Рекреациялық ресурстардың жіктелуі
Мазмұны.
Кіріспе
1бөлім. Қазақстан Республикасы көлемінде рекреациялық сфераны дамыту мүмкіндіктері.
1.1.Рекреациялық қорлар ұғымы.
1.2.Рекреациялық ресурстардың жіктелуі
2 бөлім. Батыс Қазақстан аймағына рекреациялық тұрғыдан сипаттама
2.1.Аудан табиғатына жалпы сипаттама.
2.2.Ақтөбе облысының рекреациялық ерекшеліктері
2.3.Маңғыстау өлкесінің рекреациялық жағдайы мен
2.3.Маңғыстау жертарабын игерудің жаңа бағыттары
2.4.Каспий теңізі мен өлкенің ішкі су қоры рекреациялық ресурстар
2.5.Туризм мен демалысты ұйымдастырудағы мекемелер мен
Қорытынды
Сілтеме
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Географтарды көптен бері ел территориясы мен оның түрлі аймақтарында
Қазіргі біз өмір сүріп жатырған заман-қозғалыстар заманы. Адамдар бұған
Зерттеу тақырыбының көкейтестілігі. Туризм мен саяхаттың сондай-ақ, табиғатта демалу
Батыс Қазақстан аймағындағы туристік фирмалардың туристерді қабылдау жөніндегі
Батыс Қазақстан аймағында туризмді дамыту территорияның экономикалық, әлеуметтік және
Туризмді дамыту қажеттігінің тағы бір қыры
Қазіргі таңда Қазақстанның экономикасының, ғылым мен мәдениетінің дамуының маңызды
Зерттеудің мақсаты-Қазақстан Республикасының табиғи ландшафтары әлі де болса жақсы
Қойылған мақсатқа жету жолында төмендегідей міндеттерді шешу қарастырылды:
- сан-алуан мәдени- тарихи мұраларға бай, өзгемеген табиғи
-барынша тиімді басқару және ұйымдастыру негізінде ерекше қорғауға алынған
- Батыс Қазақстан аймағын рекреациялық игерудің аймақтық
-аймақта туризм мен рекреацияны дамытудың әлеуметтік-экономикалық жағдайларына талдау жасау;
-өлкенің қазіргі инфрақұрылымы мен рекреациялық игерілу деңгейіне баға
-Ақтөбе облысының мысалында (Г. Кубесова еңбегі негізінде) рекреациялық
Зерттеу материалдары мен әдістері. Қойылған мақсат пен міндеттерге
Зерттеу обьектісі ретінде рекреациялық тұрғыдан келешегі зор аймақ ретінде
Зерттеу пәні- рекреациялық ресурстардың территориялық таралуы, аймақта туризмді
Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы мыналар:
1.Қазақстан Республикасы Батыс Қазақстан экономикалық аймағының табиғи және мәдени-тарихи
2.Осы аймаққа жататын Маңғыстау облысында экологиялық туризмді дамытудың танымдық
3.Маңғыстау және Ақтөбе облыстары территориясындағы рекреациялық құндылығы жоғары территорияларға
4.Рекреациялық сфераны дамытудың әлеуметтік-экономикалық жағдайларына талдау жасалған;
5.Аймақ территориясындағы эколгиялық туризмді дамытуға барынша қолайлы территориялар өзінің
Практикалық құндылығы-Жұмыста баяндалған басты мәселелер аймақта туризм мен экотуризмді
Дипломдық жұмыс кіріспеден, бөлімнен, қорытынды мен әдебиеттер
1 Бөлім. Қазақстан Республикасында рекреациялық сфераны дамытумүмкіндіктері
1.Рекреациялық қорлар ұғымы
Рекреациялық әрекеттерді, яғни адамның денсаулығын, күшін, көңіл-күйін қалпына келтіруге
Демалушылар рекреациялық территорияларды таңдау кезінде, ең алдымен ландшафт пен
Осымен бірге демалушылар, тарихи, археологиялық, архитектуралық ескерткіштер, музейлер мен
Сондықтан да рекреациялық іс-әрекеттің дамуын анықтайтын рекреациялық ресурстар дегеніміз
Барлық рекреациялық ресурстарды екі үлкен топқа бөлуге болады: табиғи
Табиғи рекреациялық ресурстарға – рекреациялық іс-әрекетті дамытуға қолайлы және
Ал әлеуметтік-экономикалық рекреациялық ресурстарға өткен ұрпақтың еңбегінің нәтижесі болып
Рекреациялық әрекеттің әр типіне тән өзіндік рекреациялық ресурстар бар.
Спорттық туризмді дамытуда территориядағы өткелдер, биік тау шыңдары, оңашалық
Рекреациялық ресурстар рекреация мен туризмнің территориялық ұйымдастырылуына, рекреациялық және
Дегенмен рекреацияны дамытуға өте қолайлы табиғи және әлеуметтік-экономикалық жағдайы
түнеу;
тамақтану;
көлік-байланыс;
қосымша қызмет көрсету.[4]
Республикадағы табиғи зоналардың географиялық белгілері мен мүмкін рекреациялық әрекет
Туризмді дамытуға барынша қолайлы аудандар шығыс аймақта. Мұнда республиканың
Сонымен қатар, өзара қоян-қолтық созылып жатқан Алтай, Жоңғар Алатауы,
Сондай-ақ ҚҰШ-тың жекелеген аймақтарын да ерекше ландшафтылық сипатына орай
Туризмді дамытуға қолайлы зона ретінде Жайық, Сырдария, Іле, Ертіс
Қазақстанның географиялық ортасын бағалау барысында демалыс және туризмді дамыту
Спорттық-сауықтыру зоналары территорияның нашар игерілуімен, қаймағы бұзылмаған табиғат ортасымен
Республикада 29 зона осы типке жатады. Олардың көбі Шығыс
Стационар-сауықтыру туризмі зоналары демалушылардың ұзақ уақыт демалуына есептелген. Мұнда
Қазақстанда мұндай 19 зона – Солтүстік Қазақстан, Шығыс Қазақстан,
Ал арнайы туризм зоналары таза спорттық және биік таулы
С.Ердавлетов республиканың турист-экскурсиялық объектілері мен турист инфроқұрылымдық объектілерін инвентарлау
Туристік – рекреациялық объектілер мен туристік инфроқұрылым шамасына сай
Осы көрсеткіштер бойынша республика территориясын аудандастыру облыстарды төрт аймаққа
20-ға дейін туристік объектілерге ие (Атырау, Маңғыстау,
20-40 дейін туристік объектілерге ие (Қызылорда, Қарағанды, Солтүстік Қазақстан
40-60 дейін туристік объектілерге ие (Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Қостанай,
60-тан жоғары туристік объектілерге ие (Алматы, Жамбыл, Павлодар).
Туристік базалардағы түнеу баспаналарымен қамтамасыз ету дәрежесін зерттеу кезінде:
Атырау, Маңғыстау, Торғай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Жезқазған, Қызылорда, Жамбыл,
300-ге дейін түнеу орнымен қамтамасыз етілген (Ақтөбе, Павлодар облысы);
300-600 дейін түнеу орнымен қамтамасыз етілген (Қарағанды, Көкшетау, Оңтүстік
600-900 дейін түнеу орнымен қамтамасыз етілген (Қостанай, Батыс қазақстан,
900-ден жоғары түнеу орнымен қамтамасыз етілген (Алматы облысы). [6]
Қазіргі таңда қоғамда рекреациялық әрекет өте қарқынды даму үстінде.
Қазір рекреациялық ландшафтар адамның табиғат жүйелеріне тигізетін рекреациялық іс-әрекеті
Мұндай объектілерде туризм мен ауыл шаруашылық жұмыстарына рұқсат етілген.
Рекреациялық ландшафтарды пайдаланудың басты принципі-қорғалатын курорттық аймақтарда демалушылар санының
Біздің ойымызша, рекреациялық ландшафтану табиғи-эстетикалық сауықтырушылық потенциалын анықтаушы басты
Қала маңы территориясын тұрғындардың демалысына сай объектілер ұйымдастыруға жоспарлаудың
Адамның жасампаз шаруашылық функциясына жасыл желекті, айдын сулы территориялық
Рекреациялық ландшафтардың жіктелуі
Рекреациялық ландшафтарды басым гипсометриялық деңгейіне, жылу-ылғал балансы параметріне, сондай-ақ
Ландшафты рекреациялық талдау проблемасы ландшафтың таксономиялық рангасына байланысты және
Ең алғашқы этапында – ландшафтарды бағалауға қажетті ақпарат жиналады.
Екінші этапта (принциптілік жобалық шешім қабылдау) табиғи ландшафттың қасиеттерін
Қазіргі таңда қоғамда рекреациялық әрекет өте қарқынды даму үстінде.
Батыс Қазақстан аймағы шұғыл континентті климаты мен су тапшылығына,
болмауына қарамастан рекреациялық ресурстарға бай. Сондықтан мұнда рекреациялық сферамен,
2 Бөлім. Батыс Қазақстан аймағына рекреациялық тұрғыдан сипаттама
1.Аудан табиғатына жалпы сипаттама.
Территориясының көлемі – 729,6 мың км2.
Батыс Қазақстан республикамыздың оның ұлан-байтақ территориясы. Солтүстігінде Оңтүстік Оралдың
Шығыс Қазақстанға қарағанда батыс Қазақстанның жер бедерінде тегіс ойпатты
Каспий маңы ойпаты – солтүстіктен оңтүстікке қарай еңкіш келген
Каспий маңы ойпатының оңтүстік бөлігінде үлкен аймақты – Орда,
Батыс Қазақстанның оңтүстігінде мезозой шөгінділерінен құралған Маңғыстау таулары мен
Батыс Қазақстанның климаты шұғыл континентті территориясының көп бөлігі шөл
Жаз өте ыстық және құрғақ, қысы қатаң және желді.
Тек Ақтөбе және Орал облыстарының солтүстік бөліктері ғана
Кей жылдары құрғақшылық болып, ауыл шаруашылығына үлкен зиян келтіреді.
Күз құрғақ және жылы. Алғашқы суық қазан айынан басталады.
Қыста Батыс қазақстанда жауын-шашын өте аз түседі. Ауданның солтүстігінде
Батыс Қазақстанның көптеген өзендері көктемгі су тасуы кезінде бар
Батыс Қазақстанда мыңнан астам ірілі-ұсақты көлдер кездеседі. Олардың көпшілігі
Батыс Қазақстанның көлдері де, өзендері де үлкен халық шаруашылық
Батыс Қазақстанның табиғи жағдайында грунт сулары үлкен маңызға ие.
Батыс Қазақтанда солтүстіктен оңтүстікке қарай бірнеше табиғат зонасы ауысады.
Өзен жайылмалары жазда өте бағалы шабындықтарға айналады. Сондықтан мұнда
Батыс Қазақстанның шаруашылығы үшін құмды шөлдер қолайлы. Олар сумен
Шөл зонасының қиыр оңтүстігінде (Маңғышлақ пен Үстіртте) жылы маусым
Әкімшілік-территориялық жағынан Батыс Қазақстан аймағына 4 облыс- Батыс Қазақстан,
2.Ақтөбе облысының рекреациялық ерекшеліктері
Ақтөбе облысы Қазақстанның солтүстік батысында 45˚10' -51˚20' солтүстік ендік
Ақтөбе облысы-солтүстігі мен оңтүстітігінде ТМД елдері мен
Евразияның ортасындағы орнына сай облыс 2 дүние бөлігі –
Бірінші топқа - сауықтыру-спорттық туризмді дамытуға негіз болып
Екінші топқа – емдік туризмді дамытуға мүмкіндік беретін гидрологиялық
Үшінші топқа – басқа барлық танымдық туризмді дамытуға жарамды
Зерттеулер нәтижесінде облыстың көптеген рекреациялық ландшафтары-емдік туризмге жарамды екені
Рекреациялық аймақтардың табиғи компоненттерін анықтап, бағалау барысында табиғи ландшафтар
1979 жылы шығарылған Қазақ СССР-ның ландшафтану картасы
1.Жер бедері, оның аймақтық рекреациялық мамандануына әсерін тигізетін морфометрикалық
2.Климаты (қолайлы маусымның ұзақтығы мен неғұрлым жағымды күндердің жалпы
3.Су-балнеологиялық емдік, балық аулау, жүзу тағы басқа фактор.
4.Өсімдік жамылғысы.
5.Жануарлар әлемі.
Осы айтылғандардың нәтижесінде "Демалыс және туризмді дамыту мақсатында туристік,
Сондай-ақ С.Р.Ердавлетовтың балл бойынша бағалау әдісі қолданылды.
Туризм мен демалысты дамытудың табиғи алғышарттарына талдау жасау және
1. Ақтөбе облысы осы уақытқа дейін өз мақсатында пайдаланылмай
2. Туристік аттрактивтілікке тау, аңғарлық және далалық ландшафтар ие.
3. Барынша қолайлы және тартымды табиғи рекреациялық ресурстар Қарғалы
4. Қолайлы табиғи рекреациялық ресурстар Мартөк ауданына тән, жер
5. Ал Ырғаз, Шалқар, Ойыл, Қобда, Хромтау, Әйтекеби секілді
Минералды сулардың табиғи көздері, емдік балшықтар мен климаттың аридтігі
6. Ал Байғанин, Алға, Темір аудандары қолайсыз табиғи рекреациялық
Ақтөбе облысы ұлан-байтақ территорияға ие бола отырып Қазақ мемлекетінің
Ақтөбе облысының географиялық орнының басты ерекшелігі-Европа мен Азия аралығындағы
Мұғалжар тауының минералдық байлықтары, Жайық, Ембі, Ырғыз өзендерінің теңдесі
Мәліметтерге қарасақ, облыстағы 1350 мәдени-тарихи ескеткіштердің 945-археологиялық, 95-тарихи, 212-сәулет,
3.Маңғыстау облысының рекреациялық жағдайы мен мүмкіндіктері
Маңғыстау облысы 167,7 км2 жерді алып жатыр. Облыста
Осының барлығы бұл өлкеде болған адамның назарын бірден аударып,
Облыстың өсімдіктер әлемі жер бедерімен және топырақ жамылғысымен байланысты
Ал құмдарында ағаш тектес және бұта тектес түрлерден
Түбектің шығыс және оңтүстік-шығыс құмдарында әлі табиғи күйдегі ақ
Бейнеу кеншарының оңтүстігін ала Каспийдің жағасындағы Саура маңында тораңғы
Маңғыстаудың фаунасы да нағыз шөл жануарларынан тұрады. Әсіресе кемірушілер
Жыртқыш сүтқоректілерден қасқыр, түлкі, қарсақ, сасықкүзен, ақтышқан және құм
Құстардың түр өте көп: бозторғайдың 7 түрі, тасбауырдың 6
Каспий теңізінің шығыс жағалауы мен Үстірт қыраты жыл құстарының
Облыстың территориясынан бауырмен жорғалаушылардан 3 түрлі жыландарды және кесіртке
Маңғыстау жертарабы және оны игерудің жаңа бағыттары
Жеке компоненттер (жер бедері, геологиясы, климат, сулары, топырағы, өсімдігі
Маңғыстау жертарабы шөлдік типке жатады, бірақ өзі сияқты басқа
Соңғы жарты ғасырдағы Маңғыстау жертарабын игеру негізгі екі бағытта
Көшпелі малшылық өзінің қазіргі күйінде өзін-өзі толық ақтай алмай
Өңдеу және өндіру өнеркәсібі үлкен шикізат базасына /мұнай, газ,
Сондықтан да қазір осы екі бағытты жетілдірумен қатар оларға
Үшінші бағыт – бұл Маңғыстау жертарабында туристік–рекреациялық, танымдық-эстетикалық ресурстарды
Бұл тұрғыдан алғанда туризм индустриясында жаңа тың бағыт болып
Экотуризм- бұл экожүйе тұтастығын бұзбау мақсатымен қаз қалпында сақталған
ДТҰ Бас Ассамблеясында 1980 жылы бекітілген Декларацияның 21 бабында:
А) жеке адам тұлғасының толық дамып жетілуі;
Б)экологиялық сауаттылықты жетілдіру ;
В)қоғам мәдениеті мен моралінің қалыптасуы.
Экологиялық туризм, осымен бір мезгілде мемлекеттің инфрақұрылымын дамыта отырып,
Облыста экологиялық туризмді дамытудың әлеуметтік-экономикалық алғышарттары, оны едәуір көлемде
Туризмнің осы саласының ерекшелігі сол, ол өзіндік «көрінбейтін экспорт»
Экологиялық туризмнің айырықша ерекшелігі,табиғат пен табиғи тынысжай
Экологиялық туризм деп, ең алдымен адамның танымдық, ғылыми, өлке
Әлемдік практикада «орнықты даму» терминінің пайда болуымен экологиялық туризмді,
Танымдық бағытқа –туристерді өте қызғылықты табиғат аумақтарымен, флора
Ғылыми бағыт- флора мен фаунаның құрып кету қаупі төніп
Спорттық бағыт- табиғат аясында тау аралау туризмімен, суда салмен
Соңғы жылдары «қысылтаяң туризм» деген атпен бірлескен, экологиялық туризмнің
Бұл- әрбір қатысушының, табиғат жағдайының қысылтаяң жағдаятында төзімділік
Туризм Қазақстан Республикасы экономикасының маңызды, тез өсіп келе жатқан
Маңғыстау табиғатының астарлы сыры таңғажайып. Бір жағында ақшағыл сусыма
Маңғыстаудағы көлбеу жатқан Қаратау таулы сілімдерінің жекелеген шыңдарының
Осынау сілімдердің бірі- Шерқала тауы болып табылады. Бұл бір
Шерқалаға жақын жерде алып шартастар мен гранитті шойтастар
Табиғат Маңғыстауға түрлері мен көлемдері жағынан таң қалдыратын ғажайып
Күн, жел, су тастан қашап салған шарға бірде жануарлар
Мұндағы шөл дала да ерекше. Қорық қобдишасы сияқты
Табиғатпен жақындаса сырласу, адамның материалдық тұтыну саласынан рухани саласына
Кассий теңізінің шығыс жағалауы мен Үстірт қыраты жыл құстарының
Экологиялық туризмнің, шаруашылық саласы тәрізді туристік қызметтің аумақтық
Табиғи орта мен оның ерекшелігін тануға ұмтылу-өзінің негізгі қағидасын
Жануарлар мен өсімдіктер дүниесін қорғау үшін Үстірт мемлекеттік биосфералық
Экотуризм барлық жастағы, топтағы адамдардың белсенді
Экотуризм- бұл атқарылуы кезінде сақтап қалу мен дамыту,
Осында тұрған қыруар табиғат ресурстарының
Кез-келген жер /жертарап/ өзіне тән әсемдікке, ерекшелікке ие, сол
Туризм индустриясын дамыту, өркендетудің де Маңғыстауда болашағы бар іс
Кей ретте туризмді тек курортта емделіп, демалу деп түсінетін
Маңғыстауда туризмді дамытудың басқа да жолдары жеткілікті, байлығы да
Әр жер өзіндік бір әсемдікке ие. Көркем табиғаты бар
Эстетикалық ресурс дегеніміз бақылаушы адамның эстетикалық (рухани әсемдік) қызығушылығын,
Кез келген адам табиғаты ерекше, көрікті жерлерді немесе жеке
Маңғыстаудың Қазақстандағы шөлді өлкелерден артықшылығы – теңізбен шектес болуы
Маңғыстау қазақтарының қазіргі мәдениеті ертедегі дай, алан, оғыз, кейінгі
Өлкеде «мекен еткен жеті жұрт» құдықтар мен зираттардан басқа
Сонымен айтарымыз, біріншіден, тізіліп айтылған объектілерді түгелдей үлкенді, кішілігіне,
Екіншіден, жинақталған материалдарға сай табиғат және мәдениет ескерткіш-объектілеріне маңызы,
Міне, осы Маңғыстауда әуелі аудандық және облыстық ресми мәртебедегі
«Ұлттық тарихи зират-мемориалдар» – Бекет Ата (Оғландыдағы), Шақпақ ата
«Аймақтық тарихи зираттар» – Есен ата, Қараман ата, Масат
«Жергілікті тарихи зираттар» – Ақшора-Белтұран, Қаратөбе, Сейсем ата, т.б.
«Ұлттық жертараптық (ландшафтық), геоморфологиялық (жер бедерлік) парктер» – Шерқала-Айрақты
«Жергілікті және аймақтық парктер» – Тұщыбек-Сұлықапы, Таушық-Сарытас, Қырықкез, Жаманайрақты,
«Ұлттық теңіз жағалауы» – Форт-Шевченкодан Сарытасқа дейінгі Каспий теңіз
«Жергілікті теңіз жағалық паркі» – «Кендірлі-Ақсу»;
«Шайқас болған жер» – Үшауыз – 1870ж. Адай көтерілісі
«Ұлттық керуен жолдары» - Қарағантүп, Сарытастан Босаға дейін және
Тарихи, әдеби - мемориалдық жасанды парктер - Бұлар Маңғыстаудың
а) Атағозы-Шотан мемориалдық паркі. ХVIII ғ. Қазақтары Маңғыстауға бастап
ә) Қырымның 40 батыры паркі. Қазақ ауыз әдебиетінің туындысы
б) 360 әулие паркі. Сайын Назарбекұлы ұсынған бұл жоба
в) Ертегілі Маңғыстау паркі. Өлке ертегі, аңыз, мифтерін насихаттау
г) Геологиялық паркі Маңғыстаудың көрікті геологиялық құрылымының айқын көрінген
ғ) «Әдеби-мемориал». Маңғыстау ақын-жырауларының жиынтық көрінісі ретінде- Қашаған, Абыл,
Әрине, адам қиялының шегі жоқ, қолдан келсе осындай ескерткіштер
Ең алғашқы туристік-географиялық талдау Маңғыстау облысында төмендегідей туристік-рекреациялық
Кендірлі-Ақсу теңіз жағалық территориясы. Жылы теңіз, жайлы құм, Темір
Түпқараған теңіздік территориясы. Форт-Шевченкодан Тамшалыға дейінгі жаға және Қаңға
Таушық - Сарытас теңіздік-таулық территориясы. Теңізбен қатар тарихи ескерткіштердің
Шерқала – Ақмыш -Айрақты аймағы. Маңғыстаудың ең көрікті жері.
Тұщыбек аймағы.
Ақтау қаласының қазіргі демалыс аймақтары.
Таулы Маңғыстаудың сулы алқаптары.
Осы тізбекке Үстірт ернектеріндегі (Қарамая-Көкесем, Өрмелі, Манашы-Күйген) тартымды территорияларды
Туризмді дамыту ең алдымен екі аса қажетті саланы-ауыл шаруашылығы
Маңғыстау Қазақ Елінің басқа өлкелеріне қарағанда өзінің сыртқы (географиялық-пейзаждық)
4.Каспий теңізі және аймақтың ішкі су
рекреация ресурстары ретінде
Каспий – дүние жүзіндегі ең үлкен ағынды көл. Оның
Маңғыстау облысына келеді. Каспий теңізінің қазақтары «Атырау теңізі» десе,
Каспий теңізінің маңғыстаулық жағалауы шөлді аймаққа жатады, солтүстік жағалауы
Кетік (Форт-Шевченко) қаласының терістігінде Итбалық аралдары орналасқан, ол Құлалы,
Теңіздің таралуына байланысты Өлі Қолтықтағы Теміртапқан, Байтақ аралдары құрлық
Теңіздің орташа тұздылығы 12%, Маңғыстау жағалауында 10-12% болады. Оның
Каспий теңізі өзен суы және атмосфералық жауын-шашын арқылы толығып
1929 жылы Каспий теңізінің ауданы 405,2 мың км2 болып,
Каспий теңізі балыққа бай. Бекіре, сазан, шортан, пілмал, қаракөз,
дейін жетеді. Бағалы балықтар арасында бекіре уылдырығының дүние
Маңғыстау халқының өмірінде теңіздің ролі үлкен. Ақтаудағы су тұщыландыру
Геологиялық ізденістер Каспийдің Маңғыстаулық қайраңынан мұнай – газ қорын
Рекреациялық ресурстар. Каспий теңізінің рекреациялық мүмкіншілігіі туралы медик-мамандардың (Т.Мақтағанов,
Мұндай құбылыс оңтүстік-шығыс желдердің солтүстік-батыс желдерден ауысқан кезінде пайда
Маңғыстауда шағын бұлақтар мен жылғалар, уақытша көлшіктер болмаса,
Жер асты сулары өзінің орналасуына қарай "ыза", қабатаралық топтарға
Таулы Маңғыстау арынсу алабы. Жалпы су қоры – 135
Оңтүстік Көтеріңкі Маңғыстау. Бұл алаптың жалпы су қоры 150
Бозашы арынсу алабы. 105 млрд м2 су қорының тек
Оңтүстік Жылыой. Бұл алапта ішуге жарамды тұщы сулардың қоры
Үстірт алабында тұщы су көздері Сам құмында жинақталған деуге
Жалпы тұщы сулардың таралуын картадан құдықтардың шоғырлануы арқылы байқауға
Арасан және ыстық сулар-емдік қасиетке ие сулар болып табылады
Маңғыстау облысында әзірге Ералиев және Ақтау қаласы маңындағы "Тазтөбе"
Соңғы кездегі геологиялық ізденістер нәтижесінде Шетпе маңында "Көгез" минералды
Форт-Шевченко қаласында қазір ірі емдеу кешенінің құрылысы салынады деп
Облыста жыл сайын 2 млрд.м2 су пайдаланылса, оның 1,8
Соңғы уақыттағы облыс жеріндегі суырмалы егіншіліктің дамуы да жер
Оңтүстік Жылыой, Түпқараған өңірлерінің су алаптарының тұздылығының арта түсері
Жер асты сулары – Маңғыстаудың басты байлығы, сондықтан оны
5.Туризм мен демалысты дамытудағы қоғамдық ұйымдар мен мекемелердің
Өлке қаншама әсем, қайтанбас табиғи ерекшелікке ие болғанмен, оның
Маңғыстаудағы сәулет ескерткіштерінің көпшілігі далалықтардағы қорымдарда шоғырланған және олар
Маңғыстау жерасты ешіттерінің пайда болуы, тылсымды дүниедегі ерекше құбылыс.
Қорықтың ескерткіштер тізімінде ерекше орын алатын әсем табиғатты бұрыштар.
Азаматтық сәулет және жаңа заман тарихы ескерткіштеріне Форт-Шевченко
Маңғыстаудың ерекше табиғи ескерткіштері Тамшалы шатқалы Саура, Ақмыш секілді
2003-2004 жылдары облыстық бюджеттен археологиялық зерттеу жұмыстарын жүргізуге қаржы
Қазақстан аймағындағы ең ежелгі үй, тас дәуірі аяғындағы қосқұдық
Маңғыстау - бір кездерде оның бойымен "Ұлы Жібек
Орта ғасырда Маңғыстау мен Үстірт-Шығыс пен Батыс арасындағы сауда
Маңғыстауда керуен жолы пайда болуының басты себептерінің бірі –
Түбекті үш жағынан, онда кемелер жүзетін Каспий теңізінің ьолқындары
Саяхатшыларды сескендіретін өлкенің қатал климаты мен осы жерді мекендеген
Маңғыстау – қайнаған өмірі мен қайталанбас тарихи бар өлкелердің
Ежелгі керуен жолында адамдар тыныстап демалуға, жолдан шаршап-шалдыққан түйелерін
Маңғыстау аумағында керуен-сарайлардың, онда керуен жолының маңызды бөлігін күзететін
Маңғыстау өзінің экономикалық, географиялық және саяси мән-маңызын күні бүгін
Әрбір жердің өзіндік қайталанбас бет-бейнесі, өрнегі бар дейтін болсақ,
«Болашақ-қазіргі күнгіні бағалай білгендердікі» бағдарламасы бойынша жұмыс жасап отырған
1. «Табиғи күйіндегі табиғат». Тек ғажайыптығы мен таңсықтығы топықтай
2. «Жыл құстары ұшады». Түбектің құстар әлемі туралы саяхат.
Осынау саяхат туристерге алқызыл қоқиқазды, ханшадай паң аққуды, таңғажайып
3. «Қарақия ойпаты». Қазақстан республикасының ең төменгі нүктесі. Сырын
4. «Тамшалы тамашасы». Туризм мен демалыстың ғажайып орындарының бірі
Түбектің жер бедері де алуан түрлі-мұнда кең байтақ жазықтар
Түбектегі таулар бөлігіне, өлкенің табиғаты, сирек кездесетін өсімдіктері мен
Саура Түпқараған түбегінің батыс жағалауында орналасқан.Ол теңізге арнасы арқылы
Шетпе кеңшарынан 25 км жерде орналасқан Ақмыш
Арнаның бойын жағалай Қызылқала деген атқа ие орта
Маңғыстаудың маңғаз даласында көптеген зираттық
Маңғыстаудан Хорезмге қарай өтетін ескі керуен жолының бойындағы қасиетті
Шақпақ-Ата жерасты мешіті-әзірше Қазақстан мен
Жерасты мешіті латын ашасы нысанынында берілген, ішкі жағында қойылымдық
Жазбалар арсында сопылық өлеңдер айрықша көзге түседі, онда дүниенің
Аңыз бойынша мұнда Ислам дінін уағыздаушы Шопан-Ата әулиенің немересі
Маңғыстауда осыдан екі жарым жыл бұрын ислам дінінің көрнекті
Қорытынды.
Соңғы жылдары әлем елдері бойынша экономиканың басым бағыттарының бірі
Мемлекет басшысы Н.Назарбаев туризмді экономиканың басты кластеріне айналдыру туралы
«Қазақстанның туризмі үшін тарихтың өзі үлкен қызмет атқарып кетті.
Батыс Қазақстан, Маңғыстау өлкесі «Ұлы Жібек жолының» бір тармағындағы
Аймақтың өсімдіктер дүниесі мен жануарлар әлемі де аса бай
Еліміздің Қызыл Кітабына енген: муфлон, қарақұйрық, құлан, ителгі-сұңқар, қоқиқаз
Каспий теңізінің оңтүстік жағалауы мен Үстірт дөңі жыл құстарының
Каспий теңізі бірегей балық байлығымен белгілі.
Батыс Қазақстан жер бедері мен климаттық жағдайы, ішкі сулары
Осы айтылғандар негізінде аймақты шикізат базасы ретінде пайдаланудың барып
Барлық дамыған мемлекеттер қазірдің өзінде халық шаруашылығының өндірістік емес
Осыған орай, өлкеде Жайық өзені атырауына,
. Бәсекелестік заманында жалғыз ғана Әулиелердің зират- мазарымен, болмаса
Сілтеме.
1.Б.Б.Родомон. География сегодня ,.М,Просвещение.: 1998 , 23 бет.
2.В.И.Даль ...түсіндірме сөздік, А, 1967
3. Мироненко Н.С., Твердохлебов И.Т. Рекреационная география и
отдых. М., Изд-во МГУ, 1971, 75-78 бет,
4.Ердавлетов С.К. «Қазақстанның әлеуметтік және экономикалық географиясы» А, 2004ж.
5.Бұл да сонда 112-124 бет.
6.Бұл да сонда 118-123 бет.
7. Г.С. Кубесова Развитие туризма в Актюбинской области,
8.В.С.Преображенский Веденин Ю.А. География и отдых. М., Знание,
1971 56-58 бет,
9. Мильков Ф.Н. От горы Вишневой до Каспийского моря.
10. География рекреационных систем СССР. – М., Наука, 1980
бет.,
11.Иванов В.В. Степи Западного Казахстана в связи с динамикой
покрова. М.: Л., 1958 25-28 бет.
Г.С. Кубесова Развитие туризма в Актюбинской области, А,.:2004
13.Бұл да сонда 56-58 бет.
14. Бесімбаев Е.Б. Маңғыстау облысының физикалық географиясы.
Алматы, Ы.Алтынсарин атындағы Қазақтың Білім Академиясының республикалық баспа кабинеті,
15. Қондыбаев С. Маңғыстау географиясы. Алматы, Қағанат-ҚС, 1997
12-13 бет.
16.БҰҰ Декларациясы, Женева ,1989 ж Қараша, 8- бап.
17.Г.Меңжан, Маңғыстау экотуризм, Маңғыстау облысының табиғи ресурстар және
18.Оценка рекреационного потенциала Мангистауской области.
19.Бұл да сонда.
20. Қондыбаев С. Маңғыстау географиясы. Алматы, Қағанат-ҚС, 1997
32-35 бет.
21. Оценка рекреационного потенциала Мангистауской области . По материалам
22.Бесімбаев Е.Б. Маңғыстау облысының физикалық географиясы.
Алматы, Ы.Алтынсарин атындағы Қазақтың Білім Академиясының республикалық баспа кабинеті,
23. Қондыбаев С. Маңғыстау географиясы. Алматы, Қағанат-ҚС, 1997
37 бет.
24.INTERNET 12.07.2007г HttP: // WWW. rbn
25. Абуков А.Х. Туризм на новом этапе. – М.,
бет
26.Бисенова Л.Е., Арашова Н.Қ. Маңғыстауда туризмді дамыту перспективалары .
27. Игнатов Ф., Телятов К. Оренбург-Каспий: очерк-путеводитель.А:
1998 75-77 бет
28.К.Н. Аманниязов Каспийское море А, «Қазақ университеті» 1999, 23-26
29.Бұл да сонда 54 бет
30. Т.Марақұлов Батыс Қазақстанның арасан сулары, А, 1992 21-24
31. Қондыбаев С. Маңғыстау географиясы. Алматы, Қағанат-ҚС, 1997
51 бет.
32. Ә.Кекілбаев .Қазақстанға жаңа, мағналы, инновациялы туризм қажет,
32.
Әдебиеттер
Чибилев А.А. Дорога к Каспию. Алма-Ата, Кайнар, 1988
Агелеуов Е.А. Пойменные луга реки Урал. Алма-Ата: Наука, 1982
Гаель А.Г. и др. Пески Урало-Эмбенского района и пути
Иванов В.В. Степи Западного Казахстана в связи с динамикой
Игнатов Ф., Телятов К. Оренбург-Каспий: очерк-путеводитель. Алма-ата: Казахстан, 1978
Мильков Ф.Н. От горы Вишневой до Каспийского моря. Чкалов,
Поляничко В.П. Река Весны. Челябинск, ЮУКИ, 1983
Хоментовский А.С., Гаев А.Я., Чибилев А.А. Преобразуем родной край.
Чибилев А.А. Земная книга степного края. Челябинск, ЮУКИ, 1983
Чикаркин А.А. Памятники природы Казахстана. Алма-ата: Кайнар, 1980
Бесімбаев Е.Б. Маңғыстау облысының физикалық географиясы. Алматы, Ы.Алтынсарин атындағы
Қондыбаев С. Маңғыстау географиясы. Алматы, Қағанат-ҚС, 1997
Абуков А.Х. Туризм на новом этапе. – М., Профиздат,
География рекреационных систем СССР. – М., Наука, 1980
Данек К., Теплы З. Искусство отдыхать. – М., Физкультура
16.Данилова Н.А. Климат и отдых в нашей стране. Европейская
Дублянский В.Н., Илюхин В.В. Путешествия под землей. 2-е изд.
Лихачев Д.С. Заметки о русском. М., Сов.Россия, 1981
Мироненко Н.С., Твердохлебов И.Т. Рекреационная география и отдых. М.,
Пасечный П.С. Туризм и экскурсии. М., 1983
Симаков В.И. Туристские походы выходного дня. М., Сов.Россия, 1984
Смирнов В.И. География туризма в СССР. М., Знание, 1975
Туристские ресурсы СССР (Сватков Н.М., Свешнив В.В., Пушкова Л.Н.,
Штюрмер Ю.А. Охрана природы и туризм. М., Физкультура и
26.Штюрмер Ю.А. Четвертая грань туризма. Общественно полезная
работа туристов. М., Профиздат, 1984.
27.Лисицын Ю.П.Слово о здоровье. М, Советская Россия, 1986г
28.Царфис П.Г. География природных лечебных богатств
СССР.М,Мысль, 1986г
29.Хаирлиев И.Н,Кожахметов М.К. Экономическая и социальная
география РК: Учебное пособие.Караганда.1999
30. Бисенова Л.Е., Арашова Н.Қ. Маңғыстауда туризмді дамыту перспективалары
31.В.И.Даль ...түсіндірме сөздік, А, 1967
32..Ердавлетов С.К. «Қазақстанның әлеуметтік және экономикалық географиясы» А, 2004ж.
33.К.Н. Аманниязов Каспийское море А, «Қазақ университеті» 1999, 23-26
34. Т.Марақұлов Батыс Қазақстанның арасан сулары, А, 1992 21-24
12
1
Рекреациялық қызметтің негізгі міндеті мен жіктелуі
Қазақстан Республикасындағы өлкетанудың мәні мен мақсаттары
РЕКРЕАЦИЯЛЫҚ ІС-ӘРЕКЕТТЕРДІҢ ЖҮЙЕЛЕРІ МЕН ЦИКЛДЕРІ
Туристік - рекреациялық кешеннің құрылымы
Рекреациялық география - жаратылыстану ғылымының бір саласы (5 сағат)
ГЕОЭКОЛОГИЯ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТА ПӘНІ БОЙЫНША ИНТЕРНЕТ ОҚУЛЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
Ерекше қорғалатын табиғи аймақтардағы экотуризмнің даму мүмкіндіктері
Ақмола облысының туристік мүмкіндіктері
Туристік ресурстарды игерудегі шетелдік тәжірибе
Рекреациялық әлеуетті экономикалық тұрғыдан бағалау