан, жинақтаушы зейнетақы қорларынан, Қазақстан Республикасының
Зейнетақы – экономикалық белсенді емес халықтың бір бөлігіне: азаматтардың
Зейнетақымен қамсыздандыруға жұмсалатын ресурстардың мөлшері екі тобымен ажыратылады, олар:
● демографиялық факторлар тобы (адам ғұмырының орташа ұзақтығы және
● экономикалық факторлар тобы (зейнетақымен қамсыздандыру мен жалақының арақатынасы,
Зейнетақы мынадай түрлерге бөлінеді:
Еңбек зейнетақысы – жасына, мүгедектігіне байланысты, асыраушысынан айырылу жағдайында,
Әлеуметтік зейнетақы – еңбек зейнетақысын алуға құқығы жоқ еңбек
Қосымша зейнетақы – халықтың аз қамтылған бөлігін қолдау мақсатында,
Зейнетақы – жасы ұлғайған халықтың үлкен бөлігінің табысының негізгі
Қазақстан халқының ақшалай табыстарының дифференциясы мен формаланған құрылымы бейнеленген
Ақшалай кірістердің негізгі көзі ретінде еңбек табысы көбірек
Осы тұрғысынан алғанда, көрсетілген мәлімет халықтың ақшалай табыстарының
Сурет 1 - Қазақстан халқының ақшалай табыстарының
дифференциясы мен формаланған құрылымы
Деректер негізі: Деректер негізі: Становление и развитие накопительной пенсионной
Қазақстан Республикасы 1998 жылдың 1-қаңтарынан бастап ТМД елдерінің ішіндегі
Жинақтаушы зейнетақы қоры – ақшалай жинақтарды салым түрінде тартатын,
1997 жылдың 20 маусымында жарық көрген "Қазақстан Республикасында зейнетақымен
Жинақтаушы зейнетақы қорлары «Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі»
Қазіргі таңда, Қазақстан Республикасында 15 лицензияланған жинақтаушы зейнетақы қорлары
Зейнетақы (латын тілінің pension – төлем) бекітілген заңдылық ретімен
Зейнетақымен қамсыздандырудың негізіне түрлі заңды фактілер болып табылады.
Біздің елде халықты әлеуметтік қорғау негізінен мемлекетпен жүзеге асырылатын
Қабылданған заңға сәйкес жыл сайынғы зейнетақының алты айға өсуі
Қазақстанда бекітілген зейнеткерлік жас Еуропа және Америка елдерінен әлде
Зейнеткерлік жасты анықтайтын факторлардың бірі орташа өмір сүру ұзақтығы
Айта кететін болсақ, дағдарыс зейнетақымен қамсыздандыру жүйесін шетте қалдырмады.
2008 жылдың 1-ші тоқсанында көптеген облыстармен зейнетақы қорына сақтандыру
Зейнетақының үш негізгі категориясы бар: жұмыс орны бойынша зейнетақы,
Жинақтаушы зейнетақы қорының бизнес –жоспары лицензия алу үшін қажетті
1.2 Қазақстан Республикасы зейнетақы жүйесін реформалау қажеттілігі, оның қалыптасуы
Елімізді тұрақты дамытудың және қоғамдағы тұрақтылықтың міндетті шарты
Біздің елімізге де келіп жеткен халықтардың қарқынды қартаюы кезінде
Республикамызда зейнеткерлікті қамтамасыз ету мәселесі орталықтандырылған жоспарлы экономикадан экономикалық
Ынтымақтастық зейнетақы жүйесінің басты міндеттерінің бірі – зейнетақыны тиімді
N 136-1 1997 жылдың 20 маусымында қабылданған «Қазақстан Республикасындағы
1991 жылдың 17 маусымындағы заңы зейнетақының ортақ жүйесінде
Зейнетақылық қамту туралы жаңа заң басынан –ақ өте
Жаңа зейнетақылық жинақтау жүйесіне 1 жыл болмастан 1998
Бірінші түзетулерден кейін зейнетақылық қамту туралы жаңартылған заң 4
Бұдан кейін келісілген комиссия құрылып, олар 1 жылдан астам
Көрсетілген өзгертулер концептуалды емес сипатқа ие болды, яғни тек
Тағы да бір 2003 жылғы 10 қазандағы
Заң бар – жоғы екі статьядан тұрады, бірақ көптеген
Зейнетақымен қамту туралы жаңартылған заң “зейнетақы активін басқару
Егер зейнетақылық салым жүйесі 2005 жылға дейін міндетті және
Зейнетақы қорларындағы жекелендірілген шоттар айқын. Ол зейнеткерлікті саяси манипуляциялар
Қазіргі уақытта жасына қарай мемелекеттік жәрдемақы төлеу қажеттілігі сақталды.
Әрбір зейнетақыны тағайындау жүйесінде белгілі бір шарттар көзделеді. Олардың
Еңбек пен халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің (әрі қарай ЕХӘҚМ)
Қазақстандағы ынтымақтастық жүйе бірінші жолмен құрылған, бір уақытта табыс
зейнетақы жасы (58/63 жас, жеңілдіктерді пайдаланушылардан басқа);
қажетті стаж (20/20 жыл);
зейнетақы тағайындау үшін табыс көлемі, орташа айлық табысына қарай
зейнетақы көлемі орташа айлық табысы есебінен 60 % болуы
1.3 Экономикалық дамыған елдердің зейнетақы жүйесінің тәжірибесі және
Ерте заманнан бастап, әр мемлекет өзінің азаматтарын қамқорлыққа алуға
Қол өнердің, ал кейіннен өнеркәсіптің өндірістің дамуы кәсіби гильдиларды
XIX ғасырдың соңында және XX ғасырдың басында Еуропа елдерінің
Халықаралық экономиканың индустриализациялануы, еңбек қозғалыстарының белсенділігі жұмысшылар мен жұмыс
Кесте-1 Шет елдердегі әлеуметтік сақтандыру және қамтамасыз ету жүйесі
(заң қабылдаған жылдар бойынша)
Елдер Кездейсоқ ақылардың сақтану Ауыруы бойынша сақтану Зейнетақы Жұмыссыздық
Германия 1884 1883 1889 1927 1880
Канада 1930 1971 1927 1940 1972
Франция 1898/1946 1930 1905/1919 1959/1967 1945
Италия 1898 1928/1943 1919 1919 1945
Ұлыбритания 1887/1906 1911 1908 1911 1948
Швеция 1901 1910 1913 1934 1962
Испания 1900/1932 1931/1942 1921 1932 1978
Деректер негізі: // Смойлова А.К. «Дүние жүзілік зейнетақы
1919 жылы Версаль келісім-шартының шегінде үш сатылық құрылыммен халықаралық
Әлемнің барлық елдерінде азаматтарды кәрілікте қамтамасыз ету жүйесінің белгілі
Іс қимылдағы көптеген жүйелер, қартаң кісілердің жақсы өмір сүруін
Әлемнің көптеген елдерінде зейнетақы жүйесін реформалардың жүргізілуі, таңқаларлық емес.
Кесте-2 Зейнетақылық қамтамасыз ету жүйесіндегі реформаларды бағалау үшін базалар
Түрлері Реформа типтері Өзгеретін көрсеткіштер
“Косметикалық” Зейнетақы алуға құқын беруші шарттар Зейнеткерлік жас
Еңбек стажы
Жарналар құрылымы Қамтылуы
Жарнамалар ставкасы
Жарна базасы
Көздері
Жарналарға салық салу
Төлемақы құрылымы Зейнетақы реформасы
Зейнетақы базасы
Индекстеу
Ең төменгі зейнетақы
Төлемақы реформасы
Төлем ақыларға салық салу
Тереңдетілген Әкімшілік Басқарушы орган
Инвестициялық саясат
Бөлінушіліктен белгіленген жарналар сызбасына Мемлекеттік/жеке сектор
Ең төменгі зейнетақы
Басқа да кепілдемелер
Жаңа жүйеге өту
Өту механизімі
Қарапайым бөлінушіліктен белгіленген нормативтік жүйе Ең
Басқада кепілдемелер
Жаңа жүйеге өту
"Провиденттік" қордан бөлінушілік жүйеге өту Жарналар ставкасы
Зейнетақы формуласы
Зейнетақы базасы
Төлемақыларды индекстеу
Өту механизімі
Жаңа жүйе Қамтылуы
Жарналар ставкасы
Жарналар базасы
Зейнетақы формуласы
Зейнетақыны индекстеу
Өту механизімі
Деректер негізі: Становление и развитие накопительной пенсионной системы //РЦБК,№11
Реформалардың потенцияларды варианттары екі категорияның біреуіне жатады: азғантай түзетулер
Азғантай түзетулерге - мемлекеттік қолданыстағы сызбаларына біршама өзгерістердің енгізілуі.
Тереңдетілген реформалар дегеніміз - бұлар үлкен дәрежеде зейнетақы мен
Негізгі мүмкін реформаның варианттары. Зейнетақы жүйелерін үш өлшем бойынша
Басқа вариантқа сәйкес төлемақы өлшемі олардың осы жүйеге аударған
Қалыптасқан жарналар жүйесі жинақтаушы сипатында болады. Адамдар тек,
Кесте-3 Зейнетақы реформаларының типтері
"Косметикалық" реформалар
Зейнетақы алуға құқық беретін шарттар Зейнетақы жасы Жаңа
Еңбек стажы Литва, Бразилия, Греция, Португалия, Бермудалы, Италия, Латвия,
Жарналар құрылымы Жарналар мөлшерлемесі Индонезия, Жапония, Корея, Майзия, Тайван,
Жарналар базасы Нигерия, Судан, Барбадос, Колумбия, Коста-Рика, Доминикан Республикасы,
Төлемақылар құрылымы Зейнетақы формуласы Иран, Конго, Сенегал, Судан, армения,
Индекстеу Беларусия, польша, Ресей Федерациясы, Эквадор, Мальта, Франция, Германия
Тереңдетілген реформалар
Бөлінушіліктен қалыптасқан жарналар жүйесіне өту
Аргентина, Боливия Колумбия, Сальвадор, Мексика, Перу, Сейшель аралдары, Уругвай,
“провиденттік” қорлардан бөлінушілік жүйеге өту
Индонезия, Нигерия
Жаңа жүйе (бөлінушілік немесе басқалар)
Мозамбик, Зимбабве, Оман, ангола, Гватемала
Деректер негізі: Эволюция пенсионного законодательства //РЦБК, №11 2010г. 50-54
Бірақ зейнетақы жүйелерін реформалау көптеген елдерде жүргізілсе де, олардың
"Косметикалық реформалар" - зейнетақы алуға құқықты беретін жарналар мен
Реформа типтері әр түрлі елдерде бірыңғай емес. Латын Америкасының
Зейнетақы алуға құқық беретін зейнетақыға шығу үшін қажетті зейнетақы
Зейнетақымен қамтамасыз ету жүйесіндегі жарналар құрылымының өзгерісі жарна ставкаларын
Кесте -4 Жарналар базасының жаңа және ескі өзгерісі
Мемлекет Бұрынғы жарналар базасы Жаңа жарналар базасы
Барбадос Максимум: аптасына 600 АҚШ дол.
Доминика Республикасы Максимум: жылына 36000 ЕС АҚШ
Франция Максимум: айына 11340 франк. Максимум: айына 13720
Нигерия
Максимум: жылына 48000 наири.
Судан Максимум: айына 34 фунт. Максимум: айына 100
Деректер негізі: Эволюция пенсионного законодательства //РЦБК, №11 2010г.56-57 б.б
Көптеген елдерде төлемақылар құрылымында қайта қаралған. Бұл зейнетақы формуласына
Ең ауқымды жүйенің жақсаруы инфляцияны есепке ала отырып бір
Кесте- 5 Зейнетақыны индекстеудің бұрынғы және жаңа механизмі
Мемлекет Зейнетақыны индекстеудің бұрынғы механизімі Зейнетақыны индекстеудің жаңа механизімі
1 2 3
Беларусия Еңбек ақы мен бағаның өзгерісіне есепке алып,
Эквадор Баға бойынша жыл сайын түзетулер жасау
Франция Ұлттың еңбекақы өсімін есепке алып әр-бір жарты
Германия Еңбек ақының өсу қарқыны бойынша жыл сайын
Мальта 63 жастағы тұлғалар үшін еңбекақының өсу қарқыны
Ресей Еңбек ақы мен бағаның өзгерістері есепке алып
Деректер негізі: Никифорова А. А. Пенсионные системы с развитой
Тереңдетілген реформалар - бұл қалыпты төлемақылық бөлінушілік жүйеден жинақтауы
Ағымды жүйелерге түзетулер енгізілген елдер мен салыстырғанда тереңдетілген реформалар
Тереңдетілген реформалар – бұл белгіленген төлемдердің орналасқан жүйесінің белгіленген
Кесте- 6 Тереңдетілген реформалар: қалыпты жарналар механизімін енгізу
Мемлекеттер елдер Жинақтау деңгейі, жеке басқару Әлеуметтік қамтамасыз ету
1 2 3 4 5
Аргентина Екінші деңгей өрісі. Реформа жасалған бірақ
Австралия Екінші деңгей міндетті. Ең төменгі зейнетақының
Чили Негізгі сызба. Ең төмен зейнетақы кепілдігі Жаңа жұмысшы-лар
Колумбия Негізгі сыз-ба. жұмыс-шының таң-дауы бойын-ша Ең төмен зейнетақы
Сальвадор Негізгі сызба. Ең төмен зейнетақы кепілдігі 35 жасқа
Қазақстан Негізгі сызба. Ең төмен зейнетақы кепілдігі Түгелдей жабық
Польша Екінші деңгейлі, міндетті
Бірінші деңгей 35 жасқа дайінгі тұлғалар мен жаңа жұмысшыларға
Бастапқы шартты капитал
Деректер негізі: Никифорова А. А. Пенсионные системы с развитой
Жүйеге өзгертулер енгізілген елдермен салыстырғанда терең реформалар жүргізілген елдер
Тереңдетілген реформалар болған жағдайда көптеген проблемаларды онша маңызды емес
Зейнетақы реформасын жасау процесінде басқа елдердің тәжерибесі қызығушылық танытады.
Чили – Латын Америкасының елі, мұнда өткен жүзжылдықтың 20
55 жыл ішінде ол мынадай жолмен анықталды: әрбір
Кейбір мамандық жұмысмшылары 25–ақ жыл жұмыс істеп зейнеткерлікке шығып
Мемлекеттің қамтамасыз ету жүйесі келесідей кері фактілермен анықталған:
- түрлі жүйеде зейнетақы төлемін төлеудің тұрақсыздығы;
- бірінші ұрпақтағы зейнеткерлерге шеттен тыс қаражаттардың берілуі;
- шығару мен күтілген зейнетақы төлемдерінің арасындағы байланыстардың әлсіздігі;
- мемлекеттік басқарудың тиімсіздігі, нәтижесіздігі;
- зейнетақы төлеуді қаржыландырудың өте саяздығы.
- ақша тапшылығын өтеуге берілген қаражаттың ұлғаюы.
Мұндай әлеуметтік қамтамасыз ету құрылымы макроэкономикалық және қаржы проблемаларының
Тек 1970 жылы әлеуметтік қамтамасыз ету жүйесінің реформасы жоспарлана
Жүйе өз жұмысын бастаған кезде, Чили үкіметі өтпелі кезеңмен
Өтудің екінші кезеңі зейнеткерлікке әлі шықпаған жұмысшылар үшін ескі
Мемлекеттік облигацилардың құны адамның ескі зейнетақы жүйесінде істеген жылына
Мұндай жолмен, облигацияларды нарық бағасымен шығара отырып, мемлекет өтпелі
Шығарулар еңбекақысының 10 % құрайды. Олар нарықтағы кез –
Жеке меншік зейнетақы қорларының басшылығымен екі түрлі типтегі комиссионды
Зейнетақы қорлары келесідей оларды инвестициялау:
Мемлекеттік құнды қағаздар
Орталық банктың құнды қағаздарын
Банктік облигациялар
Депозит сертификаттарын
Қысқа мерзімді корпоративтік құнды қағаздар
Акциялар құнды қағаздар және шетел үкіметінің кепілділігімен басқа да
Тіркелген кірісі бар құнды қағаздар зейнетақы қорының инвестициясының көлемінің
Инвестиция бойынша кірістер дәрежесінің жоғарылауы соңғы он жыл ішінде
Құнды қағаздарының барлығы зейнетақы қоры инвестиция объектісі ретінде, тәуелсіз
Зейнетақы қорының қызметін бақылау бойынша мемлекеттік комитет, оны мынадай
Басқарушы компаниялардың инвестиция түрлерін
Зейнетақы төленуін
Зейнетақы қорының және басқарушы компанияның бухгалтерлік есебін
Қатысушылар арасында ақпарат тарату
Мүгедекке шығаруға қатысты медициналық комиссияның жұмысын тексереді.
Зейнетақысы кемінде ерлер үшін 65 жас ал әйелдер үшін
1) Өмірлік қажеттілік рента. Қатысушы зейнетақы қорында өзінің салымдарының
Уақытша зейнетақы мен келешектегі өмірлік рента.
Бұл жағдайда қатысушы өз салымының жартысын индивидуалды шотынан
Қорыта келе, 1981 жылдан кейін Чили еңбек қорығын ресми
Зейнетақы қамтамасыз ету жүйесі макроэкономиканың аспектілерімен нарық жағдайын жақсартуға
Зейнетақы қорларының халықаралық федерация компанияларының сарапшыларының (FIAP) пікірінше, Польшадағы
Бұл елде зейнетақы жүйесінің реформасы білім беру, денсаулық сақтау
Орташа айлық 2062 алтын немесе 572 АҚШ долл. кезінде
2008 жылдың 1 – наурызынан бастап жекеменшік зейнетақы қорлары
Зейнетақымен қамтамасыз етудің жаңа жүйесі үш дәрежеден тұрады. Ең
Реформа басталғаннан кейін әлеуметтік сақтандыру басқармасына жалақы қорынан тыс
Зейнетақы құру мен оларды төлеу осы жағдайларды іске асыру
30 жастағы әрбір поляк осындай зейнетақы серіктестіктерінің біреуін таңдауы
Жаңа зейнетақы қамтамасыз ету жүйесінің 3 – ші дәрежесі
I. Міндетті - орнатушы
II. Міндетті – жинақтаушы
III. Ерікті дәреже
Жаңа жүйемен бірге зейнетақы қамтамасыз етудің ескі жүйесі де
Жаңа зейнетақы жүйесіне қатысушыларының жасына қарай мынадай тәуелсіз жүйе
30 жастағы тұлғалар міндетті түрде жүйенің I - орнатушы
30 бен 50 жас аралығындағы тұлғалар ескі
I Дәрежені қамтамасыз етуші ZUS айналысады, ол арқылы
Әлеуметтік жоспарда да ең маңызды жәйт бұл, Польша азаматтарына
Жалақыдан тыс әлеуметтік сақтандыру салымдарының жалпы көлемі 36,59% құрайды.
Реформа жасалғаннан бастап мемлекеттік зейнетақы қоры болмаған. ZUS
Кесте-7 Қазақстанмен салыстырғандағы Польшаның салым активтерінің мөлшерлері
Қаржылық құрал Үлесі
Қазақстан Польша
1 2 3
Мемлекеттік құнды қағаздар (соның ішінде евроноттар) 25 % -
ҚР ресми тізімдегі ХҚҚ– ның «А» категориясы бойынша кәсіпорынның
Ұлттық банк пен II деңгейдегі банктердегі депозиттер 10 %
ҚР жергілікті атқарушы органдарының ҚҚ 15 % көп емес
(АА) шетел мемлекетінің ҚҚ 40 % көп емес
(АА) шетел мемлекетінің ҚҚ мен (АА) шетел эмитеттері 30
Шетел ҚҚ эмитет мен (ХҚҚ) 40 % көп
А эмитеттегі шетел ҰБ (ұлт банк) 20 % көп
ВВВ эмитеттегі шетел ҰБ 10 % көп емес
Ипотекалық облигациялар 15 % көп емес 40 % дейін
Қазақстан даму банк ЖАҚ – ның облигациялары 15 %
Афонирилі алтын 5 % көп емес
Акция мен облигацияларды сатып алу мақсатындағы шетел валютасы
5 % дейін
Биржадағы кәсіпорын акциялары (опциондар)
40 % дейін
Биждан тыс комиссия рұқсатымен кәсіпорын акциялары
10 % дейін
Инвестициялық сертификат
10 % дейін
Ашық инвестициялық қорлар
15 % дейін
Қарыз қағаздар
40 % дейін
Рейтинг қағаздары 5 % дейін
Деректер негізі: Зейнетақы активтерін инвестициялық басқарудағы «дұрыс жүргізу шарттары».
*жеке меншік зейнетақы қоры «BANKOWY 5.A» (Польша) материалы негізінде
Халықтан алынған жекеменшік зейнетақы қоры инвестициялық қаражат қатаң шектеулер
Зейнетақы қорлары, жаңа мемлекеттік облигацияның шығарылымын 70 % -
Салымшылар бір ЖЗҚ – нан екінші бір ЖЗҚ –
Әрине, жағдай ЖЗҚ – да салымгыға қызмет көрсету бұл
Мемлекеттік кепілдікке зейнетақының минималды кепілділікке салымшылар жағына енгізіледі. Бұдан
Қорыта келе, Чили моделімен құрылған, Қазақстан мен Польшаның
Германиядағы зейнетақы сақтандырудың өзіндік ұзақ тарихы бар: ең алғашқы
1953 ж Үкімет масштабы үлкен әлеуметтік реформаны дайындап жария
Жұмысшылар мен қызметкерлерді жаңа сақтандыру туралы заңы 1957
Бірақ динамикалық зейнетақының және эквивалентті акценттердің приендиптердің егізлуі сияқты
70 – шы жылдары кәсіпорын зейнетақысы, яғни фирмалар жұмысшыларға
1992 ж бұл жүйеге жаңа федеральды әсерлер мен
1997 ж Үкімет жаңа зейнетақы реформасын қабылдап, онда зейнетақы
Зейнетақы реформасының жаңа жерлерін 2002 ж талқылауға Шредер үкіметімен
1.4 Зейнетақы қорлары есебінің қаражаттарын басқару және инвестициялау
Қазіргі таңда әлемдік тәжірибеде жинақтық жүйесінің элементтерін қолданатын зейнетақылық
Бекітілген төлемдер жүйесі (Dtfined Benefit, DВ), бұл жүйе бойынша
Бекітілген жарналар жүйесі (Dtfined Benefit, DС), мүнда болашақта алынатын
Осы ұсынылған принциптердің негізінде ЖЗҚ жұмыс атқаратын үш басты
Жартылай жинақтық DВ - корлар. Бұлар, әсіресе, қазіргі таңда
жиі кездеседі. Берілген сызба бойынша қазіргі таңда әлемде, шамалағанда,
жинақтық жүйесінің әлементтерін енгізетін барлығына міндетті жинақтық
зейнетақылық қорларының 2/3 жұмыс атқаруда (Африка және Таяу
мемлекеттері, Швеция, Канада, Жапония т.б.). «Partiallu funded» аталымы
түскен қаражаттың таратылу жүйесін белгілейді: яғни түскен
зейнетақылық жарналарының ағымы
Әдеттегідей, бөліну жүйесі екі пропорционалды бөлікке бөлшектену арқылы іске
жіберіледі.
Жинақтық жекеленген DС - қорлар (Fullu funded,
100% жинақтық болып есептелінеді (Латын Америка мемлекеттерінде,
оның ішінде Чили, Венгрияда,
Нидерланд және Үлыбританияда). Осы аталған дәреженің қор активтері
тапсырыскердің жеке жинақтық шоттарына түсетін
қалыптастырылып, сыртқы басқарушылық серіктестіктерімен басқарылады. Қазақстан
Үшінші дәрежеге жинақтық орталықтандырылған DС - қорлар
болып табылатын «Сақтық қорлар» (provident fund) енеді. Олар Азия
Африканың бұрыңғы британ отаршылдығындағы мемлекеттерінде
кеңінен таратылған. Олардың басылымы
активтерінің мөлшері айтарлықтай жоғарғы деңгейлі болады. Мемлекет
мұндай қорлардың инвестицияға
жүйесіне тікелей қатысады.
Инвестицияға салыну саясатын құрастыру және активтерді басқару мемлекет, кәсіподақ,
Кеңесті басқару, әдеттегідей, мемлекеттік шенеунікпен іске асырылады. Оның салдарынан,
Жинақтық зейнетақылық қоры қаржы нарығының басқа сегменттерінен, айтарлықтай қатал
Сондықтан, әрине, бір шамада барлық мемлекеттік емес ЖЗҚ мемлекеттік
ЖЗҚ реттеу үш негізгі бағыт бойынша іске асырылады:
1)ЖЗҚ институционалды
үйымдастырушылық- құқықтық түрін және
талаптарын анықтайды);
ЖЗҚ қаржы-шаруашылық іс-әрекетін реттеу, оның ішіне олардың
шығынсыз және табысты белгі-мақсаттарын анықтау да кіреді;
ЖЗҚ инвестициялық жинағының құрылысын реттеу ( бұл
қабылданған мақсат және белгілерге сәйкес
ЖЗҚ басқарудағы мемлекеттік қатысушылық деңгейі алуан мемлекеттерде түрлі болып
Тікелей мемлекеттік басқару.
Жинақтық зейнетақылық шоттарындағы қорлар мемлекеттік бюджеттің бөлігін кұрайды немесе
Нарықтық қағидалар негізінде жүргізілетін мемлекеттік басқару.
Бұл жағдайда қор қаражатын бұрыңғыша мемлекет басқарады, дегенмен инвестицияға
Реттеудің қатаң әдістерін ұстанатын сыртқы басқару.
Инвестициялық бағытты құрастыру және қор қаражатын басқару сыртқы басқарушымен
Мемлекеттің барынша кем қатысуымен асырылатын сыртқы басқару.
Бұл жүйе тиімді басқару жоспарында тым “оңтайландырылған” болып тұжырымдалынады.
Әр әдісті іске асыру мемлекеттің даму ерекшеліктерімен үздіксіз байланысты
Көп жағдайда басқару, қаражат нарығының ірі қатысушысы аясында арнайы
Әдеттегідей, басқарушы серіктестік зейнетақылық аннуитеттерді сатарда делдалдық қызмет атқарады.
Дамыған мемлекеттерде және зейнетақылық жүйесінің реформасын іске асырып жатқан
Ұсынылған басқару құрылысының маңызды айрықша ерекшелігі - оның бірізділікпен
Дамыған елдерде ЖЗҚ қатысушылары көптеген жағдайда түрлі инвестициялық бағыттар
Алғашқы кезеңде серіктестіктер зейнетақылық қорының қаржысымен жұмыс атқаратын
Қаржы нарығында мәліметтің сәйкессіздігінен туындайтын белгісіздік, қаржылық салымдармен байланысқан
ЖЗҚ қаржысын салымдаудың негізгі бағыттары - нарықтық емес қүралдарға
Нарықтық емес құралдарды инвестициялау тым жиі дамып келе жатқан
Әлеуметтік салаға салынатын инвестициялармен кем дегенде екі байсалды мәселе
Соңғы жылдарда жылжымайтын мүлік объектілеріне және ипотекалық несиелерді беруге
Зейнетақылық қоры басқарушысының пікірінше, инвестицияларды пайдаланатын нарықтық қүралдар үш
1.Шартты-тәуекелсіз активтер- мемлекеттік банк депозиттері, мемлекеттік құнды қағаздар (МҚҚ)
2.Кез-келген рейтингті тәуекелді-өтемпаздық корпоративтік және муниципалдық облигациялар;
3.Жоғары тәуекелді - барлық қалған құралдар, оның ішінде акция
Реттеуді тым жиі жүргізетін мемлекеттік орган активтердің жалпы құндылығындағы
Меншікті топтау (эмитенттің акционерлік капиталындағы пайыз ретіндегі барынша үлесі);
Зейнетақылық қорының инвестициялық жинағындағы қаржы
құралдарының үлесі;
Зейнетақылық қорының инвестициялық жинағындағы бір
эмитенттың қағаздар үлесі;
Белгілі қаржылық активпен байланыстырылған тәуекел;
Активтеріне зейнетақылық активтерінен инвестиция салуға
рүқсат етілген эмитенттер
берілген рейтингтен төмен болмауы тиіс);
Құнды қағаздар тізімі / мысалы, тәуекелі бағаланған немесе
сауда алаңдарының бағаламалы
енгізілгендер/;
Реттеу қатаңдылығы бірнеше себептерге байланысты болады. Бірінші кезекте бұл
Шетел активтерін инвестицияға салу қажеттілігі мемлекет ішінде қаражатты тиімді
Шетел мемлекеттеріне тым белсенді инвестициялар салатын зейнетақылық қорлар, әсіресе
Австралияның ең “демократияшыл” зейнетақылық жүйесіндегі шетелдік құралдарында барлық зейнетақылық
Қазақстандық ЖЗҚ инвестициялық жинағында шетелдік құралдардың үлесі (корпоративті эмитенттердің
Шетелдік активтерге инвестициялар салу әрекетіне қарсылардың негізгі дәлелдері, түрлі
Осыған дейін корреляциядан өткізілмеген қор ұстанымдары кенеттен жоғары корреляцияланғандардың
Мемлекет, инвестициялық жинақтың құрылысын реттеуден басқа, әдеттегідей, жинақтың нақты
Мысалы, Колумбияда, барынша кем бірлік ретінде тең болып зейнетақылық
Аргентина елінде тиімді басқаруды қамтамасыз ету үшін басқарушы серіктестік
Уругвай елінде мемлекет мемлекеттік зейнетақылық қорының активтерінің нақты табыстылығын
Әдетінше, инвестициялық жинағының құрылысына шектеулер қор мөлшерін ұлғайту, қор
Қаржылық нарығы дамыған мемлекеттердегі зейнетақылық қорларының тиімділік сараптамасы айқындағандай,
1.Зейнетақылық қордың мөлшері. Қаржылық нарығы дамыған мемлекеттерде операциялық шығындарды
2.“Енжар” активтерінің үлесі, яғни ұзақ ерзімге сатып
алынатын активтер. Бірінші кезеңдегі кұралдарды тиімді таңдау және жинақты
3.Тәжірибеде айқындалғандай, қарқынды тік құрылысты, нақты үлестірілген және тиімді
Сан алуан дамып келе жатқан мемлекеттердің зейнетақылық қорларының жұмыс
2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫның есебінің ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ МЕН
2.1 Қазақстандағы зейнетақы жүйесінің қазіргі жағдайын талдау
Жинақтаушы Зейнетақы және Әлеуметтік қамсыздандыру қорымен есеп айырысудың есебі
№3220 «Зейнетақы аударымдары бойынша міндеттемелер» шотының кредиті бойынша жинақтаушы
1991 жылы негізгі заңдар, соның ішінде «Қазақ КСР-нда зейнетақымен
1994 жылдан бастап кеңес заманынан бері Қазақстанда әрекеттенген зейнетақымен
Сол кезге тән негізгі істерге төмендегілер жатады:
Экономика мен бюджет жүйесінің дағдарысы өтпелі кезеңде мемлекеттің қаржы
Өмір сүруге қажетті қаражаттың қайнар көзі болып табылатын зейнеткерлер
Бірыңғай зейнетақы жүйесі жақсы тұрақты жұмыс істеуі үшін, салық
Сол уақытта біздің елімізде зейнетақыға жауапкершілік кеміп бара жатқан
Бюджеттен тыс қорлардың ісі айқын емес еді, ал қаржыны
Бірдейлік жүйеде арнайы есептің болмауы кәрілікті қамтамасыз етудің жеке
Зейнетақы жарнасын жинаудың төмен деңгейі жалпы экономикалық себептерді де,
Зейнетақы тағайындағанда жеңілдіктердің көптігі мемлекеттік зейнетақы қорына қосымша ауыртпалық
Зейнетақымен қамтамасыз етуді бақылаудың тиімсіз жүйесі, жинау қызметінің жинақталмағаны
Республика аймақтарының зейнетақыны жергілікті түсімнен төлеуінің бір тегіс емес
Биліктің орталықсыздануы басқару әкімшілік құрылымының бөлуіне әкеліп соқты. Бір
Жоғарыда көрсетілген жетіспеушілік салдарынан бірыңғай зейнетақы жүйесінде дағдарыс болды.
Бірдейлік зейнетақы жүйесін өзгертудің алғашқы әрекеті сол кезде-ақ жасалды.
«Мемлекеттік емес зейнетақы қоры туралы» заң 1996 жылдың маусымында
Жаңа зейнетақы инфрақұрылымы жұмысының негізгі принципі және орталығы жинақтау
арнайы мемлекеттік институттардың көмегімен ЖЗЖ қатал бақылау және зейнетақы
жаңа зейнетақы жүйелерінің үш негізгі топтарының ЖЗҚ, ЗАБК және
пруденциалды нормативтерді заңды түрде құру және зейнетақы активтерін инвестициялау
Зейнетақы жүйесін реформалаудың басында, яғни 1998 жылдың 1 қаңтарында,
1998 жылдың басында ЗАБК заңды тұлға ретінде қызмет атқарды,
Кесте-8 ЗАБК, банк- кастодиондармен ЖЗҚ 2004- 2010 ж.ж. аралығындағы
ЖЗЖ қатысушылар жылдар
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
ЗАБК(ЗАИБЖАҰ) 8 8 8 8 9 10 10
Банк-кастодионы 9 11 12 11 10 10 10
ЖЗҚ 12 16 15 15 16 16 14
Деректер негізі: Зейнетақы активтерін инвестициялық басқарудағы «дұрыс жүргізу шарттары».
1998 жылдың басынан қазіргі кезге дейін 20-дан астам
Барлық ЖЗҚ-лар 3 үлкен топқа бөлінді:
Мемлекеттік ЖЗҚ (МЖЗҚ)
Мемлекеттік емес ашық ЖЗҚ (МЕАЗҚ)
Мемлекеттік емес корпоративті ЖЗҚ (МЕКЖЗҚ)
Зейнетақы қызметі рыногының негізін мемлекеттік емес ашық ЖЗҚ құрды,
2007 жылдан зейнетақы активтерін өз бетінше басқару құқығы енгізілгенге
Мемлекеттік ЖЗҚ болып реформаның барлық уақытында мемлекеттің толық және
Зейнетақы активтерін инвестициялық басқаратын Ұлттық Банк үшін де рынокта
Барлық ЖЗҚ-лар өз әрекеттерін атқару үшін лицензия алу уақытына
Бірінші буындағы ЖЗҚ- болып ЖЗЖ жұмыс жасай бастағанға дейін,
Екінші буындағы ЖЗҚ- бұл зейнетақы реформасының бірінші айларында, яғни
Үшінші буындағы ЖЗҚ- бұл 1999 жылы құрылған 5 ЖЗҚ
Төртінші буындағы ЖЗҚ – бұл 2003-2004 жылы құрылған жас
Жылдың ортасында еңбек министрлігінің және халықты әлеуметтік қорғау жинақтық
2007 жылдың аяғында зейнетақы рыногында жаңа «Қорғау» деген ЖЗҚ
Кейін зейнетақы реформасын бастағалы үш жыл өткеннен кейін рынок
Егер ЖЗҚ әрекетінің есептеу нүктесі деп лицензия беру күтіп
Бұл ЖЗҚ бірқатар өзгерістерге ұшырады. 1998 жылдың мамырында ол
«Үміт» пен «Ұлар» бірікенге дейін зейнетақы
ЖЗҚ аталған үш қайта құрылуынан кейін
ЖЗҚ істеген жылдарды қарастырсақ зейнетақы
2.2 Зейнетақы қорларының қызметтерін талдау
Зейнетақы активтер мен инвестицияны жүзеге асыру үшін және Қазақстанда
2009жылдың 1 қаңтарында зейнетақы жарнамаларын қабылдау қызметтері мен зейнетақы
ЖЗҚ олардың филиалдары мен өкілеттіліктер саны ұзақ уақыт ішінде
Зейнетақы активтерін сақтау мен санауды 7 екінші дәрежелі банктер
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің жұмыс жасау кезеңінде (ЖЗЖ) зейнетақы жинақтарының
Индивидуальды (жеке) зейнетақы шоттары (ИЗШ) салымшылар санының өсуі міндетті.
Кесте- 9 Жекелей зейнетақы шоттарының (ЖЗШ) динамикасы
мерзімі ИЗШ саны бойынша зейнетақы жарналарының түрлері, оның ішінде:
Міндетті түрде Ерікті түрде Ерікті және кәсіби Үш ең
2004 3 752 386 26 - 95 6 128
2005 2 994 513 7 363 - 85 6
2006 3 715 535 16 934 - 81 6
2007 4 630 205 22 071 - 79 6
2008 5 399 313 25 084 - 75 6
2009 6 164 316 27 364 - 69 6
2010 6 642 793 29 507 1359 68 7893
Деректер негізі: Әміреұлы Ы. Әлеуметтік – экономикалық статистика бойынша
9 кестеде көрсетілгендей ЖЗШ-ның зейнетақылық міндетті қоюлы 2010 жылдың
Осымен қатар, ЖЗШ саласының шынайы көлемімен сәйкес келмейді, оның
Қазіргі кезде салымшылардың ӘЖК тіркелмегендері ИЗШ көлемінің 710318-ін құрайды,
Жалпы алғанда, жинақтаушы зейнетақының жалпы саласынан өзіндік құны белгісіз
Кесте -10 ЖЗҚ-ғы зейнетақы жарналарының жалпы түсуі (млн, теңге)
мерзімі Зейнетақы жарналарының түріне қарай
ҚР орташа төленетін жалақы (теңге)
Барлығы Міндетті Ерікті Ерікті және кәсіби
2004 3 752 386 26 - 95 6 128
Кесте-10 жалғасы
2005 47 864 47 856 7 - 11 864
2006 85 438 85 354 84 - 14 374
2007 129 561 129 422 139 - 17 303
2008 195 454 195 243 211 - 20 305
2009 276 173 275 872 301 - 23 128
2010 340 426 340 076 349 1 27 092
Деректер негізі: Әміреұлы Ы. Әлеуметтік – экономикалық статистика бойынша
10-кестеде келтірілген көрсеткіштерге байланысты бастапқы жылы зейнетақы жарналарының қарқынды
ЖЗШ-нің жоғарғы қарқынды дамуы халықтың жұмыскерлігінің және айлықтың өсуімен
Зейнетақы жарналарын ЖЗҚ аударатын және зейнетақылық келісім-шартқа отыруға азаматтардың
Осылармен қатар, міндетті төленетін зейнетақы жарналарының қазіргі кездегі маңызды
1) міндетті төленетін зейнетақы жарналарының екі немесе одан да
2) агентке міндетті төлемнің зейнетақылық салымының барлық сомасын қайтаруы
3) салымшы жасырын болмайды, яғни салушының табылатындығы туралы мәліметтерінің
Таза инвестиция кірісінің сомасы, салымшының ЖЗҚ-ға бөлінгендігі 2007
Таза инвестициялық кірістің өсу қарқыны өткен жылмен салыстырғанда келесі
Кесте- 11 ЖЗҚ-ң инвестициялық кірістің өсу қарқыны (млн., теңге)
мерзімі Жинақтаушы зейнетақы қорының таза инвестициялық кірісі
Сомасы жоғарылауы Қарқыны
2004 1597 - -
2005 18 855 17 258 1080 %
Кесте-11 жалғасы
2006 32 399 13 544 72%
2007 49 478 17 079 53%
2008 77 877 28 399 57%
2009 99 231 21354 27%
2010 105 195 5 964 6%
Деректер негізі: Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының 2010 жылға дейінгі
Инвестициялық кірістің кему қарқының өсуі байқалады: 2005 жылдың проценттік
Зейнетақылық салымдар ЖЗҚ-дың және инвестициялы басқару зейнетақылық активтермен зейнетақылық
Зейнетақы жинағының жылдар бойы өсу қарқыны келесі кестеде келтірілген
Зейнетақы қорлары 2004 жылдың басынан 2010 жылдың 1 қаңтар
Кесте-12 Зейнетақы жинағының өсу қарқыны (млн., теңге)
мерзімі Зейнетақы
жинақтың сомасы жинақ сомасындағы ірі қорлардың үлесі (%)
1 жыл ішіндегі өсуі
өткен кезеңде түскен орташа салымдар Бір жыл ішіндегі
2004 23 541 85
1961
2005 64 502 81 40 961 3 413 174
2006 112 649 74 48 147 4 012 75
2007 182 383 71 69 734 5811 62
2008 269 752 68 87 369 7 280 48
2009 368 349 66 98 597 8216 37
2010 436 065 65 67 716 8 128 18
Деректер негізі: ҚР-ның Ұлттық Банкінің статистикалық мәліметтері 2010 жыл
ЖЗҚ-дан зейнеткерлік төлеулердің көбейгені және ірі ЖЗҚ-ң өткен жылдармен
Кесте -13 ЖЗҚ-дан төленетін зейнетақының динамикасы (млн., теңге)
мерзімі Зейнетақы жинақ шотының төлемдері, оның ішінде:
Зейнеткерлік жасқа жеткендегі төлемдер Басқа да жағдайлар шыққандағы төлемдер
2004 133 38 2 173 98
2005 1 119 571 55 1 745 97
2006 1946 2 135 277 4 358 94
2007 2 773 4 620 648 8 041 73
2008 4 635 8 428 1348 14411 69
2009 6 596 11093 3 076 20 765 67
2010 8451 11 707 3 943 24 103 66
Деректер негізі: ҚР –ның жинақтаушы зейнетақы қорларының статистикалық
ЖЗҚ-ң 1 қыркүйек 2010 жылдың төлемдерінің басым көпшілігі салымшылардың
Тәжірибе жүзінде эмигранттардың көлемі қысқарып жатқан соң зейнетақылық жинақылық
Осыған байланысты 2009 жылғы шектелген салымшылардың зейнетақылық жинақты жедел
Зейнеткерлік жасқа келген өзге азаматтарға ЖЗЖ-жағынан мемлекеттік минималды зейнетақы
Бір зейнетақы қорынан екінші зейнетақы қорына аудардың нәтижесінде 2009ж
Зейнетақы жинақтау жүйесі құрылымында әрекет еткен уақытта бірнеше өзгертулер
Кесте -14 ЖЗҚ-ның инвестициялық портфелінің құрылымдық динамикасы (%)
Қаржы құралдары 2004 2005 2006 2007 2008 2009 01.09.10
1 2 3 4 5 6 7 8
ҚР мемлекеттілік құнды қағаздары, оның ішінде: 97,67 93,97 74,62
ҚР евро облигацияялары 15,27 35,65 65,94 42,95 22,56 12,19
ҚР қаржы министрлігінің құнды қағаздары 80,43 55,63 4,12 10,82
ҚР ұлттық банкінің шоттары 1,97 2,4 4,33 4,90 12,24
ҚР-ң жергілікті атқарушы органдарының құнды қағаздары 0,00 0,29 0,23
ІІ-ші дәрежелі банктерге салымдар 0,32 1,64 2,55 8,44 8,78
Халықаралық қаржы мекемелерінің құнды қағаздары 0,00 0,59 4,08 3,56
Шетел мемлекетінің құнды қағаздары 0,00 0,00 0,00 0,00 3,69
Мемлекеттік емес ҚР-ң эмитетінің құнды қағаздары, оның ішінде:
Акциялар 0,37 0,67 2,14 3,56 3,82 3,98 5,35
Облигациялар 0,00 1,29 13,75 19,67 24,14 25,75 25,90
Мемлекеттік емес шетел мемлекеттің құнды қағаздары 0,00 0,40 2,44
Инвестициялық шоттағы қажеттер және басқа қаражаттар 1,64 1,44 0,42
Деректер негізі: ҚР –ның жинақтаушы зейнетақы қорларының статистикалық
14-кестеде ҚР-ның мемлекеттік құнды қағаздары реформа негізінде 45 төленеді.
Сонымен қатар ҚР-ның эмитетінің мемлекеттік емес қағазадары 31-ке өсті.
Қаржы жүйесінің тұрақтылығы ЖЗҚ-ға қаржы құралдарының шапшаң да ұзақ
Қаржылық жүйесінің жаңарған тұрақты бағасы туралы баяндамасы, қайсысы Қазақстанда
Қаржылық инвестициялық болжауларда ЖЗҚ-ның қатысуы мемлекеттің дамуына кері әсерін
Жобалардың инфрақұрылымын қаржыландыруды латын-американ елдерінің зейнетақы жүйесінің тәжірибесінде көрсеткендей
Құнды қағаздар нарығында активизация үлесінде Қазақ компаниялардың капитализациясы
Қазіргі кезде мемлекетінің ішкі қарыздар құрылымында 1 жылдан 5
Мемлекеттік құнды қағаздарды шығару жалпы нарық мөшерімен сәйкес болуы
Мемлекеттік құнды қағаздарды шығару графигі белгілі бір уақыт кезеңімен,
Ұзақ мерзімді құнды ЖЗҚ-мен өмірді сақтандыру мақсатында шығарылады. Қазақстанда
мау 01 қаң 02
ЗА нақты кірісінің орта көлемінің коэф.
Сурет 2 - Инфляция қарқыны және ЖЗҚ нақты табысының
Деректер негізі: Алибаев А. Крах солидарной пенсионной системы о
2008ж маусымдағы ЖЗҚ-ның барлық орташа салыстырмалы номинальдық табыстарының өзгерісін
Талдаудың базасы уақыттың әртүрлі ағымдары бола алады, сонымен қатар
3-сурет зейнетақы салымдарының орташа темптегі өсулерінің өзгерістері келтірілген, ЖЗҚ-ның
2009 жылдың басындағы ЖЗҚ-ның орташа салыстырмалы барлық табыстары инфляциядан
зейнетақы салымдары бағаларының орташа өсуі
――― Инфляция
Сурет 3 - Инфляция деңгейі және зейнетақы салымдары
Деректер негізі: Алибаев А. Крах солидарной пенсионной системы о
ЖЗҚ-ны мемлекеттік реттеудің басты артықшылығы әлемдік тәжірибеде зейнетақы қорларын
ЖЗҚ портфелінің қаржы құрылымының ұзақ мерзімді бөлігінің көбеюі. ЖЗҚ-ң
Қазақстанның биржалық қоры соңғы 30 күнде өткізілген бәсекеде, ЖЗҚ-ның
2.3 ҚЕХС негізінде зейнетақы қорларының қызмет тиімділігінің көрсеткіштерінің
Зейнетақымен қамсыздандыру бағдарламалары мен (Зейнетақы жоспарлары бойынша) есеп және
Зейнетақы жоспарлары кейде өзгеше, мысалы, «зейнетақы схемалары», «еңбек сіңірген
2009 жылдың басындағы ЖЗҚ-ның орташа салыстырмалы барлық табыстары инфляциядан
ЖЗҚ-ның егер 2009 жылы зейнетақы активтерінің сомасы 23 млрд.
Кесте-15 2005-2010 жылдар аралығында жинақтық зейнетақы жүйесінің негізгі көрсеткіштері
Зейнетақы көрсеткіштері Өлшем бірліктері 2005 2006 2007 2008 2009
Зейнетақы активтерінің жиынтық сомасы (кезеңінің соңына қарай) Млн тенге
Динамика (тенге)
+173,0% +74,5% +61,9% +47,9% +36,6%
Млн доллар 281,5 467 774,8 1208,3 1730,8 2569,9
Динамика (доллар)
+65,9% +65,9% -56,0% +43,2% +48,5%
ЖІӨ зейнетақы активтерінің жиынтық үлесі % 1,4% 3,2%
Инвестициялық пайданың сомасы Млн тенге 1607,0 18855,0 32400 49478,5
Динамика (тенге)
+1073,6% +71,8% +52,7% +57,4% -2/,4к
Млн доллар 9,1 136,4 222,8 327,8 499,7 692,3
Динамика (доллар)
+612,9% +63,4% +47,1% +52,4% +38,5%
ЗА-ғы бөлуді 6,8% 29,2% 28,8% 27,1% 28,9% 26,9%
Кесте-15 жалғасы
Зейнетақы жарнасының сомасы (кезеңінің соңына қарай) Млн тенге 22108,2
Динамика (тенге)
+114,3% +78,5% +51,6% +50,9% +42,7%
Млн доллар 263,2 342,8 581,7 849,8 1241,7 1926,8
Динамика доллар
+30,2% +69,7% +46,1%
+55,2%
ЗА-ғы бөлуді 94,0% 73,4% 74,9% 0,2% 71,6% 75,0%
Жыл сайынғы зейнетақының төленуі Млн тенге 173,0 1746,2 4362,7
Динамика (тенге)
+910,7% +149,8% -85% +80,7% +42,3%
Млн доллар 2,1 12,6 30,0 53,5 93,6 144,9
Динамика (доллар)
+512,9% +37,7% +78,2% +75% +54,8%
ЗА-ғы қатынасы 0,7% 2,7% 3,9% 4,4% 5,4% 5,6%
Деректер негізі: Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің 2008-2010 ж.ж. даму жүйесінң
2008 жылдың қаңтардың басында зейнетақы
ЖЗҚ
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
сома сома дина
мика % сома дина
мика % сома дина
мика % сома дина
мика % сома дина
мика % сома дина
мика %
МЖЗҚ 18028 33872,5 +88,9 43856,4 +29,5 58884,4 +34,0 75649,5
Қазақстанның ұлттық банкі 2521,8 10633,7 +321,7 21835,7 +105,3 39017,1
Ұлар Үміт
31389,5
46349,9 +47,7 63036,4 +36,0 22649 +35,9
1. Ұлар 566,2 4038,8 +613,3 8950,5 +121,6
2. Үміт 566,3 3603,6 +536,3 9078,2 +151,9
ABN AMRO Каспий Мұнай Газ
12112,7
18906,7 +56,1 26282,3 +39,0 9144 +34,8
1. ABN AMRO
1480,4
4142,6 +179,8
2. Каспий Мұнай Газ 248,1 867,5 +249,7 2347,3
Сенім
2440,5
5321,2 +118,0 9030,6 +69,6 12740,9 +41,1 16346,6 +28,3 4378
Құрмет
601,7
3145,2 +422,7 6503,2 +106,7 11165,3 +71,7 15590,2 +39,6 5233
Республика
4014,0 +113,9 7879,9 +96,3 13812,3 +75,3 6888 +49,9
Қазақмыс 762,5 2452,7 +221,7 4344,0 +77,1 6471,2 48,8 8841,1
Қазақстан 354,0 ‘ TS.5 +272,5 2649,0 +100,9 4688,9 +77
Нефте Газ-Дем 173,5 1180,3 +580,3 2277,9 +93,0 3974,1 +74,3
Халықтық зейнетақы қоры 186,7 930,6 +398,4 1664,6 +78,9 2970,4
Қорғау
7,5
771,8 +10190,7 2279,0 +194,7 3914,2 +71,8 5580,9 +42,6 1633
Отан
113,9
2595,3 2179,6 5807,1 +123,8 3037 +52,3
Капитал
623,8
2392,1 +283,5 2923 122,2
Д.А.Қонаев атындағы 64,5 227,4 +252,6 388,4 +70,8 514,5 32,3
Жәрдем 4,4
Филипп Моррис
419,9
648,2 +54,4 845,4 +30,4 -845 -100,0
Барлық зейнетақы активтері 23645,1 64562,7 +173 112649,4 +74,8 182383,4
Деректер негізі: Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің 2008-2010 ж.ж. даму жүйесінң
Кесте -16 2004-2010 жылдарға ЖЗҚ зейнетақы
16-кестеде зейнетақы реформасының алғашқы 4 жылында девальвациясының жоғары деңгейі
Екінші сызбаларда көрсетілгендей теңгедегі зейнетақы активтері жылдан-жылға ешбір ауытқусыз
2008 жылғы доллар динамикасы (+43,2%) қызықты тенденцияны көрсетеді: алдыңғы
Жоғарыда аталған зейнетақы реформасының басында барлық зейнетақы жарналары МЖЗҚ
Банк активтері абсолюттік (яғни есептік) қатынаста зейнетақы активтеріне
Жеке ЖЗҚ зейнетақы активтреінің динамикасын сараптау олардың біркелкі емес
млрд тенге
300,0
МЕЖЗҚ
250,0
200,0
150,0
100,0
50,0
0,0
2005
Сурет 4 - 2005-2010жылдары МЖЗҚ мен МЕЖЗҚ зейнетақы активтерінің
Деректер негізі: Ержанов С. Становление и развитие накопительной пенсионной
Осылай, мысалы, қорғау ЖЗҚ өз жұмысының 1 жылында активтерін
40
35
25
20
15
10
5
0
2006
Сурет 5 - 2006-2010жылдары ЖІӨ құрамындағы екінші деңгейлі банктермен
Деректер негізі: Деректер негізі: Ержанов С. Становление и развитие
Егер зейнетақы активтерін ЖІӨ инвестициялық басқару рыногын сараптасақ, онда
ЖЗҚ зейнетақы активтерін инвестициялау үшін қаржылық құралдар портфелінің құрылымы
Кесте-17 ЖЗҚ-ның инвестициялық портфелінің қаржы құралдарының құрылымы, млн теңге
Қаржы құралдары 01.01.06 01.01.07 01.01.08 01.01.09 01.01.10 01.01.11
1 2 3 4 5 6 7
ҚР мемлекеттік бағалы қағаздары 23094 60699 84214 108321 130590
Екінші деңгейлі банк-тердің жинақ қоры 75 1057 2880 15426
Халықаралық қаржы мекемелерінің бағалы қағаздары
380 4605 6495 17417 10755
Шетелдік эмитент-терінің мемлекеттік бағалы қағаздары
9958 8805
Республикалық эми-тенттерінің мемле-кеттік емес бағалы қағаздары 88 1265
Шетелдік эмитенттерінің мемлекеттік емес бағалы қағаздары
255 2760 5457 10668 15545
Деректер негізі: Қ.Р Ұлттық Банкктің статистикалық мәліметтері 2010 жыл
2008 жылдың сәуірінде барлық мемлекеттік емес ЖЗҚ бірнеше айда
Егер барлық зейнетақы активтерінің ¾ бөлігі МЖЗҚ жиналды
2008 жылдан 2009 жылға дейінгі кезеңдегі ЖЗҚ инвестициялық портфелінің
2010 жылы үлес +4,88% өсті. Зейнетақы активтерін Қазақстанда элементтердің
Жинақтық зейнетақы жүйесінің негізгі мақсаты - зейнетақы жарналарын жинау
2008 жылдың басынан 2009 жылдың аяғына дейінгі кезеңде инфляция
ҚР жинақтық зейнетақы жүйесінің құрылу тарихы жоғарыда көрсетілген қиындықтардан
Кесте-18 2013 жылғы дейінгі зейнетақы жинақтаушы зейнетақы жүйесінің
Мерзім Зейнетақы жинағының сомасы 1 жыл ішіндегі көбеюі Салымдардың
(%)
2011 618 000 138 000 11 500 29
2012 773 000 155 000 12 900 25
2013 947 000 174 000 14 500 22
Деректер негізі: \\ Зейнетақы жинақтаушы жүінің даму көрсеткіштері 2010
ЖЗҚ қызметінің басты артықшылығы сонымен қатар әлемдік практикада, зейнетақы
ЖЗҚ портфелінің қаржы құрылымының ұзақ мерзімді бөлігінің көбеюі. ЖЗҚ-ң
Қазақстанның биржалық қоры соңғы 30 күнде өткізілген бәсекеде, ЖЗҚ-ң
Зейнетақы активінің инвестициялық басқарылуының іске асырылатын ереже нормаларын ескере
Осы жылдың 8 ай ішіндегі ішкі мемлекет қарызының сомасы
Кестеде ішкі және сыртқы қаржы құралының зейнетақы инвестициясының болжайтын
Кесте-19 Ішкі және сыртқы қаржы құралының зейнетақы инвестициясының 2009-2011
Писсимистік болжау 2011 2012 2013
Қаржы құралы үлесі млрд тенге тенге үлесі млрд. тенге
ҚР мемлекеттік ҚҚ 0,31 194 0,25 196 0,25 239
қазынашылық міндеттеме және оның ішінде: 0,06 40 0,02 15
инфляция бойынша индекстелген 0,01 4 0,01 4 0,01 10
Ноталар 0,25 154 0,23 181 0,20 188
жергілікті басқару органдары 0,00 0 0,00 0 0,00 0
ҚР мемлекеттік емес ҚҚ 0,32 198 0,34 263 0,34
Облигациялар 0,28 173 0,29 224 0,30 280
Акциялар 0,04 25 0,05 39 0,04 41
БВУ сертификаты және салымдар
0,09 56 0,17 132 0,20 189
Салымдар 0,09 56 0,10 77 0,10 95
депозитттік сертификат 0,00 0 0,07 55 0,10 95
Шетел эмитеті және ХҚҚ ҚҚ 0,27 167 0,23 179
Шетел мемлекеті және ХҚҚ ҚҚ 0,11 67 0,09 77
Кесте-19 жалғасы
акциялар және активтер 0,08 50 0,07 51 0,06 58
Облигациялар 0,08 50 0,07 51 0,06 58
Басқа ақшалар мен активтер 0,00 3 0,00
0,00 4
Болжаулы актив көлемі 618 773 947
Орта өлшенген кірістер 5,4% 0,4% 5,1% 0,1% 4,9%
Оптималдық болжам
ҚР мемлекеттік ҚҚ 0,44 274 0,31 242 0,31 296
қазынашылық міндеттеме және оның ішінде:
0,14 89 0,07 53 0,11 101
инфляция бойынша индекстелген 0,09 53 0,07 53 0,06 61
ноталар 0,30 185 0,24 189 0,20 195
жергілікті басқару органдары - - - - - -
ҚР мемлекеттік емес ҚҚ 0,32 198 0,34 263 0,34
облигациялар 0,28 173 0,29 224 0,30 280
акциялар 0,04 25 0,05 39 0,04 41
БВУ сертификаты және салымдар
0,10 56 0,17 131 0,20 189
салымдар 0,10 56 0,10 77 0,10 95
депозитттік сертификат 0 0 0,07 54 0,10 95
Шетел эмитеті және ХҚҚ ҚҚ 0,15 87 0,18 134
Шетел мемлекеті және ХҚҚ ҚҚ 0,07 41 0,08 62
акциялар және активтер 0,04 23 0,05 36 0,04 36
облигациялар 0,04 23 0,05 36 0,04 36
Басқа ақшалар мен активтер 0 3 0 3
Болжаулы актив көлемі 618 773 947
Орта өлшенген кірістер (номиналды) шынайы 6,3% 1,3% 5,6% 0,6%
Деректер негізі: Анализ пенсионного рынка Казахстана по итогам 2005года
Осымен қатар, 2013 жылға дейінгі мемлекеттік бюджет дефицит болжамы
Қазақстанның ұйымдық нарығы ішкі корпаративті капитализацияланған белгілі тізім болжамына
3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЗЕЙНЕТАҚЫ ҚОРЛАРЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы қорларының есеп қызметін жетілдіру бағыттары
Дамыған елдердегі мемлекеттік реттеу қаржы нарығында өзін-өзі реттеу
Сонымен қатар Қазақстандағы жинақтаушы зейнатақы қорларындағы бухгалтарлік есептің маңызы
Қазақстандағы жинақтаушы зейнетақы қорлары есебінің қызметін жетілдіру үшін қазіргі
Жас Қазақстанның зейнетақы жүйесіндегі қатысушылардың қызығушылығын білдіретін
ҚР-да зейнетақымен қамтамасыздандыру заңын қабылдағаннан кейін 1997ж
Көбіне Қазақстандық қор биржалары жұмыс атқарды. Орталық депозиттері, заңнамалық
Жинақталған зейнетақы қор салымшыларының өз мүдделерін таныстыру мақсатында
2008 ж маңызды оқиға Алматыда 24-25
Соңғы жылдары үкімет мемлекеттің қаржы нарығын анықтау жұмыстарын күшейтуде.
Зейнетақы жүйесіндегі бөлім 20 дан астам ұсыныстарды
Қаржыгерлер Ассоциациясы мен оның мүшелері
Алайда, өткен онжылдықтағы қабылданған және экономикалық талаптарға сәйкестендірілген саясат
Осы мәселелерді шешу үшін Президенттің тапсырмасы бойынша үкімет зейнетақыны
Алайда осындай көзге көрінетін зейнетақыны жіктеп көтеру өзгерістері барлық
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің жеке зейнетақы жинақтары мен зейнетақы активтерін
Үкімет жинақтаушы зейнетақы жүйесінің субъектілерінің: зейнетақы қорларының, банк-кастодиандардың және
Инвестициялау тиімділігін қамтамасыз ету және зейнетақы жинақтарының қауіпсіздігі үшін,
Жинақтаушы зейнетақы жүйесін дамыту бойынша айтарлықтай жұмыс 2008 жылы
1) Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қордың (МЖЗҚ) кепілі Үкімет
2) Жүйенің тұрақтылығын жоғарылату мақсатында, салымшылар мен алушылардың
бірыңғай тәуелсіз реттеу органы – қаржы нарығын және қаржы
құнсыздану деңгейін есепке ала отырып, нақты енгізілген жарнасы көлемде
қордың немесе зейнетақы активтерін басқару жөніндегі мекеменің кінәсінен салымшылардың
жинақтаушы зейнетақы қорларының салымшыларының және төлеушілерінің уақтылы қаржы аударудағы,
3) Аса қауіпті еңбек шарттары бар өндірісте жұмыс істейтін
4) 2008 жылдың шілдесінен жинақтаушы зейнетақы қорларынан кесте
5) Егер аккумуляцияланған зейнетақы жинақтары ең болмағанда ең төменгі
2008 жылдың 1-ші қыркүйегіне жинақтаушы зейнетақы жүйесінің салымшыларының саны
Осыған қарамастан чилилік әдісті қолданатын елдердегі жинақтаушы зейнетақы жүйесінің
тұрғындарды жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметімен жеткілікті қамтымау;
ерікті зейнетақы жинақтарының үлес салмағы төмен;
зейнетақы жинақтарын инвестициялаудың барынша тиімсіздігі;
қарттық келіп жеткенде зейнетақы төлемдерінің лайықты өмір сүру үшін
Қазіргі уақытта жинақтаушы зейнетақы жүйесіне экономиканың бейресми секторларында жұмыс
Үкіметті зейнетақы жинақтарының жеткіліксіздігі қатты алаңдатады. Орташа еңбек жалақысының
Халықаралық тәжірибе зейнетақы жүйесінің қаржылық тұрақтылығына және тиімділігіне жаңашыл
Қарттықты әлеуметтік қорғауға базалық конституциялық кепілдерді сақтау талаптары кезінде
Бірмезгілде 1998 жылға дейін қажетті еңбек өтелі бар азаматтар
Қолданыстағы жинақтаушы зейнетақы жүйесін жаңаша түрде жетілдірудің басты бағыттары:
Халықтың жинақтаушы зейнетақы қорларының қызметтерімен қамту аясын кеңейту. Жинақтаушы
Кәсіпорындардың міндетті зейнетақы жарнасын толық және уақытылы аударуларын қадағалауды
Бұл жағынан қарастырылып жатқан шаралардың нәтижелілігін
Зейнетақы активтерін инвестициялау үшін шешілген қаржы құралдарының көлемін кеңейту:
Жинақтаушы зейнетақы қорларынан зейнетақы төлеу механизмін жетілдіру. Зейнетақы аннуитет
Зейнетақы табысына пара-пар жұмысшыларды олардың міндетті және ерікті
Бұған қатысты мемлекеттік бюджетте міндетті зейнетақы жарналарын өтеу көлемдерін
Жүктілік және тууына, бір жасқа дейінгі балаға қарауға байланысты
3.2 Зейнетақы қорлары есебінің тиімділігін арттыру жолдары
Әлеуметтік қоғамның ең басты құндылығы адам өмірі болып
Біздің Республикада, институционалды инвесторлар жайында әңгіме
Бүгінгі күндегідей одарды сондай формадағы екінші деңгейдегі
Болашақта сақтандыру белсенділігі зейнетақылық сияқты отандық
Кесте-20 2010 ж. қорытынды бойынша институционалды
Қаржы рыногының сегменті Біріккен белсенділік млрд теңге
млрд теңге Қатысушылар саны Рынокта 1 қатысушының белсенділігінің
Банктік жүйе 16779 37,7 33 47,940 46,5
Зейнетақы жинау жүйесі 368,3 8,3 16 23,019 36,6
Сақтандыру жүйесі
20,7 0,5 32 0,647 -7,6
Деректер негізі:Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің 2009-2010 ж.ж. даму бағдарламасы
Кестеде сақтандыру белсенділігі біріккен банктік (81-ден жоғары)
Өмірді сақтандыру сферасы дамуының зейнетақы жинау
Республика сақтандыру рыногында негізгі бірі
6 жылға кетіп бара жатқан зейнетақы жинау
Қазақстандағы қазіргі сақтандыру жалпы сақтандыру рыногында аса көп рөл
Сақтандыру қызметін реформалау және оның кезінде динамикалық дамуының нәтижесінде
Сонымен қатар өмірді сақтандыру, зейнетақыны сақтандыру және қайта сақтандыру
Қаржылық есептеуге негізделген төмендегі формула салымшының зейнетақы жинағының өсу
Зейнетақы салымының сомасы инвестицияның кіріссіз 5,4 мың АҚШ дол.
n
( ( ( ( ( ( R' )
i=1
Мұндағы:
( - зейнетақы жинағының сомасы (90,9 мың АҚШ дол.)
( - зейнетақы салымы (120 АҚШ дол.)
R – инвестициялық кіріс мөлшерлемесі (10%)
i – зейнетақы жинағы құрылатын кезең
Заңмен бекітілген зейнеткерлік жас бойынша салымшы зейнетақы ала бастайды.
Зейнетақы жинағының барлық сомасы 10 жыл бойы инвестицияланып, кіріс
Ал қазіргі таңда ол қорға ай сайынғы жалақысынан 10
Кірісі 3000 теңгеге дейінгі халықтар саны 2002 жылы 50,7%-ын
Барлық хылықтың қарттық шағын қамтамасыз ету үшін ЖЗҚ ақшалай
Бүгінгі Жинақтаушы зейнетақы жүйесі азаматтық құқықтық қатынастардың әрекет ету
Әрекет етуші зейнетақы жүйесі қазіргі күнде зейнетақы алып отырған
Жаңа зейнетақы жүйесінің жобасы зейнетақы қорының 3 деңгейлі құрылымын
Егер тиын да салынбаған болса, бұл зейнетақы мүлде болмайды.
Қазіргі уақыттағы зейнеткерлердің зейнетақымен қамсыздандырылуын жетілдіру;
Қазіргі уақыттағы зейнеткерлерді зейнетақымен қамсыздандыру үшін үлкен қаражаттарды жеткізу.
Ал мемлекетте қазіргі уақытта ондай қаржы жетіспейді. Сол үшін
Зейнетақымен қамсыздандырудағы осы модель мемлекетке, жұмыс берушіге, жеке тұлғаға,
Мемлекетке. Зейнетақымен қамсыздандыру бойынша шығындар төмендейді; әлеуметтік жәрдемақыларға өмір
2011 жылы зейнеткерлік жасына жететін тұлғалар санын және 2011
Кесте-21 Мемлекеттік зейнетақы төлеу орталығынан зейнетақы және мемлекеттік
Мың адам 2008 2009 2010 2011 (болжам)
Зейнетақылар 2026,5 1921,0 1830,1 2389
Жәрдемақылар 744,8 760,3 798,0 1072
Деректер негізі: жинақтаушы зейнетақы жүйесінің даму бағдарламасы 2008-2011
Есептеп қарасақ, 2011 жылы зейнетақының орташа мөлшері 11573 теңге,
Жұмыс берушіге. Жұмыс берушілер жұмысшыларына өз бетінше зейнетақы бекітіп,
Жеке тұлғаға. Алғашқы рет, халықтың аз қамтамасыз етілген бөлігіне
Сақтандыру компанияларының рөлі екінші және үшінші деңгейлерде жүзеге асырылады:
Сақтандырудың осындай келісім-шартын жасағанда сақтанушыға біртіндеп керекті соманы жинақтауға
Бұрынғы КСРО Мемлекеттік Сақтандыру жұмыс тәжірибесі зейнетақылық сақтандыру шеңберінде
Кез-келген сақтандыру ұйымының міндеті оның формасына байланыссыз өзінің тұтынушыларына
Жоғары жазылғандарды қорытындылай келе, зейнетақымен қамсыздандыру жүйесі көп жылдар
Қазіргі уақытта кәсіпорындарда жұмыссыздық және зейнеткерлік жастағы тұлғалардың жұмысқа
3.3 Жинақтаушы зейнетақы қорлары үшін жаңа қаржы өнімдері мен
Қаржы инфрақұрылымдық проектісінде зейнетақы жинау қорының қатысуы барлық
Инфрақұрылымға кіретін ұзақ мерзімді қаржы үшін зейнетақы белсенділігі өзіне
2009-2010 ж. аралығындағы Қазақстан Республикасында рыноктағы құнды қағаздардың даму
1. Мемлекеттік кепілдемеде көрсетілгендей заңды тұлғалардың төлем ақы мөлшерінің
2.«АҚ» Қазақстанның даму банкін мемлекеттік кепілдеменің альтернативі ретінде.
3. Кепілдеме бойынша мемлекеттік міндеттемелерді орындау кезінде эминтенті акциялардың
Дамушы капиталды институттар және басқа компаниялар акциялардың бақылау пакеттері
- Мемлекеттік институттардың дамуы соның ішінде Қазақстан даму банкі;
Қазақстанның инвестициялық қоры, мемлекеттегі акцияларды енгізц және қосымша жолдар
- Ұлттық компаниялар ұйымы 1-ші ретте АҚ «Қаз Мұнай
Қазақстан Республикасындағы зейнетақы жүйесі арнайы зейнетақы төлемін мемлекеттік кепілдемені
ҚҚН бағдарламасының жобасы және оны тарату жоспары. 2007
Осыған орай МҚҚ шығару рыноктағы жалпы нормаларға сәйкес болуы
Өнеркәсіптік бағалы қағаздарды иемдену. Инвестициялық зейнетақылық белсенділік валюталық
Бұдан басқа ҚҚН программасының жобасында хеджерленген тәуекелділіктің рыноктағы бағалы
Бұл шаралар қаржы құралдарын кеңінен қарастыруға әрекет етеді. Зейнетақы
Қазіргі кезде ЗАИБЖАҰ мемлекеттік бағалы қағаздар кірісінің төмендеуіне байланысты,
Зейнетақы белсенділік инвестициясы индекстік қор қай инвестициялық қор
ҚБА сұрақтарын шешу мақсатында 2006 ж. бойы ҚР-ң ұлттық
Қазіргі кезде Қазақстанның экономикасы және қоғамның өмірі қызық
2008 жылдан бастап Қазақстан қор рыногында инвестор ретінде
Қазақстан ипотекалық компаниясының осы жыл қыркүйек айындағы жүргізілген статистикалық
Қазіргі рынок сегментінің инвестициялық потенциялы осы уақытта толық жауылмаған,
Зейнетақы белсенділігінің АҚҚ-ның қазіргі таза көлеміне сәйкес
ЖЗҚ инвестициясының қаржы құралдарының таралуына байланысты
Кесте -22 Зейнетақы белсенділігінің құрылымы
Қаржы құралдары %
Ұлтық банктік қысқа мерзімді ноталар 30,02
Қазақстандық компаниялардың облигациялары 26,74
Қаржы министрлігінің ішкі орташа немесе ұзақ мерзімді МҚҚ
Екінші дәрәжелі банктің салымдары 9,04
Қазақстандық компаниялардың акциялары 5,89
Шетелдік имитентердің мемлекеттіе емес құнды қағаздары (шетелдік валюталары) 2,69
Қалықаралық халық ұйымдарының құнды қағаздары
Қазақстанның тұрақты евро облигациялық қарызы 0,75
Қазақстанның жергілікті атқарушы органдардың облигациялары (доллар)
Деректер негізі: жинақтаушы зейнетақы жүйесінің 2007-2009 ж.ж. арналған даму
Мағынасы жағынан екіншісі зейнетақы қаржыларын
Республиканың мемлекеттік емес облигациялары нарықтың
1)Капиталдың жетістігі коэффициентті банктердің
2) Ағымдағы миквидтік коэфиценттік банктердің
3)Эмитеттің жеке меншік капиталына тәуелсіз зейнетақы нарығына
4)Мемлекеттік бағалы қағаздардың аналогиясы бойынша облигациялармен болатын
Ипотекалық облигацияда инвесторларды не қызықтырады? Тиімділіктің, ликвидитіктің және пайдалылықтың
Инвесторларды ипотекалық облигациялар негізінде зейнетақы қорларын ынталандырудың басты құралы
ҚИК облигацияларының құрамында болатын 35% тапқан (басқа) екінші деңгейлі
ҚИК-ның ипотекалық облигациялары жоғары тиімді және ликвидиттік қаржы құралдары
Сақтандыру ұйымдары меншік капиталын есептеген кездегі ипотекалық облигацияларды дисконттаусыз
Берілген қаржы құралдарының (құрылуы) қалыптасуы туралы қысқаша тарих. Атап
ҚИК-ның негізгі мәселелері – бұл ипотекалық несиенің көлемін кеңейту,
ҚИК-ның негізгі бағыты болып ұзақ уақытты ипотекалық тұрғын
2010 жылдың басты жаңалығы болып ҚИК-ның қаржылау агентігін алу
Қазіргі кезде ҚИК-ның ипотекалық облигация айналымына жалпы мөлшерде 23
2010 ж. рынокта ипотекалық облигацияның бірінші энитенті АО СБ
Ипотекалық облигацияның басқа қаржы құралдардан айырмашылығы КИК-ке қатысты тікелей
Облигация купонына тігілген индекс инфляция негізінді есептелген жылдық көріністегі
Сурет-6 2010 жылғы Республиканың қор рыногындағы ипотекалық облигацияның
Деректер негізі: Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының 2010 жылға дейінгі
ҚИК облигациясы ставкалардың жоғары және төменгі деңгейлерінен тұрады.Ол мөлшерлеменің
ҚИК облигациялық корпарацияға бірінші енгенде 10 жыл мерзім
ҚИК-ның негізгі мәселелері – бұл ипотекалық несиенің көлемін кеңейту,
ҚИК-ң жоспары бойынша рынокта ипотекалық облигациялардың дамуы болашақта да
Мемлекет деңгейіндегі ипотекалық несиемен қаржыландыру тұрғын үй құрылысын
ҚОРЫТЫНДЫ
Тәуелсіз Қазақстанның экономикалық өзгерістерінде жинақтаушы зейнетақы жүйесі даму үстінде
Қазақстан Республикасының жинақтаушы зейнетақы қорларының қызмет тиімділігін арттыруды зерттеу
Информациялық және ақшалай ағым қозғалысы берілген ағымдардың тиімділігі мен
Қазіргі кездегі зейнетақылық жинақтау жүйесінің дамуы маңызды мәселелердің бірі
Зерттеу барысында зейнетақы жүйесінің нарық жағдайындағы ерекшелігі көрсетілген, яғни
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің құрылуы мен функциялануының шетел тәжірибесі зерттелінді,
мемлекеттік
аралас
жеке.
Зейнетақы активтерін инвестициялық басқару нәтижесі мемлекетік жинақтаушы зейнетақы қорларының
Жинақтаушы зейнетақы қорларының дамуын зерттеу барысында олардың салымшыларының саны,
Салымшылар өз зейнетақыларын дұрыс есептеп, тиімді қорды таңдау үшін
қор акционерлеріне
жарғылық капитал мөлшеріне
өзіндік капитал мөлшеріне
салымшылар санына
зейнетақы активтерінің қызмет түрлеріне
көрсетілетін қызмет түрлеріне.
Жинақтаушы зейнетақы қорлар қызметінің нәтижесімен салыстырмалы талдаудың бірыңғай жүйеісінің
Республикамыздың зейнетақы жүйесі халықаралық деңгейде функцилануы үшін зейнетақы жүйесіне
Зейнетақы салымдарын сақтандыру – зейнетақы жүйесін жетілдірудің бірден-бір жолы.
Жинақтаушы зейнетақы қоры – зейнетақы жарналарын тартудың және төлемдері
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің басты міндеті қоғамның әр жұмыс істейтін
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің даму тенденциясы дамудың жаңа сапалы кезеңге
Зейнетақымен қамсыздандыру сферасының демонополизациясы;
жинақтаушы зейнетақы қорларының бірігуі мен күрделенуі, салымшы санының көбеюі;
Барлық қорларда салымшыларға қызмет көрсету сапасының жақсаруы;
Салышыларды тартуда қорлар арасындағы бәсекенің күшеюі;
Салымшылар шотындағы зейнетақы жинағының өсуі;
ЖЗҚ кірісінің өсуі;
Инвестициялық құралдарының жетіспеуінен мемлекеттік құнды қағаздар нарығында шығын резервтерінің
Салымшы санының зейнетақы жинақтарымен қатар өсуі
Ерікті зейнетақы салымдарының мөлшерінің өсуі.
Жинақтаушы жүйедегі бұл тенденциялар жаңа әдістері мен болмыс формаларына
Зерттеу барысында бірінші этапта біз негізінен қор жинадық –
Қорыта отырып айта кететін жағдай бүгінгі күнде Қазақстандағы рыногындағы
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан-2030»// Егемен Қазақстан
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың
Қазақстан халқына Жолдауы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз».
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан халқының әл-ауқатын
Программа развития накопительной пенсионной системы Республики Казахстан на 2008-2009
Программа развития накопительной пенсионной системы Республики Казахстан на 2009-2010
Правительства Республики Казахстан от 24 декабря 2009 года №1359
Закон Республики Казахстан от 20 июня 1997 года №136-1
А. Донских. Семь задач для финансистов: Тезисы выступлений на
Казакбекова М. Особенности трансформации некоторых западных пенсионных сиситем// РЦБК,
Г.А.Марченко. Пенсионная реформа сверхдолгосрочный проект. // РЦБК, №11 20010г.
Алибаев А. Крах солидарной пенсионной системы о его причины//
Ержанов С. Становление и развитие накопительной пенсионной системы //РЦБК,№11
Манатова И. Эволюция пенсионного законодательства //РЦБК, №11 2010г. с-50-54
Амреев С. Пенсионное страхование в Казахстане //РЦБК, №11
Кожахметов Т. Инвестирование пенсионных систем //РЦБК, №11 2010г. с-15-18
Алсеитова М. Опыт реформирования пенсионных систем //РЦБК, №11 2010г.
Никифорова А.А. Пенсионные системы с развитой рыночной экономикай //Труд
Х. Мусапиров. Мировой опыт и пенсионная реформа в Казахстане.
Б. Ниязов. Как работает накопительная пенсионная система. //Азия: экономика
А. Алибаев. Пенсионная реформа: вопросов больше, чем ответов //Панорама
Я. Санаева. Пенсионная реформа: объективная необходимость и достижения//Егемен Казахстан
Г. Марченко. Пенсионная реформа и развитие рынков капитала в
Г. Марченко. Пенсионная реформа и развитие рынков капитала в
А. Умбетов. Накопительная пенсионная система Казахстана//РЦБК, №5-8 2010г. с-21-31
Пенсионная система: настоящее и будущее: Интервью по просьбе читателей
А. Умбетов. Накопительная пенсионная система Казахстана: итоги 2009года//Евразийское
А. Умбетов. Накопительная пенсионная система Казахстана: итоги 2008 года/
Пенсионная система: настоящее и будущее: Интервью по просьбе читателей
А. Умбетов. НПС: состав вкладчиков НПФ (моментарный аспект). //РЦБК,
ҚР ҚЕХС 26 Стандарты. 2010 жыл 16-17 бб.
Н. Рамазанов. Пенсионная реформа: результаты и проблемы. //Деловая неделя,
А. Умбетов. Накопительная пенсионная система Казахстана. //РЦБК, 2009г. №4
А. Алибаев. Накопительная пенсионная система Казахстана. Итоги, проблемы перспективы:
Н. Кожова. Пенсионная реформа: цель достигнута. //Қаржы-қаражат, №5 2010г.
Е.И. Бутин. Накопительная пенсионная система Казахстана: итоги, проблемы, перспективы.
Негосударственная накопительная пенсионная система в Республике Казахстан /Е. Ганина
Пенсионная система в решении социальных задач госудасртва /А. Арыстанов
Әміреұлы Ы. Әлеуметтік – экономикалық статистика бойынша есептер жинағы.
У. Б. Баймуратов, К.М. Тулпеов. Пенсионная реформа Казахстана: итоги,
Жаңа зейнетақы төлемдері //Шымкент келбеті, 15 қаңтар, 2004ж. 12
Накопительная пенсионная система Республики Казахстан – итоги пятилетнего развития:
К.М. Тулепов. Основные принципы разработки пенсионных схем обязательно-добробольного пенсионного
А.Н. Алибаев. Накопительная пенсионная система: необходим поиск эффективных решений//
НПФ Народного Банка Казахстана. Новые правила по перечислению обязательных
НПФ Народного Банка Казахстана. Новые правила по перечислению обязательных
А. Кузярина. Пенсионное обеспечение из накопительных пенсионных фондов и
Э.А. Отарбекова. Инвестиционное управление пенсионными активами как инструмент оживления
А. Бигазина. Борьба за свое: Сравнение пенсионных систем Казахстана
И. Бельгибаева. Пути совершенствования накопительной пенсионной системы Республики Казахстан//Транзитная
А. Тлеппаев, Н. Гизитдинов. Когда пенсия дешевле денег //Деловая
Е. Нурмуханбетов. Анализ пенсионного рынка Казахстана по итогам 2005года
Л.Ю. Стахович, Г.Э. Шахназарян. Анализ зарубежного опыта размещения пенсионных
И. Бельгибаева Анализ современного состояния пенсионного обеспечения в Республике
Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қорының 2010 жылға дейінгі қызметі туралы
Мухтархан С. О пенсионном обеспечении в Респеблике Казахстан
Баураев Н. Зейнетақы мен бейнет хақы //Егемен Қазақстан 18тамыз,
Жинақтаушы зейнетақы жүйесінің 2008-2010 ж.ж. даму бағдарламасы
87
Еңбек қызметінен табыс
а/ш өнімдерін сатудан табыс
Меншік табысы
Зейнетақы
Мекендік әлеуметтік және тұрғындық көмек
Жәрдемақы
Степендиялар
Алименттер
Туысқандар мен таныстардан материалдық көмек
2004



Ұқсас жұмыстар

---

Нарықтық құнды қағаздар

---

Қазақстан Республикасының құнды қағаздар нарығын талдау

---

Құнды қағаздар нарығы. Құнды қағаздар - қарыз міндеттемесі

---

Құнды қағаздар нарығының даму ерекшеліктері

---

Құнды қағаздар рыногі жайлы

---

Қазақстан Республикасында құнды қағаздар нарығы

---

Құнды қағаздар нарығының құрылымын, мемлекет тарапынан реттеуін, және оның бағыттары мен мақсаттарын қарастыру

---

ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҚҰНДЫ ҚАҒАЗДАР НАРЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ

---

Құнды қағаздар рыногі туралы

---

Бағалы қағаздар нарығының теориялық және әдістемелік негіздерімен қатар оның жоғарыда аталған ұйымдық-экономикалық құрылымдарының нарықтық экономикадағы маңызын көрсету және бағалы қағздардың биржада сатылуы мен олардың үстінен қосымша үлестерді есептеу

---