Айқаспалы туристік байлаулары
Мазмұны
Кіріспе
Байлаулар және арқандар туралы жалпы түсінік.........3
І-тарау.
Туристік арқандар түрлері және олардың сақталуы
. Туристік арқандар түрлері.........................5
. Туристік арқандардың сақталуы...............7
ІІ-тарау
Туристік байлаулар және олардың орындалу ережелері..................8
2.1. Австриялық жолсерік.............10
2.2. Академиялық байлаулары .........................10
2.3. Арқанды маркировкалау, байлауы............11
2.4. Айқаспалы туристік байлаулары..............12
2.5. Бақылау байлауы....................12
2.6. Булинь туристік байлаулары.....................13
2.7. Брамшкотовый........................14
2.8. Грейпвайн байлаулары...............................14
2.9. Жолсерік байлауы...................15
2.10. Жылан байлаулары...............16
2.11. Иірімді...............16
2.12. Карабинді байлаулар............17
2.13. Қабыстыра байлау................18
2.14. Қарсы жүргізу байлаулары......................18
2.15. Қарсы сегіздік.......................19
2.16. Қос жолсерік байлаулары........................20
2.17. Өрмекті байлау......................20
2.18. Сегіздік байлауы...................21
2.19. Түзу байлау............................22
2.20. Шкотовый байлауы..............22
Еңбекті қорғау..............................24
Экономика бөлім.........................39
Қорытынды.................45
Пайдаланылған әдебиеттер..............................46
Кіріспе
Туристік жорықтар барысында әр түрлі табиғи кедергілерді меңгеру операциялары
Байлаулар және арқандар туралы жалпы түсінік
Туризмде арқандар мен байлауларды дұрыс байлау, оларды кез келген
Байлаулар дегеніміз - туристік әр түрлі операциялар барысында
Сондықтан туризмде байлауларға мынадай шарттар қойылады:
1) Оңай әрі тез байлануы қажет
2) Өз бетімен салмақ түскенде ағытылмайтындай
3) Операция барысында сырғып жылжымау қажет
4) Кейін ағытылмастай болып бекіп қалмау қажет
5) Кез-келген операцияға лайықты таңдалынуы қажет
Туристік кедергілерді меңгеру операцияларында қолдануға таңдалынған байлау түрі
Барлық туристік арқандардың немесе байлаулардың өздеріне тән жеке қасиеттері
І-тарау.
Туристік арқандар түрлері және олардың сақталуы
Туристік арқандар түрлері
Спорттық туризмде қолданылатын туристік арқандар сапасы дайындалу материалдарымен және
Туристік арқандарды қолданылуына қарай негізгі және көмекші болып екіге
Негізгі арқан – бұл жорық кезінде кедергіден өту барысында
Көмекші арқан – аты айтып тұрғандай қатысушыға топтық сақтандыруды
Капроннан және нейлоннан дайындалған арқандарда сапалы болғанымен белгілі себептерге
Тірек сызба-1
Туристік арқандардың сақталуы
Туристік арқандарды бухталанған немесе маркировкаланған күйінде арнайы қоңыр салқын
ІІ- тарау
Туристік байлаулар және олардың орындалу ережелері
Туристік арқандар сапасы жоғарыда айтып өткендей арқанда орындалған байлаулардың
Туристік байлаулар қолданылуы және қасиеттері.
Туризмдегі байлаулар жеке қасиеттеріне қарай төмендегідей болып жіктеледі:
Байлаулардың туризмде жиі қолданылатын мынадай түрлері бар.
Олар:
Австриялық жолсерік
Айқаспалы туристік байлауы
Академиялық байлауы
Арқанды маркировкалау
Бақылау байлауы
Булинь байлауы
Бромшкотовый байлауы
Грейпвайн туристік байлауы
Жылан байлауы
Жолсерік байлауы
Иірімді байлау
Карабинді байлаулар
Қабыстыра байлау
Қарсы жүргізу байлауы
Қарсы сегіздік байлауы
Қос жолсерік туристік байлауы
Өрмелі байлау
Сегіздік байлауы
Түзу байлау
Шкотовый туристік байлауы
Австриялық жолсерік
Кез-келген күрделі операцияларда қолдануда сенімді байлау түрі. Туристік
1-сурет
Академиялық байлауы.
Туризмде диаметрі әр түрлі арқандарды жалғауда жиі қолданылатын әрі
2-сурет
Арқанды маркировкалау.
Қарапайым, кез-келген операциядан соң орындауды қажет ететін сенімді
3-сурет
Айқаспалы туристік байлау.
Туризмде жиі қолданылатын әмбебап байлау түрі. Оңай әрі тез
4-сурет
Бақылау байлауы.
Бұл байлау түрі операцияларда көптеген байлаулардың сенімділігін және
5-сурет
Булинь байлауы
Қарапайым сенімді байлау түрі, салмақ түскен жағдайда операциядан кейін
6-сурет
Бромшкотовый байлауы
Бұл байлау түрі де шкотовый байлауы қолданылатын операцияларда қолданылады.
7-сурет
Грейпвайн туристік байлауы.
Туристік операцияларда қолданылуда сенімді әрі әдемі орындалатын байлау түрі.
8- сурет
Жолсерік байлауы.
Бұл байлау түрі қажеттілігіне қарай туристік арқанның шеткі бөліктеріне
9-сурет
Жылан байлауы
Бұл байлау түрі өте қарапайым әрі тез орындалады.
10-сурет
10-схема
Иірімді байлау.
Байлау оңай әрі тез орындалады. Ауыр салмақ дәрежесінде қатты
11-сурет
Карабанді байлаулар.
Бұл байлауларды орындау асқан қиыншылық тудырмайды. Оңай орындалып операциядан
12-сурет
Қабыстыра байлау.
Байлау оңай орындалады. Кедергілерден өту барысында ауыр салмақ түскен
13-сурет
Қарсы жүргізу байлауы.
Бұл оңай орындалатын, әрі сенімді байлау түрі. Кедергілерді меңгеру
14-сурет
Қарсы сегіздік байлауы.
Туристік кедергілерді меңгеру операцияларында пайдаланылатын, қарсы жүргізу байлауы күмән
15-сурет
Қос жолсерік туристік байлауы
Бұл байлаулардың ерекшелігі аты айтып тұрғандай қос ілмекті болуында.
16-сурет
Өрмелі байлау
Бұл байлау оңай орындалады. Салмақ түскен жағдайда әсіресе ауыр
17-сурет
Сегіздік байлауы.
Сегіздік байлауы туристік кедергілерді меңгеру операцияларының барлығында дерлік орындалатын
18-сурет
Түзу байлау.
Байлау оңай жүзеге асырылады. Салмақ дәрежесі артқан жағдайда тартылып
19-сурет
Шкотовый туристік байлауы.
Жаяу жорық барысында кездесетін кедергілерді меңгеру операцияларында қолдануға қолайлы,
20-сурет
Туристік маршруттардың ұйымдастырылуы.Туристік
маршрутта сақталуға тиісті сақтық ережелері
Қазіргі кезде жер шарының түрлі
Диалектикалық даму тұрғысынан туризмді зерттеген
Бір сөзбен айтсақ туризм дегеніміз
Туризмнің түрлері әр түрлі кретерий бойынша бөліп
- діни туризм дегеніміз – адамдардың қажылық мақсатта түрлі
- конгрестік туризм іскер адамдардың келісім шарттар жасауы үшін,
- курортық туризм – туристердің демалысын, емделуін белгілі бір
- өз бетінше ұйымдастырылған туризм – бұл қоғамдық топтардың,
- экскурсиялық немесе танымдық туризм – туристердің белгілі біржердің
Пайдаланылатын көлік түрлеріне және өткізілетін туристік жорық аумағына байланысты
Халықаралық және ішкі туризм туризмнің
келу туризмі, Қазақстан республикасының аумағына тұрақты тұратын адамдардың Қазақстан
шығу туризмі Қазақстан Республикасына тұрақты
- ішкі туризм Қазақстан Республикасының азаматтары
Туризм түрлері:
Жаяу туризм – күрделі емес таулы және жазық жерлерде
Тау туризмі – биік, күрделі таулы жерлерде өткізілетін жорықтар
Шаңғы – қыс кезінде белгілі бір қар жамылғысы қалыңдығы
Су туризмі – белгілі бір су объектілері (өзендер, көл
Велосипед туризмі – ұзақ қашықтықтағы көптеген километрге созылатын
Авто – мото туризм – арнайы дайындықты қажет ететін,
Ұлтқа байланысты туризм келесі
- ішкі туризм ,
- сыртқы туризм
Қажеттілікке байланысты туризм :
- елдік туризм,
- реклияциялық ( театр, аң аулау, фестиваль),
- спорттық туризм,
- тану туризімі
- Қазақстан қызмет мақсатына байланысты
- конгрестік туризім (АҚШ-та жақсы дамыған)
- діни туризм
-өзіндік туризм
Қозғалыс әдістеріне байланысты туризм келесі түрлерге
- автомобильдік туризм
- темір жол туризімі
- әуе жол туризмі
- су жол туризімі
- автобустық туризм
- велосипедтік туризм
- жаяу туризм
- ат туризмі
Саяхат жасау уақытына байланысты:
- мезгілдік туризм
- мезгілсіз туризм
- бұқаралық туризм
- жанұялық туризм
- жастар туризімі немесе студенттік туризм
- жеке туризм
- балалар туризм немесе мектептік
Ұйымдастыру формасына байланысты туризм келесі
- ұйымдастырылған туризм
- ұйымдастырылмаған туризм.
2. Маршруттағы қозғалыс кезінде сақталатын
Жорыққа шығарда қатысушылар топтың маршуттағы қозғалысын,
Артта жүруші - жетекшінің көмекші
Топтың жетекшісі көбіне колонналар ортасында,топтың
Басынан көпті кешірген турист тәжірибесінен.Олар
Достық, топтағы көнілді, жарқын
Артында едауір тәжірибесі бар нағыз
Аялдаулар – тіпті шаршамағанының өзінде
Қозғалыс қарқынын - тең бір қалыпты
Қатты ыстық кезінде күндік жол
Жеке тәртіп, өзін - өзі бақылау,
Таулар сақтану шараларын елемейтін адамдар
Жорықтағы ең қорқыныштысы - немқұрайлық.
Тау маршутындағы кездесетін қиындықтар мен
-Техникалық қауіпсіздігі ережелері және
-Тәртіптің болмауы , жетекшінің нұсқауларына
-Жекеленген туристердің өздерініңспорттықдайындықтармен, тәжірибелерімен пайда
-Апат пайда болатын жағдайларда дәрменсіздік
-Маршут ерекшеліктерін және сол маршут
Дара туризм және турист әсіресе
3. Ауа райы және қауіпсіздік
Ауа райы жер шары қабаты атмосферасының
Өз күшін тым артық
Саяхатшыларға аязды жел қатты қауіп тұрады.
Маршутқа шығар алдында саяхаттың
Саяхатшыларға тауда тұмандар қауіпті. Туристер
Ауаның жоғарғы температурасы қыздырып
Жылу соққысы орталық нерв жүйесін
Найзағай көбіне күннің екінші
Тік жардың астына, төбе қалқасына,
Найзағай жағалауға жиірек түседі, сондықтан
Ауа- райы белгілері. Туристердің басқа топпен
Жақсы тұрақты ауа- райының белгілері;
- ертеңгілік ашық, сосын түйдек
- шырақтар көптеп түсетін жыл
- жел күндіз жоғары жазық бойынша,
- түнде тыныш, температурамен ылғалдылық төмендейді;
- бұлт төмендегі соққан жел бағытымен
- аласа тұман кештен жазықта, таңертең
Ауа – райының нашарлау белгілері;
- кешке қарай күн жылынады, ылғалды
- күндізгі жазықтық және түнгі жел тасқындары
- көкжиекте жіңішке жолақты ұштары шайылған
- түйдек бұлттар тез өсіп, бұлттың төменгі
- ауаның қысымы тез төмендейді;
- жоғарыда бұлттар қозғалысының күшеюі
- ашық таң шапағы және әдеттен
- пайда болған тұман түстес биік перде
- түнде жылы, күндіз ыстық, екінші не
- күннің шығуы және батуы
- күннің және айдың төңірегінде ақшыл
- таңертең шық ұзақ уақыт кеппейді;
- көңіл – күй нашарлайды;
Нашар ауа- райының тұрақты белгілері;
- ауаның қысымы төмендейді немесе
- жадыраусыз тұтас бұлтты;
- тұман алқаппен жылжиды;
- түнде шұғыл салқын түспейді;
- аз ғана үзілістері бар созылмалы
Ауа – райының жақсару белгілері:
- ұзақ жауынды ауа – райы
- ауа- райы қысымы біртіндеп көтеріледі;
- бұлттың бұзылуы пайда болады;
- ылғалдылық үлкен үзіліспен түседі;
- күндізгіге қарағанда түнде едәуір
Ауа – райы белгілерін анықтаудың екінші
Бұлыңғыр ауа – райының ашық
- тұтас бұлттан көк аспан сәулесі көрінеді;
- кешке қарай батыста ашық аспан
- кеште және түнде тұман;
- ымыртта жойылатын елесті формода мамық бұлттар
- біртіндеп ауа қысымы көтеріледі;
- түнде ағыл тегіл шық;
- күндіз жел күшейіп, кешке қарай тынышталады;
- костер түтіні тік көтеріледі;
- масалар тобымен ұшады; күндіз ыстық түнде салқын;
- жұлдыздар жарқырайды, түсі жасылдау ай төңірегі тәж;
Ашық ауа – райының бұлыңғыр ауа
- ұлпа бұлттар батыстан жылжды;
- бірнеше күн үздіксіз ауаның қысымы төмендейді;
- топтасқан бұлттар кешке қарай мөлшері жағынан
- күндіз ашық, ал кешке қарай бұлттану күшейеді;
- күндізгі және түнгі температура арасындағы айырмашылықтар
- таңертеңге қарағанда, кеште жылырақ;
- алыстағы нәрселерді көрушілік және алыстағы дыбыстарды
- костер түтіні жер үстіне жайылады;
- таңертең және кеште қызыл шапақ;
- түнде шық жоқ, ал ойпат жерде тұман
- күн төңірегінде тік жолақтар пайда
- тұз ылғалданады:
4.Туристің ерік - жігерін шыңдау. Қауіпті
Тәжірибелі туристің ең негізгі басты біліктілігі-
екендігіне сенімді болса уақытында кері оралу.
Қорқыныш- біздің әрқайсымыздың өзімізге тән
Батыр тұлға қорықпайтын адамдар әлемде өте
Қорқыныш сезім қалыпты туа біткен түйсік кейде
Жорықтар - өте құмартатын іс. Бір кезде
Қауіпсіздендіру – бұл күрделі жол учаскесін немесе
Саяхат ауданы жөніндегі толық хабар -
Таудың ұшар басына көтерілгенде қиыншылықтарды
Жорықтағы көпшілік сәтсіз оқиғалар туристердің
Біздің кезімізде туризмге жол ашық
Қауіпсіздік ережесін бұзушылық өте қауіпті болып барады.:“
Адамды ең бастысы өзінің әрекетін
НАРЫҚ МЕХАНИЗМДЕГІ СҰРАНЫМ МЕН ҰСЫНЫМ
Экономикалық әдебиеттерде нарықтық механизмнің мынадай анықтамасы жиі кездеседі: «
Біздің пайымдауымызша , бұл анықтаманы былай айтуға да болады:
Нарықтық механизмде тепе – теңдіктің жалпы ммеханизмі идеясы жатыр
Жалпы тепе – теңдік теориясы қалайша нарықтық шаруашылықтың практика
Сұраным мен ұсыным нарықтық экономиканың ең маңызды элементтері. Нарық
Сұраным мен ұсыным дегеніміз не,олар қалай анықталады және оларға
Сұраным-ақшалай қамтамасыз етілген,нарықтағы тұтыныстың өңі айналған түрі немесе сұраныс-төлем
Құндық тұрғыдан сұраныс осы тауарлардың сомасын құрайды.Тауардың сомасын құрайды.Тауардың
Нарықтық сұраным көптеген факторлардың әсерімен;баға деңгейі,сатып алушылардың ақшалай табысы,нарық
тәуелділігі сұраным қызметі деп аталады.Сұраным мөлшері мынадай формуламен анықталады:
Qd= F ( Бх Ат х Тт х Жм
Мұндағы: Qd – қолдағы тауар колеміне сұраным;
Б – қолдағы және жолдағы тауарлар бағасы;
Ат – тұрғындардың ақшалай табысы;
Тт – тұтынушының талғамы және талғауы;
Жм – жинақталған мүлік;
F – сұранымды қалыптастыратын факторларға қатысты сұраным тәуелділігінің қызметі.
Тауарға деген сұраным мөлшері тұрғындардың ақшалай табыс деңгейіне тура
Q=F (Б)
Сұранымның жай-күйіне көптеген:экономикалық сипаттағы (сиректік,бағалық,пайдалылық,жаңалықтық,пайдаланудағы үнемдік),ұлттық,аймақтық сипаттағы (табиғи-климаттық жағдайға
Бағаның әсер етуі арқылы сұранымның сандық озгеру қасиеті оның
Біріншісі-бағаның кез келген өнімге белгілі пайызының томендеуі ол өнімге
Екіншісі-бағаның пайыздық (%) мөлшерінің төмендеуі сұранымның сондай көп ұлғаюына
Үшіншісі-бағаның пайыздық (%) төмендеуінен сұранымның пайыздық ұлғаюы кем.Бұл-икемсіз сұраным.Сұранымның
Әртүрлі топтағы тауарлар үшін сұраным икемділігі біркелкі емес.Икемділік коэффициенті
Енді ұсынымды қарастыруға көшеміз.Ұсыным – тауар өндірушілердің нарыққа сатуға
Qs= F ( Б х Т с х Сd
Мұндағы: Qs – бар тауардың ұсыным көлемі;
Б – бар және жолдағы тауарлар бағасы;
Тс – қолданылатын өндіріс технологиясының сипаты;
Cd – салықтар және детациялар;
Kж – табиғи- климаттық жағдайлар;
Ұсыным заңына сәйкес, өндірушілер өндірілген өнімнің көбін жоғарғы бағамен
Егер ұсыным мөлшерінің баға емес детерминанты өзгеріссіз қалса,бірақ тауар
Qs= F (Б)
Ұсынымның көлемінің өзгеру дәрежесінің нарықтық бағаның ұлғаюын сипаттауы ұсыным
Мұндағы: Es – ұсыным икемділігінің коэффициенті;
% Q – ұсыным көлемінің өсу пайызы (%)
% P – баға ұлғаюының пайызы (%).
Ұсыныс икемділігінің коэффициенті мынаны көрсетеді: егер нарықтық баға көтерілсе
Тепе-теңдік нүктесіндегі нарықтық баға тепе-теңдік бағасы деп аталады.
Нарықтық тепе-теңдіктің бұзылуы экономикадағы дипропорцияның тууына алып барады.Өндіріс пен
Qe = Qs = Qd
Ендеше, енді нарықтық бағаны P1 құрайды деп қараймыз.Бұл жағдайда
Қорытынды
Туризм бүгінгі таңда дамыту мақсатында қолға алынған ел
Туристік жорықтар - туристер үшін өте қолайлы түрі.
Пайдаланылған әдебиеттер
Б.Т.Хатимуллина «Туризмдегі байлаулар түрлері және олардың табиғи кедергілерді меңгеру
П.П.Захаров. «Инструктору альпенизма», Москва, 1983г;
«Соқпақ-Тропинка» ғылыми-әдістемелік журналы, 2008, 2009 ж.ж;
«Краткий справочник туриста», Москва, 1985 г;
И.В.Балабанов. «Узлы», Издание третье, Москва, 2003г;
Э.Н.Кодеш. «Соревнования туристов», Москва, 1990г;
Стрижев А.Н. «Туристу о природе», Москва 1986г;
Титов В.В. «Туристско-краеведческие кружки в школе», Москва, 1988г;
Л.П.Пронтишева. « Истоки мастерства», Москва, 1990г;
Истомин П.И. «Краткая деятельность школьников» Москва 1990
И.В. Черныш. «Походная энциклопедия путешественника», Москва, 2006 г;
Шеденов Ө.Қ. «Экономикалық теория негіздері» 2000 ж. Алматы
4
Айқаспалы туристік байлауы
Спорттық-сауықтыру туризмі
Есік қорғанында жерленген адам
Тігін машиналарының инелері
Сапаны бақылау
Ректификация процесі жайында
Туризмнің белсенді түрлерінің техникасы мен тактикасы
Ағаш материалы және оны қолдану
Негізгі туынды айқаспалар және оларды анықтайтын параметрлер
Сервистік қызмет