Шетелдік валюта операцияларының есебі

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ................................................................................................................. 3
I. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметінің жалпы
1.1 Сыртқы экономикалық қызметтердің жалпы мәселелері ........................5
1.2 Шетелдік валюта операцияларының есебі .................................................9
II. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметін ұйымдастыру
2.1 Тауарлардың импорты бойынша жасалатын операцияның есебі ............11
2.2 Тауарлардың экспорты бойынша жасалатын операцияның есебі.............15
2.3 Толлингтік операциялардың есебі ................................................................18
2.4 Сыртқы экономикалық қызметпен байланысты басқа да операциялардың
III. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметін жетілдіру мәселелері .............................................................................................................21
Қорытынды ........................................................................................................ 27
Пайдаланылған әдебиеттер ..............................................................................29
КІРІСПЕ
Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметінің негізгі түрлері тауарлады экспорттау
Курстық жұмыстың мақсаты – кәсіпорыннның сыртқы экономикалық қызметінің
Шетелдік валюта операцияларының есебі.
Тауарлардың импорты бойынша жасалатын операцияның есебі.
Тауарлардың экспорты бойынша жасалатын операциялардың есебі.
Толлингтік операциялардың есебі.
Сыртқы экономикалық мәміле контрактымен рәсімделеді, онда олардың құқы,
Қазақстан Республикасы аймағына әкелінетін және оның шекарасынан шығарылатын
-кедендік баж салығы;
-кедендік рәсімдеу үшін кедендік алымдар;
-тауарды сақтауға алынатын кедендік алымда;
-шығарып салғаны үшін кедендік алымдар;
-Қазақстан Республикасының кедендік органына лицензия бергені үшін алынатын
-кеден ісін рәсімдеу бойынша машықтанған мамандық аттестатын бергені
-алдын-ала қабылданатын шешімдер үшін төлем.
Бұл төлемдердің көбісінің мөлшері кедендік тауар құнына тәуелді
I. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметінің жалпы мәселелері
1.1 Сыртқы экономикалық қызметінің жалпы мәселелері
Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметінің негізгі түрлері тауарлады экспорттау
Сыртқы экономикалық мәміле контрактымен рәсімделеді, онда олардың құқы,
«Инкотермстің» барлық термині 4 базалық категорияға топтастырылған:
Кесте 1 - «Инкотермстің» категориялары
Топ Жабдықталудың
шартты белгілері Франкировка жағдайы (тасымалдау шарттары)
Е EXW Завод франкасы
F FCA
FAS
FOB Еркін тасымалдаушы
Еркін кеме бортының жағасына дейін әкелу
Еркін бортқа әкелу
C CFR
CIF
CFT
CIP
Құны және фрахтысы
Құны, сақтандыру және фрахтысы
Тасымалдауға дейін төленген
Тасмалдау мен сақтандыру төлемі жүкті тасымалдауға дейін төленген
D DAF
DES
DEO
DDU
DDP Шекараға дейін жеткізілген
Кемемен жеткізілген
Кеме тоқтайтын жерге дейін, яғни айлаққа дейін жеткізілген(
Баж салығын төлемей жеткізілген
Баж салығын төлеп жеткізген
«Е» тобының шарты бойынша сатып алушы сатушының қоймасынан
СIF тауарды жеткізіп беру кезіндегі жағдайында сатушы жүктің
Сөйтіп,СIF шарты кезінде сатып алушының жабдықтаушыға төлейтін бағасының
«Инкотермс» ұсыныстық сипатта болады және оның белгісі белгілі
адвалорлық-салық мөлшері салынатын тауарлардың кедендік құнына проценттпен есептеледі;
ерекше-салық мөлшері салынатын тауарлар бірлігінің белгіленген мөлшерімен есептелінеді;
аралас-салық мөлшері жоғарыда аталған кедендік салық түрлерін екеуіне
Сыртқы экономикалық қызметте қолданатын негізгі құжаттар болып:
-техникалық құжаттаулар-техникалық төлқұжаты, сызбасы, жинау бойынша нұсқауы, монтаждауы,
-тауарлы-ілеспе құжаттаулары-тауар сапасының сертификаты, буып-түю парағы, құрастырушы тізімдемесі.
-транспорттық, экспедиторлық және сақтандыру құжаттаулары-теміржол накладнойы және оның
- қойма құжаттары – экспорттау тауарына портта берілген
- есеп айырысу құжаттаулары – шот фактурасы, аударма
- банкы құжаттаулары – валютаны аудару өтініші, инкассо
Сыртқы экономикалық қызмет бойынша есеп айырысу шетелдік валюта
1.2 Шетелдік валюта операцияларының есебі
Шетелдік валютасында жасалатын операцияларды бухгалтерлік есепте көрсету үшін
Шетелдік валютаға алынған (қалыптасқан) негізгі құралдардың құны, аяқталмаған
Бағамдық айырма бухгалтерлік есепте және есеп беруде келесі
-шетел валютасында көрсетілген дебиторлық және кредиторлық қарыздарды өтеумен
-әрбір есептік күнге шетелдік валютадағы ақша қаражатының қалдық
Төменде бағам айырмасының өте жиі кездесетін жағдайлары келтірілген:
-тауарларды және басқа да мүліктерді импорттау кезінде тауарды
II. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметін ұйымдастыру
2.1 Тауарлың импорты бойынша жасалатын операцялардың есебі
Шетелдерден материалдарды, құрал-жабдықтарды, тауарларды, материалдық емес акривтерді және
-шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу-есеп айырысу алдында инкассалық тәртіпте
-коммерциялық неисе бойынша шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу.
Есеп айырысу операциялары бойынша жүреді, онла олардың аударма
-шетелдік валютада берілген векселдер. Есеп айырысу, шетел жабдықтаушыларына
Келіп түскен импорт тауарлардың есепте көрсету кезінде олардың
Се=ЦП х (1+К)
Мұнда:
Се-тауар бірлігінің құны;
ЦП-жабдықтаушының бағасы;
К-жалпы шығынның жабдықтаушының шотында көрсетілген жалпы шығын сомасына
Өз кезегінде,
К=ОЗ/СП,
Мұнда:
ОЗ-жалпы шығын;
СП-жабдықтаушының шотында көрсетілген жалпы сомасы
Бұл жерде жабдықтаушылармен есеп айырысу тек шетелдік валютада
Ал олар бухгалтерлік есепте тек теңгемен көрсетіледі,яғни ҚР
Қазақстан Республикасының әрекет етіп тұрған заңдарымен сәйкес кедендік
Импортталатын акцизделген тауарлар бойынша кеден заңдарымен сәйкес анықталатын
Әкелінген тауарлар бойынша ҚҚС мына формула бойынша
Мұнда:
Тст-кедендік құны;
Ит.п.-импорттық кедендік баж салығы;
Тсб-кедендік алымдар;
А-акциздер;
ҚҚС=(Тст+Ит.п.+Тсб+А)хН/100
Н-ҚҚС мөлшерлемесі.
Қосылған құн салығы және акцизді импорттаушы(декларант),не кедендік төлемін
Кедендік процесін рәсімдеу кезінде төленген қосылған құн салығы
Мысал.Қазақстан Республикасының аймағына 2002 жылы 10 ақпанда тауар
Өз өндірісінің қажеттілігі үшін әкелінген запас бөлшектер, құрал-жаб-дықтар
2.2Тауарлардың экспорты бойынша жасалатын операциялардың есебі
Тауарды экспорттау-бұл оларды сатып алушы елге жөнелтіп, шетел
Экспорттауға арналған тауардың қозғалысын рәсімдеудің негізі болатын құжаттар
-жабдықтаушылардың шоттары (инвойстары), көліктің барлық түріне жасалатын тауарлы-көліктік
-материалдарды қабылдауға жасалған тауарлардың станция (айлақтық) жанындағы және
-тауарлардың кем түскен, артық шыққан, бүлінген не табиғи
-сақтандыру полисі (егер де жүк жабдықтаушымен сақтандырылса);
-контракт бойынша қарастырылған басқа да құжаттар.
Тауарды экспорттау бойынша жазалатын жазуларды бухгалтерлік есепте рәсімдеу
Кесте 2 – Шаруашылық операция.
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Шетел сатып алушысына тауар жөнелтілді
-алынған құнына
-контракт құнына (ҚҚС 0-ді мөлшерлемесі бойынша) 2869000 теңге
1600000
2869000
802
301
222
702
2. Кеден төлемі-кеден алымы бойынша есептелінген (0,2%) 5738
5738
811
687
3. Кеден төлемі төленді 5738 687 441
4. Сатылған тауар үшін шетел әріптесінен төлемі келіп
2865200
431
301
5. Тауардың сатылған күні мен тауардың төленген күнінің
3800
844
301
Мысалыға, егер де тауар сатып алушыға франко-қойма шарты
Экспортер осы аталған құжатқа сәйкес заңмен белгіленген тәртіпте
2.3 Толлингтік операциялардың есебі
Толлингтік операция деп өңдеуге берілген (немесе әкелінген) давальчестік
Өңдеуге әкелінген тауарлар, кеден заңына сәйкес, кеден бекетінен
Толлингтік операцияларды жүзеге асырған кезде бір кәсіпорны («Тапсырыс
Толлингтік операциялар шикізат пен материалды қайтадан өңдеу; тауарларды
2.4 Сыртқы экономикалық қызметпен байланысты басқа да операциялардың
Сыртқы экономикалық қызметінің мәмілесіне сай, тауардан басқа жұмыстардың
Франчайзинг бойынша жасалатын операциялардың есебі. Франчайз –бұл кіші
Франчайзигке қатысушылардың екі түрі болады: франчайзер және франчайзи.
Франчайзер (немесе марка ұстаушы) - бұл нарықта үлкен
Франчайзи – франчайзермен жасалған келісім-шарттың жағдайында франшиза құқығын
Егер де франшиз 1 жылдан артық мерзімге алынған
Франшиздың өтелуі мен алынуы мына шоттарда көрініс табады:
Франчайзинг келісім-шартында франчайзер мен франчайзидің арасында есеп айырысудың
-франчайзи франчайзердің пайдасына алынған таза табысынан балгілі бір
821 шотының дебеті бойынша көрініс табады, содан соң
III. Кәсіпорынның сыртқы экономикалық қызметін жетілдіру мәселелері
Өкілетті орган нарықтық бағадан мәміле бағасының ауытқуын анықтаған
Бұл жағдайда келесі шарттары ескеріледі:
жеткізіп берілетін тауардың, атқарылатын жұмыстың көрсетілген қызметтің
жеткізіп берілетін тауардың сапасы;
міндеттемені орындау мерзімі;
төлем шарты;
бір-біріне тәуелді кәсіпорындар өзара мәміле жасақан кезде қолданатын
Кеден органы қойма иесінің пікірін ескере отырып, қоймада
Тауар қоймада 3 жылға дейін сақталады. Көрсетілген мерзім
Сақтау мерзімі аяқталған тауарлары бойынша олардың басқа кеден
Кәсіпорын импорттардан консигнацияға қабылданған тауарды сатқанға (меншік құқығының
Экспортқа шығарылған тауарлардан түсетін толық және дер кезінде
Тауарды жабдықтауға шетел әріптестерімен контракт жасар алдында, экспортер
Кесте 3 – Шаруашылық операциясы.
№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденция-сы
дебет кредит
1 2 3 4 5
1. Кәсіпорын консигнатор кеден қоймасының шартымен тауарларды консигнацияға
2508000
004
-
2. Вагоннан жүкті түсіруге байланысты болған шығыстарды, келісімшарт
9512
811-2
681,634
3. Консигнатордың кеден қоймасында тұрған тауарына алдын-ала төлем
2508000
441
661
4 Тауарды шығару үшін, оның еркін айналымынан есептелген
кеден құжаттарын рәсімдегені үшін салынған салым сомасы 3036
кеден салығының сомасы 227000 теңге (1518000х15%)
ҚҚС сомасы 279798 теңге ((1518000+3036+227700)х15%)
3036
227700
279798
222
222
331
687
687
687
5.
Кеден төлемі мен ҚҚС сомасы аударылды
510534
687
441
6. Тауар еркіңн айналысқа шыққан кейін, тиесілі кеден
7. Бұрындары консигнацияға қабылданған тауар, консигнатор меншігіне
8. Сатып алушыларға тауар босатылды:
сатып алу сомасына 1748736 теңге (1518000+3036+227700)
сатылған сомасына (контракты құнына 65 пайыз құрамындағы үстеме
ҚҚС сомасына (15 пайыз)
1748736
2487426
397988
802
301
301
222
702
633
9 Сатып алушыларданалынған аванс сомасы зачетқа жатқызылған
2506350
661
301
10 Сатып алушыларға қалған сомасы төлеген 379064теңге (2885414-2506350)
379064
441
301
11 Консигнант бойынша қарызы аударылды (ҚР ҰБ бағамы
Бойынша – 12200000теңге (1000х122))
1220000
671
431
12 Бағамдық айырмасы көрсетілген 12000 теңге (1220000-1518000)
27000
844
671
13 ҚҚС зачетқа жатұызылған 279798 633 331
14 ҚҚС сомасы бюджетке аударылған 118190 теңге (397988-279798)
118190
633
441
Егер де шетелдік резидент емес – кәсіпорын Қазақстанда
қозғалмайтын мүліктер, егер де жұмыстар, қызметтер осы мүліктермен
егер де көрсетілген қызметі, атқарылған жұмысы осы аталған
егер де көрсетілген қызметі, мәдениеті, білімі, өнері, спорт
кәсіпкерлік немесе жұмысты, қызметті сатып алушының кез-келген қызметі
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысты жазу арасында келесі тұжырым жасауға болады:
- Шетелдерден материалдарды, құрал-жабдықтарды, тауарларды, материалдық емес акривтерді
-шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу-есеп айырысу алдында инкассалық тәртіпте
-коммерциялық неисе бойынша шетелдік жабдықтаушылармен есеп айырысу.
Кедендік төлемдердің және салықтардың есеп айырысу базасы болып
Бұл екі ұнның айырмасы мынадай: фактуралық құны жабдықтаушының
Тауарлардың кедендік құнын дұрыс анықтаудың маңыздылығы. Бұл үшін
ҚР Орталық кеден органы мекемелерінің қоймасына лицензия береді.
әкелінген тауарларға жүк және тауармен ілесіп жүретін құжаттары;
кеден бақылауы мен кедендік рәсімдеуді жүзеге асыру үшін
ҚР кеден аймағында тауарларды қайта өңдеу процесі тек
Кеден аймағында өңделетін тауарлардың мерзімін орталық кеден органы
ҚР аумағына уақытша әкелінген шикізат пен тауарларды, сондай-ақ
Пайдаланылған әдебиеттер
Қ.Р.Президентінің заң күші бар Бухгалтерлік есеп жөніндегі жарлығы,
Халықаралық қаржылық есеп беру стандарттары . (аудармашы Трусина
Халлықаралық бухгалтерлік есеп және аудит стандарттары (құрастырушы РапопортМ.М),
Бухгалтерлік есеп стандартына әдістемелік нұсқаулар.Қазақстан Республикасы-1997ж.
Вещунова Н.Л. Основы бухгалтерского учета (задачи и вопросы).Москва:Инфра-М,1995
Гупало В.И. Шнейдман Л.З. Бухгалтерский учет.Сборник
Жакипбеков С. Тауарлы-материалдық қорлар есебі: Оқу құралы.-Алматы. 2000
Ихданов Ж. Материалдық ресурстарды тиімді пайдалану Алматы: Қазақстан,
Козлова Е.П. , Парашутин Н.В., Бабченко Т.Н. ,
Либерман Л.В. Учет материальных ценностей. Москва: Финансы и
Лашун Л.Г. Учет товарно-материальных запасов./ / Бюллетень
Луговой В.А. Учет производственных запасов. Москва: Финансы и
Палий В.Ф. Бухгалтерский учет для менеджеров.
Палий В.Ф. Учет производственных запасов. Москва: Финансы и
Радостовец В.К. Финансовый управленческий учет на предприятий. Алматы.
Радостовец В.К. Гамарник Т.Н. Бухгалтерский учет на предприятий.
Радостовец В.К. Организация бухгалтерского учета. Алматы: Экономика, 1997
Радостовец В.К., Рейгер. Учет товарно-материальных запасов на предприятий//
16