Банк несиелері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................5
1 БАНКТІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Банктің қаржылық тұрақтылығының экономикалық мәні............................7
1.2 Коммерциялық банктердің қаржылық тұрақтылығының негізгі көрсеткіштері.............................................................12
1.3 Банктің қаржылық тұрақтылығын бағалау әдісі....................19
2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ ("БЦК"
2.1 "БЦК" АҚ-ның қаржылық тұрақтылығын аналитикалық талдау.............33
2.2 Рейтингтік бағалауды пайдаланып "БЦК" АҚ-ның қаржылық тұрақтылығын талдау...............................................43
2.3 "БЦК" АҚ-ның ішкі қаржылық жағдайларын талдау.................................48
3 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖАҒДАЙЛАРЫНЫҢ ШЕТЕЛДІК ЖЕТІСТІГІ
3.1 Коммерциялық банктерде қаржылық жағдайды бағалаудың шетелдік
3.2 «CAMEL» рейтингтік жүйесі және коммерциялық банктің қаржылық тұрақтылығын
ҚОРЫТЫНДЫ...........................................................61
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕРІ ТІЗІМІ....................................63
КІРІСПЕ
«Коммерциялық банк» термині банк ісінің ертеректегі даму кезеңінде, банктердің
Коммерциялық банктер – нарық экономикасында қаржылық операциялар мен қызмет
Банктер-нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі, олардың қызметінің дамуы-нарықтық
Ұзақ уақыт бойы банктер мемлекеттік ұйым болып табылады және
Банктер нарықтық құрылымдар жүйесінің орталық бөлімшелерінің бірі, олардың қызметінің
Коммерциялық банктердің қаржылық жағдайын талдау – енді пайда болып
Коммерциялық банктердің қаржылық жағдайы - менеджментпен басқару деңгейі мен
Жабық формаларды дер кезінде жәңе білуші банк жеңісі
Ал, банкте күйзеліс жағдайы туындаған кезеңде, ақпарат ваккуумімен күрделенеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - коммерциялық банктердің қаржылық жағдайын
Дипломдық жұмыстың мәні:
Банк баланстарын талдау.
Баланс өтімділігінің салыстырмалы талдауын жасау.
Пруденциалдық нормативтердің орындалуын қарастыру.
Банктің сенімділігін талдауды жүргізу.
Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде - банктің қаржылық тұрақтылығын
Дипломдық жұмыстың екінші бөлімінде – коммерциялық банктердің қаржылық
Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде – коммерциялық банктердің қаржылық жағдайларының
I БАНКТІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Банктің қаржылық тұрақтылығының
Қазақстан Республикасының банк жүйесін дамытуда 1995 жылдың қаңтар айынан
Республиканың жарғылық қоры бойынша ең ірі банктер болып есептелетін
Ұлттық Банк пруденциялық нормативтер механизмін кеңінен қолданды. Қазіргі кезде
Минималды жарғылық қор;
Капитал жеткіліктілігі;
1 қарызгерге ең жоғарғы тәуекелділік;
Өтімділік коэффициенті;
Резервтік қажеттіліктер;
Валюталық позиция;
Негізгі құралдарды иеленудегі қаражаттардың жеткіліктілігі.
Нормативтерді орындау мен орындамау банк қызметтерін бағалаудағы маңызды критерий
Экономикалық тұрғыдан қарағанда банк сенімділігінің түсінігінде қаржылық тұрақтылық теңгерімінің
Банк сенімділігі болып оның барлық жағдайдағы өзіне алынған міндеттемелерді
Коммерциялық банктің төлем қабілеттілігі болып банктің қаржылық міндеттемелерін алдағы
Банк өтімділігі негізінде оның ұзақ және орта мерзімді жарық
Э. Рид пен Р. Коттер көзқарасымен бірге пайда болған
Ұлттық банк мемлекеттік басқару жүйесі ретінде банк саласындағы өзгерістерге
Қаржылық нарықтағы жағдай коммерциялық банктердің төлеу мүмкінсіздігі, анықты капиталдың
банк капиталына қатысушы сәтсіз сапарлар;
«нашар» несиелердің берілуінен;
жоғарғы басқару қатарындағы коррупция;
активтерден айырылу тәуекелділігін уақытында мойындап білмейтін мамандырылмаған басшылық;
банктік тоқталымдардың өсуі;
сұранысқа мүмкіншіліктің жоғарылауы;
қаржылық нарықтағы банк клиенттері туралы ақпараттарды сапасыз талдау.
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің жалпы әлеуметтік-экономикалық және саяси
Осылайша, сенімділікті жоғарылату мақсатындағы жоғарыдағы банк жүйесін дамыту тенденциялары
Банк сенімдігі әр түрлі көптеген факторларға байланысты оларды
Сыртқы факторларға - банктегі ішкі орта жағдайларына қамтамасыз етілген
Егер ішкі орта қызметі тұрақты болса, онда банк жағдайы
Ішкі факторларға - мамандандырылған персоналдар деңгейімен қамтамасыз етілген, соның
Банк қызметіндегі тәуекелділік барысында өз ресурстарының бөлігінен айырылу
Тәуекелділікті факторларға жүйелеу өте күрделі. Олардың пайда болуына әр
Өтімділік тәуекелділігі
Процент тәуекелділігі
Несие тәуекелділігі
Нарық тәуекелділігі
Саяси тәуекелділігі
Валюта тәуекелділігі
Нарық конъюнктурасының өзгеру тәуекелділігі
Ел тәуекелділігі
Форс-мажорлық міндеттемелер тәуекелділігі
Өтімділік тәуекелділігі – бұл банктің өз активтеріне тез ақша
Пайыз тәуекелділігі – банктің нарықтағы пайыз мөлшемдегі тұрақсыздығымен
Несие тәуекелділігі – банкке қарыз берушінің қаржылық міндеттемелерді орындамау
Нарық тәуекелділігі – бағаның құнсыздануымен байланысты. Нәтижесінде, қарыз проценттердің
Саяси тәуекелділік - елдегі саяси жағдайлардың алдын-ала пайымданған және
Валюта тәуекелділігі - банктің валюталық операцияларын жүргізу кездерінде туындайды
Нарық конъюктурасының өзгеру тәуекелділігі - қаржы қорындағы бөлек сегменттердің
Ел тәуекелділігі - контрогент- елдер мен елдің клиенттерінің экономикалық
Форс-мажорлық міндеттемелер тәуекелділігі - төтенше және мүмкіншіліксіз жағдайлар туындау
Банк сенімділігі - банк қандай тәуекелділігіне және оны
Коммерциялық банктердің қаржылық жағдайы - менеджментпен басқару деңгейі мен
Коммерциялық банктердің капиталы (меншік құралдары) күнделікті жағдайда көптеген маңызды
Біріншіден, капитал банкротқа ұшыраудан қорғау үшін қызмет етеді. Болған
Екіншіден, капитал банк құрылымы мен мекемесінде депозиттің жеткілікті тартылған
Үшіншіден, капитал банк клиенттерінің сенімін қолдайды және несие алушыларды
Төртіншіден, капитал құрал-жабдықтарды сатып алу мен жаңа бағдарламаларды орындау
Банктің меншік құралдарының негізі болып жарғылық қор
Банк капиталының мүлкін мөлшерін анықтауда, біріншіден реттелген органдармен құрылған
Активтердің сапасы несиелік портфель үшін олардың қайтарымдылығы мен
Несиені қайтару банктің негізгі активтік операцияларын құрайды. Оларды қайтару
Көптеген банктерде өтімділік өз активтерін ақшалай қаражаттарға айналдыру мүмкіншілігі
Банктің өтімділігін басқару өзіне мүмкін ресурстардың өтімділігін тез жоғарылату
Банк тиімділігі – банк жұмысының дұрыс жиынтық шешімі мен
Банк табыстылығы активті және пассивті баланс бөлімдерінің оптималды
1.2 Коммерциялық банктердің қаржылық тұрақтылығының негізгі көрсеткіштер
Банк статистикасы банк қызметімен айналымды келесі топтардан тұратын жүйе
1. Банк балансы жағдайының көрсеткіштері.
2. Банктердің борыш төлем қабілеттілігінің көрсеткіштері.
3. Ел депозиті статистикалық көрсеткіштері.
4. Банк түсімділігі мен түсімінің көрсеткіштері.
5. Банк рентабельділігі мен пайдасының көрсеткіштері.
Әр көрсеткіштер тобы абсолютті және салыстырмалы болып бөлінеді.
Банк балансы жағдайының абсолютті көрсеткіштері өз кезегінде келесі
1)Банк ресурстары
2) Банктің жеке капиталы
3) Банк депозиттері
4) Банк несиелері
5) Банктің таза қажеттіліктер сомасы.
Абсолюттік көрсеткіштерді жеке қарастырамыз.
Банк ресурстары - несиелік және басқа активтік операцияларға пайдаланатын
Артық немесе дефицит несиелік ресурстар = тиімді несие ресурстар
Банктің меншік капиталы – банк өзінің қызметін бастауы үшін
Субординирленген қарыз –акционерлердің қалдық мүліктерін басқару өтімділігімен банктердің
КІ Капиталдың І-ші деңгейі келесі салалармен анықталады:
1. Тіркелу барысында төленген жарғылық капиталы бұл шығарылған акциялық
2. Қосымша капитал.
3. Алдыңғы жылдың орналастырылмаған түсімі, алдыңғы жыл түсімі есебін
Азайту:
Материалды емес активтер - гудвильдер, сауда маркасы, өнім
Соңғы жыл шығарымдылары.
Соңғы жыл түсімімен бастапқы жыл шығының жоғарылауы. Капитал 2-ші
Бастапқы жыл шығынынан бастапқы жыл түсімінің жоғарылауы.
Негізгі капитал мен бағалау қағаздарды қайта бағалау.
Жалпы резервтер – провизиялар сомасы, тәуекелділік есебімен еселенген 1,25
50%-тен аспайтын капиталдың І-ші деңгейлі сомасы бастапқы төлем уақыты
Банк депозиттері. Банктің жалпы міндеттемелер сомасымен депозиттің абсолютті мәнін
Республика банктерінің барлық есептемелерін талдап қорыту арқылы оқытатын ақша
а) Жекелік формасы: мемлекеттік заңды тұлғалар депозиттері; мемлекеттік емес
б) Қолма қол ақша түрлері; ұлттық валютадағы, конверциялы валютадағы,
в) депозитке негізделген мерзімдер: талап етекенге дейінгі, жедел депозиттер.
г) өлшем бірлігі: абсолют сомасы, орта жылдық сыйақы
Статистика депозитке тартылған есептеу кезеңіндегі келесідей баланстық жүйенің ақшалай
- бастапқы есептеу кезеңінің депозиттер қалдығы;
- есептеу кезеңіндегі депозитке ақша тартылды;
- депозит бойынша ақшалар қайтарылынып алынды.
Банк депозитінің соммасы – несиелік ақшаларды құру жағдайын құрайды.
Банк несиелері. Несие ақшалай және тауарлай 2 форманы қамтиды.
Несиелендіру түрлері:
а) несиелік қатынас банкпен бірден қарым-қатынасқа түскендігі тікелей банктік
б) жанама несиелендірілу - шаруашылық субъектілерімен т.б. бір кәсіподақ
Несие есептеме кезеңіндегі қозғалысын мынадай кезеңмен түсіндіреді.
Шағын кәсіпкерлік бойынша несие бойынша барлық есептеме кезеңінің басталуында
Шағын кәсіпкерлік бойынша несие бойынша есептеме кезеңінде несие беру.
Барлық шағын кәсіпкерлік бойынша мерзімінен асқан ссуданың есебінің төленуін
Шағын кәсіпкерлік бойынша есептеме кезеңінің соңындағы мерзімінен өткенді қоса
Курстық айырмашылық, барлығы.
Шағын кәсіпкерлік бойынша есептеме кезеңіндегі мерзімінен өткен қарыз есебіне
Банктің таза қажеттілік сомасы - депозиттер бойынша алынған несиелендірілу
Несиелендірілу сомасы – борышқордың төлебеген қарыздарының қалдығы. Дүниежүзілік
Банк балансының салыстырмалы көрсеткіштерінің жағдайы.
Бұл көрсеткіштер тобы банктің меншікті құралдарының жеткіліктілігімен және олардың
Оларға келесі көрсеткіштер жатады:
А) Активтер құрылымының көрсеткіштері мен банк балансының
Б) Меншік капиталының жеткіліктілік коэффициенті.
В) Бір қарызгерге жоғарғы жоғарғы мөлшердегі тәуекел
Г) Банк балансының өтімділік коэффициенті.
Д) Банк инвестициясының негізгі капиталы мен басқа да
Ж) Капитал мультипликаторы.
З) Міндеттемелердің шектеу коэффициенті.
Е) Несиелерді депозиттермен және салымдармен қамтамасыздандыру коэффициенті.
И) Активтер құрылымының көрсеткіштері мен банк балансының міндеттемелерінің
Банк балансы активтерінің құрылымы оның өтімділігін бейнелейді, ал міндеттемелер
Коммерциялық банктердің маңызды қызметтерін жүзеге асыру үшін Ұлттық Банкте
Меншік капиталының жеткіліктілік коэффициенті 2 деңгеймен есептеледі:
а) меншік капиталының I-ші деңгейдегі меншік
қарыз
I-ші деңгейдегі жеткілік- =
тілік коэффициенті
б) меншік капиталының
жеткіліктілік коэффициенті =
(Базель келісімі)
Арнайы резервтер – бұл үмітсіз активтер мен күдікті
Меншік капиталының жеткіліктілік коэффициенті 0,08 немесе 8% -тен
Бір қарызгерге жоғарғы мөлшердегі тәуекел деңгейі .
Қарызгер болып кез-келген міндеттегі қарызы бар әрбір жеке және
1 қарызгердің жиынтық қарызы
(1.3)
1 қарызгерге жоғарғы
мөлшерлегі тәуекел деңгейі =
Қарызгер міндеті бойынша қамтамасыздандыру есебінде алынған банктің депозитінде ақшалай
Банк балансының өтімділік коэффициенті.
Банк өтімділігі - бұл оның ағымдағы міндеттелген мерзімге
Қолма-қол ақша активтерінің сомасы мен тез қолданбалы
активтер
Банк балансының ағым-
дағы өтімділік коэффициенті =
Банктің ағымдағы өтімділік коэффициенті 0,2 немесе 20 % -тен
Ағымдағы өтімділік коэффициентін есептегенде активтерге мыналар кіреді:
а) қолма-қол ақшалай қаражаттар;
б) тез қолданбалы активтер, Ұлттық Банктің қаржыландыруына негізделген мемлекеттік
Егер банк өзінің кредиторлары мен депозиттерінің алдында жеделдетілген міндеттемелер
Банк өтімділігінің көмегімен ҚР Ұлттық Банкі II-ші деңгейлі банктердің
Банк инвестициясының негізгі капиталы мен басқа да қаржылық емес
Банк инвестициясы негізгі
қаржылық емес активтер
Капиталы мен басқа да қаржылық
Емес активтер максималды мөлшерінің =
Коэффициенті
Берілген коэффициенттің есептелген мәні 0,5 немесе 50% -тен аспауы
Банктің жиынтық балансы негізінде басқа да қатысты көрсеткіштерді есептеуге
Банк капиталының мультипликаторы
Банк капиталының
Мультипликаторы = ________________________________
Банктің акционерлік капиталы
Банктің міндеттемелерінің шектеу коэффициенті 2 жағдаймен есептеледі.
а) міндеттемелердің
шектеу коэффициенті = ___________________________________________
Банктің меншік капиталы
б) міндеттемелерді шектеу
коэффициенті
Ұлттық Банкте сақталған өтімді активтер мен ақшалар
Талап еткенге дейінгі міндеттемелер сомасы жиынтық баланс бойынша басқа
Ұлттық Банкте сақталған ақшалай сомасы Ұлттық Банктің сақталу қоры
Несиелерді депозиттермен және салымдармен қамтамасыздандару коэффициенті
Несиелерді депозиттермен
салымдармен қамтамасыздандыру
коэффициенті
Банк салымдары мен депозиттері
Бұл коэффициент анықты жағдайда банк тұрақтылығын қарастырады. Оның мәні
Депозиттер мен салымдарды өтімді активтермен қамтамасыздандыру коэффициенті
Депозиттер мен салымдарды
өтімді активтермен қамтамасыз-
дандыру коэффициенті
Ұлттық Банкте сақталған өтімді активтер мен
ақшалар
ҚР Ұлттық Банкі банктерге жеткіліктілік коэффициентін тәуекелділікке қатысымен ескерілген
31 желтоқсан көрсеткіштер бойынша 2008, 2009 жылдары капитал жеткіліктілік
"БЦК" АҚ-ның 2008, 2009 жылдары бұл көрсеткіштер нормадан төмен
б) Меншік капиталы-
ның жеткіліктілік =
коэффициенті
17605026 мын.тг.
Мкж(2008) = ___________________________ = 0,065 = 6,5
272443035 мын. тг.
17668939 мын.тг.
Мкж(2009) = ____________________________= 0,071 =
247617955 мын.тг.
Меншік капиталының мағынасы 2008 -2009 жылдар – 6,5 %
Банк капиталының
мультипликаторы = ____________________________
Банктің акционерлік капиталы
278132994 мын.тг.
2008 жыл = ____________
17605026 мын.тг.
25330791 мын.тг.
2009 жыл = ____________
17688939 млн.тг.
Бұл қатысты көрсеткіш болып табылады. Көрсеткіш нәтижесі 15,8, 14,3
Банк инвестициясы
максималды мөлшерінің = инвестиция сомасы + қаржылық
1382190
2008 жыл = ___________ = 0,04
30363837
1109938
2009 жыл = __________ = 0,036 < 0,5
30706066
2008 ж.- 34 %, 2009 ж.- 50 % бұл
1 қарызгерге
жоғарғы мөлшердегі = _ қарызы________________қамтамасыздандыру соммасы
тәуекел деңгейі
2379810 - 91
2008 жыл = _________________ = 5,2
452031
2814163 - 2271
2009 жыл = __________________ = 5,6
496512
Банктің қаржылық тұрақтылығын бағалау әдісі
Коммерциялық банктің ішкі жүйесі ретінде қаржылық жағдайын талдау -
Екі тәсіл арасындағы көптеген оның шекараны жүргізу әр уақытта
Жабық форманы қабылдаушы банктің нарықтық тұрақсыздығы мен күйзелісі жалғасу
Ақпаратқа талдау жүргізу үшін келесі жолдар классификацияланады.
Қаржылық есептеу: баланстың ІІ-ші қатары бойынша есебі, жалпы қаржылық
Қаржылық және құрылтай құжаттар: құрылтай келісімшарт, банк жарғысы, банк
СМИ-ге ақпараттар: банктік рейтингтер, банк тұрғысының аналитикалық және іс
Үшінші жақтан алынған ақпараттар - мамандандырылған агенттер қорытындысы, таныс
Ішкі және сыртқы талдауда оның «күшті» де, «әлсіз» жақтарын
Әсіресе, әрбір несиелік мекемелердің айналым ведомосі немесе II-ші топтағы
Онда, сонымен бірге банктің қаржылық жағдайын бағалауша есептелген коэффициенттер
Пайдаланып отырған шоттар жоспары банктің несиелік портфелін төлем
Нақты несие портфелінің сапасын бағалау мүмкінсіздігі жеделтілген және күйзелістегі
Баланс қаржылық операцияларды жүргізу кезінде оның жиынтығын
Бір күнге құрылған баланс банк жұмысының кішкене бөлшегі
Қаржылық есептеменің талдау нәтижелерін есептемеде бейнеленбеген факторлардан үзінді
Әділ талдау сыпайы саналған шектік көрсеткіштер мәнін пайдаланбаған жағдайда
Банктің нақты бағалау активтері оның негізгі қаражаттарын қоспағанда үлкен
Қазіргі кездегі қолданылып жүрген шоттар жоспары шаруашылық жүйесінің басқа
Банктің даму болашағын бағалау үшін тек қаржылық есептеме негізінде
Банк балансы (есептелген нормативтермен бірге есептеме күніне) көбінесе, ішкі
Рейтингтік мекемелердің көзқарасына қарағанда қарым-қатынас серіктестері (тілші-банктер, салымшы-клиенттер, акционерлер,
Коммерциялық заңдастырылған ретпен жылдық бухгалтерлік баланстың берілгендерін, пайда шоттары
Коммерциялық банктің баланстық берілгендері Ұлттық Банктің негізгі ақша-несиелік саясатты
Балансты талдау кезінде банк қызметін мамандыру, өтімділік, түсімділік жағдайы,
Коммерциялық банк өтімділігін талдауда баланстың орны өте бөлек,
Банк балансы коммерциялық банктердің ресурстар жағдайын, пайдалану бағыты мен
Баланстық талдау меншік қаражаттарының болуын, ресурстар құрылымының өзгеруін, активтер
Көптеген баланстарды талдауда 4-6 ай аралығында қосымша маңызды ақпарат
"БЦК" АҚ-ның қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз
Капитал жеткіліктілігінеің ережесі.
Несиелік мекемелердегі баланс өтімділігінің ережелері.
Ресурстарды тарту және орналастыру саласында шектеусіз ірі тәуекел ережелері.
Экономикалық ережелер арқылы, біріншіден, несиелік мекемелердің меншік капиталының абсолютті
Көрсетілген экономикалық ережелерді сақтау үшін несие мекемелерінде талдау және
Экономикалық ережелерді талдау келесі бағыттар бойынша жүзеге асады:
нақтылы көрсеткіштер нәтижесін ережемен салыстыру;
талданған көрсеткіштер өзгерістерін қарастыру;
көрсеткіштерге септігін тигізуші факторлардың пайда болуы.
Талдаудың бірінші тарауында, шегіне жеткен мәнімен салғастырғанда экономикалық нормативтердің
1 сүлбе - Экономикалық ережелер түрлері және олардың
Екінші тарауда, әр көрсеткіштің номативтер деңгейінің сәйкестігін тексереді.
Н1 көрсеткіші – бұл меншік капиталы мен активтерінің тәуекелділік
Н1 = К / А
Мұндағы: К – меншік капиталы;
Ар – тәуекелділік есебімен қарастырылған банк активтері.
Меншік капиталын есептеу әдісі №1 Инструкция шыққаннан бастап көптеген
№ 1 Инструкция бойынша көптеген өзгерулер есебінен меншік
Банктің капитал жеткіліктілігін бағалауда Н1 коэффициенті 0,04-тен
Егер банкте активтер тәуекелділігі көбейсе, онда Н1 көрсеткішінің нормативтік
Н1 көрсеткішінң әр түрлілігі Н2 және Н2.1 көрсеткіштері болып
Н2 және Н2.1 көрсеткіштері – бұл банктің меншік капиталы
Н2 = К / А пр
Мұндағы: Апр – тәуекелділік есебімен өлшенген, ұлғайған тәуекелділік активтері
Н2.1 = К / А пр
Мұндағы: Апр – тәуекелділік есебімен өлшенген, ұлғайған тәуекелділік активтері
Н2.1 нормативінің ең төменгі мәні 0,15 мөлшерінде құрылды. 1995
Кесте 1 - Тәуекелділік деңгейіне байланысты банк активтерінің бөлінуі
Активтер тобы Тәуекелділік коэффициенттері, %
Бірінші топ
Касса және оған теңестірілген қорлар
Корреспонденттік шоттағы қорлар
Резервтік шоттағы қорлар
Екінші топ
Елдің бағалы қағаздары
Елде кепілдендірілген қарыздар
Жергілікті органдар билігіндегі бағалы қағаздар
Мемлекеттік капитал салымдарын қаржыландыру
Ғимараттар мен басқа да негізгі қорлар
Үшінші топ
Басқа банктерге несиелер
Қысқа мерзімді қарыздар (1 жыл мерзімге берілген банк несиелері
Факторингтік операциялар
Төртінші топ
Ұзақ мерзімді қарыздар (1 жылдан жоғары мерзімге дейін берілген
Лизингтік операциялар
Бесінші топ
Банкпен иеленген акционерлік қоғамдар мен кәсіпорындардың бағалы қағаздары
Банкпен иеленген қатынасудың басқа да ережелері
Алтыншы топ
Қарыз бойынша жеделдетілген қарызгерлік
0,5
0,0
0,0
10
15
20
25
25
25
30
50
50
60
70
80
100
Банк міндеттемелерінің деңгейін бақылаушы екінші топтағы көрсеткіш Н3 көрсеткішімен
Н3 = К / О
Мұндағы: К – банктің меншік капиталы;
О – банк міндеттемелері.
Банк міндеттемелеріне ағымдағы және есептеме шотындағы қаражаттар қалдығы, жеделдетілген
Н4 көрсеткіші – ағымдағы, есептеме шоттарындағы қаражаттар қалдығы, салымдар
Н4 = Кр / С
Мұндағы: Кр – банк қарызгерлерінің қарыздар қалдығы;
С – салымдар мен жеделдетілген депозиттер және есептеме мен
Н5 көрсеткіші – банктің өтімді активтері мен есептеу және
Н5 = ЛА / С
Мұндағы: ЛА – банктің өтімді активтері;
С – салымдар мен жеделдетілген депозиттер және есептеме мен
Н6 көрсеткіші – барлық банк активтерінің жалпы соммасы мен
Н6 = ЛА / А
Мұндағы: ЛА – банктің өтімді активтері;
А – банк активтерінің жалпы соммасы.
Н7 көрсеткіші – ағымдағы немесе қысқа мерзімді өтімділіктер
Н7 = ЛА / ОВ
Мұндағы: ЛА – банктің өтімді активтері;
ОВ – 30 күн мерзімге дейінгі міндеттемелер бойынша банк
Бұл міндеттемелерге мыналар кіреді: ағымдағы және есептеме шоттарындағы қаражаттар
Н8 көрсеткіші – ұзақ мерзімді өтімділік көрсеткіші ретінде анықталады.
Н8 = Кр / К + ОД
Мұндағы: Кр – 1 жылдан жоғары мерзімде төленуі керек
Н9 көрсеткішін есептеу бірнеше этапта жүреді:
Бірінші этапта әр банк меншік капиталының мөлшері
Екінші этапта барлық банктің клиенттерінің несиелік қарыздарынан, ірі
Үшінші этапта әрбір ірі қарыздың қамтамасыз ету есебімен анықталады.
Төртінші этапта қамтамасыз ету есебімен қарызды қайтаруы бойынша
Н9 = Р / К
Мұндағы: Р – 1 қарызгерге несиелік тәуекелділіктің максималды мөлшері;
К – банктің меншік капиталы.
Коммерциялық банктің қаржылық жағдайының бағасын алу мен оның салыстырылуына
Мұндай әдістердің құрылымы бірнеше жыл бұрын басталған.
Рейтинг-бұл көптеген банктердің қызметтерін салыстырмалы бағалау әдісі. Рейтинг негіздерінде
Банктің жіктелу белгілері банктің әр жақты қызметтерінің бөлінуімен (түсімділік,
Құрылым негізі және рейтинг бағыттар әр түрлі. Банктердің сенімділік
Бұл рейтингтердің анықтылығы маңызды мөлшерде берілеген жүйе көрсеткіші мен
Рейтингтер есептелген көрсеткіштер санына байланысты ерекшеленеді. Қаржылық ақпараттарының жалпы
Рейтинг құруда негізгі 2 тәсіл ерекшеленеді:
Экспорттық
Бухгалтерлік
Бұл тәсілдер бағаланған ақпараттар құрамынан ерекшеленеді:
Экспорттық бағалау- мамандардың білім дәрежесі мен тәжірибесі, сапалы және
Бухгалтерлік бағалау – банктердің қаржылық есептемесін арнайы негізде және
Рейтинг жинағының тізімінен 2 негізгі түрлері ерекшеленеді:
Рейтинг бірлігінің жалпы балы бойынша маңызына қалай бөліну құрылымы.
Банк ішінде алфавит бойынша маңызды рейтинг категориясының құрылымы.
Экспорттық әдіс- экономикалық көрсеткіштермен қатар талдау процесінде басқа да
- Барлық банк қызметі бойынша жалпы сұрақтар - ұйымдастырушылар,
- Банк жұмысы бойынша дәл анықтылықтар -
- Қаржылық көрсеткіштерінің аналитикалық есебі;
- Өтімділік , капитал жеткіліктілігі, пайдалылық.
"БЦК" АҚ - да жүргізілетін принциптер қатарының әдісі мынадай
Бірінші этап – формальды. Банктің шектеулі бірінші белгісі –бұл
Екінші этап – математикалық. Ол анықталған нормативті параметрлерден алынатын
Барлық талданған параметрлерді 6 ірі бағытқа бөлуге болады.
шешілген қаржылық көрсеткіштер (берілген баланс негізін есептеу мен оған
банк қорларын басқару динамикасының көрсеткіші (қаржылық жағдайдың маңыздылығы мен
банк кәсіпкерлігі (кадрлардың маман дәрежесі мен олардың жеке басы
банк құрылымы (филиалдар саны, қызметкерлер саны);
банк тарихы;
банк имиджі.
Үшінші этап - эксперттік. Мұнда алынған барлық
Бухгалтерлік тәсіл. Бағалау – тек жалпы бал анықтамасы мен
Бұл бағалаудың 3 негізгі этабын көрсетуге болады:
Бірінші этапта - банк құрылысына қарай анықталады. Мұнда олардың
Екінші этапта - банк балансының бөлек баптарының қатынасын анықтаушы
Үшінші этапта- сенімділіктің жинақ болымымен анықталады.
Жедел талдау әдісінің теориялық сипаттамасы
Бұл талдаудың мақсаты – банктің қаржылық және даму динамикасын
Дайындық этапы. Берілген этап қаржылық ақпараттарды есеп-айырысуға дайындайды.
Баланс талдауға дайын болғаннан кейін, оның жүргізу мақсатына барынша
Алынған банктің, яғни "БЦК" АҚ-ның қаржылық жағдайын бағалауда
Коэффициенттер жүйесі есептеменің әр түрлі формасынан есеп-айырысуға қатысатын
Есеп – айырысу этапы. Бұл этапта қаржылық есептеменің коэффициенттер
Аналитикалық этап. Бұл этап алынған есеп-айырысу шешімдеріне талдау жүргізілетін
Банктің сенімділігіне байланысты қаржылық нарықта жүргізілетін жұмыстары 3 негізгі
Нарықтың қатысты қаржылық тұрақтылығы .
Қаржылық нарықта түрлі күйзелістердің туындауы.
Қаржылық нарықтың жүйелік күйзелісі.
Талдау нәтижесіне сәйкес банкке мынадай мінездеме беруге болады:
Кез келген күйзеліс жағдайында еш жаңылусыз жұмыс жасау мүмкіншілігі;
Түрлі тәуекелділік түрлеріне қарсы тұру мүкіншілігі;
Тек қаржылық нарықта жұмыс жасау мүмкіншілігі.
Банктің бағалау мүмкіншілігіндегі тәуекелділіктің әр түріне қарсы тұру үшін
Болжанған жүйе кезінде мынадай көрсеткіштер, яғни банктің кез келген
Критикалық жүйесі конъюктурасының қисындығында да жұмыстың тұрақсыздығын көрсетеді.
Егер алынған нәтиже жіберілген мәнге сәйкес келсе, онда сенімділік
Егер, алынған нәтиже критикалық және болжанған мәндер арасында болса,
Банк сенімділігінің бағамын иемдену үшін арнайы коэффициенттердің салыстырмалы талдауы
абсолютті сенімділік
қатысты сенімділік
күдікті сенімділік
Экспресс – талдау негізінде барынша нақты талдауда орындылық пен
Нақтыланған талдау
Берілген талдау мақсаты – банктің қаржылық жағдайын болашаққа және
Жалпы жағдайда, қаржылық жағдайдың нақтыланған талдауына мынадай этаптар кіреді:
Талдауға дайындық (Алдыңғы этап) :
а) банк қызметінің бағытына сипаттама;
б) қаржылық құжаттарды ресімдеуде дұрыстығын тексеру;
в) баланс анықтылғын тексеру;
г) "БЦК" АҚ-ның міндетті нормативтерін сақталуын тексеру;
д) жалпы қаржылық есептемені тексеру;
ж) талдау кестелерін нақтылау (құрылым және коэффициенттер);
з) бағалау көрсеткіштерін нақтылау.
Қаржылық есептеме бойынша көрсеткіштерді есептеу ( Есептеу этапы):
а) Баланс құрылымы;
б) Аналитикалық құрылым;
в) Капитал жеткіліктілігі;
г) Активтер сапасы;
д) Іс активтілігі;
ж) Қаржылық тұрақтылық;
з) Пайдалылық (түсімділік);
е) Өтімділік .
Аналитикалық қорытынды жазып, банктің қаржылық жағдайын талдау нәтижелерін бағалау
Баланасты анықтылыққа
тексеру
тексеру
Қаржылық құжаттарды
ресімдеуде дұрыстығын
тексеру
Банк
қызметіне
сипаттама
Коммерциялық банктердегі қаржылық
жағдайды талдау этаптары
Қаржылық есептеме,
көрсеткіштерді есептеу
талдау, нәтижені бағалау
Баланс құрылымы
Аналитикалық құрылым
Капитал жеткіліктілігі
Қаржылық тұрақтылық
Пайдалылық
2 КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫНЫҢ ТАЛДАУ
2.1 Коммерциялық
аналитикалық талдау ("БЦК" АҚ-ның мысалында)
«Банк ЦентрКредит» Акционерлік қоғамы 1988 жылғы 19 қыркүйекте құрылған
Банктің республикамыз бойынша кеңінен тараған ауқымды филиалдық желісі бар,
Банк ішінде бизнес-клиенттерге теңгемен және валютамен тегін ақша аудару.
Банктің корреспонденттік желісіне 40 шақты шетелдік банк кіреді, дүние
Банктің жоғары технологияларды қолдануының арқасында клиенттерге Интернет банкинг жүйесі
Қазақстандық банктердің бірінен-бірін ажырата алмайтын кез өтті. Әрқайсының өз
"БЦК" АҚ қашанда қызмет сапасы мен бірқалыпты жүйелі түрде
Қазақстандықтардың өмір сапасын жақсарта отырып, «БЦК» АҚ-нің ең жақсы
Клиенттеріміз өз ақшалары мен банктің қаражатына емін-еркін қол жеткізу
Банк корпоративтік басқарудың жоғары стандарттарын қалыптастыруда. Олай болса, "БЦК"
Әрбір клиентке үздік сапалы қызмет көрсету арқылы оның қажеттіліктерін
Банк клиенттері мен серіктестеріне озық нарық мүмкіндіктерінің толық спектрін
«БЦК» АҚ кәсіби қызмет тиімділігі мен корпоративтік әдеп нормаларына
«БЦК» АҚ-тың негізгі даму бағыттары:
Мына ресурстардың есебінен клиенттік базаны ұлғайту:
- Ресеймен бірге жұмыс жасауға қызығушылық танытатын ірі корпорациялар;
- несиеге және жедел кассалық есеп айырысу қызметіне мұқтаж
- депозиттік базаны кеңейтуге және несие портфелін түрлендіруге үлкен
Активтер мен меншікті капиталдың кірісін арттыру, жоғары өтімділікті қолдай
Жаңа акционерлерді тартып, бағалы қағаздар эмиссиясы арқылы меншікті капиталды
Банктік халықаралық стандарттарға сәйкес болу, соның ішінде бөлшекті бизнес,
Банк бөлімшелерінің желісін дамыту мақсатында экономикалық тұрғыдан тиімділігін сақтай
Банктің орталық кеңсесінің, оның барлық филиалдары мен кассалық есеп
Мұны банктің көптеген құлдырау себептеріне қарсы тұра алатын мынадай
жаңа капиталға қатысушылардың сәтті жолдарын таңдау;
«күшті» несиелердің қамтылуы;
сәтті саудаға салынған бағыт-қағидалар;
облигациямен сауда операцияларын дамыту;
жоғары менеджмент қатарын өркендетуге күш салу;
активтердің жоғалу тәуекелділігін өз уақытында мойындап, мамандандырылған басшылық
сұранысқа мүмкіндікті жоғарылату;
- банк клиенттері мен қаржы нарығының жағдайы туралы ақпараттарды
Экономикалық нормативтерді талдау келесі бағыттарда жүзеге асады:
нормативті маңызды фактіге негізделген көрсеткіштердің салыстырылуы;
талданған көрсеткіштердің динамикасын қарау;
көрсеткіштерге бағыт көрсетуші факторлардың пайда болуы.
Қаржылық нарықтық сенімділігі негізінде 3 негізгі топқа бөлуге болады.
нарықтық қатыстың қаржылық тұрақтылығы;
қаржылық нарықта бөлек-бөлек күйзелістердің туындауы;
қаржылық нарықтың жүйелік күйзелісі.
Коэффиценттер жүйесі анализ жүргізу үшін есептеменің әр түрлі түрінен
Есептеу этапы. Бұл этапта берілген қаржылық есептеме бойынша коэффициенттер
Аналитикалық этап. Алынған шешімдер есебіне анализ жүргізілгені және банктің
Банк мүмкіншіліктерін бағалап, тәуекелділіктің әр түрінен қарсылас үшін қаржылық
К
Н1= ------------
Ар
Н1(2008) = 30363837/ 278132994 = 0,11
Н1(2009) = 30706066 / 253307914 = 0,12
Н1 көрсеткіші 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 1 %
К
Н2 = ------
Апр
Н2(2008) = 30363837/ 278132994 = 0,11
Н2(2009) = 30706066 / 253307914 = 0,12
Н2 көрсеткіші 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 1 %
Н3 көрсеткіші банк қызметі заңды тұлғалармен қызмет етуге бағытталған.
К
Н3 = -----------
О
Н3(2008) = 30363837 / 246376881 = 0,12
Н3(2009) = 30706066 / 222601848 = 0,14
Бұл көрсеткіш 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда
Банктің ұзақ мерзімді өтімділігі Н4 көрсеткішімен түсіндіріледі.
Кр
Н4 = ----------
С
Н4(2008) = 201723616 / 209282683 = 0,96
Н4(2009) = 176776003 / 188817012 = 0,93
Н4 көрсеткіші 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 3 %
Н5 көрсеткіші банк бағалау көрсеткіші болып табылады. Баланс ликвидтілігін
Ла
Н5 = ----------
С
Н5(2008) = 22171879 / 154503761 = 0,14
Н5(2009) = 11164881 / 130985657 = 0,09
Н5 көрсеткіші 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 5 %
Н6 көрсеткіші 1 қарыз алушыға максималды тәуекел мөлшерімен
ЛА
Н6 = ------------
А
Н6(2008) = 22171879 / 278132994 = 0,08
Н6(2009) = 11164881 / 253307914 = 0,04
Н6 көрсеткіші 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 4 %-ке
Н7 көрсеткіші барлық ірі несиелердің максималды тәуекелділігіне шек қояды.
ЛА
Н7 = --------
ОВ
Н7(2008) = 22171879 / 2836374 = 7,8
Н7(2009) = 11164881 / 65543 = 170.
Н7 көрсеткішінде 2009 жылы 2008 жылға қарағанда 162,2 %
Н8 көрсеткіші ұзақ мерзімділік ликвидтілікті көрсетеді. Максималды мөлшері: маманданған
Кр
Н8 = -----------
К+ОД
Н8(2008) = 201723616 / 243540507 = 0,82
Н8(2009) = 176776003 / 222536305 = 0,79.
Н8 көрсеткіші 2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда 3 %
Н9 көрсеткіші несие бойынша банктің 1 қарызгерге максималды несие
Р
Н9 = --------
К
Н9(2008) = 1000000 / 30363837 = 0,03
Н9(2009) = 1000000 / 30706066 = 0,03
Н9 көрсеткішінде ағымдағы жылдарды салыстырғанды ешқандай өзгеріс байқалмаған (кесте
Кесте 2 - 2008 – 2009 ж.ж. "БЦК" АҚ-нің
Көрсеткіштер 2008 2009 (+ ; - )
Н1 0,11 0,12 + 0,01
Н2 0,11 0,12 + 0,01
Н3 0,12 0,14 + 0,02
Н4 0,96 0,93 - 0,03
Н5 0,14 0,09 -0,05
Н6 0,08 0,04 -0,04
Н7 7,8 170 + 162,2
Н8 0,82 0,79 -0,03
Н9 0,03 0,03 -
Өтімділік коэффицентінің анализі Н2 көрсеткішінен басталады. Оның деңгейі активтер
Ағымдағы өтімділік (Н2) көрсеткішімен қатар сол сияқты нұсқау №1
Банктің ұзақ мерзімді өтімділігі Н4 көрсеткіші түсіндіріледі. Ол ұзақ
Өтімділік көрсеткішінің тағы бір түрі – Н5 көрсеткіші. Бұл
Соңғы уақытта дамудан бастау алған несиелек мекемелердің аймақтық қызметтерінің
Мұндай байланыста несиелік мекемелердің арнайы активтер мен пассивтер, байланыстан
Н6 коэффиценті – 1 қарыз алушыға максималды тәуекел мөлшерімен
Барынша ірі соммалы меншік капиталы бар банк, өзінің
Н7 коэффиценті барлық ірі несиелердің максималды тәуекелдігіне шек қояды.
Банк капиталының кілт жоғарылануы дұрыс өзгеруінен басқа 01.01.1997 жылғы
Фактлі Н1 нормативтік мәнді құрайды. Сонымен бірге банктің тәуекелділік
Өтімділік нормативтері орнықты қормен жүргізеді. Бірақ та, банк жұмысының
№1 нұсқау банк жұмысының түсімін бағалауға мүмкіншілік бермейді. Сондықтан,
№17 нұсқау (коммерциялық банктердің қаржылық тұрақтылығын талдау мақсаты –
№17 нұсқау формасы жалпы жағдайларда жақындастырылған дүниежүзілік стандарттар
«Несиелік мекемелерде жылдық және банктерде ұзартылған есептемелер тұр». Дүниежүзілік
Орта есеппен Ресей коммерциялық банктерінің берілген қатынасы 80%
Меншік салмағы тартылған қаражаттар құрылымында 01.01.2004 жылы кәсіподақтар мен
Жарты жылда есептеуші кәсіподақтар мен мекемелерде ақша құралдарының
Бұл, біріншіден, банктерде клиенттер санының көбеюі, екіншіден, олардың шотындағы
Коммерциялық банктер үшін тартылған республикалар маңызды көзі болып жеке
Салымшылар көлемінің азаюы салымшылардың орта мөлшерімен анықталады.
Тартылған республикалар көзі болып кәсіподақтар мен мекеме депозиттері табылады.
Ал, тартылған қаражаттар депозиттерге жылдық ставкамен қамтамасыз
Барынша жоғарғы қарқынмен тартылған республикалар кесімінде банктердің меншікті векселдері
Талдаудың бірінші этабында экономикалық нормативтердің шегіне жеткен мәнін салғастырушы
Н6 – бір қарызгерге тәуекелділіктің жоғарғы мөлшері ;
Н7 - ірі несиелік тәуекелділіктердің жоғарғы мөлшері;
Н8 – бір несие алушыға «салымшыға» тәуекелділіктің жоғарғы мөлшері;
Н11 – халықтың тартылған қаражаттар салымының жоғарғы мөлшері.
Берілген нормативтер мәніне келесі көрсеткіштер әсерін тигізеді (№7 нұсқа)
Н6 – несие тәуекелділігінің консентрациясына қатысты банктің несие саясатының
Н7 – бөлек алынған ірі несиелер саны мен соммасы.
Н8 – несие бөлімшесінде 1 салымшының шоты бойынша алынған
Н11 – "БЦК" АҚ шотындағы жеке тұлғалар депозиттерінің жалпы
Жоғарыда келтірілген көрсеткіштер бойынша тәуекелділік нормативтерінің мәні банктің меншікті
Меншік қаражатының жеткіліксіздік қорытындысы меншік капиталының көрсеткіштер
Капитал жеткіліктілігінің коэффициенті (Н1) 2009 жыл мәлімет бойынша
Банк қызметінің әлсіздігі – ағымдағы өтімділік нормативтері (Н2),
Н2 – 14 % минимумы 20 % ;
Н3 – 25 % минимумы 10% ;
Н4 – 267 % максимумы 120 %;
Н5 –27,3 % минимумы 10 % .
Келтірілген Н2, Н3, Н5 ұзақ мерзімді өтімділік
1.01.2009 жылғы таблицада берілген нормативтерге қарап, 1.07.2008 жылмен
"БЦК" АҚ – нің қаржылық есептемесін талдау
Бұл талдаудың мақсаты – дүниежүзілік стандарт тәжірибесіндегідей коммерциялық банкке
Есептеме мазмұны;
Есептемеге әр түрлі элементтерді енгізу критерийлері;
Бұл элементтерді бағалау ережелері.
Есептемеге енгізілген ақпараттар мөлшері - банктің жалпы қаржылық
Бүгінгі күні банктің маңызды сенімі болып ішкі және
Коммерциялық бұл банктің түзету есебі баланс баланс шоттарын талдауда
Берілген формалар түзетуді жүргізу арқылы банктің пайда мен шығындарды
Түзету кестесі. Берілген кестелер банк жағдайының жақсарғандығын көрсетеді. А1
Клиенттерден алынған проценттер А3 935 млн.
Пайда мен шығындар туралы есептемелер. Кесте бойынша "БЦК"
Қарастырылған кезеңде пайда мен шығындар кейбір өзгерістерді иемденді. Талдау
"БЦК" АҚ-нің жалпы қаржылық есептемесін талдау негізіндегі ұшыраған қиындықтар
Бірінші топқа келесідей түйілімдер кіреді:
а) 1 күнге есептелген шығын қызметі;
б) есептеме күніне капитал жеткіліктілік нормативтерін сақтамау;
с) міндетті резервтер қорына қаражаттар келіп
д) банк басқарушыларының ақпаратты кілт өзгеруі.
Екінші топқа төмендегілер кіреді:
а) банк қызметіндегі соңғы 3 айдағы
б) банктің капитал жеткіліктілік нормативтерінің орындалмауы;
с) кейбір ссудалық айыруларға байланысты резервтердің жетіспеуі.
Үшінші топқа бірінші, екінші топтағы келтірілгендер кіреді:
а) соңғы 12 айдағы банк қызметіндегі шығындар;
б) соңғы 12 айдағы жеткіліктілік нормативтер мен
с) соңғы 12 айдағы несие портфелінің төмендеуі.
Рейтингтік бағалауды пайдаланып банктердің қаржылық жағдайын талдау
Ресей коммерциялық банктерінің рейтинг талдаумен байланысты қаржылық жағдайын талдау
Әдіс негізінде келесі алгоритмдер жатыр:
Экономикалық біртектес активтер мен пассивтер тобы құрылады;
Банк балансының бар заңдылығын жүйелеуші коэффицентер есептер шығарылады;
Коэффицентердің анализін иемденген соң және маңыздылығы бар әр банктің
Қалғандары анықты «салмақпен» алынған коэффиценттер сомасына тең, сенімділік ағымдағы
Ағымдағы сенімділік индексі банктерінің барлық кезеңдерінде жүргізіледі.
Банк синтетикалық сенімділік индексінің азаюымен қарастырылады.
Баланс шоттарының топтамасын қарастырайық:
Жарғылық қор (ЖҚ) –жалпы жоғарылған және төленген акциялар мен
Меншік капитал (К) – банктердің меншігіндегі құралдар. Олар клиенттер
Жұмылдырылмаған алымдағы пайда мен қорлар. Шоттар : ЖҚ=011П+012 П+016
- Талап етілгенге дейінгі міндеттемелер (ТМ) талап ету мерзімі
- Жиынтық міндеттемелер (ЖМ) – банктердің барлық міндеттемелерінің жалпы
- Өтімді активтер (ӨА) – «активтендірушілік» негіздегі төлем құралдарының
Бұл басқа банктердің корреспонденттік шотындағы, банк кассасындағы және мемлекеттік
Тәуекелділік активтері (ТА) – біреуге берілген немесе біреуден кейбір
Капитал қорғанышы (КҚ) – банктің кейбір материалды меншіктеріне және
Коэффициенттер жүйесі. Анықталған параметрлер 6 коэффициентті құрайды:
Сенімділікті басқару коэффициенті (К1) – капитал байланысы тәуекел
К1 =К/АР
Шапшаң өтімділік коэффициенті (К2) - өтімді активтер мен талап
Сондықтан:
қандай жағдайларда клиенттер есептеу және ағымдағы шоттар қалдығы бойынша
қандай жағдайда олардың төлем тапсырмасы банк мүмкіншілігіне төлемді
К2=ЛА/ОВ
Кросс – коэффициенттер (К3) – активтерге қызмет ететін жиынтық
К3= СО/АР.
Өтімділікті басқару коэффициенті (К4)- жиынтық өтімді активтер қатынасы, қорғалған
К4= (ЛА+3К)/СО.
Капитал қорғанышының коэффициенті (К5) – қорғалу қажеттілігінің меншік капиталына
К5= 3К/К
Пайданы капиталдандыру қорының коэффициенті (К6) - мекемелік капиталының жарғылық
Ағымдағы сенімділік индексі. Ағымдағы сенімділік индексін жүргізу үшін алынған
Банктің әр коэффициенті оптикалды сенімді аталатын банктердің гипотетикалық коэффициентіне
жұмыстанушы активтерге меншік капитал мөлшерінде қаражаттар салынады;
өтімді формада талап еткенге дейінгі міндеттемелерге тең көлемдегі қаражаттарды
жұмыстанушы активтерге қарағанда 3 есе көп міндеттемелерді иеленген (яғни,
өтімді формада капитал түріне салым қаражаттары көлеміне тең жиынтық
меншік капитал мөлшеріне тең капиталды активтер сомасын құрайды;
жарғылық қорға қарағанда 3 есе көп капиталдарды иеленген.
Әрбір талданған банктерінің есептелген коэффициенттерінің оптималды сенімді банкті сәйкесінше
Барынша кез келген банктердің маңызды сенімділік коэффиценті басқармалы болып
Мәні бойынша екінші (клиенттерге маңызды есептеу және кассалық қызмет
Кесу жүйесі . Сенімділік индексінің жиыны тең кесу
Рейтингке қатысу үшін банк мыналарды иемдену керек:
- 5 млрд. сомға тең сомадағы меншік капиталын
- кесу өсуіне қарай жүргізіледі. Мұндайда
Коэффициент 1 – ең салмақты банк интегралының сеніміндегі жоғарылау
Бұл көрсеткіш банк міндеттемелерінің шегін көрсетеді. Яғни, өз қаражатының
Барлық міндеттемелер көлемі
К1 = ----------------------------------------
Банк өз қаражаты
К1(2008) = 30363837/ 278132994 = 0,11
К1(2009) = 30706066/ 23307914 = 0,12
Көрсеткішті талдау барысында 2009 жылы 2008 жылға қарағанда 0,01
Коэффициент 2 – біртінделген өтімділік "KASPI BANK"
ЛА
К2 = ----------
С
К2(2008) = 22171879 / 154503761 = 0,14
К3(2009) = 11164881 / 130985657 = 0,09.
Коэффициент 3 – Кросс –коэффициенті. Анықталған мәні, факторлы
Зс
К3 =----------
СБ
К3(2008) = 278132994 / 246376881 = 1,13
К3(2009) = 253307914 / 222601848 = 1,14.
Коэффициент 4 – Басқару өтімділігі. Рейтингтік бағалау нәтижесінде 2009
(ЛА + ЗК)
К4 = ------------------
CО
К4(2008) = 22171879 + 246376881 / 278132994 = 0,97
К4(2009) = 11164881 + 222601848 / 253307914 = 0,92.
Коэффициент 5. Банктің оптималды сенімділік деңгейі 2009 жылы 2008
ЗК
К5 = -----------
К
К5(2008) = 246376881 / 30363837 = 8,1
К5(2009) = 222601848 / 30706066 = 7,2
коэффициенті. Банк жұмысының тиімділігі
К6(2008) = 30363837/ 1902044 = 15,9
К6(2009) = 30706066/ 105858 = 290
Кесте 3 – "БЦК" АҚ – нің түсімділік
Коэффициенттер 2008 2009 (+; -)
1. К1=ОБ/КБ
(Капитал түсімділігі) 0,11 0,12 + 0,01
2. К2 =В/КБ
(Актив түсімділігі) 0,14 0,09 - 0,05
3. К3=Зс/КБ
(Капитал жеткіліктілігі) 1,13 1,14 + 0,01
4. К4=ЛА/ОБ
(30 күнге дейінгі тиімділікті орналастыру,пайда құру мүмкіндігі) 0,97 0,92
5. К5=АБ/ОБ
(Банктің өз шығындарын бақылау мүкіндігі) 8,1 7,2 - 0,9
6. К6=К/7Ф
(Пайданы капиталдандыру қорының коэффициенті) 15,9 290 + 274,1
Бұл факт бойынша, банк жыл өткен сайын нарықтық экономикада
2.3 Коммерциялық банктердің
Коммерциялық банктердің қаржылық жағдайына жүргізілген талдау банк капиталы -
«Ішкі анализ» бөлімдері балансының құрылымын талдауда (экспресс талдау) көбіне,
Ішкі анализ бөліміне 2 блок кірмейді. «Капитал жеткіліктілік анализі»
Банк қорының жоғарылануы мыналармен анықталады:
Банк пайдасының өсуі;
Сақталу резервтерінің көбеюі;
Жарғылық қорды тіркеу мерзімінің жоғарылауы баланс капиталының анықты өсуімен
Оның өзгерістеріне көп әсерін тигізетіндер:
жарғылық қорлардың өсуі;
банк пайдасының өсуі;
Меншікті және тартылған ресурстарда орналастыру мына бағыттарда жүзеге асырылады:
Несиеге беру;
Бағалы қағаздармен операциялар;
Материалды – техникалық базалардың дамуы.
Активтердің өсуі бойынша қарастырылатындар:
Орталық банк коршоты;
Басқа банктердегі коршоттар;
Орталық банктердің резервтік шоттары;
Банк кассасындағы ақшалай қаражаттар;
Кейбір негізгі құралдардың өсуі;
Банкте меншікті және тартылған ресурстарды орналастыру мынадай бағыттар бойынша
Несиелер беру;
Бағалы қағаздар мен операциялар жүргізу;
Материалды техникалық базаларды дамыту.
Алынған бағамның сенімділігін жағарылату үшін қабылданған шешеімдерге барынша
Банктің болашақта алдына қойып отырған мақсаты келесілерден көрінеді:
1. Пайда әкелуші активтер үлесін көбейту;
2. Несиелендіру көлемін көбейту;
3. Бағалы қағаздар мен операциялар көлемін көбейту;
4. Банктік қызметтерді, соның ішінде факторингтік операцияларды көбейту;
5. Банкте депозиттік операциялар тәжірибесін көбейту;
6. Жеке тұлғаларға берілетін несиелерді төмен ставкамен беруді
7. Банктегі несиелік және проценттік тәуекелділіктерді төмендету.
Пайда мен шығындар құрылымын талдау. 2009
Банктің негізгі пайда соммасы заңды және жеке тұлғаларды несиелендіру
Кәсіпорындарға берілген проценттік пайда жалпы соммадан 91,1 %-ті
2. Жеке тұлғаларға 3,8 % және
1.01.2009 жылы банк шығындары – 4419013 мын. тг. Ал
Бағалы қағаздармен операциялар шығыны банкте 15234 мын. тг.
"БЦК" АҚ-ның қаржылық жағдайын талдау. 2009 жылғы аудиторлық қорытынды
Кесте 4
Банктің заемдар бойынша құрылған резервінің көлемдері келесідей.
Топтастырылуы
портфелі 1.01.08 ж.
құрылған
резервтер
портфелі 1.01.09 ж.
құрылған
резервтер
Көлемі Портфель %
Көлемі Портфель
%
Стандартты 1009222 43,5 0 798804 40,6 0
1 категориялы күмәнді 184424 7,9 9221 178640 9,1 8932
2 категориялы күмәнді 458885 19,8 45889 597811 30,4 59781
3 категориялы күмәнді 210569 9,1 42114 8896 0,5 1779
4 категориялы күмәнді 175017 7,5 43754 83565 4,2 20891
5 категориялы күмәнді 129312 5,6 64656 251939 12,8 125970
Үмітсіз 151562 6,5 151562 46872 2,4 46872
Барлығы: 2318991 100 357196 1966527 100 264225
Жоғарыдағы кестеде несие портфель көлемінің 352464 мың теңгеге немесе
Баланстан құрылған резервтер шотынан шығарылған займдар сомасы жыл басында
Салыстырмалы көрсеткіштерді талдау
Бухгалтерлік есепті талдау барысында қолданылуға болатын көрсеткіштер өте көп.
Кесте 5 – "БЦК" АҚ – ның 2008 -
Коэффициент атауы
1. Төлем қабілеттілік
коэффициенті
Акционерлік капитал
----------------------
Ақшалай міндеттемелер
2008 ж.
К = 452031/
2612586=0,17
2009 ж.
К = 496512/
3174541= 0,15
-0,02
2.Өтімділік коэффициенті
Ағымдағы активтер
------------------------
Қысқа мерзімді мінд-лер
2008 ж.
К = 3064617/
2612586= 1,17
2009 ж.
К = 3671053/
3174541= 1,15
-0,02
3.Жиынтық
табыс нормасы
Жиынтық табыс
-------------------------
Таратудан түскен пайда 2008 ж.
К = 68584/
61354=1,11
2009 ж.
К =130556/
34689= 3,76
2,65
4.Таза табыс
нормасы
Таза табыс
-----------------------
Таратудан түскен пайда
2008 ж.
К = 68584/
61354= 1,11
2009 ж.
К =130556/
34689=3,76
2,65
5.Меншік және несие құралдарының қатынасы
Несие капиталы
----------------------------
Меншік капитал
2008 ж.
К = 2612586/
452031 = 5,7
2009 ж.
К = 3174541/ 496512 = 6,39
0,69
Несиенің тиімділік (рентабельділік) коэффициенті Салықтарды төлегеннен кейінгі таза пайда
----------------------------
Меншік капиталы
(К
Коммерциялық банктердің жеке тұлғаларды несиелеу ерекшеліктері
Банктік несие мәні және экономикалық ролі
Коммерциялық түрдегі банктердің несиелік портфелін басқару
Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын рөлi жайында
Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын ролi туралы
Банктiк несие түсiнiгi және оның теориясы
Экономикалық категориялар - жалпы тарихи категориялар
Банктік несие және оның экономиканың дамуында алатын рөлі туралы ақпарат
Коммерциялық банктердің несие портфелінің сапасын басқару мен бағалау
Банктiк несие және оның экономиканың дамуында алатын рөлi