Менің Римдік құқық
Пайымдау туралы жалпы түсінік
Пайымдау — ойлаудың екінші формасы болып
Пайымдаудағы басты нәрсе — олардың ақиқаттығы
Пайымдау — бул ойлау формасы, онда
Біз логика курсында пайымдауды ақиқат не
Мектеп қабырғасында қазақ тілінен алған білімімізге
Сондай-ақ, сураулы сөйлемдер де пайымдау болып
Не оң, не теріс болмастан, сүрақ
Жалпы сұрақтардың танымдық рөлі өте үлкен.
Сұрақтар көбінесе қарым-қатынас тәжірибесінде жаңа ха-барлар
Сұраулы сөйлемдерден сөздің өзіндік мағынасында ритори-калық
Риторикалық сүрақтардың өзіндік ерекшелігі оларды әзіл-қалжың
2. Пайымдаулар классификациясы
Белгілі бір құрылымға ие бола түрып,
Қарапайым пайымдаулар өз кезегінде дербес жеке
Курделі пайымдаулар өзара түрлі амалдармен байланысқан
Енді пайымдаудың бұл топтарының әрқайсысын анағүрлым
Қарапайым пайымдау
Қарапайым пайымдауларда объект пен белгінің байланысы
Қарапайым пайымдаулар түрлері төмендегідей:
а) атрибутивті, егер белгі қасиеттің бар
байланысты болса;
ә) релятивті, егер белгі қатынастың бар
Атрибутивті пайымдау латынның аігіһио — «беремін,
Мысалы, «Судьялар тәуелсіз». Бұл пайымдау атрибутивті,
Бұл пайымдаудың қандай құрамдас бөліктерін бөліп
1) пайымдау субъектісінен — бір
2) пайымдау предикатынан — жататын не
3) «дегеніміз» немесе «емес» деген
Пайымдау субъекті мен предикаты оның терминдері
Ендеше атрибутивті пайымдау құрылымын схема түрінде
8 — Р немесе 8 дегеніміз
Тілімізде көбінесе пайымдауларды білдіретін сөйлем құры-лымы
Ойлау мен тіл бір-бірімен тығыз байланысты,
Логикада барлық атрибутивтік пайымдаулар арасынан ай-рықша
1. Менің Римдік құқық
2. Менің Римдік құқық бойынша
3. Римдік жеке құқық бойынша
ша нақты оқулықтардың әр түрлі қасиеттері
Қарапайым пайымдаулардың екінші түрі — бұл
Мысалы, «Іле Алатауының таулары Кавказ тауларынан
Латынның геіаііо қатынасы К символымен, нәрселер
Сонымен, релятивті пайымдаулар құрамына екі немесе
Қарапайым пайымдаулар, онда ой нәрселері арасывдағы
Дегенмен қарапайым кесімді пайымдаулар пайда болулары-на
а) Атрибутивті пайымдауларды сапасына қарай бөлу.
Атрибутивті пайымдауларда субъектіде белгінің болуы қүпта-луы
Қуптаушы пайымдау деп предикаттың пайымдау субъектіне
Терістеуші пайымдау деп субъектіде осы предикаттың
Мысалы, «Адамдар заң алдында тең» пайымдауы
Ал «сотгың осы шешімі негізсіз болып
Пайымдаулардың сапасын анықтауда байланыстың сипатын анық
Мысалы, «Заңсыз мәмле жарамсыз болады». Болымсыз
ә) Пайымдауларды санына қарай бөлу.
Пайымдау саны — бүл пайымдаудың субъекті
Біз бос емес үғымдардың өз көлемі
Предикаты субъектің барлық көлемі туралы хабарлап
Бірақ егер предикат субъект көлемінің тек
Пайымдаулардың сандық сипаты әдетте субъект алдында
43лаудың езі қиын. Қарастыра келгенде, осы
«Кейбір» сөзімен де белгілі бір қиындықтар
1) «тек кейбіреулер, бірақ бәрі
2) «кейбіреулер, мүмкін барлығы да» немесе
Логикада бұл сезді екінші мағынасывда қолдану
Енді біз, кесімді пайымдаулар двп, сапасы
талган пайымдауларды айтамыз деп нақтылай аламыз.
лық мәдениеті бар адам өзінің пікірлесіне
нақты жеткізу үшін кесімді пайымдауларға жүгінеді.
Басқалардан кесімді пайымдаулар сапасы мен саньш
Осылайша, біз барлық атрибутивтік пайымдауларды санына
Біз осы екі белгісіне қарай күрделі
1) жалпы және құптайтын —
2) жалпы және терістейтін —
3) жекеленген және құптайтын —
4) жекеленген және терістейтін —
пайымдаудың төрт түрінің әріптік белгіленуін ойлап
Олар дауысты дыбыстар аталуынан шығады, айігто
Жалпықуптаушы пайымдау аШгто сөзінің алғашқы дауысты
Сонымен бірге кесімді пайымдаулардың канондық формасы
А: Барлық 8 дегеніміз Р (8аР)
Е: Бірде-бір 8 Р емес (8еР)
I: Кейбір 8 дегеніміз Р (8іР)
О: Кейбір 8 дегеніміз Р емес
Мысалы:
А: Барлық адвокаттар — заңгерлер.
Е: Бірде-бір адвокат — заңгер емес.
I: Кейбір адвокаттар — заңгерлер.
О: Кейбір адвокаттар заңгерлер емес.
Әрбір пайымдау оның терминдері көлемінің қатынасы
Тағы бір алдын-ала ескерту. Егер оның
Егер де бір терминнің көлемі басқа
Қарапайым пайымдаулардың барлық терт түрінің түрлі
Жалпықұптаушы пайымдаулар А — «Барлық 8
Барлық 8 дегеніміз Р
45Бірінші амалға сәйкес (суретте сол жақтағы
Субъект пен предикат көлемдері толық сәйкес
Көріністегі екінші амалға сәйкес (суретте оң
Жалпытерістеуші пайымдау. Е — «Бір де
Жекеленгенқұптаушы пайымдау. I — «Кейбір 8
Екіншіден, предикат келемі субъект көлемінен кіші
Жекеленгентерістеуші пайымдау. О — «Кейбір 8
Сонымен, біздің талдауымыздың қорытындысын мынадай кестеде
А Е I
8 + +
Р -(+) +
(+) терминнің таратылғанын, ал (—) таратылмағанын
Пайымдаулардың модальдігі бойынша турлері.
Қорытындыда қарапайым пайымдауларды бөлудің тағы бір
«Пайымдаулардың модальдігі» логикалық термині «тосіш» сөзінен
Қазақ тілінде пайымдаудың модальдігі кептеген сөздер
Олар логикада модальдік операторлар деп аталады.
Модальдіктің мейлінше маңызды және кең тараған
Алетикалық немесе ақиқат модальдік (гректе аіеіеіа
Алетикалық модальдік түрғысынан пайымдау түрлерін төмен-дегідей
1. Ассерториялық пайымдаулар немесе қандай да
Мысалы, «Қазақстан нарықтық қатынасқа өтуде». Мұндай
2. Проблемалық пайымдаулар немесе бірдеменің
Мысалы, «Қазақстан нарықтық қатынасқа өте алады».
3. Аподиктикалық пайымдаулар немесе бірдеменің қажеттілігі
Мысалы, «Қазақстан қажеттілік болғандықтан нарықтық қатынасқа
Бұл түрлер арасындағы айырмашылық салыстырмалы екені
Модальдік пайымдаулардың өзара қатынасында белгілі бір
Деонтикалық немесе нормативті модальдік (гректе сіеоп
1. Қандай да бір құқықтың
Олар «рұқсат етілген», «тыйым салынады», «құқықты»
Немесе «Күштеп еңбек еткізуге тиым салынған»,
2. Қандай да бір міндеттің
Олар «міндетгі», «тиіс», «қажет» және т.б.
Мысалы, «Мемлекеттік органдар кәсіподақтардың іс-әреке-тіне мейлінше
Құқықтар мен міндеттер арасында деонтикалық баланс
Эпистемикалық немесе танымдық модальдік (ерізіете —
Ол «дәлелденеді», «дәлелденбейді», «бекерленеді» және т.б.
а) сенімге негізделген пайымдау.
Мұнда оның діни немесе діни еместігінің
ә) білімге негізделген пайымдау, олардың нанымды
Мысалы, «Жер бетінде басқа да ақыл-ой
Аксиологиялық немесе құндылық модальдік (гректе ахіоз
Ол «жақсы», «жаман», «селқос», «енжар», «жоқ»
Мысалы, «Сабыр түбі сары алтын», «Сақтықта
Курделі пайымдаулар
Күрделі пайымдаулар логикалық жалғаулықтар көмегімен қарапайым
...және ... — жалғастырушы жалғаулық немесе
...немесе ... — жоққа шығармай —
... не..., не — жоққа шығара
егер..., онда...— шартты жалғаулық немесе имшшкация;
...сонда және тек сонда гана, болса...—
... емес, ... немесе бүрыс, не
«Емес» жалғаулығының бәрінен ерекше екеніне көңіл
Жалғаулық Белгіленуі
конъюкция л
қатаң емес дизъюнкция V
қатаң дизъюнкция V
импликация ->
эквиваленттік
терістеу 1
Күрделі пайымдаулардың алуан түрлерін ажырату үшш,
Тағы бір алдын-ала түсініктеме. Қарапайым пайымдау
Күрделі пайымдаудың ақиқаттығы тек қарапайым пайымдау-лардың
Біздегі күрделі пайымдау екі қарапайым пайымдаудан
ж
Бағандағы жолдар саны мынадай: 2П формуласымен
Ал енді күрделі пайымдаулар түрлерін қарастырамыз.
а) «Асқар өте жақсы оқиды (р)
ә) «Асқар өте жақсы оқиды (яғни
б) «Асқардың қанағаттанарлық бағалары бар (яғни
р
Батыс Европадағы феодализмнің жалпы сипаттамасы
Рим құқығындағы 12 кесте заңдары
Пікір — ойлау формасы
Рим мемлекетінің пайда болуы
Латын тілінің тарихы және ғылымдағы маңызы туралы мәлімет
Рим мемлекеті
Азаматтық құқықтық қатынастар жайлы ақпарат
Тәрбие мақсаты – жан – жақты дамыған гармониялық тұлғаны қалыптастыру
Ежелгі Шығыстағы саяси және құқықтық ойлар
Әдеттегі құқық және заң