Депутаттың міндеті мен құқығы
Кіріспе бөлім:
Жергілікті өкілді органдар, олардың жүйесі, міндеттері,
Негізгі бөлім:
Жергілікті өкілді органдардың құзыреті, қабылдайтын актілері.
Жергілікті өкілді органдар құзыретін жүзеге асырудың
Қорытынды бөлім:
Сайлау округіндегі депутаттық қызметтің негізгі бағыттары.
Депутаттың міндеті мен құқығы.
Жергілікті өкілді және атқарушы органдар.
1995 жылғы Қазақстан Республикасы Конституциясының «Жергілікті
Жергілікті мемлекеттік басқаруды тиісті аумақтағы істің
«...Жергілікті өкілді және атқарушы органдар туралы»
тиісті аумақтық әлеуметтік және экономикалық даму
жергілікті жерлерде Қазақстан Республикасы Конституциясының, заңдары-ның
Республикалық және жергілікті өкімет органдары арасындағы
халықты жергілікті істерді басқаруға қатыстыруды қамтамасыз
Мәслихаттарды халық жалпыға бірдей,тең,төте сайлау құқығы
Қазақстан Республикасының 20 жасқа толған азаматы
Сайлау туралы Жарлықтың 9-бабының 2-тармағына сәйкес
1.егер дауыс беруге сайлаушылардың 50 пайызынан
2.егер дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың 50
3.сайлауда бір кандидат дауысқа түскен жағдайда,
4.депутаттар санын тиісті мәслихаттар мынадай шекте
Жергілікті өкілді органдар өз міндеттерін атқару
Мәселен,мәслихаттардың аппараты әдетте мыналардан тұрады:
-хатшы;
-тексеру комиссиясының төрағасы;
-ұйымдастыру бөлімі;
-кеңесшілер;
-консультант-ұйымдастырушы;
-референттер.
Мәслихаттар аппаратының құрылымында хатшы өзекті тұлға
Мәслихаттың хатшысы мәслихатта тұрақты негізде жұмыс
«...Жергілікті өкілді және атқарушы органдар туралы»
мәслихат сессиясының өткізілетін уақытымен орнын, сондай-ақ
мәслихаттың сессиясын және мәслихаттың қарауына енгізілетін
мәслихат депутаттарына олардың өз өкілеттілігін жүзеге
сессияның барысында жергілікті әкімшілік, оның органдары,
мәслихаттың тұрақты және өзге де комиссияларының,
мәслихат аппаратының құрылымын мәслихаттың бекітуіне енгізеді,
халықпен және меншік нысандарына қарамастан еңбек
мәслихатқа сайлаушылардан түскен ұсыныстар, тілектер мен
мәслихаттың шешімдеріне сәйкес азаматтардың аса маңызды
Заңдарға сәйкес сайлауды ұйымдастыру және депутаттардың
Заңдарда көзделген жағдайларда сотқа жіберілетін талап
өзіне мәслихат тапсыруы немесе өзіне заңдарда
Жалпы алғанда мәслихатқа немесе оның органдарына
Мәслихатты ұйымдастыру мен оның қызметінде мәслихаттың
Тексеру комиссиясының төрағасын мәслихат депутаттар арасынан
Тексеру комиссиясы өз қалауы бойынша (бірақ
Тексерудің нәтижелері туралы мәслихатқа және әкімшіліктің
Мәслихаттың шешімі бойынша тексеру комиссиясының мүшелері
Мәслихат аппаратының құрылымында ұйымдастыру бөлімі өзекті
Сонымен,мәслихат аппаратының құрылымдық бөлімшелерінің оның жұмыс
Жергілікті өкілді органдардың құзыреті өзінің мәні
Жергілікті өкілді органның құзыреті дегеніміз,оның заңмен
Қарауына жататын мәселелер дегеніміз,мемлекеттік органның хаң
Егер мәслихаттың кем дегенде төмендегідей өкілеттік
1)егер тиісті қатынастаршеңбері жоғары тұрған органдардың
2)егер жоғары тұрған органдар бұл салада
3)жоғары тұрған органдар реттемеген және жергілікті
Сонымен, мәслихаттың қарауына жатқызылған мәселе -
Жергілікті өкілді органдардың құзыреті құрлымының маңызды
Мәслихаттар өз аумағында Конституцияға және қолданылып
Қазақстан Республикасының Конституциясында мәслихаттардың қарауына жататын
Конституцияның 86-бабының 4-тармағында мәслихаттардың қарауына:
1) аймақты дамыту жоспарларын, экономикалық және
2) өздерінің қарауына жатқызылған жергілікті әкімшіл-аумақтық
3) заңмен мәслихат құзыретіне жатқызылған мәселелер
4) мәслихаттың тұрақты комиссияларын және өзге
5)Республика заңдарына сәйкес азаматтардың құқықтары мен
Жергілікті өкілді органдардың құзыреті «...Жергілікті өкілді
Тексеру комиссиясын, оның төрағасын сайлау және
Қазақстан республикасының Үкіметі белгілеген лимиттер шегінде
ресбупликаның заңдарында көзделген жағдайларда депутаттардың өкілеттігін
мәслихаттардың регламентін бекіту;
мәслихаттың қызметін қамтамасыз етуге жұмсалатын шыығындардың
жергілікті әкімнің ұсынуымен облысты,ауданды,қаланы басқару схемасын
облыс,аудан,қала әкімдерінің,сондай-ақ олар уәкілдік берген әкім
депутаттардың сауалдарын қарау және олар бойынща
жергілікті әкімдер табыс еткен аумақты дамытудың
жергілікті әкім табыс ететін бюджет жобасын,оған
облыс,аудан,қала меншігіндегі кәсіпорындар мен ұйымдардың көрсететін
облыстың, ауданның, қаланың меншігіндегі кәсіпорындардың төлемдерімен
заемдарды, облигацияларды және лотереяларды шығару, олардың
бұзылғаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделетін міндетті
жергілікті әкімшіліктің ұсынуы бойынша әкімшілік, байқаушы
республиканың заңдарына сәйкес әкімшілік-аумақтық құрылыс мәселелерін
республиканың заңдарына сәйкес азаматтардың құқықтары мен
Мәслихаттардың жоғарыда келтірілген өкілеттіктерінен басқа облыстық
Республиканың үкіметіне облыс орталығының бас жоспарының
Республика Президентіне мемлекеттік марапаттармен марапаттау және
әділет басқармасының нотариат,азматтық хал актілерін жазу,адвокатура
облыс аумағындағы аумақтық қоғамдық өзін-өзі басқару
Қаралып отырған Заңда Алматы,Байқоңыр қалалық және
Республика Президентіне мемлекеттік марапаттармен марапаттау және
Республиканың үкіметіне қаланың бас жоспарының жобасын
Аумақтық қоғамдық өзін-өзі басқару органдары туралы
Аудандық,қалалық мәслихаттардың өкілеттігіне мыналар жатады:селолық елді
Жер заңдарына сәйкес жер үшін ақы
Облыстық,аудандық,қалалық мәслихаттар мынадай мәселелер бойынша:
Елдімекендер аумағында құрылыс салу;
Жерді,орманды,су ресурстарын,бірегей табиғат боъектілерін,сондай-ақ тариф және
қоғамдық орындарға сауда жасау;
қоғамдық тәртіп,өрт және жол қауіпсіздігі,судағы қауіпсіздік;
індеттер мен эпизоотияларды болғызбау жөніндегі шаралар;
инженерлік коммуникацияларды қорғау;
аумақтық санитариялық тазалау;
жарнамаларды,маңдайшадағы жазуларды,хабарландыруларды және басқа да ақпараттық
қоғамдық көлікті пайдалану;
аумақты көркейту,жасыл екпелерді күтіп ұстау мен
үй жануарларын ұстау;
автокөлікті қою;
дүлей зілзалалар жағдайларындағы немесе басқа да
Мәслихаттар қабылдайтын міндетті ережелер республиканың заңдарына
Мәслихат өз құзыретін сессияда,тұрақты және өзге
Мәслихаттар жұмысының басқа да ұйымдық-құқықтық нысандары
Сессия – мәслихаттың өздері үшін ортақ
Егер мәслихаттың сессиясына тиісті мәслихатқа сайланған
Сессияның төрағасына мынадай өкілеттіліктер берілген:
А) мәслихаттың сессиясының шақыру туралы қаулы
Ә) сессияның отырысын жүргізеді, мәслихат регламентінің
Б) мәслихаттың қаулыларына, мәслихаттың сессиясында қабылданатын
Мәслихаттың сессиясын оның төрағасы шақырады. Кезекті
Сессия жұмысының барысы, онда қабылданған шешімдер
Мәслихаттардың құзыретін іске асыруда олардың тұрақты
Тұрақты комиссиялар жаңадан сайланған мәслихаттың бірінші
Комиссиялар функционалдық және салалық белгілер бойынша
Заңдарда мәслихаттардың ең маңызды мәселелер бойынша
Тұрақты комиссиялар мәслихаттардың үздіксіз және тиімді
Дайындаушылық-кеңесшілік;
Бақылаушылық;
Ұйымдастырушылық міндеттерді жүзеге асырады.
Бұл міндеттер барлық буындағы мәслихаттардың тұрақты
Дайындық-кеңесшілік міндеті мемлекеттік өкімет және басқару
Тұрақты комиссиялардың бақылаушылық міндеті мәслихаттар мен
Ұймдастырушылық міндет тұрақты комиссиялардың тәрбие жұмыстарын,
Комиссиялардың ұймдастырушылық қызметкебайланысты өкілеттілігі: комиссияның жұмысына
Тұрақты комиссиялардың міндеттерін іске асыруға қызмет
Тұрақты комиссияның қаулылары мен қорытындыларына комиссияның
Комиссиялар маслихаттар актілерінің жобалары бойынша, тиісті
Мәслихат өз өкілеттілігін депутаттардың алуан құрлы
Депутаттар сайлаушылардың өкілетті өкілдері болып табылады
Депутаттың өкілеттілігі оның депутат болып сайланған
Депутаттың заң бойынша депутаттық міндеттерді орындаумен
Мәслихат пен ол құратын органдардың қызметіне
Ол мәслихаттың органдарын сайлауға және оларға
Депутаттық сауал- депутаттың мемлекеттік органға немесе
Депутат үшін сауал салу құқығын іске
Депутаттың сауал салу құқығын оның басқа
Жергілікті өкілді органдардың тиімді жұмыс істеуінің
Сайлаушылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға,
Халыққа тиісті мәслихаттың жұмысы туралы, аумақтық
өзін-өзі басқарудың әртүрлі нысандарына, азаматтарды мемлекеттік
Сайлау округінде депутаттың қызметтің негізгі бағыттары
ақпараттық-түсіндіру қызметі. Ол округтің ерекшеліктеріне, депутаттың
заңдардың, мәслихат пен оның органдары шешімдерінің
келіп түскен шағымдар мен арыздарды қарау,
Депутат өзіне келіп түскен ұсыныстарды, арыздар
Депутат әрқашанда заңдардың сақталуын қадағалап,құқық бұзушылықпен
Депутаттардың өз құқықтары мен міндеттерін толық
Мәслихаттар өз құзыретіндегі мәселелер бойынша тиісті
Мәслихаттардың жергілікті бюджет кірістерін қысқартуды немесе
Мәслихаттардың Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдарына
Қолданылған әдебиет:
Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері.
Депутаттардың Конституциялық мәртебесі
Жергілікті өкілді органдар, олардың жүйесі, міндеттері, сайлану тәртібі және құрылымы
Парламент депутаттарының құқықтық мәртебесі
Жергілікті өкілді органдар, олардың жүйесі міндеттері, сайлау тәртібі
Қазақстан Республикасы парламент депутаттарының құқықтық жағдайы
ҚР Парламенті және оның ҚР мемлекеттік органдар жүйесіндегі алатын орны
ҚР-ның Парламенті
Ұлттық құқықтық мәдениеттің қалыптасуы
Парламент палаталарының депутатары
Парламенттің саяси жауапкершілігі