Турбо Паскаль есептеуіш программасы


Қазіргі кезде кеңінен қолданылатын программалау жүйесінің бірі-
Turbo Pascal. Оның алғашқы нұсқасын 1970 жылы
Никлаус Вирт ұсынған. Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу
1983 жылы Borland корпорациясының талантты қызметкері Андерсон Хейлсбергтің
Турбо Паскаль тілінде жазылған программаның жалпы құрылымы мына
Программа тақырыбы
Программа блогы
Ерекше белгілер бөлімі (label)
Тұрақтылар бөлімі (const)
Типтер бөлімі (type)
Айнымалылар бөлімі (var)
Процедуралар мен функциялар (Procedure, function)
Нұсқаулар немесе операторлар (Begin…end)
Турбо Паскаль тіліндегі типтер келесі топқа бөлінеді:
Қарапайым типтер
Күрделі типтер
Көрсеткіштер
Жолдар
Процедуралық типтер
Осылардың ішінде бөліп қарастыратынымыз – мәліметтердің күрделі типтері:
1.Массивтер
2. Жиындар
3. Жазбалар
4.Файлдар
Мәліметтердің күрделі типтеріне жататын «Массивтер» және «Жиындар» тақырыптарына
Теориялық мағлұмат
Массивтер
Паскаль тілінде жеке дара мәліметтермен қандайда бір жүйеде
Массив дегеніміз бірдей типті мәліметтердің жиыны. Басқаша айтқанда
Массив сипаттамалары:
●Типі-массив элементтерінің жалпы типі;
●Көлемі- массив индекстерінің саны;
●Шектелімі- әрбір индекстердің шектеу бойынша сәйкестігі;
●Пішімі- көлем және шектеулер жиындары.
Массивтер элементттерімен жұмыс жасау барысында, массив атауынан кейін
Массив типі алдын ала тип тарауында жарияланып, айнымалылар
Жазылуы: Type
=array [] of :
var : ;
немесе
Var : array ;
Of ;
Массивтің индексі мен элементтерінің мәндерін ажырата білу керек:
Паскальда массивтің өлшеміне шек қойылмаған, ол тек пайдаланылатын
Массивтерді қолдану үшін оларды типтер (type) немесе айнымалыларды
Жалпы жазылу түрі:
TYPЕ
Массив типінің атауы=ARRAY [индекстік типтер тізбегі] of элемент
VAR
Массив атауы: массив типінің атауы;
Мұндағы: Массив типінің атауы- массив элементінің жиынын сипаттайды;
Индекстік типтер тізбегі – тізбектелген немесе шектелген типтерді
Элемент типі – массив элементінің типін көрсету.
Var массив аты: array [ индекстік типтер тізбегі
Мұндағы: Элемент типі – масив элементінің типі
Мысалы: 10 элементен тұратын CHAR типті массивті енгізу
Program mass;
Uses crt;
VAR A: array[1..20] of char;
i: integer;
Begin clrscr;
For i:=1 to 20 do
Read (A[i]);
For i:= 1 n 20 do
Write (A[i]);
End.
1.Тапсырма
1.М*N өлшемді матрица берілген. өз жолында максимальді және
Блок - схема
2. Прорамманы баяндау
2.1 Программаны баяндау:
Бұл программа Турбо Паскаль тілінде жазылған. Программаны орындау
2.2 Функционалдық тағайындалуы:
Бұл программа жоғарыда берілген есептің сол тілде шығарылу
2.3 Программаның логикалық структурасы:
1. Программаның аты
2. Модульді шақыру
3. Тұрақтыларды сипаттау бөлімі
4. Айнымалылар бөлімінде а массивін енгізу
5. Программаның денесінің басталуы
6. Экранды тазалау
7. Массивті енгізу
8. i ден n-ге дейін цикл операторы
9. j ден n-ге дейін цикл операторы
10. Ішкі программаның денесінің басталуы
11. а массивін оқу
12. Ішкі программаның соңы
13. мах-ның мәнін меншіктеу
14. i ден n-ге дейін цикл операторы
15. j ден n-ге дейін цикл операторы
16. Ішкі программаның денесінің басталуы
17. Шартты операторы
18. Ішкі программаның соңы
19. min-ның мәнін меншіктеу
20. i ден n-ге дейін цикл операторы
21. j ден n-ге дейін цикл операторы
22. Ішкі программаның денесінің басталуы
23. Шартты операторы
24. Ішкі программаның соңы
25. Шартты операторы
26. мах -ның мәнін шығару
27. min –ның мәнін шығару
28. массивті шығару
29. Клавиатурадан символды оқу
30. Программаның соңы
2.4 Қолданылатын техникалық жабдықтар:
1. Процессор
2. Монитор
3. Пернелік тақта
4. Тышқан
5. Турбо Паскаль есептеуіш программасы
2.5 Программаны шақыру және орындау:
а) Компьютерді қосамыз
ә) Турбо Паскаль программасын ашамыз
б) Программаны орындау Ctrl+ F9
в) Нәтижені көру Alt+F5
г) Программаны сақтау F2
д) Программадан шығу Alt+x
2.6 Енгізілген мәліметтер:
1.
4 8 6 6 6 6
7 2 3
1 7 5
2.7 Шығарылған мәліметте:
1.
max=8 max=0
min=1 min=0
3. Программа листингі.
1. program aa;
2. uses crt;
3. const n=3;
4. var a:array[1..n,1..n] of integer;
5. begin
6. clrscr;
7. writeln(‘………………………’);
8. for i:=1 to n do
9. for j:=1 to n do
10. begin
11. read(a[I,j]);
12. end;
13. max:=a[1] [1];
14. for i:=1 to n do
15. for j:=1 to n do
16. begin
17. if maxa[I,j] then min:=a[I,j];
24. end;
25. if (max=min) then max:=0; min:=0;
26. writeln(‘max=’ ,max);
27. writeln(‘min=’ ,min);
28. writeln;
29. readkey;
30. end.
Жиындар
Жиын – белгілі бір қасиеттеріне сай іріктеліп,біртұтас қарастырылатын
[‘a’, ‘b’, ‘c’], [1,2,3,4,5], [‘a’..’z’]. Егер жиында ешбір
Жиын типін сипаттау үшін set, of қызметші сөздері
Жазылуы:
Type =set of ;
Var : ;
Немесе Var : set of =» амалы, А>=В амалының нәтижесі ақиқат, егер
[1,2,3,4]>=[2,3,4] – true
[‘z’,’k’]>=[‘c’,’z’,’x’] – false
г) «