Аудиовизуалды мұрағаттарда құжаттарды пайдаланудың құқықтық негіздері


М А З М Ұ Н Ы
Кіріспе.....................................................................................................................3
І. Аудиовизуалды құжаттардың жалпы ерекшеліктері
және оларды мұрағаттарға қабылдау тәртібі..................................................8
1.1. Аудиовизуалды құжаттардың ғылыми сипаттамасы...................................9
1.2 Аудиовизуалды-ақпараттық мұрағат құжаттарын есепке алу және
мемлекеттік сақтауға қабылдау...........................................................................13
1.3. Құжаттардың ғылыми-анықтамалық аппараттын
құрудың ерекшеліктері..........................................................................................18
ІІ. Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын
пайдаланудың қазіргі заманғы технологиялық және
құқықтық негіздері............................................................................................23
2.1. “Мәдени Мұра” және “Асыл Мұра” бағдарламалары
аясында аудиовизуалды құжаттарды жаңа ақпараттық технологияларға көшіру....................................................................................................................24
2.2.Аудиовизуалды мұрағаттарда құжаттарды пайдаланудың құқықтық негіздері………………………………….............................................................35
Қорытынды.........................................................................................................48
Пайдаланылған әдебиеттер мен деректер тізімі..........................................51
Қысқартылған сөздер тізімі.............................................................................53
Қосымшалар........................................................................................................54
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының өзектілігі: Егемендігіміздің шынайы көрінісі ретінде қоғамның өз
Қазақстан Республикасының мұрағат ісі және мұрағаттану ғылымы өзінің дамуында
Автоматтық технологияларды мемлекеттік мұрағат мекемелеріне кезең-кезеңмен енгізу үрдісі жоғары
Қазіргі кезде мұрағат ісін ақпараттандырудың мүмкіндіктері көптеген зерттеушілердің
Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 2003 жылы қабылданған “Мәдени мұра” бағдарламасы
Мұрағат ісін ақпараттандыру мәселесін мәдени мұрамен байланыстыра қарастыруымыздың бір
Сол үшін де бүгінге дейінгі көтеріліп келген және болашақта
Себебі мұрағаттардағы кинофотоқұжаттар мен дыбыс жазу құжаттарын (КФДЖ) үнтаспадан
Диплом тақырыбының мақсаты – аудиовизуалды мұрағат құжаттарын жаңа технологиялық
Алға қойған мақсатымызды барысында бірнеше міндеттер негізінде жұмыс жасалынды.
Біріншіден, аудиовизуалды құжаттарға сипаттама беру. Аудио, видео құжаттарға жеке-жеке
Екіншіден, аудиовизуалды құжаттарды пайдаланудың даму үрдісін көрсету мақсатында оларды
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының материалдарын пайдаланудың және көшірмесін алудың
Зерттеу объектісі: Мұрағат ісінің аудиовизуалды-ақпаратттық технологиялар жүйесі.
Зерттеу әдістері: Диплом жұмысының міндеттері және мақсаттарына сәйкес, ғылыми
Қарастырылып отырған мәселенің тарихнамасына келсек, тақырып кең көлемде зерттелген.
Аудиовизаулды құжаттардың жаңадан шыға бастаған тұсында оларды сақтау және
Кеңестік жүйе ыдырап, әр елдің мұрағаттары өз еншілерін алған
Ресейлік мұрағатшы ғалымдардың зерттеулері мен мақалалары жалпы аудиовизуалды құжаттардың
Диплом жұмысының деректік негізі бірнеше топтама бойынша беріледі. Бірінші
Екінші топтамаға ҚР заң актілеріне негізделген әдістемелік нұсқаулықтар кіреді.
Ресейлік әдістемелік нұсқаулықтардың да орны ерекше. Атап айтар болсақ,
Мұрағат ісін дамытуға арналған мемлекеттік тұжырымдамалар мен бағдарламалар:
Қазақстан Республикасының орталық мемелекеттік кинофото және дыбыс жазбалары мұрағатының
Бесінші топтамада конференциялардың материалдары: П.Бюхердің баяндамасы [45] және «Информационное
Қазақстан Республикасының Президенттік мұрағатының материалдарын соңғы деректік топтамаға жатқызамыз.
Диплом жұмысының сарапталып, сыннан өтуі: Тақырыптың негізгі тұжырымдары
Сонымен бірге тақырыпты «ҚазҰУ хабаршысы» тарих сериясындағы мақалада
Дипломның ғылыми және практикалық маңызы. Диплом жұмысы мұрағат ісіндегі
Диплом жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, жекелеген бөлімдерден, қорытындыдан,
І. Аудиовизуалды құжаттардың жалпы ерекшеліктері
және оларды мұрағаттарға қабылдау тәртібі
Аудиовизуалды құжаттар демократиялық қоғамды құруда және насихат пен тәрбие
Аудиовизуалды құжаттар адамның ерік-жігеріне, сезіміне, ақыл-ойына, эмоциональдық жай-күйіне жылдам
Аудиовизуалды деректер өзге де тарихи деректер секілді ұлттық мүдде
- аудиовизуалды құжаттарды жасау сәтіндегі мүмкіндіктеріне;
- түсірілім немесе дыбыс жасаушы автордың көзқарасымен дүниетанымына;
- аудиовизуалды құжаттарды түсіру барысындағы ұйымдардың шараларына назар аудару
Аудиовизуалды құжаттарға өзге де тарихи деректердегідей объктілік пен субъектілік
Дегенмен аудиовизуалды құжаттардың өзіне тән бейіндік ерекшелігі бар.Тарихи дерек
Жасалуы жағына және жалпы сипаты бойынша өзара ұқсас аудиовизуалды
1.1. Аудиовизуалды құжаттардың ғылыми сипаттамасы
Аудиовизуалды құжаттардың дәстүрлі құжаттардан басты айырмашылығы – оның адамның
Мәтіндік құжаттарға қарағанда аудиовизуалды құжаттардың үнемі дамып, жетіліп отыруы
Аудиалды (лат. audіre-есту) мен визуалды (лат. vіzere–көру) екеуі қосылып
Визуалды құжаттарға: диафильмдер, диапозитивтер, слайдтар, тілсіз кинофильмдер, эпифилмдер жатады.
“Кинофотофоноқұжаттар” деген термин ғылымға 1980 жылдары енгізілді. Жалпы бүгінге
Арнайы бір техникалық жабдықтардың көмегімен бейнелі дыбысты ақпарат беретін
Киноқұжаттар – кадрлар мен жоспарлардан (рет-ретімен орналасқан кадрлардан тұрады)
Киноқұжаттар - киномотографиялық жолмен жасалатын құжат түрі. Киноқұжаттардың материалдық
Диафильмдер арнайы тақырып бойынша рет-ретімен жинақталған позитивтік фотографиялық бейнелердің
Кинофильмдер (грек. kіneo-әрекеттемін, ағыл. fіlm-пленка)–арнайы киноаппаратураның көмегімен экранға шығатын,
Бұл кинофильмдерді бірнеше мақсатта қолданады. Ғылыми-көпшілік, оқу процесінде, құжаттық,
Киноқұжаттардың соңғы тасымалдаушы құралы CD және DVD дискілердің видеофильмдерді
Диафильмдер мен кинофильмдерден видеофильмнің ерекшелігі оның магниттік ленталарда сақталуымен
Дыбыстық киноқұжатар бір киноқұжатта бейнелік, мәтіндік, әуендік және дыбыстық
Киноқұжаттарға қарағанда фотоқұжаттар оқиғаның тек бір сәттігін ғана түсіреді.
Қазақстан республикасының Орталық мемлекеттік Кинофото және дыбыс жазбалары мұрағаттарында
Кино және фотоқұжаттар өзара ұқсас. Фотографиялық жолмен алынған бір
Мұрағат қызметкерлерінің айтуына қарағанда, күмісқұрамдас эмульсті фотолар мың жылға
Түпнұсқалылығы дау тудырмайтын аудиалды мұрағат құжаттары –Фоноқұжаттар немесе дыбыс
Фоноқұжаттар жасалу деңгейіне сай әрқашан мұрағатшылардың көз алдында болады
Фоноқұжаттар үш компонент - сөз, әуен, дыбыс – арқылы
Дыбыстық үнтаспалар немесе грампластинкалар – ескі және барынша көп
Бұндай үнтаспаларда ХХ ғасырдың алғашқы жартысындағы әуендер, халық ауыз
Грампластинкалардың немесе үнтаспалардың орнын уақыт өте келе магниттік
Магниттік ленталы кассеталарға фоно жазбалардың кез-келген түрін жазу мүмкін
Ал қазіргі таңда дыбыс жазуда алғы орынға компакт
Аудиовизуалды құжаттарды сақтау мен пайдалануды ұйымдастырушылық принципі бойынша киноқұжаттар
Осы принцип бойынша фотоқұжаттар - хроникалық, фотоочерк, портрет, пейзаждарға,
Жоғарыда сипатталған кино-фото-фоно құжаттарды бүгінгі таңда жалпы тілмен айтқанда
Аудиовизуалды құжаттарды пайдаланудың мақсаттары дәстүрлі құжаттардан ерекше. Оларға сұраныс
Аудиовизуалды құжаттарды ғылыми-көпшілік, оқу-ағарту және мәдени мақсаттарында пайдаланылады.
Аудиовизуалды құжаттарды тұрақты сақтауға орталық мемлекеттік мұрағаттарға төмендегі мекемелер
1) маманданған мекемелерін–кино және телестудиялар, ақпараттық агенттіктер, телебағдарламалар мен
2) аудиовизуалды құжаттарды пайдалануда маманданбаған мекемелер–ғылыми-зерттеу мекемелерін, министрліктер мен
3) кинофотоқұмарлар бірлестіктері – мәдени-сауықтыру клубтар, жеке меншік
Төл тарихымызды зерттеуде тарихи дерек ретінде аудиовизуалды құжаттардың рөлі
1.2 Аудиовизуалды-ақпараттық мұрағат құжаттарын есепке алу және
мемлекеттік сақтауға қабылдау
Аудиовизуалды құжаттар – ерекше тарихи, ғылыми, әлеуметтік, эконимакалық, саяси
ҚР «Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар туралы» Заңының 4-тарауында
Аудиовизуалды құжаттардың сақталуын қамтамасыз ету ол мемлекеттік мұрағаттардың басты
Аса құнды құжаттардың қатарынан табылатын аудиовизуалды құжаттарды мемлекеттік есепке
Мұрағат құжаттарын есепке алу мұрағат құжаттарының санын анықтау және
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарының санын есептеу,
Мұрағаттардың «ішкі» есептік құжаттарының саны туралы мәліметтерді тіркеу,
Осылардың негізінде құжаттардың есебін толтыру,
Мұрағатарды аудиовизуалды деректермен толықтыру көздері ҚР Әділет Министрлігінде тіркелген
Заңды тұлғалар (мемлекеттік және мемлекеттік емес) ( студиялар, редакциялар,
Жеке тұлағалардың (қарапайым азаматтар, авторлар, орындаушылар, операторлар, коллекционерлер және
Аудиовизуалды құжаттарды сақтауға қабылдау толық және іріктеп алу формасында
Мемлекеттік сақтауға барлық кинофильмдер, киножурналдар, киновидеосюжеттер және басқа да
Аудиовизуалды құжатарды сақтауға қабылдағанда құжаттардың құндылығын сараптау комиссиясы (ҚҚСК)
Аудиовизуалды құжаттардың құндылығын сараптау (АҚҚС) ҚР мұрағаттары мен құжаттарын
Ал бейіндік критериге құжаттардың өнер туындысы ретінде бағалануы, орындаушының
Аудиовизуалды құжаттардың құндылығын сараптау КҚ және ВФГ-ды тыңдау және
АҚҚС комиссиясының қорытындысына сәйкес тізімдерге ілінген аудиовизуалды құжаттарға
Киноқұжаттар мемлекеттік сақтауға келесі комплект бойынша беріледі:
а) кинофильмдер, арнайы шығарылымдардан: бейненің негативі, қайта жазылған фонограмманың
ә) киножурналдардан: бейненің негативі, қайта жазылған фонограмманың негативі, этолондық
б) 35 мм пленкесіндегі киносюжеттер: бейненің негативі, позитив, фонограмма
в) 16 мм пленкесіндегі кинофильмдер, киносюжеттер: түпнұсқа немесе көшірме,
г) видеофонограммалар (видео фильмдер, видео түсірілімдер, видео сюжеттер): түпнұсқа
Видеоқұжаттар (ВФГ) сақтауға келесідегідей топтамада беріледі:
а) мастер-кассета (профессионалдық форматта жазылған аудиовизуалды шығарманың алғашқы видеокөшірмесі),
ә) видеокассета-кәсіби емес форматта жазылған, міндетті түрдегі тайм-коды бар,
б) мазмұны мен тайм-коды бірегей кәсіби емес форматтағы мастер-кассета
Фотоқұжаттар келесі топтамамен қабылданады:
а) негатив (түпнұсқа) және үлдірден алынған нақтылама позитив;
ә) негативтің орнына – контратип (контрольді позитив);
б) түпнұсқа құқындағы позитив;
в) түпнұсқа құқындағы слайд;
г) фотоальбом.
Ал фоноқұжаттар физикалық бірлік ретінде кез-келген тасығышта жазалған дыбыстар
Аудиовизуалды құжаттарды сақтауға беруде оларға қосымша ілеспе құжаттама қатар
Фотоқұжаттар үшін – фотоқұжаттың мазмұнын, түсірілім орнын, уақытын, авторынан
Фоноқұжаттардың ілеспе қосымшасына тізімдеме, прайс-парақ, кассета және CD буклеті
Аудиовизуалды құжаттарды мемлекеттік сақтауға толық емес қалпында да қабылдауға
Мемлекеттік сақтауға берілген барлық аудиовизуалды құжаттар консервациялық-рестоврациялық жөндеуден өтеді.
Аудиовизуалды құжаттарды мемлекеттік сақтауға беру тәртібі мен мерзімін Қазақстан
КҚ мен ВФГ сақтауға қабылдауда, жоюда екі данадан акт
Мұрағаттарға аудиовизуалды құжаттарды сақтауға қабылдағаннан соң, олардың сақталуын қамтамасыз
Аудиовизуалды құжаттарды сақтауда қоймаларды дәстүрлі құжаттардың талабына сай
Мұрағат жайларда аудиовизуалды құжаттарды сақтауда аса тиімді темпуратуралық-ылғалдылық режим
Ауаның параметрлері
Киноқұжаттар мен видеофонограммалар
Фотоқұжаттар
Фоноқұжаттар
ақ-қара түсті
түрлі түсті
қағаздық
құжат
ақ-қара пленклық материалда магниттік ленталар мен дискілік тасығыштарда
Температура С
+10
-5
17-19
+15
15-20
Салыстырмалы ылғалдылығы
50+5
50+5
50-55
40-55
50-65
Аудиовизуалды құжаттардың температуралық-ылғалдылық жағдайын термометр, психрометр, гигрометр приборлары арқылы
Дегенмен бұндай химиялық тазартулардың аудиовизуалды құжаттарға зиянын тигізбеуін қадағалаған
Оптикалық жадылар телевизиялық аппаратураларда бейнеленетін видеодискілерге жазылған жаңа жүйе
Ескі магниттік ленталардағы аудиовизуалды құжаттаррды сақтауда көп қиындықтар кездесетін.
Оның тиімділігі ең біріншіден физикалық сақтау мүмкіндігінің қолайлылығында. 12
Жоғарыда аталғандарға қоса жаңа тасымалдауыштарда аудиовизуалды құжаттарды сақтау –
2005 жылы ҚР ОМ КФДЖ мұрағаты «2001-2005 жылдарға арналған
Оптикалық жадылардың ұзақ өмірсүргіштігінің негізгі факторы – ондағы ақпараттарды
Аудиовизуалды құжаттарды сақтауға қабылдауда негізінен арнайы қабылданған ережелер мен
1.3.Құжаттардың ғылыми-анықтамалық аппараттын
құрудың ерекшеліктері
Құжаттарды сақтау менпайдалануды қамтамасыз етудің ең тиімді жолы олардың
Ғылыми-анықтамалық аппаратын (ҒАА) құру міндеттінің өзектілігі мемлекеттік сақтаудағы аудиовизуалды
Аудиовизуалды құжаттарды пайдалануда жаңаша әдіс-тәсілдерінің шығуы, бұл құжаттардың даму
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатында аудиовизуалды құжаттарға ғылыми анықтамалық-аппарат
Аудиовизуалды құжаттарды сақтауға алатын мемлекеттік мұрағаттарда ҒАА жүйесін жетілдіру
Аудиовизуалды құжаттардың ҒАА жүйесін жетілдірудің бірден-бір міндеті мұрағатаралық дәстүрлі
Аудиовизуалды құжаттардың ҒАА-да автоматтанған ақпараттық технологияларды қолдану деп атағанымен
Дегенмен аудиовизуалды құжаттардың сыртқы формасының өзгешелігіне қарай отырып, онда
Мемлекеттік мұрағаттарда зерттеушілер мен қоғамдық тұтынушылардың сұраныстарын тез әрі
Тіркеу құжаттары мен мұрағаттық анықтамалықтар аудиовизуалды құжаттарды сақтауды
Тіркеу құжаттары мұрағаттық анықтамалықтардың базасы қызметін атқарады. Мұрағаттық анықтамалықтар
Кинофотофоноқұжаттардың тізімдемесі – ақпараттық-іздеу және тіркеу қызметін атқаратын мұрағаттық
Монтаждық парақ – (режиссерлық, операторлық) – киносюжеттер мен телесюжеттердің
Фильмдік және журналдық каталогтар мемлекеттік кинофотофоно мұрағаттардың каталогтар жүйесіне
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының ҒАА жүйесі түраралық тіркеу құжаттарынан
Мұрағатқа келіп түскен құжаттарды тіркеу кітапшасы. ҚР ОМ КФДЖ
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарына каталогтар даярлау мұрағат қорындағы материалдық деректік
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатындағы каталогтар жүйесі:
-жүйелік каталог – белгілі бір ғылым саласы бойынша жүйелі
-пәндік каталог: а) атаулық - құжат авторы туралы мәліметтерден
ә) географиялық – кинофотофоно құжаттарда бейнеленген оқиғалардағы географиялық жәнетопографиялық
Атаулық каталогты құруда авторлық және орындаушылық каталогтарды пайдалану жақсы
-авторлық каталогтың көмегімен белгілі бір жазушы, компазитордың шығармашылығынан тұратын
-орындаушылық каталогтар белгілі бір әншінің, әртістің, ақынның орындауындағы шығармашылық
Жолкөрсеткіштер – орталық мемлекеттік кинофотофоно мұрағаттарының құрамын және мазмұнын
Мемлекеттік мұрағаттарда аудиовизуалды құжаттарға қызығушылық танытқан мекемелерді мұрағат қорында
Жолкөрсеткіштер міндетті түрде арнайы акітапша ретінде басылып шығарылады. Аудиовизуалды
ҒАА жүйесіндегі аудиовизуалды құжаттардың шолулары – құжаттардың белгілі тақырыбы
Аудиовизуалды құжаттардың шолулары мен жолкөрсеткіштері мұрағат құжаттарының құрамымен мазмұны
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының ақпараттық жұмысы біріншіден, мұрағатқа келіп
Ақпараттық жұмыс ҒАА-қа сүйене отрылып жүргізіледі. Бюллетендер мен хаттар
Ақпараттық анықтамалық басылым құжаттардың топтасқан түрін және оларға жасалынған
КФДЖ мұрағатында ҒАА-ты үнемі байыту және дамыта түсу
Сондықтан да мұрағаттарда, әсіресе ҚР ОМ КФДЖ мұрағаттарында каталог
2005-2006 жылдары ҚР ОМ КФДЖ мұрағатына келіп түскен құжаттарға
-1001 сақтау бірлігі бар фотоқұжаттар каталогталынып, 1001 карточка тізілді;
-106 сақтау бірлігі бар фоноқұжаттар 106 тақырыптық, 364
-25 сақтау бірлігі бар видеофонограммалардан 155 карточка тізілді;
-56 сақтау бірлігі бар киноқұжаттардан 1142 карточка тізілді. [43-44].
Еліміздегі аудиовизуалды мұрағатының 2005-2006 жылдардағы сақталуы мен зерттеушілерге беру
-киноқұжаттар-6180 с.б.,
-фоноқұжаттар-1769 с.б.,
-фотоқұжаттар-4337 сақтаубірлігін берді.
Ал сақтауға болса,
-фотоқұжаттар-2000 с.б.,
-киноқұжаттар-50 с.б.,
-фоноқұжаттар-272 с.б [43-44].
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатында аудиовизуалды құжаттарды төмендегідей бөлімдерде
Фотоқұжаттар үшін:
«Б»-мемлекеттік құрылыс,
«В»-мемлекеттік билік және мемлекеттік басқару,
«Г»-әділеттілік және қоғамдық тәртіпті қорғау,
«Д»-мемлекеттік қауіпсіздікті қорғау,
«Е»-халықаралық қатынастар бөлімі,
«Ж»-қарулы күштер,
«З»-социалистік отанның қарулы күштері,
«И»-қоғамдық – саяси өмір,
«К»-баспасөз ақпарат құралдары,
«Ф»-халықаралық білім беру,
«Ц»–әдебиеттер,
«Ш»–мәдени-ағарту жұмыстары [41-42-43-44],
«Э»–спорт
Видеоқұжаттар мен аудиоқұжаттар үшін:
«И» - қоғамдық – саяси өмір,
«К» - саяси – тәрбиелеу жұмыстары,
«Л» - халықшаруашылығы,
«М» - өнеркәсіп,
«Н» - транспорт,
«Р» - ауылшаруашылығы,
«С» - сауда,
«Т» - коммуналдық шаруашылық.
«Ф»-халық ағарту,
«Х»-ғылым,
«Ц»-әдебиет,
«Ч»-өнер,
«Ш»- мәдени ағарту жұмыстары,
«Щ»-денсаулық сақтау,
«Э»-денешынықтыру және спорт [41-42-43-44].
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының 2005 жылғы жылдық есебі фотоқұжаттардың
Аудиовизуалды құжаттардың каталогтарын бөлімдерге бөліп жасау, зерттеушілердің мұрағат құжаттарын
Қазақстанның мұрағат мекемелері деректі фото құжатты көрмелер ұйымдастырып, ақпарат
1940 жылы Қазақстан мұрағат қызметкерлері жұртшылықтың 1076 ғана сұранысына
Қазақстан мұрағатының соңғы жылдарғы дамуына Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың
Орталық мұрағат органы саяси қуғын-сүргінге ұшыраған ардагерлердің өмірі
1997 жылы 9 қазанда Қазақстан Республикасы Ғылым Министрлігі -
Қазақстан Республикасы Президентінің "1998 жыдды Халық бірлігі және ұлттық
Соның нәтижесінде еліміздің мұрағат мекемелерінің қызметтерінде Халық бірлігі мен
Осьшардың ішінен 1998 жылы 22 сәуірде Қазақстан Республикасы Орталық
Бұл конференцияға еліміздің академиялық институттары мен архив мекемелерінің басшылары,
Конференцияда жоғарыда аталған институттың директоры, Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының
Бұл ғылыми практикалық конференция архивті насихаттау, оған қоғамдық пікір
Мемлекет Басшысының "1998 жылды Халық бірлігі және ұлттық тарих
Республиканың ақпарат қүралдары арқылы 1998 жылдың тек алғашқы жарты
Орталық мұрағатының "Егемен Қазақстан", "Казахстанская правда", "Қазақәдебиеті", "Анатілі", "Ваше
"Қазақстан-1", "Хабар", "КТК", "Таң", "Рахат-АТВ" телеарналарында ұлттық тарихымыздың маңызды
Еліміздің тарих ғылымының базалық көзін кеңейту мақсатында Омбы облыстық
Республиканың мұрағат жүйелерінің материалдық-техникалық базасын нығайту, мұрағат ісін дамыту,
Соның арқасында жоғары және жергілікті өкімет орындарының архив ісінің
Қанша дегенмен күні кеше ғана тәуелсіздік алған Қазақстан мемлекетінің
Аудиовизуалды құжаттар бүгінде ақпарат таратудың негізгі және өзгеше түріне
Осыған қарап, жаһандану тұсында аудиовизуалды құжаттар көпшіліктің назарында болып,
Аудиовизуалды құжаттардың ҒАА жүйесін дамыту мәселесінің өзектілігі–оны тек теориялық
Соңғы жылдары еліміздің басты мұрағаттарында ҒАА жетілдіруге барынша мамандар
Міне, осындай жетістіктер мұрағат ісін ұйымдастырудағы негізгі жұмыстардың бірі
ІІ. Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын пайдаланудың қазіргі заманғы технологиялық және
Егемендік елдің мәдениеті мен тарихын көздің қарашығындай сақтайтын мұрағат
«Мәдени Мұра» және “Асыл Мұра” бағдарламалары аясында аудиовизуалды құжаттарды
«Мәдени Мұра» бағдарламасының мақсаты - қолда бар мәдени мұра
Ал ҚР ОМ КФДЖ мұрағатында 2001 жылы жасалған «Асыл
Қазақстан Республикасының мұрағат ісінің қазіргі заманғы аудиовизуалды-ақпараттық технологиялар жүйесінің
2003 жылдың 1-шілдесінде күшіне енген ҚР «Электрондық құжат және
2.1 «Мәдени Мұра” және “Асыл Мұра” бағдарламалары аясында аудиовизуалды
Ақпарат легі жан-жақтан толассыз ағып жатқан жаһандану кезеңінде құнды
Осыған орай, қарастырылып отырған мәселенің өзектілігін тек аудиовизуалды құжаттарды
2003 жылғы 28-қарашада өткен Ұлттық Кеңестің үшінші отырысында қарастырылған
Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев бастамасымен қабылданған бағдарламада шын мәніндегі
2004-2006 жылдар аралығында атқарылуы тиіс істердің қатарында Қазақстандағы тарихи-мәдени
Бағдарламаның тағы бір айрықша тұсы - “ТМД елдері мен
Екіншіден; тарихи мұраны мәдени өмірімізге қайта әкелу, әлеуметтік, мәдени,
Бағдарламаның мақсаты - қолда бар мәдени мұра мен рухани
Бағдарламаның көтерген міндеттерін іске асыруда бүгінгі таңдағы технологиялық жетістіктерді
Ақпараттандыру мәселесі күні кеше ғана туындаған проблема емес. Кеңес
Ғылыми әдебиеттерде ақпараттандыру ұғымы кең және тар мағынада қолданылады.
Барынша тар мағынада ақпараттандыру - адамзат белсенділігінің көптеген қоғамдық
Өткен ғасырдың 70-жылдарында ақпарат ұғымы қандай да бір мағлұматтың,
Ақпараттың ХХІ ғасырдың рухына сәйкес мазмұны да өзгерді. Ендігі
Осы мағынадағы ақпараттандырудың қазіргі жағдайы кез-келген өндірістік, экономикалық және
Өкінішке орай қазіргі кезде мұрағаттар жүйесінде және басқа салаларда
“Олар белсенді түрде компьютерді тұрақты пайдаланатындары 44,3%, қажеттілік
Қазір электрондық технология, электрондық құжат, электронды іс-жүргізу, Интернет жүйесі
Бұрындары орындалуы бірнеше сағаттарды алатын күрделі жұмыстар ендігі жерде
Десе де осындай мүмкіндігі мол жүйемен жұмыс жасайтын қоғам
Міне, проблема осы жерден туындап отыр. Технологиясы көне, жабдықтары
Мұрағат ісін ақпараттандыру дегеніміз – ол мұрағаттарды компьютерлік технологиялармен
Ал бұл көрсетілген мәселені орындау үшін ҒАА-ты, мұрағаттардағы іс-жүргізу
Мұрағат ісінің аудиовизуалды-ақпараттық жүйесі мәселесін жүзеге асырудың негізгі мақсаты
Дүниежүзілік ақпараттандыру кеңістігінде жаһанданған ақпараттық инфрақұрылымның ажырамас бөлшегіне айналған
Қазіргі кезде “Шет ел мұрағатшылары интернеттің мүмкіндігін жылдам бағалап,
Сан- Францискода орналасқан Ресей-американ орталығында құрылған Ресей мұрағатының (Russіan
Интернет жүйесін пайдалануда Ресей Федерациясы мұрағатшыларының тәжірибесі де көңіл
Қазақстан Республикасы Орталық Мемлекеттік мұрағатының интернет сайты жайында айтар
www.kazarchіves.kz сайтынан сіз тікелей мұрағатқа қатысты Қазақстан
Сонымен қатар "Қазақстан Республикасының мұрағатшылар қоғамы" республикалық қоғамдық бірлестігі
Қазіргі таңда ҚР ОМ КФДЖ мұрағатында құжаттардың барлық түрі
«2001-2005 жылдар мұрағат ісін дамыту», «2004-2006 жылдар аралығында мәдени
“Асыл мұра”–коммерциялық емес гумманитарлық жоба. Ол 2001 жылы Қазақстан
Бағдарламада іздеу, жүйелеу жұмыстарын қайта қалпына келтіру, цифрлық тазалау
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының директоры Сейтова Алла Федровнаның айтуы
Мұрағат “Асыл мұра” бағдарламасы аясында OTARІ фирмасынан шыққан студиясы
DAT-магнитафондар “Асыл мұра” бағдарламасының талап етуімен Оңтүстік Америкадан арнайы
“Асыл мұра” бағдарламасының алға қойған мақсаттарының бірі-дефектісі бар жазбаларды
2002 жылғы шілде мен 2003 жылдар аралығында бағдарлама аясында
Екінші СD дискіде қазақ халқының бұлбұл көмей әншісі
Үшіншісі СD дискте “Қазақ ұлттық асбаптары”, “Қазақ музыкалық аспабтары”
Төртіншісінде, халық әншісі Жамал Омарованың әндері жинақталған. Оның
Бұлайша аудиалды құжаттарды дәстүрлі тасығыштардан (грампластинкалар мен магниттік ленталар)
СD дискілер 1000 данадан басылып шыққан. Олар арнайы сатылуға
Бес жылға арналып жасалған “Асыл мұра” бағдарламасы “Мұрағат ісін
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатындағы “Фоно” жобасы жоспарлы түрде аудиалды
Мұрағат қорларындағы кинофотоқұжаттарға қатысты “Кадр” жобасы дайындалу үстінде. ҚР
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын пайдаланудың даму үрдісін қарастыруда біз КФДЖ
2003-2004 жылдары мұрағатқа әртүрлі мазмұнда тақырыптық сұраныс келіп түскен.
- “Алтын кітап” баспасы Павлодар обылысының тарихы туралы кітап
- “АЗТМ” ААҚ завод тарихы туралы деректік фильм түсіру
Бұндай сұраныс 2004 жылы екі есеге жуық көбейіп, 29-тақырыптық
- Қазақстан Республиаксы Мәдинет министрлігі Құрманғазы атындағы Ұлттық аспаптар
- “ЮСА” арнасы “Разные дни войны” атты Ұлы Отан
Әсіресе, аудиовизуалды құаттар арқылы Отан тарихын және өзге де
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының 2003 және 2004 жылдардағы есебіне
Мұрағат құжаттарын пайдалануда зерттеушілер назары жекелеген адамдардың қорларына түседі.
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын радио, телевизия, киностудиялардың және жекелеген компаниялар
“Хабар” арнасындағы “Солай болған”, КТК арнасында “Время покажет” телебағдарламалары
“ЮСА” арнасында көрсетілімі жүріп жатқан “Разные дни войны” атты
Тақырыпты 2003-2004 жылдардағы көрсеткіштер негізінде зерттей отырып, оның аясын
2005-2006 жылдары еліміздің басты аудиовизуалды мұрағатында екі жылдық мерзімде
Мұрағат қорларындағы аудиовизуалды құжаттарды насихаттау жұмысын жүргізе отырып және
Осы мақсатта мұрағаттағы негізгі сұраныстар келесі мерейтойлар мен айтулы
ҚазКСР халық әртісі Қанабек Жандарбековтың туғанына 100 жыл толуына
Қазақстан Республикасының суретшілер Одағының әкімшілігі ҚР халық суретшісі,
Аталған сұранысқа ұқсас, туғанына 100 жыл толған ҚР халық
2005 жылы мұрағат «КТК», 31 канал, «Хабар» агенттіктері мен
Салыстыра атасақ, бұл көрсеткіштерге қарағанда 2006 жылғы аудиовизуалды құжаттарды
М.Әуезов атындағы драма театрындағы Шәмші Қалдаяқовтың еске алу кешінде
Келесі қоғам және өнер қайраткерлерінің жеке қорлары жоғары дәрежеде
- Қаз КСР халық жазушысы, қазақтың халық ақыны Х.Ерғалмевтің,
- Алматы қаласындағы ХІХ Бүкілодақтық кинофистивалдің салтанатты ашылу мерекесі,
- ақын, қоғам қайраткері О. Сүлейменовтің туғанына 70 жыл
Фотожинақтар «Мегаполис», «Начнем с понедельника», «Аргументы и факты. Казахстан»,
Аудиовизуалды құжаттарға деген сұраныстың көптігі бұл құжаттардың деректік маңызын
- «ҚР Президентінің телерадиокешені» Қызылорда обылысының тарихына қатысты барлық
- Республикалық «Қазақстан»телерадиокорпорация «Кино әлемі» атты бағдарламаға материалдар дайындауды
- «Казпочта» акционерлік қоғамы «Ат спроты» тақырыбында почталық маркісін
Бүгінгі таңда кез-келген ақпараттық жүйе елдің, мемлекеттің дамуына қызмет
Оның бірден бір айғағы ең бірінші болып аудиовизуалды құжаттарға
Осының аясында «ТАСКАМ» магнитафоны алынып, КФДЗдағы фоно құжаттарды сақтауға
«Асыл мұра» әуендік бағдарламасы аясында Дина Нұрпейісова, Әміре Қашаубаев,
«Кино» бағдарламасы бойынша 1946-1952 жылдардағы киноқұжаттарды «Кеңестік Қазақстан» атты
«Фото», «Фоно», «Кино» бағдарламалары мәліметтер базасында тіркеу үшін жасалған
Кино және Фоно кешенді бағдарламалары бойынша Майкрсофт серверіне енгізілді.
Тарих ғылымының өзекті саласына – Деректану ғылымының обьектісі заттай
Сонау ежелден келе жатқан жазба деректері папирустардан басталса, заттай
Осылай қоғамның алма-кезек дамуы жыл сайын жаңа әдіс-тәсілдері мен
Мұрағат құжаттарын пайдаланудың жаңа түрін енгізу отандық тарихқа деген
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын пайдаланудың жаңаша даму үрдісі қалыптасты. Көптеген
Аудиовизуалды құжаттардың дәстүрлі құжаттардан басты айырмашылығы–оның адамның сана-сезіміне тікелей
Шет елдік іс-сапарлардың нәтижесінде шет елден 35 мың сақтау
Аудиовизуалды-ақпараттық технологиялар кешенін зерттеу, зерделеу бүгінгі таңдағы басты міндетке
2.2. Аудиовизуалды мұрағаттарда құжаттарды пайдаланудың құқықтық негіздері
Аудиовизуалды мұрағаттарда құжаттардың көшірмесін алу және пайдаланудың заңдық негіздеріне
Егемендігімізді алып экономикалық және мәдени дамуға бет түзей бастаған
Бұл заңдардың негізгі бағыты Орталық мемлекеттік мұрағат қорлары
ҚР ОМ мұрағат заңдарында құжаттарды сақтаумен қамтамасыз етумен бірге,
Бүгінгі жаһандану кезеңінде құнды да шынайы ақпаратты алу
Осыған орай, қарастырылып отырған мәселе аудиовизуалды құжаттарды зерттеуден ғана
Аудиовизуалды материалдарды пайдалану негізінен құқықтық жағдайға негізделген. Дәстүрлі құжаттарды
Қоғамның алма - кезек дамуы жыл сайын жаңа әдіс-тәсілдер
Дегенмен ғылыми-техникалық революцияның арқасында және де техникалық ғылымның қарқынды
Мұрағаттың бүгінгі күнгі жайына қоғамның саяси және экономикалық әсері
Экономикалық және мәдени дамуға бет түзей бастаған бүгінгі таңда
Бұл заңдардың негізгісі 1998 жылы қабылданған «Ұлттық мұрағат қоры
Осы заң негізінде мемлекеттік мұрағатта бірнеше нұсқаулар мен ережелер
ҚР ОМ КФДЖ мұрағаттарында аудиовизуалды құжаттардың мұрағат қорларында жинақталуын
Бұл нұсқауда өндірістен қысқартылған, немесе экранға шықпаған, сонымен бірге
«Құнды аудиовизуалды құжаттарды мемлекеттік сақтауға қабылдауды және сақтауды қамтамасыз
2001 жылы қабылданған нұсқау алты тараудан тұрады. Бірінші тарауда
“Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар туралы” заңның 23 тарауына
Сондықтан да олар мұрағаттарға сақтауға келісім-шарт негізінде беріледі. Ал
Екінші бөлімде аудиовизуальды құжаттарды мекемелік сақтауды ұйымдастыруға арналады. Бұл
Екінші тарауда киноқұжаттар мен видеоқұжаттардың түпнұсқасы мен көшірмелері арнайы
Үшінші тарауда киноқұжаттар мен видеоқұжаттардың құндылығын сараптау мәселесі қарастырылады.
Техникалық және аудиовизуалды құжаттарды сақтау мәселесі төртінші тарауда қамтылған.
Бесінші-тарауда құжаттардың техникалық жағдайына баса назар аударылады. Дефектімен келіп
Жоғарыда айтылған екі нұсқаумен қоса “Қазақстан Республикасының Мемлекеттік мұрағаттарындағы
Ереженің алғашқы тарауында жалпы ережеле мен міндеттер айтылады. Екінші
Зерттеушілер өздерінің ғылыми – зерттеу жоспарымен және мекеме
Мемлекеттік мұрағат зерттеушілерге олар тапсырыс берген мұрағат қорлары мен
Кебір қорларды пайдалану арнайы қор құрушының немесе оның құқықты
Тапсырыс берген материалдарды тапсырыс беру уақытынан бастап, бір тәулік
Төртінші тарауда біздің зерттеп отырған мәселемізге тікелей қатысты зерттеушілердің
Ережеге сәйкес құжаттардың Көшірмесін алудың көлемі бір жылда 500
Аудиовизуалды құжаттардың көшірмесін алуда да осындай талаптар қойылады.
Бесінші тарауда зерттеушілердің құқықтары мен міндеттері көрсетіліеді. Ал алтыншы
Жоғарыдағы ережелер мен нұсқауларда ҚР ОМ мұрағаттарында құжаттарды пайдаланудың
Құжаттарды пайдалануды ұйымдастыру ҚР Орталық Мемлекеттік мұрағатында «Ұлттық мұрағат
Дәстүрлі құжаттарға негізделген ережеалты тараудан тұрады. Ереженің жалпы ережелерге
Аудиовизуалды құжаттардың дәстүрлі құжаттардан жоғары сапалылығы мен ерекшелігін осыдан-ақ
Қазақстан Республикасының барлық мемлекеттік мұрағаттары мен мекемелік мұрағаттары
Нұсқаулықтың үшінші тарауының екінші бөлімінде «кинофотоқұжаттар шет ел азаматтарына
құжаттардың микрофилімін дайындау-
16*24- тен 22,5*32мм. кадр 47,25 тг;
24*36- тен 32*45 мм. кадр 52,50 тг;
құжаттардың фотокөшірмелерін дайындау-
13*18см негатив 44,10 тг;
18*24см негатив 66,15тг;
24*30 см негатив 94,50 тг;
30*40 см негатив 127,83тг.
құжаттардың баспа фотокөшірмелерін дайындау-
13*18см фото 26,78 тг;
18*24см фото 40,43 тг;
24*30см фото56,50 тг;
30*40см фото 78,75тг- [29-30, 15-17 б.] сәйкес.
«Құнды аудиовизуалды құжаттарды мемлекеттік сақтауға қабылдауды және сақтауды қамтамасыз
«Шет елден келіп түскен әлеуметтік-құқықтық сипаттағы талаптарды орындау реті
Бұл прайс – парақ бойынша тек шет ел азаматтары
Келтіріп өткен заңдар мен нұсқаулықтар және ережелерден басқа кей
Соңғы он жыл көлемінде қабылдаған нормативтік актілер бүгінгі күні
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатында соңғы бес жылдың көлемінде жасалған
Аудиовизуалды құжаттардың үнемі дамып отыруы оларды пайдаланудың жаңа әдіс-тәсілдерін
Осылай қоғамның алма-кезек дамуы жыл сайын жаңа әдіс-тәсілдері мен
Ескі аппаратулармен жабдықталған аудиовизуалды материалдармен уақыт өте келе сұраныстан
Мұрағат құжаттарын пайдаланудың жаңа түрін енгізу отандық тарихқа деген
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын пайдаланудың жаңаша даму үрдісі қалыптасты. Көптеген
Аталған технологиялармен Орталық Мемлекеттік кинофото дыбыс жазбалары мұрағаты
Қарастырылып отырған мәселе «2007 – 2009 жылдар аралығында мұрағат
Мұрағат ісін ұйымдастыруда ең өзекті проблеманың бірі құжаттарды сақтау
2003 жылдың 10-қаңтарында «Электрондық құжат және электрондық цифрлық қолтаңба
Алғашқы тарауында жалпы ережелер қарастырылып, негізгі сөздерге анықтама берілген.
Заңның 3 – тарауы электрондық қолтаңбаға негізделген. Электрондық цифрлық
2003 жылдың 1- шілдесінде күшіне енген бұл заңда ақпараттық
Қазақстан Республикасының ата заңы болып табылатын Конституция негізінде Қазақстан
Ең алдымен, Ұлттық мұрағат қорына түсінік берер болсақ, заңда
Ұлттық мұрағат қорының құрамы:
Заңды құжаттар,
Ресми құжаттар (өкімдер, бұйрықтар),
Машинамен оқуға ыңғайлы құжаттар,
Тарих пен мәдениеттің деректі ескерткіштері,
Жеке адам тегінің құжаттары,
Қазақстан Республикасының меншігіне түскен өзге де құжаттар,
Құжаттардың сақтық көшірмелері.
Құжаттарды жіктеу – Ұлттық мұрағат қоры құжаттарды дұрыс ұйымдастыру
Жіктеу белгілері:
Құжатардың белгілі тарихи дәуірге жататындығы,
Құжатардың республикалық және жергілікті маңызы бар меншікке жататындығы,
Құжатардың әкімшілік аумақтық бірлікке жататныдығы,
Құжаттардың мемлекеттік және қоғамдық қызметінің белгілі салаларына жататындығы,
Ақпаратты бекітудің немесе құжатты жасаудың әдісі мен техникасы
Құжаттарды жіктеу деңгейіне байланысты үш кезеңді қамтиды:
Ұлттық мұрағат құжатарын тұтастай жіктеу,
Құжаттарды нақты мұрағат көлемінде жіктеу,
Құжаттарды әр мұрағат көлемінде жіктеу. [24, 1-4 б.]
Аталған сыныптауларда біз Қазақстан Республикасының Ұлттық мұрағат қоры құжаттарының
Ал екінші тарауда Ұлттық мұрағат қорына нақтырақ тоқталған. Үшінші
Ұлттық мұрағат қорының құжатарын пайдалану мәселесі көтеріледі. Мұрағат ісін
Қазақстан Республикасының мұрағат ісі үшін 2001-2005 жылдар аралығы аса
Мұрағат ісіне электрондық жүйені енгізу, жаңа технологиялармен жұмыс жасау,
2000 жылдың 30 мамырындағы Қазақстан Республикасының Президентінің жарғысы бойынша
2000 жылдың 6-желтоқсанында Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігі «Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім Министрлігіне қарасты
2001 жылдың 10-қаңтарында Қазақстан Республикасының Әділет Министрлігі «Қазақстан Республикасының
ҚР Үкіметінің 2001 жылдың 11 маусымындағы №797 Қаулысы бойынша
2001 жылы 10 қарашада ҚР «Ұлттық мұрағат қоры және
Қазақстанның ХҮ-ХХ ғасырлардағы тарихына қатысты мұрағат құжаттары мен материалдарын
СТ РК 1037-2001 «Іс жүргізу және мұрағат ісі. Терминдер
Тәуелсіздіктің 10 жылдық мерейтойы күндері елбасы Н.Ә.Назарбаев Мұстафа Шоқайдың
ҚР Үкіметінің 2002 жылдың 8 ақпан № 183 Қаулысы
2002 жылы 26-қыркүйекте Астана қаласында Әзірбайжан Республикасының, Армения Республикасының,
2002 жылы 26 қыркүйекте Астана қаласында «ЕВРАЗИКА» Халықаралық
2003 жылдың 6 ақпанында Интернет желісіне «Қазақстан мұрағаттары» web-сайтының
2003 жылы қыркүйек айында Ресей Федерациясының Саратов қаласында болып
2003 жылы қазан айында Алматы қаласының «Арыс» баспасынан Махамбет
2003 жылы 12 желтоқсанда Алматы қаласында 1984-1994 жылдары Қазақстан
Алматы қаласында 19-20 желтоқсанда ҚР «Ұлттық мұрағат қоры және
2004 жыл ведомствалық мұрағаттардың жылы деп жарияланды (2003 жылдың
Ведомствалық мұрағаттарда жұмыс жасаудың негізгі ережесі қабылданды. 2004 жыл
2004 жылдың 26 наурызында Алматы қаласында 2004-2006 жылдарға арналған
2004 жылдың маусым және қыркүйек айларында Қазақстан тарихына қатысты
Алматы қаласында 2003-2004 жылдары Ресей Федералдық мұрағатынан 105 мың
Мұрағат және құжаттаманы басқару комитетіінң сол кездегі төрайымы Р.Х.Сариева
2001-2005 жылдарда іске асқан мұрағат ісінің сан түрлі игі
Осыдан келіп, біз «Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар
Кез-келген саланың дамуы бірінші кезекте оның заңдық негізіне байланысты
Осыдан келіп туатыны Қазақстан Республикасының мұрағат ісінде де заңдық
Аудиовизуалды мұрағат құжаттарын пайдаланудың жаңаша даму үрдісі қалыптасты. Көптеген
Бүгінгі таңда киноқұжаттар экраннан, ал Betacam-нан видеомагнитафондар арқылы DVD-лерге
қорытынды
Диплом жұмысында біз аудиовизуалды құжаттармен жұмыс жасауда ақпарттық технологияларды
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатының құжаттарын сақтау, пайдалану және ондағы
Жұмыстың төрт түрлі негізгі нәтижесін көрсетуге болады. Біріншіден, ғылыми
Мәселенің негізгі түйінді ойы жұмыстың екінші нәтижесіне жататын аудиовизуалды
Үшінші нәтижеге біз ОМ КФДЖ мұрағатында 2001 жылы жасалған
Мәселені жан-жақты зерттеу барысында аудиовизуалды құжаттарды пайдаланудың және көшірмесін
Жоғарыда айтылып өткен мәселелердің жан–жақты зерттелуі тек бүгінгі күн
Мемлекеттің дамуы оның экономикасынан ғана емес, оның рухани байлығынан
Ерекше тарихи, ғылыми, әлеуметтік, эконимакалық, саяси және мәдени маңызға
Адам санасын еріксіз билеп алатын аудиовизуалды құжаттар өз кезегінде
Төл тарихымызды зерттеуде тарихи дерек ретінде аудиовизуалды құжаттардың рөлі
Мұрағатқа қабылдар алдында тарихи маңызы бар кез-келген құжатқа ғылыми
Аудиовизуалды құжаттарды сақтауға қабылдауда негізінен арнайы қабылданған ережелер мен
Аудиовизуалды құжаттардың ҒАА жүйесін дамыту мәселесінің өзектілігі–оны тек теориялық
Соңғы жылдары еліміздің басты мұрағаттарында ҒАА жетілдіруге барынша мамандар
Міне, осындай жетістіктер мұрағат ісін ұйымдастырудағы негізгі жұмыстардың бірі
Тақырыпты 2003-2004 жылдардағы көрсеткіштер негізінде зерттей отырып, оның аясын
2005-2006 жылдары еліміздің басты аудиовизуалды мұрағатында екі жылдық мерзімде
Аудиовизуалды-ақпараттық технологиялардың түрі жылдан-жылға көбейіп, жылдан-жылға оның қоғамдағы орны
Ал оларды сақтау және пайдалану арнайы заңдар мен ережелерді
Мұрағат ісінің аудиовизуалды-ақпарттық технологиялар жүйесін жетілдіру, олардың пайдалану аясын
Қорыта келе айтарымыз, мұрағат ісінің аудиовизуалды-ақпараттық технологиялар жүйесі елімізде
Еліміздегі соңғы саяси өзгерістерге сай электрондық үкімет құру мәселесі
Пайдаланылған әдебиеттер мен деректер тізімі
Кузин А.А., Рошаль Л.М. Кинофотофоноархивы. М., 1982. с.215.
Крюкова А.А. О некоторых вопросах экспертизы и ценности кинодокументов.
Соколов А.В. Автомотизированные информационно – поисковые системы. М., 1979.
Фурманова И.М. Киносборники как одна из эффективных форм иcпользвания.
Кунтиков И.Н. Кинодокументы в научных исследованиях //«Вопросы архивоведения». №2.
Жигунов В.М. Основные направления научных исследований и прикладных разработок
Седова О.Л. Хранение фонодокументов //«Советские архивы». 1975.№6
Кривошеин Л.Н. Об использивании КФФД //«Вопросы архивоведния»-1963. №1.
Крюкова Л.Н. Экспертиза научно-исторической и практической ценности кинодокументов и
Автократов В.Н. Теоретические проблемы отечественного архивоведения. М., 2001. С.393.
Алексеева Е.В., Афанасьева Л.П., Бурова Е.М. Архивоведение. М., 2005.
Крайская З.В. Архивоведение. М., 1996. С. 236.
Кушнеренко Н.Н. Документоведение. – Киев, 2001. С.460.
Кузнецова Т.В., Илюшенко М.П. Основы документоведения: Учебное пособие. М.,
Сексенбаева Г.А. Методика работы с архивными документами. А., 1996.
Сексенбаева Г.А. Центральный государственный архив кинофотодокументов и звукозаписей Республики
Seksenbaeva G.A. Central State Archives of cinema documents and
Сариева Р.Х. Мұрағат және тарих. Архив и история. А,
Сариева Р.Х. Об итогах реализации программы развития архивного дела
Сеитова А.Ф. Архив и музыкальное наследия //«Қазақстан мұрағаттары». 2001.
Сеитова А.Ф. Память в кадрах и звуках.// «Архивы
Нурпеисова Г. Ты слушай певца // “Простор”.2003.
Л.Ақтаева Жыр алыбы Жамбыл // «Қазақстан мұрағаттары» №1, 2006.
«Ұлттық мұрағат қоры және мұрағаттар туралы» Қазақстан Республикасының заңы.//САПП
СТ РК 1037-2001. Делопроизводство и архивное дело. Термины и
Инструкция о порядке отбора и передачи на государственное хранение
Инструкция о порядке отбора и передачи на государственное хранение
Правила работы исследователей в читальных залах государственных архивов Республики
Инструкция о порядке обслуживания иностранных граждан в архивах Республики
Инструкция о порядке запросо социально-правового характера, поступающих из-за рубежа//www.kazarchives.kz
Отбор на постоянное хранение аудиовизуальных документов. Методические рекомендации. Москва,
Создание современных архивных справочников на основе дифференцированного подхода. Методическое
Основные положения развития системы научно-справочного аппарата государственных архивов кинофотофонодокументов.
Обеспечение физико-химической сохранности кинофото- фонодокументов и микрофильмов. М, 1981.
Типовой технологческий регламент изготовления страховых копий фонодокументов на магнитных
Отбор на государственное хранение, фондирование, описание, учет документов источников
Н.Ә.Назарбаев. «Мәдени мұра» бағдарламасы мемлекеттік бағдарлама болуы тиіс //«Егемен
«2001-2005 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мұрағат ісін дамыту» тұжырымдамасы
«2007-2009 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының мұрағат ісін дамыту» тұжырымдамасы.
«Асыл Мұра» бағдарламасы.//ҚР ОМ КФДЖ, 1979-қор, 1-тізбе, 25- іс,
Центральный государственный архив кинофотодокументов и звукозаписей Комитета информации и
Центральный государственный архив кинофотодокументов и звукозаписей Комитета информации и
Центральный государственный архив кинофотодокументов и звукозаписей Комитета информации и
Центральный государственный архив кинофотодокументов и звукозаписей Комитета информации и
Бюхер П. Юридические проблемы использования и копирования аудиовизуальных
Информационное общество – компьютерная революция. М, 1984. С.41.
Новая технократическая волна на Западе. М, 1986. С. 178.
Моисеева Р.М. «Проболемы и вопросы комплектования архива видеодокументами»//СИФ ОЦНТИ
Памятка по организациии ведению каталога видеодокументов //СИФ ОЦНТИ ВНИИДАД.
www.kazarchives.kz
Қысқартылған сөздер тізімі:
АҚҚС - аудиовизуалды құжаттардың құндылығын сараптау
ҚҚСК - құжаттардың құндылығын сараптау комиссиясы
КҚ - киноқұжаттар.
ВФГ - видеофонограмма
ҒАА - ғылыми анықтамалық аппарат.
ҚР ОММ - Қазақстан Республикасының Орталық Мемлекеттік мұрағаты.
ҚР ОМ КФДЖМ - Қазақстан Республикасының Орталық Мемлекеттік Кинофото
КФФҚ - Кинофотофоноқұжаттар.
КФДЖ - кинофотоқұжаттар мен дыбыс жазбалары.
ҰМҚ – Ұлттық мұрағат
ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы.
Қосымша -1
ҚР ОМ КФДЖ мұрағат қорының көлемі (2007 жылғы көрсеткіш)
Қосымша -2
Аудиовизуалды құжаттарға ғылыми анықтамалық-аппарат құру
Түрлері
Түрлері
Ерекшеліктері
Қосымша –3
Мемлекеттік мұрағаттардың аудиовизуалды құжаттарының ғылыми анықтамалық-ақпараттық жүйесінің құрылымы
Мұрағатаралық Тіркеу құжаттары Мұрағаттық анықтамалықтар
ҚРОММ құжаттарына ҒАА
Қалалық, облыстық, аудандық мұрағаттардың қор каталогы
Түраралық Мұрағатқа келіптүскен құжаттарды тіркеуге алу каталогы Каталогтардың жүйесі
Көрсеткіш
Жолкөрсеткіш
Шолу
Ішкі түрі бойынша Тіркеу парағы Тізімдеме
Монтаждық парақ (режиссерлық, операторлық, киноқұжаттар)
Кино-, телесюжет тізімдемесі
Фотоальбомның ішкі тізімдемесі
Фильмдік каталог
Журналдық каталог
Қосымша –4
Аудиовизуалды-ақпараттық технологияларды қолдану деңгейінің көрсеткіші
Қосымша –5
ҚР ОМ КФДЖ мұрағатында аудиовизуалды құжаттарды «Асыл Мұра»,
(2005-2006 жж)
Қосымша-6
Зерттеушінің тақырыптық картасы
Зерттеушілердің тіркелу жылы___________________________
Карта №______________________________________________
Тегі, аты, әкесінің аты___________________________________
______________________________________________________
Тақырыптың хронологиялық шеңбері______________________
______________________________________________________
Құжатты пайдалану саласы_______________________________
______________________________________________________
Зерттеу нәтижесінің іске асырылуы________________________
______________________________________________________
Мемлекеттік мұрағаттың оқу залындағы зерттеушілердің жұмыс істеу ережесімен
Қосымша-7
Аудиовизуалды құжаттарды пайдалану және жалпылама
қоладану реті (2005-2006 жылдардағы көрсеткіш бойынша)
№
Түрі
Іс-шаралар
2005 жылы
2006 жылы
1
Құжат көрмелері
көрме
2
2
2
Радио және телебағдарламалар
бағдарламалар
32
35
3
Мақалалар мен құжаттарды алу
мақалалар, құжаттар алу
14
10
4
Ақпараттық
құжаттар
құжаттар
3
3
5
Экскурсия, лекциялар
экскурсиялар
12
13
6
Кітапханада отырған зерттеушілер мен ізденушілер
адам саны бойынша 99 зертеушілер,
177 ізденушілер
175 зерттеушілер
349 ізденушілер
3
40
21
Мұрағат қоры бойынша мазмұндалмайтын қысқаша анықтамалық
Қор тізімі
Әкімшілік-территориялық бөлініс тарихы бойынша каталог
Мем. мекемелер тарихы бойынша каталог
Географиялық каталог
Атаулық каталог
Жол көрсеткіш
Каталог
Тізімдеме
Көрсеткіш
Шолу
Мұрағат қоры бойынша жол көрсеткіш
Мұрағат бойынша жол көрсеткіш
Мұрағат қоры бойынша қысқаша сөздік
Тақырыптық каталог
Қор бойынша тақырыптық жол көрсеткіш
Тақырыптық шолу
Қор шолуы
Пәндік каталог
Жүйелік каталог
Пәндік көрсеткіш
Хронологиялық көрсеткіш
Мұрағат анықтамалықтарына көрсеткіш
Атаулық көрсеткіш
Географиялық көрсеткіш
Мұрағат қоры бойынша мазмұндалған қысқаша анықтамалық
Ақпаратты технологияларды тұрақты
пайдаланатындар
Қажеттілік туғанда пайдаланатындар
Мүлдем қолданбайтындар