Депозиттер және жинақ салымдары

М а з м ұ н ы
Кіріспе 3-5 бет
I Тарау. Екінші деңгейлі банктердің тартылған қаражаттары
және оның түрлері 6 бет
1.1 Банктердегі тартылған қаражатар және оның
мәні мен түрлері 6-9 бет
1.2. Депозитер және жинақ салымдары
1.3. Банкаралық заемдар 23-26 бет
II Тарау. "Қазақстан Халық Банкі" АҚ-ның тартылған
қаражаттарын талдау және бағалау 27 бет
2..1. Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі
банктердегі тартылған қаражаттар барысын талдау 27-31 бет
2.2. "Қазақстан Халық Банкі" АҚ экономикалық қызметі
және тартылған қаражаттар барысы 32-54 бет
III Тарау. Екінші деңгейлі банктердегі тартылған қаражаттар
қызметін жетілдіру жолдары 55 бет
3.1. Банкаралық займдар - коммерциялық банктердің қаржы
саясатының құралы ретінде 55-61 бет
3.2. "Қазақстан Халық Банкі" АҚ тартылған қаражаттарын
маркетингтік зерттеулер көмегімен жетілдіру жолдары....62-72 бет
Қорытынды 73-74 бет
Қолданылған әдебиеттер тізімі 75-77 бет К і р і
Нарықты экономиканың өз деңгейінде тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін
Жалпы, банктердің негізгі табыстары делдалдық қызметпен байланысты болғандықтан, банктер
Жалпы, банктерге тартылатын негізгі қаржының көздеріне
Қазіргі кезде Қазақстанның екінші деңгейлі банктері шетел тәжірибелерінің жаңа
жетуде.
Соңғы жылдары қаржылық нарықтың қалыптасуы - ақша нарығы және
Жалпы дипломдық жұмыс теориялық және практикалық негіздері осы мәселелерді
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты екінші деңгейлі банктердегі тартылған ақшалай
Жұмыстың негізгі міндеттері дипломдық жұмыстың мақсатына сәйкес келесі міндеттерді
банктердегі негізгі, тартылған қаражатардың экономикалық мәні
мен олардың құрамы жіктелді.
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктсрдің және
Қазақстан Халық банкінің осы облыстағы тәжірибелеріне талдау жасау және
Тартылған қаражаттардың негізгі
бағыттарын анықтау
Осы облыстағы негізгі
жолдарын қарастыру. Жұмыстың, әдістемелік базасы (негізіне) Қазақстан Респуликасы өкіметінің,
Зерттеу объектісі Қазақстан Халық банкінің нормативті, және қаржылық құжаттары
1.1. Банктердегі тартылған қаражатардың экономикалық мәні мен оның түрлері
Банктер қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажырататын
функцияларды орындаудан көрініс табады.
Банк қызметін - банктің клиент мүддесі үшін белгілі бір
жатады.
Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту мен
Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық қызметтердің
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді, ал
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаруашылық қызметтеріне қызмет көрсетумен
"Қазақстан Республикасындағы банктер және банктік қызметтер туралы" Заңға сәйкес
ақылы негізде депозиттерді тарату;
клиенттер мен банк-корреспонденттердің шоттарын жүргізу және оларға кассалық қызмет
инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе иемденушілердің тапсырмалары
заңда көрсетілген тәртіппен
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен басқа
ақшалай нысандарды орындауды қарастыратын үшінші түлғалар үшін кепілдеме және
тауар тасмалын талап ету құқын, сатып алу және қызмет
банктік операциялар бойынша
клиенттер үшін құжаттар мен бағалықтарды сақтандыру бойынша қызметтер
коммерциялық мәмілелерді
клиенттердің тапсырмалары бойынша
банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
лизингтік операцияларды жүзеге асыру.
Ұлттық банкінің арнайы лицензиялары бар болса, банктер басқа да
Осы операцияларды топтай отырып, олармен атқарылатын негізгі қызметтерді былай
операциялар);
экономиканы жәнс
операциялар);
қолма-қолсыз есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу;
инвестициялық қызметті;
клиенттерге басқа да қаржылық қызметтерді көрсету.
Уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау Коммерциялық
банктердің алғашқы дәстүрлі-базалық қызметі. Бұл банктің пассиві меншікті капиталы
Басқа кәсіпорындармен салыстырғанда осы барлық міндеттемелер коммерциялық банктерге меншікті
Жалпы, банктің тартылған ресурстарының сызбасын келесі I суреттен көруге
Тартылған қаражаттардың түрлері
Сурст 1
Дәстүрлі түрде осы қаражаттардың негізгі бөлігін депозиттер құрайды. Депозит
1.2. Депозиттер және жинақ салымдары
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігін депозиттер құрайды. Депозиттер
Депозит бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі белгілі
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Талап етуіне дейінгі депозиттер - бұл салым иелерінің бастапқы
Отандық банктік тәжірибеде талап етуіне дейінгі депозиттерге мыналар жатады:
мемлекеттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әр түрлі
шағын коммерциялық құрылымдардың
әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражаттар;
жергілікті бюджеттер қаражаттары
ындағы қаражаттар;
басқа банктердің корреспонденттік
қалдықтары.
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері үшін
Ал кемшілігі бұл шот бойынша пайыз төленбейді немесе біршама
еусіз жүзеге асырылады;
шот иесі банктен осы шотты пайдаланғаны үшін пайыз түрінде
немесе коммиссиондық ақы алып отырады;
банктер талап етуге дейінгі шоттарда ақшалай қаражаттарды
сақтағаны үшін өте төменгі деңгейде пайыз төлейді, кейде төлемеуі
талап етуге дейінгі депозиттер бойынша коммерциялық
Орталық банкте сақталатын міндетті резервтерге жоғарғы мөлшерде аударымдар
Мерзімді салым (депозит) - белгілі мерзімі бар және тұрақты
Салым иесі келісілген мерзімнен бұрын алған жағдайда банк айыппұл
Мерзімді салымдар мен мерзімді депозиттердін, ерекшеліктері болады:
есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, эрі мүндай
ешқандай да есеп айырысу қүжаттары толтырылмайды;
шоттағы қаражат баяу айналады;
түрақты пайыз төленеді;
пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Орталық банк тарапынан
реттеліп отырады;
ақшаны алуы туралы салым иесінің алдын ала хабардар етуі
талап етіледі;
бұл шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер белгіленеді.
Тағы бір кеңінен таралған салымның түрі - жинақ салымдары.
Жинақ салымдарының тұрақты мерзімі болмайды. Бұл салымдардың түрі бойынша,
Жинақ салымдарының мынадай ерекшеліктері болады:
ақшалай қаражаттар сақтауда тұрақты мерзімі болмайды;
шоттағы қаражатты алдын ала алу барысында ешқандай
ескерту талап етілмейді;
ақшаны шотқа саларда немесе шоттан аларда міндетті түрде
ақшалай қаражаттар қозғалысы
Отандық банктік тәжірибеде жеке тұлғаларға ашылатын, жинақ салымдары салым
мерзімді жинақ салымдары;
қосымша жарна қосатын мерзімді жинақ салымдары;
ұтыс салымдары;
ақшалай-заттай ұтыс салымдары;
мақсатты және ағымдық салымдар;
алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;
валюталық салымдар.
Мерзімді жинақ салымдарға тұрақты мерзімі белгіленетін және сол мерзім
Мерзімді депозиттер және жинақ салымдары депозиттік ресурстардың біршама тұрақты
Қосымша жарна қосатын салымдар - бұл шоттағы қаражатқа алдын
Ағымдық жинақ салымдар, негізінен, жалақы, зейнетақы, үздіксіз төлемдерді төлеу
Мерзімді депозиттер мен жинақ салымдарының бір түріне депозиттік және
Депозиттік және жинақ сертификаттары - бұл салым иесіне белгілі
Депозиттік және жинақ сертификаттары иемденуіне қарай екі түрлі болып
Атаулы сертификаттар;
Мәлімдеуші сертификаттар;
Атаулы депозиттік және жинақ сертификаттары - бұл салым иелерінің
Депозиттік және жинақ сертификаттары сатылған тауарлар және көрсетілген қызметтер
Әлемдік тәжірибеде депозиттік сертификаттардың мынадай екі түрі бар:
Аударылатын;
Аударылмайтын.
Аударылмайтын депозиттік сертификаттар - салым иелерінің қолдарында болып, уақыты
Аударылатын депозиттік сертификаттар - басқа бір тулғаларға скінші нарықта
Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ сертификатының мерзімі
Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын төлеуге ұсынылуы
АҚШ-тың банктік тәжірибесінде, талап етуге дейінгі депозиттік шоттармен қатар,
Нау-шоттың мынадай өзіне тән ерекшеліктері болады:
бұл шот түрі бойынша пайыз төленеді;
бұл шот жеке тұлғаларға немесе пайда таппайтын ұйымдарға
ашылады;
салым иелерінен бұл шотта ең төменгі қаражат болуы,талап
етілмейді.
Куәландырылған чектер шоттары - бұл куәландырылған чектерді төлеу үшін,
Куәландырылған чектер - бұл банктің, шоттағы қаражатының барлығын чектер
Американдық банктік тәжірибелерде жаңа депозит түріне ақша нарығының депозиттік
Оның мынадай ерекшелігі бар:
ақша нарығының басқа құралдары бойынша мөлшерлемелерінің өзгеруіне
шот бойынша ең төменгі қалдықтың болуының талап етілуі;
салымдардың сақтандырылуы;
иемденуші, үшінші жақтан төлемдер үшін
алты рет аударма жасауына болады, мұның ішінде үшеуі чекті
Банктердегі депозиттер түріндегі бағалы қағаздар мынадай түрлерге белінеді:
кәсіпорындар және акционерлік
акциялары мен облигациялары;
банкке сақталуға берілген және ссудамен қамтамасыз етілген
акциялар мен облигациялар;
шетелдік валюталармен жасалатын
бағалы қағаздар мен қүндылықтар.
Депозиттік операциялар мынадай қағидалармен ұйымдастырылады:
банктік пайда алуға немесе болашақта пайда алу үшін жағдай
жасауға;
депозиттік операциялар әрекет ету керек;
банк балансының оперативтік өтімділігін
икемді депозиттік саясат жүргізілуі керек;
банк балансының өтімділігін жоғары дәрежеде демеп отыратын
мерзімдік салымдарға депозиттік операцияларды үйымдастыру процесінде ерекше
депозиттік операциялармен қарыздарды беру бойынша операциялардың арасында
депозиттерді тартуға әрекет ететін банктік қызметтерді дамытуға
шаралар қолдану.
Қажет уақытында талап ететін депозиттер шоттарда сақталатын қаражаттардың сипатына
кәсіпорындар және ұйымдардың, фирмалардың, компаниялардың, концерндердің және басқа да
экономикалық міндеті әр түрлі қорларды сақтау бойынша арнайы шоттардағы
заңды тұлғалардың жекеленген шоттарындағы меншікті қаражаттары;
есеп айырысудағы қаражатар;
басқа банктермен есеп айырысуларға байланысты корреспонденттік шоттағы несиелік қалдықтар;
шетелдік банк-корреспондентер шотындағы қаражаттардың несиелік қалдығы.
Қажет уақытында талап ететін депозиттердің ерекшеліктері мынада: біріншіден, ақшаларды
Талап еткенге дейінгі депозиттер белгісіз уақытта салым-шылардың ағымдағы, есеп
Салым иелерінің категориялары бойынша депозиттер
Сурет- 3
арналған. Шот иесі оларды әр түрлі формаларда қолма-қол ақшалармен,
Талап еткенге дейінгі салымдар депозиттік немесе контокорренттік шоттарды орналастыруы
Бұл шоттардың жоғары өтімділігі, төлем құралы ретінде оларды үздіксіз
АҚШ-та талап еткенге дейінгі шоттарға пайыздарды коммерциялық банктерге төлеуге
Мерзімді депозит анық белгілі бір мерзімі бар, ол бойынша
Мерзімді депозиттердің ерекшеліктері мыналар болып табылады: біріншіден, шоттардағы қаражаттар
Біздің банктік жүйеге қатысты мерзімді депозиттердің біршама көп көрсетілген
Қазіргі уақытта нарықтық экономикасы дамыған көптеген елдерде депозиттерді жіктеу
1) депозиттің мерзімі,
2) салымшылардың категориясы.
Аталып өткендей депозиттердің мерзімі бойынша оларды потенциалда банктік ресурстар
Соңғы уақытта депозиттердің кейбір категорияларынық арасындағы анық шекара жойылуда,
Депозиттердің екінші тобын мерзімді салымда құрайды. Терминнің өзінен көрініп
Ескертуі бар мерзімді депозиттерде салымшының ақшаларды кері алу туралы
Депозиттердің үшінші түрі - жинақ салымдары. Олардың кеңінен тараған
Корпорациялардың, фирмалардың және басқа да
Жеке тұлғалардың депозиттері
Халықтың салымдарын тарту мақсатында жинақтардың түрлі формалары қолданылады: ұтысқа,
Жинақ салымдары АҚШ-та мерзімді салымдардыд ең ірі түрлерін құрайды.
Мерзімдік салымдардың басқа бір түрі мерзімді депозиттік сертификаттар болып
Халықтың көбірек бөлігіне 500, 1000 және 2500 доллар номиналымен
Коммерциялық банктер өз бастамалары бойынша депозиттік емес ресурстарды жинақтайды.
1.3. Банкаралық займдар
Банкаралық займдар банктің
тұрақтылығын қолдау үшін ресурстарды қалыптастырудың маңызды көзі. Банкаралық несиелеу
Банкаралық займдардың ерекшілегі мынада: біріншіден, банкаралық ресурстар банкаралық ақша
Банкаралық ақша нарығында депозиттерді берудің және қайтарудың іс жүзінде
Банктердің нақтылы тартылған ресурстар шегінде жұмыс істеуі банкаралық несиелеуде
Банкаралық ақша нарығында бос несиелік қаражаттар жетіспеген жағдайда коммерциялық
Комерциялық банктер басқа кез келген заңды тұлға сияқты ресурстарды
Банк қызметіндегі банктердің меншікті қаражаттарын басқа ресурстарымен салыстырғанда мәнді
Меншікті қапиталды қалыптастыру коммерциялық банктер қызметінің басталуы алдындағы міндетті
Ерекше несиелік ресурс болып эмиссиондық ресурс болып табылады. Оның
Үлестірілмеген пайда - бұл банктің қарамағында қалатын пайданың жинақталған
2.1. Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі
Қазақстан Республикасының нарығы, күрделі динамикалық жүйе ретінде, тұрақты түрде
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жариялаған стати-стикалық мәліметтер негізінде және
Ең бірінші келтіретін мәлімет, 2000-2003 жылдар аралығында депозиттер көлемінің
Депозиттердің динамикалық көлемінде де, шетел валютасындағы депозиттер үлесі, ұлттық
2003 жылдың бірінші жарты жылдығында, іс жүзінде ұлттық валютадағы
Банктердің ресурстық базасының өсімі, депозиттік қаражаттар түріндегі үлкен дәрежеде
Кесте 1
2000-2004 жылдардағы депозиттер динамикасы
12.2000 12.2001 12.2002 01.2003 01.2004
млн теңге % млн теңге % млн теңге %
Барлық депози-тер соның iшiнде 290588
100 603252 100 582933 100 731167 100
Ұлттық валютада 142810 49,15 160280 36,0 241532 40,0 235466
Шетел валюта-сында 147777 50,85 284569 64,0 361721 60,0 346467
Банктік емес
занды тұлғалар 202307 69,62 259984 58,44 352271 58,45 327809
Жеке тұлғалар 88280 30,38 184865 41,56 250681 41,65 254123
ҚР Ұлттық банк мәліметтері негізінде автормен құрастырылған.
N 1 кестесін талдай келіп қорытындылар жасауға болады. Депозиттердің
Осы 2000-2004 жылдар аралығында заңды тұлғалар депозиттерінің үлесі 69,62%-тең
Ұлттык валюта Шетел валютасы
Банктік смсс занды тұлгалар
Жеке тұлгалар Сурет - 6
Жалпы салымдар бойынша келесі қорытындылар жасауға болады. (И 2
Кесте 2
2001-2004 жылдардағы екінші деңгейлі банктердегі түрғын халықтың
жинақ салымдарының динамикасы
2001 2002 01.2003 01.2004
млн теңге % млн теңге % млн теңге %
Барлык, салымдар Соның ішінде 186080 100 257360 100 261374
Талап еткенге дейінгі салымдар 39220 21,1
Мерзімді салымдар 146860 79,9 212113 82,4 218827 84,7 282963
N 2 кестесін талдай отырып, келесі ағымды қорытынды жасауға
Мсрзімді салымдар ал банкаралық қарыздар нарығына тоқталатын болсақ келесі
Кесте 3
2002-2004 жылдардағы банкаралық несие және депозит нарығының мәліметтері
Көрсеткіштері
Уақыт мерзімі айы жэне жылы
112002 1Я2002 06.2003 10.2003 122003 032004 05.20(И
Үлттық валюта-дағы берілген нс-сиелер көлемі, млн теңге 228 284
Сол мезгілдегі орташа сыйақы мөлшері, % 6 6 4,24
Үлттық валюта дағы орналас-тырған деп-
22623
48861
56536
43461
53466
30967
озиттер
көлемі, млн
Сол мезгілдегі орташа сыйақы мөлшері, % 5,13
ҚР Ұлттық банк мәліметтері негізінде автормен құрастырылған
N 3 кестесін талдау жасайтын болсақ, бірінші кезекте осы
2.2. Қазақстан Халық банкінің экономикалық қызметі және
■-
Тәуелсіздікті жариялаған соң, 1990 жылдың желтоқсанында Қазақстан өзінің нарықтық
Қазақстан Халықтық Жинақ банкінің тарихы бұл - Қазақстан аумағындағы
Әлеуметтік экономикалық және қаржылық қатынастар социалистік қоғамдағы табиғатының өзі
Халыққа жаппай қызмет етудің ғаламдық жүйесі Қазақстан аумағындағы қалыптасқан
Сонымен бірге, жинақ
1960 жылдардың соңына жинақ кассаларындағы салымшылар саны 1770 мыңға,
Тың жерлерді игеру барысында облыстағы жинақ кассалары үлесіне, Көкшетау,
1960 жылдардың басында жинақ кассаларына халықтың төлемдерін қабылдау: пәтер,
1988 жылға банк реформасы екі деңгейлі банк жүйесіне: орталық
Мемлекеттік еңбек жинақ кассалары – халық пен заңды
ҚР мемлекеттік тәуелсіздігі мен егемендік алуы үшінші, қайта ұйымдастырылған
1991 жылдың қаңтарында тэуелсіз Қазақстанда банк реформа-сының бастамасы «Қазақ
1993 жылы Жинақ Банкі жеке заңды қүрылым ҚР Үкіметіне
1995 жылдың соңында Қазақстан Халықтық банкі Республикадағы ең ірі
1998 жылы шілдеде жалпы акционерлер жиналысының шешімімен Банк жабық
Акционерлік қоғам Қазақстан Халық Банкінің 1998-2001 жылдарға кезең-кезеңімен жекешелендірудің
2001 жылдың қарашасында ҚР Үкіметі саудада өзінің бақылау пакетінің
Бүгінгі күні Қазақстан Халық Банкі -Қазақстан Рсспубликасын-дағы ең ірі
Былтыр 2003 жылы- Қазақстан Халық Банкіне 80 жыл толды.
Қазақстан Халықтық Банкі - қазіргі замандағы тарихы бүл тек
Қазақстан Халық банкі -клиенттерге банктік қызметтің көптеген түрлерін керсетеді
АҚ «Қазақстан Халық банкінің» қаржылық шаруашылық қызмет нэтежиелерін талдауға
Өз қаражаттарын толықтырудың негізгі көзі банктің
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2001-2003 жылдардағы жарғылық акционерлік капитал
Жарғылық акционерлік капитал. млн теңге
Мерзімі 01.01.2001ж. 01.01.2002ж 01.01.2003ж 01.01.2003% қатынаста 01.01.2002 жылға
5422,6 5422,6 9669,7 178,3
2003 жыл ішінде банк активтерінің біршама өсуі байқалады, өткен
Толығымен активтерді орналастыру клиенттермен бірінші кезекте несиелеу, активті операциялардың
2001-2003 жылдардағы актив соммасының динамикасы
Мер-зімі
Активтер млрд.теңге 01.01.03% қатьгааста 01.01.02жылға
01.01.2001 01.01.2002. 01.01.2003
103,5 130,1 193,9 149,0
2003 жылы несиелік салымдар 1,5 есе өскен жоне жалпы
Меншікті капиталы
Меншікті капитаі {млрд. теңге
Мерзімі 01.01 2001 01.01 .2002. 01 01.2003 01.01.2003жыл
қатынаста 01.01.2002 жылға
7,3
10,3
17 ,3
Кесте-6 нэтижесі бойынша 01.01.2002 жылы 01.01.2003 жылмен са-лыстырғанда банктің
Банктің пассивтер қүрылымының үлкен бөлігін банк депозиттері қүрайды. Олардың
2003 жылы 1 қаңтардағы банк шығындарының жинақталған сомасы 43
Банк үрдісі дамуда, сондықтан да филиал тізбегінің құрылысына банк
Банктің жалпы табыстары (млн.теңге)
Көрсеткіштер 2001жыл 2002 жыл 2003 жыл
Табыстар 973,5 1912,4 3933,7
Шығындар 861,5 1588,2 3555,6
Таза табыс 112,0 324,2 378,1
Кесте-7 нэтижесі бойынша 2001 жыл табыстар шығындардан 112 млн.теңге
Банктің таза табыс өлшемінің динамикасы
(млн.тенге)
01.01.2001 01.01.2002 01.01.2003 01.01.2003-% қатынаста 01.01.2002 жылға
112,0 325,3 378,1 116,2
Сурет-8
Жалпы алынған табыстар 01.01.2003 жылы 378,1 млн.тенгені қүрайды. Табыстың
Банктің депозиттік саясатының негізгі мақсаттары болып:
Жеке тулғалардан тартылған ақшаларды рационалды басқару және банктің активтермен
Банк клиенттеріне басқару бойынша қызмет көрсетуде олардың салымдарын үлкен
Банктің депозиттік саясатының негізгі міндеттер бүл қысқа мср-зімді түрғындар
Банкаралық займдар мен депозиттердің 2000-2003 жылдардағы
өлшемдердің динамикасы.
(млрд.теңге)
Депозиттер мен займдар
01.01.2000 жылы 01.01.2001ж 01.01.2002ж. 01.01.2003ж 01.01.2003-% қатынаста 01.01.2002 жылға
1,8 4,0 6,7 10,9 162,7
Кестені талдай келе 2003 жылы басында 2002 жылдың басымен
Мерзімді депозиттер үлссі жалпы депозиттер соммасының 75.8 % қүрады.
Сурет-8
Банктің сенімді жүмысы салымшының көзқарасы бойынша банктің кез-келген уақытта
Кссте-10
Банк қызмстінің табыстық көрссткіштсрі
Коэффициенттер 2000жыл 2001жыл 2003жыл
К1 =П/К
көзқарасы бойынша банк қызметін көрсетеді%)
К2 =К/А (активтердің табыстылығы %) 1,82 3,19 2,25
КЗ=А/К (капиталдың жеткіліктігі есе) зд 3,9 5,22
К4=Д/А (активтердің тиімді орналасуы табысты қүру мүмкіндігі %) 54,66
К5=П/Д (банктің өз шығындарын бақылау қабілеттілігі %) 3,33 5,56
Өте жоғары табыстылық көрсеткіші 2001 жылы бақыланады. Активтерді қалыптастырудағы
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның депозит түрлеріне келетін болсақ -
«Алдымен пайыз» депозитінде сыйақы есепшот ашқан күні төленеді. Үш
-1000 нан 10000 соммасына дейін -15%.
10000 нан жоғары соммаға дейін 16% ,
«Табыс» валюталық депозиті ақшаны сақтауға ыңғайлы және пайдалы. Салымды
Депозит қабылдау арқылы банк несие ресурстарын жинап алады. Жалпы,
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2001-2003 жылдардағы жалпы
депозиттер көлемі
Жылдар Кәрссткіштің аталуы
2001 2002 2003
млрд теңге үлесі млрд тсңге үлссі млрд тсңге үлесі
Талап еткенге дейінгі дспозиттер Мерзімді
27,273
60,542 55,5 44,5
100 46,169 30,186
76,355 61,0 39,0
100 48,873 76,521
125,394 38,0 62,0
100
Кестені талдай отырып келесі қорытынды жасауға болады. 2001-2003 жылдар
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның Оңтүстік Қазақстан филиалы несиелендіруді бірнеше
Жеке түлғаларды несиелендірудің аймақтық бағдарламасынын басты мақсаты Республиканың облыстық
Несие ресурстарын беру - Қазақстан республикасының заңына сэйкес ҚР
Клиенттердің несие қажеттілігін жүзеге асыру үшіи бүгінгі таңда банк
Осылайша «Қазақстан Халық Банкі» АҚ - банк қызметін жан-жақты
Қазіргі таңда банк экономиканың нақты секторын қаржыландыруды қолға алды.
Несие алу үшін қаржы алушы Халықтық банктен есспшот ашып,
Ал түтынушы несиесін бергенде оны қызметкерлерінің жалақысын есешсе ала
Республикадағы экономикалық дағдарысқа байланысты көп жылдан бері агроөнекэсіпті дамытудағы
Банктерде басқарудың басқа органдарында жоқ ағымдағы ақпараттар болады. Ең
Банктік жүйеде қоғамның барлық ақшалай қорларды шоғырландырған: мемлекеттік шарушылық
Банкте ақша қабылдауда - ақша қабылдау бланкісін толтырып ондағы
-өзінің аты жөні;
-өзінің мекен -жайы; -жіберушінің толық аты жөні;
-жіберушінің телефон номері;
-күтіп отырған ақша соммасы;
-қайдан жіберілгені, қала, мемлекет;
-аударымның бақлау номері (ол онсандық болады)
Ол елдердің
қолданылатын қүжаттары бар. Клиенттерге кассалық қызмет көрсетуде
«Қазақстан Халық Банкі»
жүмыстың үйымдастырылуы дүрыс жүргізілуі жэне уақтылы есеп беруді
қамтамасыз ету мына түлғаларға жүктеледі:
-бас бухгалтер:
-касса меңгерушісіне.
Кассалық операциялар бойынша жүмыстың үйымдастыруына кас-салық жоспарға сэйкес жүргізіледі.
Келісімді мына шарттар көрсетуі мүмкін:
Клиенттің нақты ақшасын сақтауға жэне кез - келген уақытта
оның банктен нақты ақша алуға қүқы бар скендігінс банктің
беруі;
Шот иесі есебіне ақша сақтауға бүл шотқа ақшаны қабылдауғы;
Шот иесінің тапсырмасы немесе үшінші бір түлғаның бүйрығы
бойынша шоттан ақшаны босатуға міндетті.
Банктің клиенттерге есеп кассалық қызметтерінс ол қүндылықтарды сақтау, азаматтатардан
Мысалы несие бөліміне келетін болсақ «Қазақстан Халық Банкі» АҚ
-кәсіпкерлік іс-әрекстті дамыту; -инвестицияны қаржыландыру:
-қысқа мерзімді қаржылар;
-сыртқы сауда операцияларын қаржыландыру;
-банктің ары дамуына табыстар алу.
Банктің жобаларды қаржыландыру үшін таңдаған кезде басты критерилер бар:
-экономикалық маңыздылығы;
-мүнай өнімдері;
-мүліктік қүқықтар жэне тағы басқалар;
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ -да несиелік үлесті менеджер жүргізіп
Клиент бойынша қүжаттау;
-қүрылтай қүжаттары;
-қол қою үлгісі бар карточкалар;
-келісім шарттар;
-қаржылық есептер;
2.Жобаның талдануы:
-резюме;
-жоба бойынша қорытынды;
3. Несиелік қүжаттар:
-несие комитеттерінің қаулысы; -банктік заем келісімі: -кепіл көшірмелері; -т.б.
Төлем қүжаттары.
Несиені мақсатты пайдалануы туралы тексеру қүжаттары.
Несиені қатамасыз ету екі формада болуы мүмкін.
-кепіл түрінде;
-банктік гарантия түрінде немесе кәсіпорынның кепілі. Енді валюталық бөлімге
Валюталық қүндылықтармен жүргізілетін операциялар, екіге бөлінеді.
Ағымды валюталық операциялары:
Капитал қозғалысымен байланысты операциялар.
Ағымды операцияларға шетел валютасыньщ экспорты импорты тағы сол сияқты
Банктің қолма - қол шетел валютасымен операцияларды жүргізуге лицензиясы
Айырбас орнында келесідей операцияларды жүргізеді.
Теңгеге шетел валютасын сатып алу жэне сату.
Шетел валютасындағы төлем қүжаттарын теңгеге сату жэне
алу.
Шетелдік ақша белгілерін экспертизаға қабылдау.
Бір мемлекет валютасын
айырбастау.
Айырбастау операцияларын жүргізу кезінде банк валютасына сату жэне сатып
жылы банктің таза табысы 2 млрд 561 млн 136
жылдың басында 196 млрд 663 миллонға үлғайды. Клиенттерге
ссуда беру 1 қаңтардағы мэліметтер бойынша 136 млрд 377
теңгені қүрап отыр. Жарғылық капиталы бірінші ақпанда 9 млрд
млн 900мың теңге болып өткен жылдың дәл осы күнімен
82, 5 пайызды қүрады. Ал меншікті капиталы 21млрд 468
теңге болды (өсімі 89, 5 пайыз)клиенттерге берген ссуда көлемі
айының басында 158 млрд 416 млн 696 мың теңге
Банктің Оңтүстік Қазықстан облыстық бөлімшесінің жүмысына келетін болсақ, бөлімше
Халықтық Банктің Оңтүстік Қазақстан облыстық филиалының келесідей бөлімдері бар:
Касса жүмыстарының бөлімі, ақпаратты технология бөлімі, инкассация жэне қауіпсіздік
Бөлімше облыстың қоғамдық өміріне белсенді түрде қатысады. 2002 жылы
Халықтық банктің банкоматтар саны 369 ға жетті жэне ол
«Қазақстан Халық Банкі» АҚ -ның активі 25,8% өсіп, 169
3.1. Банкаралық заемдар - екінші деңгейлі банктердің қаржы саясатының
Екінші деңгейлі банктердің тэжірибедегі жүмыстары дәлелдеп отырғандай оның түрақтылығының
Әрбір банкке іс-эрекет барысында өзінің жеке, өзіндік жэне тек
Сондықтан да нақтысында көптеген қазақстандық банктер өзінің ауқымын үлғайтуға
Басқа банктерге қысқа мерзімді несиелер түріндегі ресурстарға ай-налатын банаралық
Банкаралық нарықта ресурстар әдеттегідей келесі негізгі түрлерде көрінеді:
банкаралық заемдар бекітілген несиелік келісім шартқа сэйкес
жэне басты келісімге
қызметер;
кореспондент шоттардағы қаржылар қалдығы, келісілген мерзі-
мге бекітілген сыйақы ставкасымен (несиелік келісім шартпен) сақтау;
овердрафт формасындағы кореспондент шоттардағы (корреспо-
нденттік қатынастарды бекіту
овердрафт келісімімен рэсімделеді) төлем несиелері;
ҚР -ның ҮБ-де бағалы
кепілдеу;
орталықтандырылған несиелік ресурстар
арқылы араласатын экономикадағы алдағы дамуына бағытталған);
- аукциондық негізде
ресурстары.
Сол секілді банкаралық несиелерге кореспондент шоттардағы қаржылар қалдығы да
Әдеттегідей банктер банкаралық несиелерге екі мүмкін жағдайларда барады.
Жиі жағдайда оларға өз резервтерін тэртіпке келтіру үшін қысқа
Басқа жағдайда, мүндай қажеттілік, банктер өз резервтерін экономикалық жағынан
Бүдан бөлек әрбір банктерде кейбір кезеңдерде артық қаражаттары болады
Бүдан басқа жағдайларда көптеген банктердің айналым қаражаттарының мірзімі, яғни
Осы жағдайлардың бэрі жиынтықты банктер арасында тиімді ресурстарды қайта
Өзінің уақытша бос ресурстарын банктердің банкаралық нарыққа орналастыруы, эртүрлі
Әрине, банкаралық несие клиенттік несиеден ерекшелігі, олар толық қамтамасыз
Банктер өздерінің ресурстарын оперативті басқару мақсатында күнделікті есептік төлем
Банкаралық нарық арқылы банктердің бір-біріне ақшалай қаражаттарды үсынуы, толығымен
Банкаралық несиенің басқа негізгі артықшылығы ол салыстырм-алы түрде банктер
Әлемдік тэжірибеде банкаралық нарықтың ставка үсыпыснан бөлек, банкаралық несиеге
ЫВГО ставкасын есептеу үшін ЫВОЯ-дан 30 базалық пунтк алынады.
ЫВГО ставкасы банкаралық нарықтың тербелмелі индикаторы жэне іс жүзінде
Банкаралық несиелерді тартудың тиімділігін бағалау үшін бірінші кезекте тартылған
Тағы бір ескертетін жағдай тартылған жэне өткізілген несиелердің көлемімен
Банкаралық заемдардың қолданылуын сипаттау банктің тартылған қаражаттарының қалыптасу көзі
Жоғары банкаралық несиелердің үлесі банктің жалпы тартылған ресурстары, олардың
Банкаралық несиенің нақты қүны Қазақстандағы салық салу жүйесін есепке
Нақты баға - Салықтарды қоса алғандағы шығындар х
Банкаралық заемдарды тиімді қолдануда қарастырылып отырған уақыт мерзімін орналастырылған
Банкаралық несиелер бойынша табыстар (мерзімге)
Табыстылық коэффициенті =
(КМБК) Банкаралық несиелердің
орташа қалдықтары х 100 (мерзімге)
Осы алынған табыстылық коэффициентін банктің активтер операцияларының (ЬСА) табыстылық
КА = Банктің активті операідияларының табыстары
Әрине, мүндай теңестіру, егерде банктің банкаралық нарықтағы орналастырылған несиелер,
Сонымен, жылдам өзгертіп нарықтық ортада банкаралық қарьгз нарығы -
1997-2004 жылдар мерзімдері бойынша банкаралық несие және депозит
Банкаралық несие және депозит бойынша 1997-2004 жылдардағы сыйақы мөлшерініц
Мерзімі Үлт.валютадағы несиенің сыйақы мөлшері, % к/о ¥лттық валютадағы
мөлшері, %
09.97 10,15 9,0
06.99 27,84 11,98
12.99 10,42 8,76
11.02 6,0 5,13
03.03 5,88 4,01
07.03 3.71 3,6
11.03 6,75 2,28
02.04 6,0 3,49
03.04 4,94 2,56
05.04 5,44 3,38
(ҚР Үлттық банктің статистикалық мэліметтері 1997-2004)
Үсынылған кестеден банкаралық несие жэне депозит нарығының сыйақы мөлшерінің
Банкаралық қарыздағы "қысқа" ақшалар нарығы үлттық валютадағы, бактердің қысқа
Қазақстандағы соңғы уақыттағы валюталық курстың түрақтылығы, банктерге алып сатарлық
Себебі, егерде несие қолданушы сатып алушылар, шығаратын өтімге, проценттік
Банкаралық нарықта несие берушілер мен қарыз алушылар өз көзқарастарын,
3.2. «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның тартылған қаражаттарын маркетингтік зерттеулер
Қазақстан Халық Банкі-Қазақстан Республикасының бүкіл территориясына кең тараған филиалдық
Бүгінгі таңда банктің-14 облыстық, 6 аймақтық, 147 аудандық, 437
Қазақстан Халық банкінің банк жүйесіндегі рөлін анықтау үшін бірінші
Кесте-13 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның 2001-2003 жылдардағы негізгі қаржылық
Жылдар 01.01.2001 01.01.2002 01.01.2003 01.01.200Іж 01.01.2002 жылға
Жарғылық
қор млрд теңге 5.4 5.6 9.6 1.7 есс
Меншікті капитал
млрд теңге 7.3 10.4 17.5 2.4
Активі млрд теңге 103.5 130.1 193.4 1.8
Несиелеу
көлемі млрд теңге 4.7 7.7 10.5 2.2
Депозиттік салымдар млрд теңге 4 6.7 10.9 2.7
Таза табыс млн теңге 112 325.3 378.1 3.3
Кесте нәтижесі бойынша жарғылық қор есептік кезсңде 1,7 есе
Бул жалпы банктің соңғы жылы қаржылық көрсеткіштері өте жоғары
Қазақстан Халық Банкі - эртүрлі қоғамдық ұйымдар мсн түрлі
Акционерлері: Қазақстан Республикасының Үкіметі 80,4% акция заңды түлғалар 10%
Қазақстан қаржы нарығындағы ағымдағы жағдайды бағалап болашаққа деген болжамдарды
Бүл бағытта нэтижеге жету үшін аса маңызды мақсатпен банктің
Сонымен бірге. сірэ қазір қауіп қатерден әртүрлі бірыңғай бірегейлікте
Қазақстан Халық Банкінің кең тармақталған банктік филиалдық жүйесі бар,
Жаңа технологияны пайдалана отырып, банк өнімдерін үйлестіруді қазіргі уақытта
Клиенттердің түтынушылығы мен аймақтық ерекшеліктерін сскере отырып үйымдық қүрылым
Персонал квалификациясын бағалауды қайта қарауға шаралар алдын алуда, бастапқы
Жоспарланған карточкалық төлем жүйесін одан әрмен дамы: у сол
Халықаралық аренада Халықтық банкі-өзінің негізгі тексері-стерінің ішінде бірінші кезекте
Халықаралық нарықта қаржыландыруды жүмылдырумси қатар қаржыны жүмылдыру мерзімін созуда
Банк ісі - қарыз капиталын жинақтаумен жэне оны болумен
Қазақстан Халық Банкі - қандай да болмасын елді:■ ::аржы
Бүгінгі таңда Республикада 37 банк бар. Қазақстанда кед ау:;і
капиталдың жоғары деңгейін қамтамасыз етеді;
жеке клиентке жоғары қызмет керсетеді;
ірі халықаралық
көрсетудің көп түрін үсынады. Қазақстан банкілерін шартты түрде 4
1топ:-активтер соммасы 551млн доллардан 761млн долларға дейін (Казкоммерцбанк, Қазақстан
2 топ:-активтер соммасы 52 млн доллардан 191 млн долларға
Зтоп: -активтер соммасы 23млн доллардан 43 млн долларға дсйін
Отандық банктердің үшеуінің ғана Қазақстандық өлшемдер бойынша айтарлықтай жоғары
-Казкоммерцбанк ААҚ-109 969, 9млн теңге (761 млн $);
-Қазақстан Халық Банкі 103 515, 5 млн т. (716,
- Түран Әлем Банк-79585, 5 млн теңге
Түтастай алғанда банк жүйесі түрақты даму үшін екінші деңгейлі
Қазақстан Халық Банкі бірінші болып прогрессивті тсхнология енгізді. 1995
Бүгінгі куні Қазақстан Халық Банкі жарғылық капиталы 5,5 млрд
Банк үнемі халықаралық рейтингтық агенттіктердің жоғары бағасын алып, оған
Қаржы, есеп-касса, өкі лдік және банк сферасындағы і і
-халықпен жұмыс істеу саясаты;
-коммуникаци жүйесі мен техникалық қайта қарулану;
-пластикалық карточкалар бойынша есептер жэне ақшалар аудяру;
-өз төлем жүйесін қалыптастыру;
-халықаралық қызмет;
-несие нарығы;
-бағалы қағаздар, депозиттер;
-қүнды қағаздармен операциялар бойынша қызмет көрсету;
-банктің инвестициялық бағдарламасы;
-Қазақстан Халық банкі жинақтаушы зейнетақы қоры.
Ең жаңа жэне Халық банкінің банк қызметін заманаби көрсету
Интернет-банкинг жүйесі тіптен элдеқашан әлемде кең таныльш қолданылады жэне
-№Шапк.кг- Интернет банкинг Қазақстан филиалы Теха КаВапк (АҚШ).
-РС Вапкіп§. -Тұран Әлем Банк ААҚ интернет банкингтер жүііссі.
-Ноте Вапк. Кг-Казкоммерцбанк ААҚ опііпе банкинг жүйесі.
-Интернет банкинг-Орда кредит банк ААҚ банкинг жүйесі.
Жобасының аумақтылығы жэне нақты нәтиже жүмыстары бойынша тартыссыз көшбасшылықты
Интернет банк Халықтық банктің облыстық филиал деңгеіг чегі қүрылымында
Толық емес жарты жылда қызмет көрсету тиімділігі чен пайдалылығы
Әлемдік банк тәжірибесі көрсеткендей, барлық банктердің негізгі та-
бысы делдалдық қызметі арқылы тартылған ресурстардан түседі. Бугівгі
күнде, жалпы банктердің қаржылық ресурстарының 10 % ғана меншік':
питалы болып, қалған 85-90% тартылған қаражаттар. Өз кезегінде тартьмган
қаражаттарды негізгі үш топқа бөлуге болады: депозиттер, жинақ сальшда-
ры, банк аралық займдар. ?
Қазақстан Республикасы банк жүйесіндегі барлық банктердегі тар-тылған қаражаттар барысын
«Қазақстан Халық банкі» АҚ тартылған қаражаттарымен ж:і;і пы қызметін
Банктің депозиттік саясатының негізгі мақсаттары:
жеке түлғалардың тартылған ақшаларды тиімді басқару;
банк активтері мен
тиімділігін үстап түру;
- банк клиенттерін басқаруда салым иелеріне тиімділігін арттыру.
Клиенттік депозиттердің міндеттемелердегі үлесі 01.01.2003 жылғы
77% қүраған.
Банктің депозиттік саясатының негізгі міндеттері, бүл қысқа мерзімде түрғындар
бөлшек бизнесі тұрғындардың бос ақша қаражаттарын тартуға, деп :ит-
тердің жаңа түрлерін құру және енгізуге, іс әрекеттерін жетілдіру
және клиенттерге қызмет көрсету сапасын жақсарту, салымдар бойі'!ша
қызметтерді кеңейту. (Аударма операциялары, қолма-қолсыз есеп айрмсу,
конвертациялық операциялар, халықаралық аударымдар және т.б.) дсі: пт-
терге қызмет етуде банк шығындарын төмендету. *
Талап еткенге дейінгі депозиттер Қазақстан Халық банкінде -001 жылғы
Жалпы Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктер:: ле-позиттер мен жинақ
Бір-ақ банктер тек депозиттермен шектелмей, «Қазақстан >' :і>ік Банкі»
Банктерге бүгінгі күні тек өз қызметтерін мүмкіндігінше диверс к|ш-кациялау
негізгі көзі болып саналады.
п Қолданылған эдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасындағы «Банктер жэне банк мекемелері тура-
лы» негізгі заң актілері, Алматы - 2002ж
«О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан»: Указ
Президента РК, имеющий силу закона от Зіавгуста 1995 №
Ведомости Верховного Совета РК. -1995. - 31 август. -
117
һир: // \ү\у\ү. гакоп. кг (
Қазақстан Республикасының Үлттық Банкінің статистикалық бюл-
летені, //Алматы 2001 - 2002 ж.
«Қазақстан Халықтық Жинақ банкі» ААҚ ОҚФ жарғысы.
Мақыш С.П. «Ақша айналысы жэне несие » Алматы 2000
Сейткасимов «Деньги, кредит и банки», Алматы -1996 ж.
Сейітқасымов «Ақша, несие, банктер», Алматы -2001 ж.
Дж. Мэнвил Хэррис «Международные банки» Москва 96
10. Лаврущина «Деньги, кредит и банки», Москва //«Финансы и
стика» 2000 г
Р.С. Еламанова, А.М. Мушрапилов «Некоторые проблемы и гтсрсп-
ективы ипотечново кредитования жилищного хозяйства в РК» //«М.
Әуезов атындағы ОҚМУ-2003».-195-196 б.
«Халықтық банкіне -80 жыл!» /Айғақ N16 23 сэуір. 2003ж
13. Жангелдин Е. «Қазақстанның банк жүйесі:
қазіргі жай күйі» // Егемен Қазақстан-2000- 24 наурыз-4 б.
И.Халимбетов А. «Пластиковый
//Казахстанская правда. 13-февраля-2003 г. 15. Бейсенбаев
правда. 8-февраля-2003 г. іб.Александрова А. « Народный банк: мы
// Казахстанкая правда-17-декабря.-2002г. 17.3иябеков Б. «Анализ текущего состония банковской
блики», -//Банки Казахстана N12. -2002.-стр- 8. 18.Смирнов
коммерческого банка» // Банки Казахстана. N11.-2002.-стр- 39. 19.Володина
//Банковские услуги . N6 -2001.-стр -22.
20. Володина В.Н. «Банковские услуги в Интернет». //Банковскис услуги
.№-2001.-стр-23.
Смородининов О. «Маркетинг
клиентов». //Банковские технологий N2 (76).-2002 стр-26.
Арыстанбекова К.В. «Перспективы
вопросы». Конгресс финансистов Казахстана//Рынок ценных бумаг.
Ш.-апрель.-2003г.
23.Бузуев В.А. «Эволюция управления кредитными рисками». Бапки Ка-захстана К6.-2002.-стр
ельности филлиалов коммерческих банков». //Транзитная экоиомика.
N8.- 1998.-стр-2. 25.Ахметжанова Г. Маханов Н. «Основные направления развития
овской системы Казахстана». //Транзитная экономика. N1.- 1998,-с тр.-
88-89. 26. Максимов
«Народного банка Казахстана». //Банки Казахстана N4.-2000.-стр.-2-
4. 27.Марченко Г. «Современное состояние и перспективы развитня фи-
нансового рынка и банковской системы Казахстана» //Банки
захстана. N3. 2000-стр.-2. 28.Мекешев А. «О перспективах развития рынка
услуг». // Банки Казахстана N3. 2002.-стр.-5. 29.Коленова
ПариШ.2001.-стр.-118. ЗО.Умбетов А. «Кредитование малого бизнеса и банки». N2.
31.
һйр// \үм^ү.һа1укЬапк. кг.
Жуйриков К. Страхование ответственности банков второго уровня
перед депозиторами-физическими лицами. // Банки Кзахстана. -1999
N11, стр 21-22.
ЗЗ.Нургазина Ж.К. Банковские депозиты. //Бухгалтерь -2000, N2 34.Фельдман А.А
35. Лазарева Н.В. Депозитарные расписки-проблемы и пути репи*":тя. //Финансы
Зб.Межбанковский заимствования-как
38.Бизнес контроль операции по вкладам населения. //Бап ісо ■
39.Проблемы оценки лимитов межбанковского кредитования. //Б ііки Казахстана. N5.
40.Лаврушина Б.Д. Привлеченные средства коммерческого бапка. Ч: Инфра,1995.
41.Шуткин А.С. Повышение эффективности исполбзование госулм'лет-венных и привлеченных средств
42.Куашбаев С. Особенности анализа доходнрсти коммерческогоб; іка. //Банки Казахстана
43.Перротти Э. Гарантирование банковских депозитов: мировая практи-ка россиский опыт.
45. Банковские операции: (Лаврушин, Савинский, Олбхова.) М: Ипфра-1995.
46.Ширинская Е.Б. Операции коммерческих банков: -М:Финансы и Ста-тистика, 1995.
Алыну формалары бойынша депозиттер
Банк резерві
Банктің таза табысы