Салық түсімдері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ.................................................................................................................. 6
1 АУДАН ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДАҒЫ ЖЕРГІЛІКТІ БЮДЖЕТТЕРДІҢ РӨЛІ ЖӘНЕ БАСҚАРУ
9
1.1 Қаржы жүйесі құрамындағы мемлекеттік бюджеттің теориялық негіздері .................................................................................................................
9
1.2 Жергілікті қаржылар және оны басқару мәселелері ................................ 14
1.3 Жергілікті бюджеттер кірістері мен шығыстарының теориялық аспектілері .............................................................................................................
16
2 ЖІРГІЛІКТІ ДЕҢГЕЙДЕ АРАЛ АУДАНЫ БЮДЖЕТІНІҢ АТҚАРЫЛУЫН ТАЛДАУ ..................................................................................
23
2.1 Арал ауданы бюджетінің түсімдерін талдау ................................................ 23
2.2 Арал ауданы бюджетінің шығыстарын талдау ............................................ 32
3 АУДАН ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДА ЖЕРГІЛІКТІ ҚАРЖЫЛАРДЫ БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
48
3.1 Бюджеттің кіріс бөлігі қалыптасуының өзекті мәселелері және оларды
48
3.2 Жергілікті бюджетті басқару тиімділігін арттыру жолдары ...................... 49
3.3 Жергілікті бюджеттерді оңтайландырудағы бюджетаралық қатынастарды жүзеге асырудың шетел
52
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................... 60
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..................................................... 62
А ҚОСЫМШАСЫ - 2010 жылға арналған Арал ауданы бюджетінің
64
Ә ҚОСЫМШАСЫ – 2009 жылға арналған Арал ауданы бюджетінің
71
Б ҚОСЫМШАСЫ - 2008 жылға арналған Арал ауданы бюджетінің
79
КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан-2030» Стратегиясында қазіргі
Нарықтық экономикаға өту және тиісті экономикалық реформаларды жүргізу кезінде
Қазақстан Республикасының экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде реформа ауыртпалығының салмағы
Осындай мәселелер күн тәртібіне қойылып отырғандықтан, оларды шешу жолдарын
Қазақстан Республикасы экономикасының күрделі кеңістіктік құрылымы мен жүргізіліп жатқан
Тақырыптың ғылыми зерттелуінің дәрежесі. Қазақстанда қоғамдық-саяси және экономикалық жүйенің
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Дипломдық жұмыстағы зерттеудің негізгі
Осы мақсатқа жету үшін келесідей міндеттерді шешу қажет:
аудан экономикасын дамытудағы жергілікті бюджеттердің рөлі және басқару мәселелерін
жергілікті қаржылар және оны басқару мәселелерін зерттеу;
жергілікті бюджеттер кірістері мен шығыстарының теориялық аспектілерін зерделеу;
Арал ауданы бюджетінің түсімдері мен шығыстарына талдау жасау;
аудан экономикасын дамыту мақсатында жергілікті қаржыларды басқаруды жетілдіру жолдарын
бюджеттің кіріс бөлігі қалыптасуының өзекті мәселелері және оларды шешу
жергілікті бюджеттерді оңтайландырудағы бюджетаралық қатынастарды жүзеге асырудың шетел тәжірибесін
Зерттеу пәні болып аудан экономикасын дамытудағы жергілікті бюджетті
Зерттеу нысаны ретінде Арал ауданының жергілікті бюджет қаражаттарын қалыптастыру
Зерттеудің әдістемелік және теориялық негізі танымал экономист-ғалымдардың еңбектерінде баяндалған
Жұмыста ақпарат көзі ретінде Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі Агенттігі,
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі зерттеудің мақсаттары және міндеттерімен
1 АУДАН ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУДАҒЫ ЖЕРГІЛІКТІ БЮДЖЕТТЕРДІҢ РӨЛІ ЖӘНЕ БАСҚАРУ
Қаржы жүйесі құрамындағы мемлекеттік бюджеттің теориялық негіздері
«Қаржы жүйесінің» ұғымы қаржы ұғымының одан әрі дамуы және
Елдің біртұтас қаржы жүйесі тиісті ақша қорлары құрылып, пайдаланылатын
Сонымен бірге жалпы институционалдық тұрғыдан алғанда қаржы жүйесі бұл
Өзінің тарихи дамуында қаржы жүйесі ұзақ эволюциядан өтті. Қаржы
Мемлекеттің қаржысы – қоғамдық өнімнің құнын және ұлттық байлықтың
Мемлекеттік бюджет – экономиканы, әлеуметтік-мәдени мұқтаждарды, қорғаныс пен мемлекеттік
Өзінің ортақ қағмдалы біртұтастығына қарамастан, қаржы қатынастарын ұйымдастырудың нысандары
Қазақстан Республикасында макро және микроэкономиканың қаржы жүйесін реттеліп отыратын
Бүгінде Қазақстанның қаржы жүйесінің құрамы қаржы қатынастарының быршама дербес
- мемлекеттің бюджет жүйесі;
- арнаулы бюджеттен тыс қорлар;
- мемлекеттік несие;
- жергілікті қаржы;
- шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы;
- халықтың қаржысы.
Қаржы қатынастарының алғашқы үш бөлігі жалпымемлекеттік, яғни орталықтандырылған қаржыларға
Жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы жүйесінің маңызды құрамы болып табылады.
Жалпы қаржылардың бүкіл құрамы екі ірілендірілген бөлікке біріктіріледі:
- мемлекеттік және муниципалдық қаржы;
- шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы.
Мемлекеттің қаржысы қаржы ресурстарының орталықтандырылған қорын жасаудың экономикалық нысаны
Бюджет (ағылшынның budget – ақша сөмкесі) – мемлекеттің, мекеменің,
Жоғарыда келтірілген анықтама классикалық мәнде екендігін айта кеткен жөн.
Бюджет – бұл салықтар, жиналымдар, басқа да міндетті төлемдерден,
Экономиканың дамуы көбінесе мемлекеттің қаржы жүйесінің жағдайына байланысты екендігі
Институционалдық тұрғыдан алғанда қаржы жүйесі бұл қаржы мекемелерінің жиынтығы,
Мемлекеттік бюджет экономикалық қатынастардың жиынтығы ретінде объективті сипатта болады.
Мемлекеттік бюджет экономикалық категория ретінде жалпы қаржы категорияларына тән
Шетелдік және отандық ғалымдар ұсынған бюджет жүйесінің экономикалық мәнін
Сонымен, бюджеттің санқырлы маңызын ескере отырып және осы саладағы
Бюджеттік құрылымға қатысты бюджет жүйесі ұйымдастырушылық бөлімшелерге немесе деңгейлерге
Біздің мемлекетіміздегі Конституциялық құрылымның негіздеріне және 2005 жылы қаңтар
Мемлекеттік бюджет республикалық және жергілікті бюджеттердің арасындағы өзаратөлем операцияларын
Салықтық және басқа да түсімдер есебінен қалыптастырылатын және орталық
Жергілікті бюджет облыстық, республикалық маңызы бар қала, астана бюджеті
Сурет 1. Қазақстан Республикасының бюджет жүйесі
Аймақтық (облыстық, республикалық маңызы бар қала және астана) бюджет
Сонымен, бюджет жүйесінің жұмыс істеуі әр түрлі деңгейдегі бюджеттердің
Кез келген бюджет жүйесі мынадай басты мақсаттарға жетуге бағытталады:
- экономикалық тиімділік;
- әлеуметтік әділеттілік;
- саяси тұрақтылық;
- заң басшылығы және мемлекет бірлігінің нығаюы
Бюджетті басқарудағы маңыздысы, бюджеттік шығыстарды оның кірістеріне теңестіру жолымен
Жергілікті қаржылар және оны басқару мәселелері
Жергілікті қаржы – ақша нысанындағы қоғамдық өнімнің бір бөлігін
Жергілікті қаржы отандық экономика үшін біршама жаңа ұғым. Бүкіл
Бүгінде, жұртқа мәлім, қоғамда экономикалық қатынастарды орталықсыздандыру мемлекеттің жалпы
Нарықтық қатынастардың қалыптасуы жағдайында жергілікті органдар қызметінің аясы кеңейе
Басқарудың жергілікті органдарына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру жөнінде
Жергілікті қаржының әлеуметтік-экономикалық мәні жалпымемлекеттік қаржыға ұқсас.
Жергілікті қаржының рөлі, оның құрылымы мен бағыты бүгінде билік
Жалпы жергілікті қаржының жай-күйі әрқашанда, біріншіден, елдің жалпы экономикалық
Өркениетті батыс елдерінде жергілікті қаржы мемлекеттің қаржы ресурстарын қалыптастыру
Қазақстан Республикасының экономикасы дамуының қазіргі кезеңінде реформа ауыртпалығының салмағы
«Бюджеттік бөлініс» салықтар мен алымдардың әртүрлі деңгейдегі бюджеттерге түсуін
Нарықтық экономикаға өту және тиісті экономикалық реформаларды жүргізу кезінде
1994 жылға дейін Қазақстанда 3045 жергілікті бюджеттер болған еді;
Аймақтардың шаруашылық қызметінің ұлғаюы республикалық және жергілікті бюджеттердің өзара
Осыған байланысты түрлі деңгейлердегі бюджеттер арасындағы бюджеттік құқықтарды айқын
Қазақстан Республикасындағы бюджеттер арасындағы қатынастардың жүйесі қалыптасу мен даму
Қазақстан басқаруды орталықсыздандыру мемлекеттік басқару мен бекітіліп берілген міндеттерді
Жергілікті қаржыларды басқару бойынша өкілеттік негізінен Экономика және бюджеттік
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 3 қыркүйектегі № 962
Жергілікті бюджеттер кірістері мен шығыстарының теориялық аспектілері
Жергілікті қаржыда билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы
Жергілікті бюджет – бұл ұлттық табысты аумақтық тұрғыда қайта
Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру мен пайдалану өндіріс пен айырбасқа қатысушылар
Жергілікті бюджеттердің экономикалық мәні олардың мынадай арналымында көрсетіледі:
билік пен басқарудың жергілікті органдарының ақша қорларын қалыптастыру;
бұл қорларды жергілікті деңгейдегі инфрақұрылым салаларын мен халықтың арасында
Жергілікті бюджеттер билік пен басқарудың жергілікті органдарының сан қырлы
Сөйтіп, жергілікті бюджеттер жергілікті деңгейдегі экономикалық және әлеуметтік міндеттерді
Дүниежүзілік және отандық тарих жергілікті шаруашылықты дамытудағы, әкімшілік-аумақтық бөліністерді
Дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде биліктің жергілікті органдарының бюджеттері
олар арқылы өндірістік ортаны қаржыландыруға жұмсалатын шығындардың үлкен бөлігі
жергілікті бюджет арқылы өндірістік емес ортаның дамуы қаржыландырылады, сөйтіп
тұтынудың қоғамдық қорларын бөле отырып, жергілікті бюджеттер жұмыс күшін
Қазақстан Республикасының жергілікті бюджетінің құрамы облыстық бюджеттерді, қалалардың(аудандық маңызы
Қаржы қатынастарын ұйымдастырудың бюджет түрінде екі тенденциясы қатар өмір
дағдарыстан шығу және тұрақтандыру мақсатымен экономиканы басқаруда орталықтандырылған негіздерді
қаржы қорларын қалыптастыру мен пайдалануда билік пен басқарудың жергілікті
Екінші тенденция жергілікті органдардың жергілікті жағдайларға жақындығымен дәлелденеді.
Қаржы қатынастарының әкімшілігін жүргізудің қағидаты қаржының бақылау функциясын жүзеге
Дүниежүзілік қаржы теориясы мен практикасы жергілікті бюджеттер бюджет жүйесінің
Басқа жағынан аймақтар белгілі бір жақындықта болатын бірыңғай шаруашылық
Сондықтан басқарудағы цетрализмнің қажеттігін орынды, өндірістің нақтылы жай-күйімен шарттасылған
Аймақтардың экономикалық дербестігінің маңызды шарттарының бірі оларда аймақтық ресурстарды
Аймақтың экономикасын басқарудағы орталықтандырылған және жергілікті негіздердің оңтайлы үйлесуін
Оперативтік-шаруашылық дербестігі жергілікті буында шығыстардың 50 пайыздан кем емесін
Дамыған нарықтық экономикасы бар елдерде ұлттық табысты бюджет арқылы
Теорияның мәні мынада: бүкіл мемлекеттік шаруашылық жалпы (экономиканың мемлекеттік
мемлекеттік секторды басқару деңгейлерінің оңтайлы саны;
басқару деңгейлерінің арасынеда өкілеттіктерді оңтайлы бөлу;
әлеуметтік шығыстарды неғұрлым тиімді қаржыландыру деңгейі;
биліктің жергілікті органдарын басқаруға және қаржыландыруға орталық үкіметтің араласу
билік пен басқарудың жергілікті органдарының шығыстарын қаржыландырудағы меншікті қаражаттардың
мемлекеттік экономиканың барлық деңгейлерінде қаражаттарды жұмсауға бақылау жасаудың нысаны.
Фискалдық федерализм саясаты басқарудың жергілікті органдарының орталыққа қаржылық тәуелділігін
Басқа елдердегі аумақтық басқаруды дамытудың тәжірибесі басқаруды орталықсыздандырудың, ведомостволық
«Бюджеттік реттеу» аумақтық деңгейге өздеріне жүктелген функцияларды толық орындауы
Қазақстан Республикасында жергілікті бюджеттер коммуналдық тұлғаларға бекітілген; мүлікпен және
Нарықтық қатынастар, басқарудың жергілікті органдарын реформалау жергілікті бюджеттердің кіріс
Жалпы жеке аумақтар мен аймақтар бюджеттеріне қаражаттардың түсу көлемі
«Қазақстан Республикасы бюджет кодексіне», «Қазақстан Республикасының жергілікті мемлекеттік басқару
салықтардың, алымдардың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
салықтық емес түсімдер (коммуналдық меншіктен түсетін түсімдер; облыстық бюджеттен,
жергілікті бюджеттерге түсетін түсімдер (жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелрге
жергілікті бюджеттерге түсетін ресми трансферттердің түсімдері [12].
Жергілікті бюджеттердің шығыстары республикалық бюджеттің шығыстары сияқты негізінен мына
Кесте 1
Жергілікті бюджеттерге түсетін салықтардың, алымдардың және басқа да міндетті
Облыстық бюджетке түсетін түсімдер Республикалық маңызы бар қала, астана,
Салықтар
Жеке табыс салығы
Әлеуметтік салық Жеке табыс салығы
әлеуметтік салық
Жеке тұлғалар, жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың мүлкіне салынатын
Жер салығы
Бірыңғай жер салығы
Жеке және заңды тұлғалардың көлік құралдарына салынатын салық
Акциздер (республикалық бюджетке түсетін газ конденсатын қоса алғанда, шикі
Төлемдер, алымдар
Облыстық маңызы бар ақылы мемлекеттік автомобиль жолдары арқылы жүріп
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлем
Жер үсті су көздерінің ресурстарын пайдаланғаны үшін төлем
Орманды пайдаланғаны үшін төлем
Жергілікті маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін
Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлем
Жеке кәсіпкерлерді және заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін төлем
Қызметтік жекелеген түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензщиялық алым
Аукциондардан алынатын алым және басқа да төлемдер мен алымдар
Е С К Е Р Т У - [2,
Жергілікті бюджеттерден кадрларды қайта даярлауды және мемлекеттік мекемелер қызметкерлерінің
Жергілікті деңгейдегі қаражат түсімдері мен жұмсалымының құрамы мен құрылымы
ЖЕРГІЛІКТІ ДЕҢГЕЙДЕ АРАЛ АУДАНЫ БЮДЖЕТІНІҢ АТҚАРЫЛУЫН ТАЛДАУ
Арал ауданы бюджетінің түсімдерін талдау
Жергілікті бюджеттер жүйесі мемлекеттік құрылымдық пен тиісті әкімшілік-аумақтық бөлімге
Бюджетті атқару маңында бюджеттік құралдарды жұмылдыру мен оларды пайдалану
Бюджетке салықтар мен басқа да төлемдердің жалпы және әрбір
Бюджет және Салық кодексіне сәйкес бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті
Бекітілген кірістер толығымен немесе мығым бекітілген бөлігімен тұрақты немесе
Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 4 желтоқсандағы №95-ІV ҚРЗ Қазақстан
Жыл басында пайда болған 184,3 млн. теңге бос қалдық,
2010 жылға аудан бюджетінің кірістер болжамы 6854250,6 мың теңгеге
Келесі суретте Арал ауданы бюджеті кірістерінің түзетілген көлемінің 2008-2010
Сурет 2. Арал ауданынының түзетілген бюджетінің кіріс бөлігінің 2008-2010
2-суретте бейнеленгендей, 2008 жылы түзетілген бюджет бойынша кірістер көлемі
Кесте 2
Арал ауданы бюджеті кірістері құрылымы бойынша түзетілген бюджет
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
% Сомасы Үлесі,
%
Салық түсімдері 494,6 13,74 485,5 9,56 735,3 10,93 51,5
Салықтан тыс түсімдер 1,8 0,05 1,1 0,02 1,7 0,03
Негізгі капиталды сатудан түскен түсім 4,7 0,13 8,4 0,17
Трансферттердің түсімдері 3099,4 86,08 4582,1 90,25 5980,2 88,92 30,5
Жиынтығы: 3600,5 100,00 5077,2 100,00 6725,6 100,00 32,5
Е С К Е Р Т У - Арал
Кестеде көрініс тауып отырғандай, бюджеттің кіріс бөлігінің түзетілген жоспары
Келесі суретте бюджет кірістерінің атқарылуы көрініс тапқан (2-кесте).
Сурет 3. Арал ауданы бюджетінің кіріс бөлігінің жалпы атқарылу
Суретте көрініс тауып отырғандай Арал ауданы бюджетінің кіріс бөлігінің
Кесте 3
2008-2010 жж. Арал ауданы бюджет кірістерінің атқарылу динамикасы
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Салық түсімдері 506,6 102,4 547,1 112,7 859,1 116,8 57,0
Салықтан тыс түсімдер 2,3 129,5 2,4 210,3 5,6 335,0
Негізгі капиталды сатудан түскен түсім 5,7 121,9 22,0 263,6
Трансферттердің түсімдері 3099,4 100,00 4579,2 99,9 5980,2 100,0 30,6
Жиынтығы: 3614,0 100,4 5150,7 101,4 6854,3 101,9 33,1
Е С К Е Р Т У - Арал
3-кестеде көрініс тауып отырғандай, 2009 жылы салық түсімдері бойынша
Енді бюджет кірістерінің құрылымындағы салықтық түсімдер мен салықтан тыс
Салықтық түсімдер. Аудан бюджетінің негізін құрайтын мемлекеттік мекемелер аударатын
2009 жылы салықтық түсімдер көлемі 112,7%-ға орындалды. Оның ішінде
Ал 2010 жылы бюджет есебінен қаржыланатын мемлекеттік мекемелердің айлық
Әлеуметтік салық бойынша бюджеттің кіріс бөлігі 2008 жылы 100,6%-ға
2009 жылы әлеуметтік салық көлемі 106,1%-ға орындалған. Жыл басынан
Ал 2010 жылы 103101 «әлеуметтік салықтан» 220255,0 мың теңге
Салықтан тыс түсімдер мына көздерден түседі:
- коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірістерінің бір бөлігінің түсімдері
- коммуналдық меншіктегі мүлікті жалдаудан түсетін кірістер;
- жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер көрсететін қызметтерді сатудан
- жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып
- жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемлер салатын әкімшілік
- жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер салатын әкімшілік
- жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің дебиторлық, депоненттік берешектерінің
- бұрын жергілікті бюджеттен алынған, пайдаланылмаған қаражаттардың қайтарылуы;
- жергілікті бюджетке түсетін салықтық емес басқа түсімдер.
Келесі суретте салықтан тыс түсімдердің жиынтық көлемінің динамикасы бейнеленген
Сурет 4. Салықтан тыс түсімдердің 2008-2010 жж. жиынтық көлемінің
4-суретте көрініс тауып отырғандай, 2008 жылы Арал ауданы бойынша
Келесі кестеде салықтан тыс түсімдердің 2008-2010 жж. құрылымы бойынша
Кесте 4
2008-2010 жж. салықтан тыс түсімдердің құрылымы бойынша атқарылуы
мың. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл 2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Коммуналдық мемлекеттік кәсіпорындардың таза кірістерінің бір бөлігінің түсімдері 62,1
Коммуналдық меншіктегі мүлікті жалдаудан түсетін кірістер 689,7 137,9 1161,9
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер көрсететін қызметтерді сатудан түсетін
4-кестенің жалғасы
Коммуналдық меншіктегі акциялардың мемлекеттік пакетнен берілетін дивидендтер 9,5 -
- -
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемлер салатын әкімшілік айыппұлдар,
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелермен алынатын өзге айппұлдар, өсімпұлдар,
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелердің дебиторлық, депоненттік берешектерінің түсімі
Бұрын жергілікті бюджеттен алынған, пайдаланылмаған қаражаттардың қайтарылуы 73,4 -
-
Жергілікті бюджетке түсетін салықтық емес басқа түсімдер 1332,7 105,2
Жиынтығы: 2313,5 129,5 2405,7 210,0 5574,0 335,0 2,3 есе
Е С К Е Р Т У - Арал
4-кесте мәліметтеріне сүйенетін болсақ, 2010 жылы коммуналдық меншіктегі мүлікті
2010 жылы Ауданның коммуналдық меншіктегі обьектілерге 20 жалдау келісім-шарты
Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер ұйымдастыратын мемлекеттік сатып алуды
Салық берешегін азайтуға атқарылған жұмыстар. 01.01.2011 жыл бойынша
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер, міндетті
Аудан бойынша салық басқармасының тексерулерінің 2010 жылдың жоспары бойынша
Қосымша кіріс көздерін іздестіру мақсатында. «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» халықаралық
Арал ауданы бюджетінің шығыстарын талдау
Қайтарылмайтын негізде бөлінетін бюджет қаражаттары бюджет шығыстары болып табылады.
Бюджет шығындары мынадай түрлерге бөлінеді:
мемлекеттік мекемелердің қызметін қамтамасыз ететін шығындар;
тұрақты сипаты жоқ іс-шараларды ұйымдастыру мен өткізуге байланысты шығындар;
мемлекеттік тапсырысқа арналған шығындар – мемлекеттік саясатты іске асыру
жеке тұлғаларға ақшалай төлемдер – қызметкерлерге еңбегі үшін ақшалай
заңды тұлғаларға субсидиялар – мемлекеттік мекемелер және қоғамдық бірлестіктер
ресми трансферттер – бюджеттің бір деңгейінен екіншісіне, сондай-ақ Ұлттық
Жергілікті бюджет шығыстары негізінен мына бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
Шығыстар бойынша бюджетті атқару маңында бюджеттік құралдар арқылы қаржыландырылатын
Енді Арал ауданы бойынша түзетілген бюджет бойынша шығыстарының жиынтық
Сурет 5. Арал ауданы түзетілген бюджет бойынша шығыстарының динамикасы,
Арал ауданы бойынша түзетілген бюджет шығыстарының көлемі 2008 жылы
Келесі суретте аудан бюджетінің шығыстар бөлігінің атқарылуының динамикасы көрініс
Жалпы Арал ауданы бойынша бюджет шығыстары қарастырылып отрыған кезеңдерде
Сурет 6. Арал ауданы бюджет шығысатырының атқарылу көрсеткіштерінің динамикасы,
Суретте көрініс тауып отырғандай, 2008 жылы аудан бюджетінің шығыстары
Кесте 5
Арал ауданы бюджетінің шығыстар бөлігінің атқарылу көрсеткіштері
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл
2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер 234,3 99,4 233,1 99,3
Қорғаныс 3,0 99,1 3,3 84,4 2,5 74,8 -24,2
Қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі 0,6 100,0
Білім беру 2187,4 100,0 3456,5 98,0 480,2 98,3 -86
Денсаулық сақтау 0,4 75,8 0,5 59,3 451,0 52,4 902
Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру 278,8 98,1 316,0 94,3
Тұрғын үй - коммуналдық шаруашылық. 270,5 100,0 257,8 98,5
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңестік 150,0 99,2 150,0
Отын-энергетика кешені және жер қойнауын пайдалану саласындағы өзге де
5-кестенің жалғасы
Ауыл, су, орман, балық шаруашылығы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар,
Өнеркәсіп, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі 41,8 93,6
Көлік және коммуникация 383,2 100,0 453,4 99,6 25,1 100,0
Басқалар 65,0 96,8 12,4 62,4 14,7 72,7 18,5
Трансферттер 37,4 100,0 9,5 100,0 287,5 100,0 30 есе
ШЫҒЫНДАР 3673,3 99,6 4993,7 97,8 6745,2 98,1 35,1
Е С К Е Р Т У - Арал
5-кестеде көрініс тауып отырғандай, аудан бюджетінің шығыстарының барлық бөлімдері
Жалпы бюджет шығыстарының жиынтығы бойынша атқарылу пайызы 2008 жылы
Жалпы сипаттағы мемлекеттік қызметтер функционалдық тобы бойынша мемлекеттік басқарудың
Келесі суретте 2008-2010 жылдардағы қорғаныс саласы шығысының құрамындағы жалпыға
7-суретте бейнеленгендей, қорғаныс саласы шығысының құрамындағы жалпыға бірдей әскери
Сурет 7. 2008-2010 жылдардағы жалпыға бірдей әскери міндетті
атқару шеңберіндегі іс-шараларға бөлінген қаржының
атқарылу көлемі, млн. теңге
Келесі кестеде бюджет шығыстарының маңызды бөлігі білім беру функционалдық
Кесте 6
Білім беру функционалдық тобы құрылымының атқарылуы бойынша 2008-2010 жылдардағы
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл
2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Мектепке дейінгі тәрбие ұйымдарының қызметіне қамтамасыз ету 177,8 100,0
Ауылдық (селолық) жерлерде балаларды мектепке дейін тегін алып баруды
Жалпы білім беретін кешкі (ауысымдық) мектептер 9,0 100,0 11,2
Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру мектептер,
Балалар үшін қосымша білім беру 41,9 100,0 46,9 100,0
6-кестенің жалғасы
Жергілікті деңгейде білім беру саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру
Республикалық бюджеттен берілетін нысаналы трансферттердің есебінен білім берудің мемлекеттік
Білім бөлімінің қызметін қамтамасыз ету 13,1 100,0 14,6 100,0
Ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) мемлекеттік білім беру мекемелер
Аудандық ауқымдағы мектеп олимпиадаларын және мектептен тыс іс-шараларды өткізу
Өңірлік жұмыспен қамту және кадрларды қайта даярлау стратегиясын іске
Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды жою үшін жергілікті
Білім беру объектілерін салу және реконструкциялау 148,7 100,0 786,7
Білім беру 2187,4 100,0 3456,5 98,0 4801,6 98,3 38,9
Е С К Е Р Т У - Арал
Жалпы білім беру шығыстарының атқарылуы 2010 жылды өткен кезеңмен
Денсаулық сақтау. Ерекше жағдайларда сырқаты ауыр адамдарды дәрігерлік көмек
Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру шығыстары құрылымының атқарылуы бойынша
Кесте 7
2008-2010 жылдардағы әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру шығыстары құрылымының
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл
2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Қоғамдық жұмыстар 20,3 100,0 21,3 100,0 21,6 100,0 1,4
Жұмыссыздарды кәсіптік даярлау және қайта даярлау 1,8 99,7 1,8
Халықты жұмыспен қамту саласында азаматтарды әлеуметтік қорғау жөніндегі қосымша
Республикалық бюджеттен ағымдағы нысаналы трансферттер есебінен әлеуметтік жұмыс орындар
Ауылдық жерлерде тұратын денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтік қамтамасыз
Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек 36,4 100,0 23,5 83,9
Тұрғын үй көмегі 34,4 91,8 34,4 84,6 30,5 75,0
Жергілікті өкілетті органдардың шешімі бойынша азаматтардың жекелеген топтарына әлеуметтік
Мұқтаж азаматтарға үйде әлеуметтік көмек көрсету 13,2 99,4 16,7
7-кестенің жалғасы
Үйден тәрбиеленіп оқытылатын мүгедек балаларды материалдық қамтамасыз ету 1,8
1999 жылдың 26 шілдесінде "Отан", "Даңқ" ордендерімен марапатталған, "Халық
18 жасқа дейінгі балаларға мемлекеттік жәрдемақылар 123,5 98,8 135,2
Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 65 жылдығына Ұлы Отан соғысының
Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 65 жылдығына Ұлы Отан соғысының
Мүгедектерді оңалту жеке бағдарламасына сәйкес, мұқтаж мүгедектерді міндетті гигиеналық
Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің қызметін қамтамасыз ету
Жәрдемақыларды және басқа да әлеуметтік төлемдерді есептеу, төлеу мен
Жиынтығы 278,9 98,1 316,0 94,3 406,1 93,1 28,5
Е С К Е Р Т У - Арал
Жоғарыдағы кесте мәліметтеріне сүйенетін болсақ, әлеуметтік көмек және әлеуметтік
Тұрғын үй коммуналдық шаруашылық функционалдық тобының құрылымы бойынша шығыстардың
Кесте 8
2008-2010 жылдардағы тұрғын үй коммуналдық шаруашылық функционалдық тобының құрылымы
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл
2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Аудандық маңызы бар қаланың, кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық)
Азматтардың жекелген санаттарын тұрғын үймен қамтамасыз ету - -
Тұрғын үй салу - - - - 15,6 99,4
Инженерлік коммуниациялық инфрақұрылымды дамыту және жайластыру - -
Сумен жабдықтау және су бөлу жүйесінің қызмет етуі 17,9
Сумен жабдықтау жүйесін дамыту 111,6 100,0 163,6 99,7 -
Коммуналдық шаруашылығын дамыту 73,8 100,0 - - 5,0 100,0
Елді мекендерде көшелерді жарақтандыру 11,5 99,9 6,8 97,0 11,7
Елді мекендердің санитариясын қамтамасыз ету 6,5 99,0 6,6 98,9
Елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру 49,2 100,0 57,8 99,8
Жиынтығы 270,5 100,0 257,8 98,5 209,1 99,7 -18,9
Е С К Е Р Т У - Арал
Кесте мәліметтерінен көрініс тауып тұрғандай, аудандық маңызы бар қаланың,
Келесі кестеде мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік шығыстары
Кесте 9
Мәдениет, спорт, туризм және ақпараттық кеңістік шығыстары құрылымының 2008-2010
млн.теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл
2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Мәдени-демалыс жұмысын қолдау 63,3 100,0 62,9 100,0 82,7 100,0
Ұлттық және бұқаралық спорт түрлерін дамыту - - 5,4
Аудандық деңгейде спорттық жарыстар өткізу 4,4 100,0 4,3 100,0
Спорт объектілерін дамыту 22,9 95,1 2,4 99,9 - -
Аудандық кітапханалардың жұмыс істеуі 37,4 100,0 48,3 100,0 56,8
Мемлекеттік тілді және Қазақстан халықтарының басқа тілдерін дамыту
Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы мемлекеттік ақпарат саясатын жүргізу 4,5
Мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің қызметін қамтамасыз ету 5,9
Ішкі саясат бөлімінің қызметін қамтамасыз ету 5,9 99,6 6,6
Жастар саясаты саласындағы өңірлік бағдарламаларды іске асыру 0,7 100,0
Мемлекеттік органдарды материалды-техникалық жарақтандыру - - - - 0,7
Дене шынықтыру және спорт бөлімі қызметін қамтамасыз ету 4,5
Жиынтығы 150,0 99,2 150,0 99,6 185,7 99,9 23,8
Е С К Е Р Т У - Арал
Кесте мәліметтерінде көрініс тауып тұрғандай, 2008-2010 жылдары мәдени-демалыс жұмысын
Көлік және коммуникация функционалдық тобының құрылымы бойынша шығыстардың 2008-2010
Кесте 8
2008-2010 жылдардағы көлік және коммуникация функционалдық тобының құрылымы бойынша
млн. теңге
Атауы 2008 жыл 2009 жыл
2010 жыл Өзгерісі 2010/2009
%-бен
Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы Сомасы Атқары-лу пайызы
Аудандық маңызы бар қалаларда, кенттерде, ауылдарда (селоларда), ауылдық (селолық)
Көлік инфрақұрылымын дамыту 353,5 100,0 - - - -
Автомобиль жолдарының жұмыс істеуін қамтамасыз ету 29,7 100,0 80,9
Өңірлік жұмыспен қамту және кадрларды қайта даярлау стратегиясын іске
Жиынтығы 383,2 100,0 453,4 99,6 250,9 100,0 -44,7
Е С К Е Р Т У - Арал
Кестеде көрініс тауып тұрғандай, аудандық маңызы бар қалаларда, кенттерде,
Басқа да шығыстар. Кәсіпкерлік қызметті қолдау және бәсекелестікті қорғауға
Бюджеттік бағдарлама әкімшілері бойынша 2010 жылы бөлінген қаржының, аудандық
Қала, кент және ауылдық округтерде балаларды мектепке дейін тегін
Ағымдағы нысаналы трансферттер. 2010 жылы республикалық және облыстық бюджеттен
Атап айтқанда, елді мекендерді абаттандыру мен көгалдандыру және жарықтандыру
Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 65 жылдығына орай Ұлы Отан
Қызметкерлердің қызметке мерзімінен кеш алынуынан атқарушы органдарында штаттан тыс
Нысаналы даму трансферттер. 2010 жылы республикалық және облыстық бюджеттен
Қаладағы шаруашылық жүргізу құқығындағы көпсалалы коммуналдық кәсіпорынының жарғылық капиталын
Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік сала мамандарын әлеуметтік қолдау шараларын
Өңірлік жұмыспен қамту және кадрларды қайта даярлау стратегиясын, «Жол
Бизнестің жол картасы – 2020 бағыты шеңберінде индустриялық-инновациялық инфрақұрылымды
Ауылдық елді мекендердің әлеуметтік сала мамандарын әлеуметтік қолдау шараларын
3 АУДАН ЭКОНОМИКАСЫН ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДА ЖЕРГІЛІКТІ ҚАРЖЫЛАРДЫ БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУ
3.1 Бюджеттің кіріс бөлігі қалыптасуының өзекті мәселелері және оларды
Бюджетке түсетін негізгі түсім – салықтар мен төлемдерден құралатын
- елімізде бюджеттің кіріс бөлігінің қалыптасуының шикізаттық секторға тәуелділігі
- жергілікті бюджет түсімдері негізінен табыс салығы, қосымша құн
- салықтар мен алымдардың республикалық және жергілікті бюджеттер арасында
- елімізде қосымша құн салығын салықтық әкімшіліктендіру механизмі, салық
- нольдік мөлшерлемемен қосымша құн салығын қайтару механизмі жоғары
- акциз қаражаттарының бюджетке түсуі ұлғаймай отыр. Бұл акцизделетін
- елімізде импорт көлемі жоғары темптермен өсуде, соған сәйкес
Көріп отырғанымыздай, бюджет қаражаттарының негізгі бөлігін қалыптастыратын көмірсутекті шикізаттарға
Сондықтан экономикалық саясаттың және еліміздегі экономикалық өсудің негізгі факторы
Жоғарыда айтылған шаралар және салық мөлшерлемесін төмендету экономиканың нақты
Қазіргі салық жүйесін қайта қарастырумен және жетілдірумен қатар, қазіргі
Бюджет түсімдерінің кіріс бөлігін ұлғайту және қосымша резерв көздерін
Салық-бюджет саясатының ақша-несие саясатымен өзара байланысы экономиканы басқарудың жаңа
3.2 Жергілікті бюджетті басқару тиімділігін арттыру жолдары
Бюджетті басқаруды мемлекеттік реттеудің негізгі мақсаты – аймақтардың қаржылық
Аймақ деңгейінде аймақтық менеджмент механизмі аймақтардың ресурстық әлеуеті мен
аймақтың өндірістік қызметінің ауқымын және жалпы табысын арттыру;
ұтымды мамандандыру және салалар мен қызмет аяларының оңтайлы түрін
аумақтық жоспарлау мен өндіргіш күштерді орналастыруды жетілдіру;
қолайлы инвестициялық климат жасау;
кәсіпкерлік қызметті дамыту мен бәсекелестік ортаны құру үшін жағдайлар
Аймақтық менеджмент аймақтық мүдделер айқын бейнеленіп, олар жалпымемлекеттік мүдделермен
Сонымен, аймақтардың дамуын басқарудың маңызды міндеттерінің қатарына біздің көзқарасымыз
болады:
аймақтардың экономикалық және әлеуметтік даму деңгейлеріндегі бастапқы айырмашылықтарды «тегістеу»,
мемлекет пен оның жекелеген аймақтарының мүдделерін үйлестіру арқылы біртұтас
меншіктің түрлі нысандарын тең негізде дамыта отырып, көпукладты экономиканы,
Республика үшін бюджетаралық қатынастарды реттеу өте көкейтесті және күрделі
Біздің ойымызша, Қазақстанда жаңа бюджетаралық қатынастар
барлық бюджет жүйесінің тұрақтылығының кепілдігі ретінде
әлеуметтік және инвестициялық бағдарламаларды бірлесіп
Қызылорда облысы бойынша аумақтар арасындағы әлеуметтік-экономикалық теңдікке қол жеткізу
Жан басына шаққандағы орта облыстық кірістер шамасын есептеу
облыс бойынша жалпы бюджет кірістерінің облыстық тұрғындар санына
қатынасы ретінде анықталады.
(1)
мұндағы,
ЖК0 - облыс бойынша жан басына кірістер;
К0 - облыс бойынша кірістер;
ЛС0 - облыс бойынша адам саны.
2) Әрбір ауданның салықтық кірістерінің әрбір аудан бойынша
тұрғындар санына қатынасы ретінде әрбір ауданның жан басына шаққандағы
салықтык кірістерінің шамасы есептеледі.
(2)
мұндағы,
ЖКi - і аумағындағы жан басылық кіріс;
Кi - і аумағының кірістері;
АСi - і аумағьндағы адам саны.
3) Салықтық реггеу нормативінің басым бөлігін жан басына
шаққандағы орта аудандық салықтық кірісінің шамасы (2) жан басына
шаққандағы орта облыстық кірістер шамасының 90 % нан төмен
(3)
мұндағы,
ЖКүлес - орта облыстық деңгеймен салыстырғандағы і аумағының жан
4) Облыс аудандарын жан басылық кірістерінің мөлшеріне қарай 5
- бірінші кластер -110%- дан жоғары
- екінші кластер - 90-110% құрайды
- үшінші кластер - 70-90 % құрайды
- төртінші кластер - 50-70 % құрайды
- бесінші кластер - 50 % төмен
Сонымен, ұсынылатын әдістеме аудандардың кірістер сомасының шығыстар сомасына тең
3.3 Жергілікті бюджеттерді оңтайландырудағы бюджетаралық қатынастарды жүзеге асырудың шетел
Қазақстан Республикасында көптеген шет мемлекеттердегідей жергілікті бюджеттер және бюджетаралық
Мемлекет бюджетті пайдалана отырып, бюджеттік процестің әртүрлі субъектілері арасында
Бюджетаралық қатынастар мехнизмін жалпы түрде мемлекеттік басқару мен жергілікті
дотациялар, субсидиялар, субвенциялар;
әртүрлі трансферттер;
мемлекеттік және мемлекеттік емес гранттар;
займдар.
Сонымен қатар, айта кеткені жөн, шетел тәжірибесін зерттеу бюджетаралық
Ресейдегі бюджетаралық қатынастар жүйесін реформалау тәжірибесін қарастырайық. Бюджетаралық қатынастар
Ресей Федерациясының Бюджет кодексінің «Бюджетаралық трансферттер» атты 16 Бөлімімен
- бюджеттік трансферттер оларды алушылар бюджет заңдылықтарын және салықтар
- бюджеттік несиелер оларды алушылардың несие беруші бюджет алдында
- мемлекеттік билік немесе жергілікті өзін-өзі басқару органдары бюджетаралық
Қазақстан үшін Польша мемлекетінің тәжірибесі де қажет. Себебі бұл
Польшдағы өзін-өзі басқарудың сипатты ерекшелігі болып оны үш звенолы
Бюджет муниципалдық бірліктің негізгі қызметі болып табылады. Оны құру
Жергілікті өзін-өзі басқарудың табыстарына мыналар жатады:
- меншікті табыстар, мысалы, меншікке салынатын салық, жеке және
- жалпы субвенция;
- мемлекеттік бюджеттен мақсатты дотациялар. Сонымен қатар муниципалдық бірліктер
Жалпы субвенциялар – келесі түрлерде гминдерге, повяттарға және воеводтарға
білім беруге субвенциялар, гминдердің негізгі табыс көзі болып табылады.
теңестіруші субвенция, барлық гминдердің орташа салық табысының 92 пайызынан
баланстайтын субвенция, 2004 жылы муниципалдық табыстарға қатысты ережелердің өзгертулерінен
Гминдер белгілі бір қызметтерді жүзеге асыру үшін мақсатты дотациялар
Субвенциялар мен мақсатты дотациялардың көрсетілген түрлері повяттар мен воеводтарға
Бюджетаралық қатынастарды реттеудің француз тәжірибесінің өзіндік ерекшеліктері бар. Франциядағы
Жергілікті табыстардың үштен бірін орталық бюджеттен алынатын гранттар құрайды.
Бекітілген дотацияға коммуналар DGF барлық қаражаттарының шамамен 90 пайызы
- дотациялардың едәуір бөлігі «туристік» коммуналарды, орталық қалаларды, курортарды
- дотацияның минималды өсімінің кепілі, яғни коммуналар үшін алынатын
- барлық коммуналарға берілетін дотациялардың «жалпы көлемі» үш бағытта
- теңестіруші дотация – төмен салық әлеуеті бар коммуналардың
- спецификалық шығындар (оқушылар, хабарлама жолдары, әлеуметтік тұрғын жай)
Қызмет етуге дотация үш негізгі бағыт бойынша бөлінеді: комуналдық
Коммуналдық дотация коммуна қауымдастықтарының төрт санаты бойынша бөлінеді –
Қалалық коммуналарға дотация төмен салықтық әлеуеті бар қалаларға және
- салық әлеуеті, үш жергілікті салықтардың салық базасы бағаланады:бүкіл
- салықтық күштеулер – салық әлеуетін нақты салық түсімдерімен
- жағдайы төмендер үшін әлеуметтік тұрғын жайға және тұрғын
- әрбір тұрғынға шаққандағы кірістер.
Осындай әртүрлі критерийлер коммуналардың қаржылық көмекке қажеттіліктерінің дәрежесі бойынша
тұрғындар саны 10000-нан асатын коммуналар, қатты қажеттіліктері бар коммуналардың
тұрғындар саны 5000-нан 10000-ға дейінгі коммуналар, қатты қажеттіліктері бар
Ауылдық коммуналар дотациялар орталық ауылдарға бөлінеді, ал қалғандарына теңестіруші
Департаменттер үшін DGF бөлу принциптері 1979 жылдан бері өзгертілмеген
«минималды» қызмет етуге дотация. Бұл дотацияның көлемі департаменттер үшін
дотациялардың кепілденген минималды өсіміне қаражаттар;
қалған қаражаттардың 45 пайызы көлемінде бекітілген дотация, оны бөлу
теңестіруге дотация, бұл дотацияның 60 пайызы департаменттер арасында үш
Бұлардан басқа, департаменттер мен коммуналарға жеке түрде ынталандырушы инвестициялық
Шетел тәжірибесін зерттеу Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастыру және
Қазақстандағы жергілікті бюджеттердің түсімдері келесі негізгі бөліктерден құралады: салықтар
Трансферттерді пайдалану әлі де бюджеттік қатынастар тиімділігін қамтамасыз етпейді.
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмыста зерттеу тақырыбының аясында жүргізілген теориялық зерттеулер мен
1. Жергілікті қаржы – ақша нысанындағы қоғамдық өнімнің бір
2. Басқарудың жергілікті органдарына мемлекеттің әлеуметтік бағдарламаларын жүзеге асыру
3. Жалпы жергілікті қаржының жай-күйі әрқашанда, біріншіден, елдің жалпы
4. Арал ауданы бойынша бюджеттің кірістеріне талдау жасалып, түзетілген
5. Арал ауданы бойынша бюджет шығыстарының аясында түзетілген бюджет
2008 жылы қоғамдық тәртіп, қауіпсіздік, құқықтық, сот, қылмыстық-атқару қызметі,
Жалпы бюджет шығыстарының жиынтығы бойынша атқарылу пайызы 2008 жылы
Осы орайда дипломдық жұмыс қорытындысында келесі ұсыныстарды жасауға болады:
Экономикалық саясаттың және еліміздегі экономикалық өсудің негізгі факторы Қазақстан
- салықтар мен алымдар көлемін азайту;
- салықтарды есепке алу және тексеру жүргізу процедуралары
- салық базасының ұлғаюына әкелетін қосымша құн салығының мөлшерлемесін
- салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің
- салықтық мониторинг жүйесін дамыту.
Жоғарыда айтылған шаралар және салық мөлшерлемесін төмендету экономиканың нақты
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник. – М.: 2001.
Ілиясов Қ.Қ, Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. – Алматы: 2005
Өтебаев Б.С. Мемлекеттік бюджет: Оқулық. – Алматы: Экономика, 2006.
Таранов А.А. Муниципальное право РК. – Алматы: Жеті жарғы,
Абдикадирова Ж.Т. 1. Мемлекеттік бағдарламалар мен жергілікті бюджеттің қаржысын
Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы. Учебник для ВУЗов. Алматы,
Ильясов К.К., Саткалиева В.А. и другие . Государственный бюджет.
Елубаев Ж.М. Бюджетная система Республики Казахстан: теория, практика и
Ильясов К.К., Исахова П.Б. Расходы государственного бюджета. Учебное пособие.
Интыкбаева С.Ж. Фискальная политика и ее роль в обеспечении
Құлпыбаев С. және басқалары. Қаржы теориясы. Оқу құралы. –
«Бюджет жүйесi туралы» Қазақстан Республикасының Заңы
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы»
2008 жылға арналған Арал ауданы бюджетінің атқарылуы туралы жылдық
2009 жылға арналған Арал ауданы бюджетінің атқарылуы туралы жылдық
2010 жылға арналған Арал ауданы бюджетінің атқарылуы туралы жылдық
17. Абдикадырова Ж.Т. Мемлекеттік бағдарламалар мен жергілікті бюджеттің қаржысын
18. Абдикадырова Ж.Т. Басқарудың жергілікті деңгейінде бюджеттік қатынастардың даму
19. Абдикадырова Ж.Т. Жергілікті бюджетті басқарудың тиімділігін арттыру (Қызылорда
Мукина Б. Местные бюджеты и механизм межбюджетных отношений //
Кудайбергенова С. Тенденции развития межбюджетных отношений в Республики Каазахстан
22. Абдикадырова Ж.Т. Бюджет аралық қатынастарды реттеу проблемалары және
23. Абдугалимова А., Усумбаева А. Некоторые особенности формирования межбюджетных
А ҚОСЫМШАСЫ
Ә ҚОСЫМШАСЫ
Б ҚОСЫМШАСЫ
ЕСКЕРТУ - [4]әдебиеттен алынған
Е С К Е Р Т У - Арал
Е С К Е Р Т У - Арал
Е С К Е Р Т У - Арал
Е С К Е Р Т У - Арал
Е С К Е Р Т У - Арал
Е С К Е Р Т У - Арал
89
Салықтар мен төлемдердің экономикалық мәні
Бюджет кірістері
Бюджет табыстарының есебі
Салық жүйесін ұйымдастыру
Ақша қаражаттар қозғалысы туралы есептілік: құру тәсілдері және мазмұны
Мемлекеттік бюджет кірістері және олардың қайнар көзі
Мемлекеттік кірістердің экономикалық мәні мен маңызы
Мемлекеттік бюджетті қалыптастыру және оны жұмсау мәселелері
Мемлекеттік бюджет туралы ақпарат
Ақша қаражаттарының шығуы