Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметке салық салу
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
Ι-Тарау.Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму бағыттары және оларға мемлекеттік
Кәсіпкерлікті дамытудың әлеуметтік экономикалық алғы шарттары
1.2.Қазақстан Республикасында орта және шағын кәсіпкерлік субъектілерінің даму
1.3 Кәсіпкерлік қызметті салықтык реттеу мемлекеттік реттеудің
ΙΙ-Тарау. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметке салық салу
2.1.Жеке кәсіпкерлерге салық салу ерекшеліктері
2.2. Кәсіпкерлікпен айналысатын субъектілерден олардың бюджет кірістерін атқаратын рөлі
ΙΙΙ-Тарау. Жеке кәсіпкерлерге салық салуды жетілдірудің
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау орта және кіші бизнестің дамуына жағдай
Мемлекет пен орта және шағын кәсіпкерліктің мақсаттары мен мүдделерін
Дамыған елдер тәжірибесі мен Қазақстандағы қалыптасып жатқан нарықтық қатынастар
Тауарлар мен қызметті көбейтуге мүмкіндік беретін және осы негізден
Салық жүйесі салықтық қатынастар жиынтығынан және оны реттйтін институттардан
Мемлекеттік қаржылар ұлттық табысты қайта бөлуде ,қоғамдық экономикалық құрлымын
Мемлекеттік бюджеттің кірістері біріншіден орталық және жергілікті органдар жинайтын
Мемлекеттік табыстың жалпы материалдық енгізін ұлттық табыс құрайды,мұны бөлу
Мемлекеттік бюджет түсімдерінің ең басты көзі салықтар.Өенркәсібі дамыған елдердің
Қазіргі кездегі салықтардың маңызы мен рөл мемлекеттік органдарды қаржы
Салық арқылы ерттеу әдістері салалардың бәсеклестігін ынталандыруға, капиталдың қорланыуна
Қазіргі кезде нарық тық экономиканың белсенді қатысушылары кәсіпкерлер, іскер
Кәсіпкерлік туралы көзқарас мыңдаған жылдар бойы өндіргіш күштің дамуымен
Әлеуметтік экономикалық құбылыс ретінде кәсіпкерлік көптеген қоғамдық қатынастарды қамтиды.
Кәсіпкерлік қызметтің мәні өндіріс құрал жабдықтарын шаруашылық объектісі ретінде
Сондықтан да, Қазақстан Республикасында шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсаты Қазақстан Республикасында
Қойылған мақсатқа жету үшін төмендегі сұрақтар қарастырылады:
1.Қазақстанда кәсіпкерлікті дамытудың әлеуметтік экономикалық алғы шарттары;
2.Қазіргі жағдайдағы Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметтің даму жағдайы;
3.Кәсіпкерлік қызметті мемлекеттік реттеу тетігі ретіндегі салық жүйесінің атқаратын
4.Бүгінгі күні Қазақстан Республикасында щағын және орта кәсіпкерлік қызметке
5.Кәсіпкерлерден түсетін салықтық түсімдердің бюджет кірісіндегі алатын
6.Шағын бизнес субъектілеріне салық салуды жетілдіру бағыттары;
Жоғарыда аталған мәселелерді қарастыруда ең бірінші салықтық заңдық нормативтік
Ι-Тарау.Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму бағыттары және оларға мемлекеттік
1.1 Кәсіпкерлікті дамытудың әлеуметтік экономикалық алғы шарттары
Кәсіпкерлік қызметке талдау жасау оның жалпы экономикалық категория ретінде
Әлеуметтік экономикалық құбылыс ретінде кәсіпкерлік көптеген қоғадық қатынастарды қамтиды.
Кәсіпкерлік субъектісіне экономикалық қызметке қатысушы түрлі мүшелер, алдымен жеке
Мемлекеттік кәсіпорындар туралы ерекше айтқан жөн. Өйткені мемлекетте кәсіпорындарының
Мемлекеттік (жоспарлы кездегіден өзгеше нарықтық экономикадағы роліне байлданысты), ұжымдық
Кәсіпкерліктің потенциалдық мүмкіндіктерінен толық бағалау үшін олардың субъектілерін номиналды
Номиналдықа кәсіпкерлік қызметімен айналысу құқығы. Нарықты экономика елдерінде әрбіреуінің
Кәсіпкерліктің объектісі – адаамның бергілі қызметі. Кәсіпкерліктің соңғы нәтижесі-өндірілген
Сонымен, кәсіпкерлік-жаңа мүмкіндіктерді іздеу, жаңа технологияны пайдалану, капиталды жұмсаудың
Демек, нақты өмірде кәсіпкерліктің объектісі-новаторлық, жаңашылдық, ерекше мағынадағы новаторлық-
Кәсіпкерлік әр кезде де белгілі бағытта ұйымдастырылады , нақты
Барынша көп табыс келтіру – кәсіпкерлік жұмыстың қозгаушы факторы.
Кәсіпкерлікке тән тағы бір сипат шаруашылық жүргізудегі тәуекелге бел
Шаруашылық қауып –қатердің , тәуекелдің негізінде мүмкін болатын және
Өндіріс факторларын конбинациялауды тұрақты бақылау кәсіпкерді өне бойы ауыр
Кәсіпкерліктің мәнін толық түсіну үшін оны меншік қатынастарын жүзеге
Демек, кәсіпкер мен меншік иесі арасында айтарлықтай байланыс жоқ.
Кәсіпкерлік дамуының дәрежесі, немесе жетілдірілмеген болуы мүмкін. Кәсіпкерлік қызмет
Нарықтық экономика үшін күрделі «ауруға» бірден қарсы тұра алмайды-
Қазіргі нарықтық шаруашылық монополияға, инфляцияға қарсы, шараларынсыз, өндірістің
Егер мемлекет ақшаны нарықтық экономикаға жібергеннен артық шығарса,
Ерте ме кеш пе экономиканың мемлекетсізденуі, оның мемлекеттің белсенді
Бұл жағдайда жекешелендірудің теориялық анықтамасын берудің маңыз зор.
70-80 жылдарда жекешелендіру бүкіләлемдік құбылысқа айналды. 80-жылдың аяғында дүниежүзінің
Біздің жағдайымызда жекешелендірудің ерекшелігі меншіктің мемлекет қолында жоғары шоғырландыру
Национализациялануға қарағанда жекешелендірудің ерекшелігі процесі бір сатылы акт
Ал тағы да кемінде екі сатыдан тұру керек: Меншік
Жекешелендірудің түрі көп, әрбір ел өзінің қайталанбас жекешелендіру жолын
Ешбір елде жекешелендірудің ойдағыдай керемет тәсілі жоқ. Әрбір елдің
Жекешелендеруді кең шеңберде тиімді және кезеңдер мен өткізу үшін
Әр түрлі елдердің тәжірибесі көрсеткендей жоғарыда аталған шарттардың тек
Мысалы: Қазақстан Республикасында да жекешелендіру процесінде де қиын жолмен
Республикада мемлекет иелігінен алу мен жекешелендірудің 2 кезеңі де
Жекешелендірудің 1993-1995 жылдарға арналған екі кезеңнің ұлттық бағдарламасында бұны
Бірінші бағыт-шығын салаларды қамтиды. Онда 200 адамға жұмыс
Екінші бағыт- жаппай иелендіру. Бұл жолы 500 адамға дейін
Үшінші бағыт- аса ірі және бірегей кәсіпорындарды және басқа
1992 жылдың орта кезеңінде Қазақстан Ресбуликасының 35 акционерлік қоғамы
Сонымен жекешелндіру нарықтық экономикаға өтудің алғышарттарын жасай отырып, кәсіпкерліктің
1.2. Қазақстан Республикасында орта және шағын кәсіпкерлік
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламасына
Жалпы шағын кәсіпкерлікті дамыту аймақтық экономиканы көтерудегі маңызы
Кесте 1
Алматы облысының шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны туралы мәлімет (бірлік)
Жылдар 2000 ж 2001 ж 2002ж 2003ж 2004ж
Шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны 17587 18317 18808 34568 56961
Оның ішінде, өндірісте 297 430 442 618 785
Алматы облыстық кәсіпкерлік, шағын және орта бизнесті дамыту мен
Осы кестеде келтірілген мәліметтерден байқалғандай, талдауға алынған 2000-2004 жылдары
Алматы облысындағы шағын және орта кәсіпкерліктің даму барысын жіктеп
Алматы облысы бойынша 2000 жылы 17587 шағын кәсіпкерлік субъектілерітіркеліп,
1-кестеде келтірілген мәліметтерден байқалып отырғанындай, облыс бойынша шағын және
Өндірістегі шағын және орта бизнестің даму барысында салық, несие
Кесте 2.
Алматы облысы бойынша жеке кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғалардың ішіндегі нақты
Саны
Адам Үлесі ө Адам Үлесі ө Адам Үлесі
А 1 2 3 4 5 6
Барлығы, соның ішінде 12509 100 11943 100 15555 100
А) патент негізінде 9324 74,5 8934 74,8 11933 76,5
В) тіркеу куәлігі бойынша 3185 25,5
Алматы облысы бойынша салык, комитетінің мөліметі бойынша.
2-кесте мәліметтерінен байқалғанындай, тіркеу куәлігі негізінде қызмет ететін жеке
Кесте 3
Алматы облысы бойынша шағын және орта кәсіпкерліктегі занды
өндіріс көлемі
Экономикалық қызмет түрі ондіріс колемі (қызмет.жүмыс)
200 1ж 2002ж
Сома сы үлссіө Сома сы үлесіө
І
Барлығы Оның ішінде: 2751,7 100 7352,6
Онеркәсіп ондіріс 606,1 22,ОТ1 1848,9
Ауылшаруашылық онімдерін қайта өңдеу 382,4 ^Г89
құрылыс 203,4 7,39 546.3 7,43
Көлік және байланыс 42,6 1,55 71,7
Сауда 1095,9 39.82 3109,4 42,29
конақ
Тағы басқа
Алматы облысгпық косіпкерлік, шағын және орташі
3-ші кесте мәліметтері негізінде Алматы облысы бойынша шагын жонс
Кесте 4
Алматы облысы кәсіпксрлікпсн айналысатын жскс тлгалардын
ондіріс көлемі *
Экономикалық қызмет түрі өндіріс көлемі (қызмет,жүмыс) млн. тг.
200 1ж 2002ж 2003ж
Сома сы үлесіө Сома сы үлесіө Сома
сы үлесіө
Барлығы 1499,1 100 2701,2 100 5910,4 100
Оның ішінде:
өнеркосіп өндіріс 26,8 1,79 114,5 4,22 232,4 3,93
Ауылшаруашылық өнімдерін қайта өндеу 23,0 1,53 63,6 2,35 182,5
қүрылыс 1,5 0,10 5,2 0,19 6,8 0,12
Көлік және байланыс 173,1 11,55 169,8 6,29 232,5 3,93
Сауда 1105,0 73,71 1752,6 64,88 3278,2 55,46
қоғамдық тамақтандыру 42,7 2,85 152,6 5,65 297,8 5,04
Туризм од 0,006 0,4 0,01 0,5 0,008
Қызмет көрсету 32,4 2,16 202,8 7,50 527,3 8,92
Тағы басқа қызмет түрлері 96,5 6,44 239,7 8,87 1152,4
Алматы облысы кәсіпкерлік, шагын және орта
3-кестеде Алматы облысы бойынша шағын және орта бизнасіндегі кәсіпкер
3-ші және 4-ші кестелерге талдау жасау барысында Алматы облысы
Демек, өнеркәсіп өндірісіндегі
Өндірістегі шағын косіпкерліктегі субъектлердің алғашқы қалыптасып дамуында инвестициялық және
Өнеркәсіптік қүрал жабдықтарға бағытталған қүрделі қаржы салымына салық жеңілдіктері
Басқа да ор түрлі салық жеңілдіктеріне байланысты шектеу қойылды.
Лаффер қисығы
Мұндағы, К- салық ставкасы; У-бюджет кірісі; К.- сальгқ ставкасы
Салықтың төмендеуінінің нәтижесі болып экономикалық өрлеу мен мемлекет кірісінің
Осы тұста занды бір сурақ туады салық салудың оңтайлы
1.3 Кәсіпкерлік қызметті салықтык реттеу мемлекеттік реттеудің негізі ретінде
Мемлекеттік реттеудің экономикалық қажеттігі туралы моселенің теориялық негізін көрнекті
Мемлекеттің экономиканы реттеу оның эконмикаға араласуын білдіреді. Нарықтық экономиканың
Шведтік тәжірибеде дәлелдегендей аралас экономикада нарықтық және мемлекеттік реттеу
Мемлекет экономикаға нарықтық механизм ксрі осср берген тұста міндстті
Қазіргі танда экономиканың реттеудің накты анық жолы жоқ десектс,
Кейнсиандық теорияның негізін қалаушы, корнекті ағылшын экономисті. мемлеке қайраткері,
Кейнсиандық тсория мемлекеттік рсттсудің басты макроэкономикалык. бағыттарына негізделеді. Аталған
Неоклассикалық теория еркін босекелестікке, экономикалық түрактылыкха негізделеді бүл екі
Бірақ бүл скі негізгі ағымның бір біріне қарамақайшы кслстін
Неоклассикалық мектептің өкілдері (А.Маршалл, М.Уэйденбаум, А.Лаффер және т.б.) мемлекеттің
Өз кезегінде неоклассикалық теориядан екі бағыт: ұсыныс экономикасы теориясының
Экономикалық процестердің мемлекет тарапынан реттелуі кез келген қоғамдық жүйенің
Экономикалық процестердің мемлдекеттік тарапынан ретттелуі кез келген қоғамдық жүйенің
Жоспарлы экономикалық жағдайларында реттеу жалпылық сипат алып, дамудың тек
Сөйтіп тауар-ақша қатынастары мен оларға сәйкес экономикалық зандардың соз
Нарық қатынастары бүл үлгіні жоққа шығарады. Оның орнына экономикалық
Аталған реттемелер экономиканың белгіленген бағытта дамуын үйлестіріп отыруға арналған.
Республика аймақтарының экономикальтқ дамуының әркелкілігі мен ондірістегі орналастыру тиімділігі
қаржы ресурстарының болуы;
аймақтың әлеуметтік инфорқүрылымының даму деңгейі;
аймақтарда орналасқан шаруашылық
Қазақстан экономикасының шикізаттық бағытта болуы жағдайындағы мемлекеттік бюджеттің кірісін
Аралас ондірістің дамытудың қажеттігінің тағы бір себебі: экономиканың қазірдегідей
Мемлекет тарапынан жоне нарықтың озін-өзі реттеуі экономикадағы ахуалға байланысты
Экономика дағдарысына байланысты бізде мемлсксттік қүрылымдардың экономикалық процестерге ықпалын
Қаржылық реттетуде салық арқылы реттеудің маңызы зор. Нарық экономикасында
Салықтық реттеу кәсіпорындар мен халықтың белсенділік корсетугс мүдделігін қамтамасыз
Салықтық ретеуде салықтар ставкасының молшері сияклы факторлардан басқа салық
1995-1999 жылдарда салық жүйесін реформалау одан ары қарай жалғасып.
Сондықтанда да 2001 жылдың 12 шілдесінде жаңа салық Кодексі
Жаңа салық зандылығы бойынша салық саясатының негізгі бағыттары төмендегідей:
• салық зандылығын орнықтыру;
• мемлекеттің фискалдық саясатын дамыту
• экономикаға шетел капиталын тарту;
• шағын бизнесті дамыту үшін арнаулы
Экономиканың мемлекет арқылы реттеуде салықтық реттеудің маңызы зор. Нарық
Салықтық реттеу кәсіпорындар мен халықтың экономикалық белсенділігін арттыруға бағытталған.
Салықтық реттеу-осы категорияның атқаратын функциялары арқылы жүргізіледі. Олар фискалдық,
Фискалдық функция мемлекеттік бюджеттің кірісінің қүру ролін салықтар түсіру
Реттеушілік фукнциясы салықтың элементтерін реттеу тұтқасы ретінде қолдащ арқылы
ΙΙ-Тарау. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметке салық салу
2.1.Жеке кәсіпкерлерге салық салу ерекшеліктері
Нарықтық қатынастар жүйесі, кәсіпкерлікті дамытуға жағдай жасайтын және олардың
Орта және кіші кәсіпкерлікті дамыту мәселесі бүгінгі күні Қазақстаннын
Дамушы елдерде шағын және орта бизнесті дамыту мемлекеттін экономикалық
Кәсіпкерлікті дамытудың алғашқы іргетасы ең алдымен кооперативтер құру негізінде
Кейінірек, қайтадан "Кооперация туралы" заң жаңаланып, өнделіп қайтадан шықты.
Алдыңғы тараулардан байқап отырғанымыздай, кәсіпкерлер саны уақыт оте келе
Жеке кәсіпкерлік- бұл оз атынан озіндік тәуекелділікпен жоне мүліктік
Сипатына байланысты адамдардың іс орекетінің негізгі екі типі бар
Жоғарыда коріп отырғанымыздай, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын субъектлер саны, кәсіпкерліктің
Арнаулы салық режимін қолдана отырып мемлекет кәсіпкерлік кызметтің дамуына,
Енді оған толығырақ тоқталатын болсақ, өтпелі ксзеңді басынан кешіріп
Салық салу объектісі болып, салық төлеушілердің ҚР территориясы аумағындағы
Салық салудың оңайлатылған жағдайын колданушыларда міндетті түрде томендегі шартты
• орналасқан жері бойынша
• бекітілген үлгіде отініші болуы керек;
• лицензиялауға жататын қызметті жүзеге асыру
• мемлекеттік тіркеуге байланысты алымдары
• банктегі шоты туралы молімет
• сондай-ақ басқа да бюджетпсн есеп
Сондай-ақ, кіші бизнес субъектлері төменде корсетілген салық толеу тортібінің
1. Жалпыға бірдей белгіленген тәртіп;
2. Біржолғы талон негізіндегі АСР;
3. Патент негізіндегі АСР;
4. Оңайлатылған декларация негізіндегі АСР.
Бұлардың әрқайсысына жеке жеке анықтама беретін болсақ, бір жолғы
Патент арнаулы салық режимін қолдану қүқығын куәландыратын жөне салық
Тіркелген жиынтық салық салу төртібімен салық толеушілер бірыңғай оңайлатылеан
төмендегі кестеде атап көрсетуімізге болады.
+ •
Тағы да көңіл бөлетін басты моселелердің бірі, салықты оңайлатылған
Тоқсандық табысы Ставкасы
2000,0 мың теңгеге дейін қоса алғанда Табыс сомасының
2000,0 мың теңгеден жоғары-3000,0 мың теңгені қоса 60,0
3000,0 мың теңгеден жоғары 110,0 мың
Ал, салынады.
занды тұлғалардың табысына
Тоқсандық табысы Ставкасы
2000,0 мың теңгеге дейін қоса алғанда Табыс сомасының
2000,0 мың теңгеден жоғары- 4500,0 мың теңгені қоса
4500,0 мың теңгеден жоғары-6500,0 мың теңгені қоса 205,0
6500,0 мың теңгеден жоғары 345,0 мың
Егер, есепті кезеңнің қорытындысы бойынша жалдамалы қызметкерлердің орташа айлық
Табыстың шекті мөлшері асып кеткен жағдайда, салық сомаларын есептеу
Қазақстан Республикасында сонымен қатар ауыл шаруашылығын дамытудың маңызы зор.
Бірыңғай жер салығын толеу негізінде арнаулы салық режимін қолданатын
1) осы арнаулы
2) осы арнаулы
3) осы арнаулы сагтық режимін қолданылатын қызмет
4) Қазақстан Республикасының Үкімет
5) Қазақстан Республикасының Үкімет белгіленген қажеттілік нормативтері шегівде салық
1. Қосылған қүн салығын телеушілер
2. Арнаулы салық режимі қолданылмайтын қызмет
Жер учаскесін
Бірыңғай жер салығын төлеу учаскесі орналасқан жер бойынша тиісті
Төлеудің бірінші мерзімінде бірыңғай жер салығын төлеушілер ағымдағы төлемді
Жер учаскелерін жалға берген (алған) кезде салық
1. Шаруа қожалығы жер учаскесін
Жалға алушының пайдалану кезеңі жер
Жалға алған айдан кейінгі айдан бастап
Бұл орайда жер учаскесін жалға беруден алынған (алынуға тиісті)
2. Шаруа қожалығы бірыңғай жер салығын
Жер учаскесін жалға беруден альтнған табыс бойынша шаруа қожалығы
1. Бірыңғай жер салығын толеушілер жыл
2. Бірыңғай жер салығын толеуші
1) ағымдағы салық кезеңі үшін
2) нотариат немесе
Жер пайдалану қүқығына актісі болмаған жағдайда бірыңғай жер салығын
табыс етеді. Кейінгі жер пайдалану қүқығына акт алған кезде
3) жер ресурстарын басқару жоніндегі уәкілетті орган
4) әлеуметтік салық сомаларын есептеу үшін қажетті деректерді
3. Осы арнаулы салық режимін тандап алған жаңадан қүрылған
• Таратылған немесе қайта
• Бірыңғай жер салығы төлеушілер шаруа қожалығының басшысын
Бірыңғай жер салығын төлеушілер бірыңғай жер салығы бойынша декларация
1) әлеуметтік салық бойынша декларация;
2) төлем көзінде үсталатын жеке табыс салығы бойынша
3) жинақтаушы зейнетақы қорларына
4) жер бетіндегі
Жоғарыда түсінік беріп откен кәсіпкерлік қызметтің жекелеген түрлері бүгінгі
Қазақстан Республикасында салықтар және басқа да толемдер Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасындағы салық зандары жоне бюджетке төленетін басқа да
Қазақстан Республикасының салықтары және бюджетке төленетін басқа да міндетті
Қазақстан Республикасында салынатын салық және бюджетке төленетін басқа да
Арнаулы салық режимін қолданатын жеке косіпкерлер арнаулы салық режимі
Қазақстан Республикасының шегәнен тыс жерлерде төленген жеке табыс салығының
Жеке табыс салығы бойынша декларация тапсырушы салық толеушілер табыс
2.2. Кәсіпкерлікпен айналысатын субъектілерден олардың бюджет кірістерін атқаратын рөлі
Жоғарыда қарастырып өткеніміздей, Алматы облысы бойынша шағын және орта
Сонымен бірге жоғарыдағы, косіпкерлік қьтзметтің дамуын жан -жақты қарастырған
Енді, соңғы жылғы Алматы облысы бойынша косіпкерлік қызметтің даму
Кесте 5 Шағын кэсіпкерлік субъектлерінің өсу серпіні 2003-2004жж.*
Шағын кәсіпкерлік субъектлері,
оның ішінде 2003 жыл 2004 жыл
Тіркелгендері 51680 56961
Нақты қызмет жасайтындар 48562 52510
* Алматы облыстық СК мәліметтері бойынша
Кестеден байқап отырғанымыздай, былтырғы жылмен салыстырғанда кәсіпкерлік субъектлерінің бірлігі
Сонымен қатар, 5-кестеде келтірілген субъектлердің ішінде бюджетпен есеп айырысудың
Кесте 6
Алматы облысы бойынша шағын кәсіпкерлікпен айналысатын субъектлер саны, 2004ж.*
Шағын кәсіпкерлік субъектлері Субъектлер саны Жалпы кәсіпкерлер
Жалпыға ортақ тәртіппен қызметін жүзеге асыратын жеке кәсіпкерлер
Оңайлатылған декларация негізінде қызметін жүзеге асыратындар 6229
Патент негізінде бюджетпен есеп айырысатын жеке кәсіпкерлер 9202
Біржолғы талон негізіде жүмыс жасайтындар 522 1,0
Шаруа қожалықтары 34354 60,0
ШКС — занды түлғалар 5382 9,0
* Алматы облыстық СК мәліметтерінен
Кестедегі молметтерді диаграммадан анықтап көруге болады
(1-сурет). Кесте мен диаграммадан байқағанысмыздай облыстағы кәсіпкерлікпен айналысатын субъектлердің
Бюджетпен есеп айырысу түрлеріне байланысты шагын кәсіпкерлік субъектлерінің үлесі,
*6-кесте негізінде жасалган.
Кесте мен соның
Алматы облысында шағын кәсіпкерлік субъектлері түрлерінің барлық түрлеріне жуығы
Содан кейінгі орында, оңайлатылған декларация негізінде жіне патент бойынша
Сонымен, 01.01.2005 жылғы жағдай бойынша Алматы облысында жалпы жеке
Ал, былтырғы жылғы мәлімет бойынша, жагтпы тіркелген косіпкерлердің саны
2005 жылғы қаңтар айында тіркелген кәсіпкерлік субъектлерінің ішіндегі 5382
Кесте 7 Арнаулы салық режимін қолданатын заңды түлгалардан түсетін
Барлық Оның ішінде Салықтық Оның барлық
Заңцы түлғалар тіркелге ндері нақты қызмет атқаратын
дары салықтардағы үлесі (ө-бен)
Шағын кәсіпкерлікпен 5382 3274
аиналысатын
тұлғалар барлығы, оның ішінде
Ауыл
өншін өндіруші занды
Оңайлатылған 421 380 97148,4 3,5
декларация
қызметш
Жалпыға
тәртшпен
жүзеге асырушылар
Жалпы тіркелген шағын бизнес субъектлерінің ішіндегі занды түлғалардың арнаулы
оңайлатылған режим бойынша қызметін жүзеге асыратын салық толеушілер саны
Патент негізінде қызметін жүзеге аысратын ауыл шаруашылығы онімін өндіруші
Жалпыға бірдей тәртіппен қызметін жүзеге асыратын занды түлғалар саны
Жоғарыда келтірілген кестедегі мөліметтерден көріп отырғанымыздай, қызметін жалпыға ортақ
Енді, жеке кәсіпкерлікпен айналысатын түлғаалардың жай —күйіне келетін болсақ,
Патент негізінде қызметін жүзеге асыратын жеке түлғалардың тіркелгені 9202,
Оңайлатылған декларация негізінде
Базарларда жылына 90 күннен артық қызметін жүзеге асыратын бір
Кесте 8
Жеке кәсіпкерлерден түсетін салықтык түсімдердің шағын бизнестен алынатын салықтық
Барлық Оның ішінде Салық Оның барлық
Жеке кәсіпкерлері тіркел гендері нақты қызмет атқаратын дары тық
түсімдер (мың теңге) кәсіпкерліктен түсетін салықтардағы үлесі (ө-бен)
Барлық шағын бизнеспен 51579 49236 664436,6 24,1
аиналысатын жеке кәсіпкерлер, оның ішінде
Бірыңғай жер салығы бойынша бюджетпен есеп 34354 33227
айырысатын шаруа қожалықтары
Оңайлатылған декларация 6229 5869 253392,9 9,2
непзщде қызметін жүзеге асыратындар
Патент негізінде қызметін жүзеге асырушылар 9202 8926 123639,0
Бір жолғы талон негізінде қызметін жүзеге асыруылар 522
Жалпыға ортақ тортіппен 1272 692 126920,6 4,6
қызметш жүзеге асырушылар
8-кестеден көріп отырғанымыздай, жеке кәсіпкерлердің ішінде саны жағынан орташа
Алдыңғы, яғни 2005 жылғы қаңтар айымен салыстырғандағы шағын бизнес
Шағын бизнес субъектлерінен түскен салықтық түсімдер,
2003-2004жж. (млн.тг.) Сурет 2
01.01.2005ж. бойынша 3274 нақты жүмыс жасайтын заңца түлғалардан 2083350,1
Сонымен бірге, үстіміздегі жылдың басында шаруа қожалықтарын қоспағанда 17225
Келесі, шаруа қожалықтарына келетін болсақ, осы жылдың басындағы мәлімет
Осылайша 2003 жылмен салыстырғанда 2004 жылда барлық шағын кәсіпкерлікпен
Салықтық түсімдердің төмендеуіне салықтық түсімдердің басым бөлігін қүрайтын занды
Оның себептері сол, біріншіден нақты жүмыс жасайтын занды түлағалар
Сондай-ақ, 2003 жылы Алматы облысы бойынша жүргізілген салықтық тексерулер
Сонымен бірге, шағын кәсіпкерліктен түскен салықтық түсімдердің азаюына 2004
Аталған субъектлер бойынша салықтық түсімдердің дер кезінде және толықтай
Дгенемнен, салық қызметі органдары тарапынан бақылауды мүлдем тоқтатуға болмайды,
екі жағдайда салық
11 субъектіде фискалды
Сонымен қатар СК қызметкерлерімен бір жолғы талондарды тарату тәртібін
Қапшағай қаласында іс-шаралар жүргізілді.
Салық Комитетінде , сонымен бірге шағын кәсіпкерлік субъектлерімен салық
ΙΙΙ-Тарау. Жеке кәсіпкерлерге салық салуды жетілдірудің
Шағын бизнестің қасиеті- нарық қеңістігін қеңейту мақсатында жаңа өнімдер
Қазіргі кезде, зерттеу нотижелері керсеткендей өндірістің экономиканың барлық саласында
Бірақ осындай жетістіктерге қарамастан, сәйкесінше аса жоғары емес табыстары
Мүндай жағдайда кәсіпкерлерге өндірістік -шаруашылық қьтзметтерін тиімді түрде жүзеге
Осыған қоса, қазіргі кезде мемлекет тарапынан қорғау мен қолдау
Қазақстанда 2003 жылдан бастап 9 айға шағын кәсіпкерлік субъектілерін
Шағын бизнес саласындағы заңнаманың келелі моселелерін шешу Алматыда шағын
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі, Бас прокуратура, Индустрия жоне сауда
Қайта қаржыландыру ставкасы төмендетілді. Қазақстаннның Үлттык Банкі 2002 жылдың
Қаржы ресурстарының басым бөлігінің мемлекет қарамағына етуі кәсіпорындарының дербес
Ал, мемлекеттік бюджеттің негізгі кіріс көзі салықтар екені бәрімізге
Салық ставкаларын ауытқыту арқылы өндірістегі шағын және орта бизнестің
Енді салық жеңілдіктерін тиімді де икемді салықтық реттеу қүралы
Экономиканы реттеу барысында
ғылыми-зерттеу, тожірбиелік-конструкторлық жүмыстарының оркендеуіне жағдай
жасау;
робототехника, биотехнология, электроника тәрізді ғылымды көп қажет ететін
өндіріс салаларының дамуын ынталандыру; шағын жөне орта кәсіпкерлікті қолдау;
инвестиция барысын реттеу.
Салық жеңілдіктерінің салық төлеуден толық немесе жартылай босату, салық
Өндірістегі шағын жоне орта көсіпкерлікті қолдау барысында салық жеңілдіктері
Қазақстанда кәсіпкер түлғалардың қайырымдылық қорларына көрсеткен көмектері салық заңнамасында
Салық төлеу тәртібі мен мерзімі салық салу жүйесінің маңызды
10 күн мерзім ішінде, барлық есепті жылдан кейігі жылдың
1) есептелген табыс салығының сомасын банк мекемесі арқылы қаражат
1) табыс алушы жеке түлғаның
2) салық жылы аяқталған соң ЗОкүн ішінде
3) Толем көзінен салық үсталмаған жағдайда табыс
Зерттеу барысында біздің байқағаньшыз, салықтық реттеу қүралдарының ықпальшың өте
Сонымен, экономиканы салықтық реттеу барысында, оның соңынан туындайтын салдарын
қүралдары ондірістің, өндірілген онімнің (қызмет, тауарлар) босскелік қабілетін, ал
4-кестеде Алматы облысы бойынша шағын жоне орта бизнссіндегі косіпкер
Салықтың комегімен мемлекет нақты түрде белгілі бір салаларда барынша
Экономикалық зерттеулер институтының келтірген Імониторингтік зерттеулер бойынша салық көлемін
Кесте 9
Салалар бойынша кәсіпорындардың төлейтін салықтарының саны, ө есебімен*.
Сала Теленетін салық саны
3-тен аз 3-тен 5-ке дейін 6-дан 8-ге дейін 9-дан
Барлық мекемелер 9.8 52.0 29.2 8.9
Кәсіпорын 2.1 47.9 34.0 16.0
Ауыл шаруашылығы 36.4 42.3 15.2 6.1
Сауда 8.3 56.4 27.8 7.5
Қызмет көрсету 9.4 51.3 31.6 7.7
*Экономикалық зерттеулер институты сандық мәліметтерінен
Бірақ салық ауыртпалығының деңгейін тек сандық қана көрсеткіш арқылы
салық төлейтін кәсіпорындардың көпшілігі сауда мен °ызмет
Республикадағы өнеркәсіп өндірісінің шикізат ендіру бағытында басым дамығандығы, яғни
Қорытынды
Салық салу бойынша жүз пайыздық тиімділікке жету дамыған нарықтық
Жоғарыда айтылып кеткендерді ескере отырып, шағын және орта бизнес
Қазақстан Республикасында салық салу ерекшеліктері косіпкерлікті қолдау мсн экономиканы
Осыған байланысты салық салумен байланысты проблемалар озекті және кәсіпкерлікті
Ескі салық кодексі бойынша қызмет еткен салымдар мен алымдар
Айта кету керек шағын және орта косіпорындардың дамуы импорт
Осының барлығы нарықтық экономика дамуының басты моселесі болып келеді.
Шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы Қазақстан Республикасы экономикасының әр
Сондықтан батыс елдерінің нарықтық экономикасы сияқты, мемлекет тарапынан шағын
Жергілікті жерлерде мемлекеттік қолдау тиімді. Неге десек жергілікті корлар
Шағын жоне орта бизнесте инвестицияяық жобаны несиелеу үшін мемлекет
• құқықтық қамтамасыз ету.
• қаржылық қамтамасыз ету
• салықтық қамтамасыз ету
• кадрлық және инфрақұрылымдық қамтамасыз
Ұсынылып отырған салық салу механизмдері мемлекетке жөне салық органдарына
Міне осыдан сальтқ салу механизіміне жүйелі келу, біздің ойымызша
Республикада қазіргі уақытта шаруашылық субъектілер үшін берілетін салық жеңілдіктерінің
Несие проценттерін қайтару мерзімін шағын және орта кәсіпорындарын қызметіне
Оларды ішкі кредит ресурстары немесе сыртқы заем арқылы жүзеге
Сондықтан салықтық кұралдар басқа да мемлекеттік реттеу құралдарымен бірге
Қорыта келгенде кәсіпкерліктің кез-келген нысанының дамуында салық механизмінің ролі
Кәсіпкер салық жүйесіне бірнеше рет енгізілетін озгерістер мен толықтыруларға
Зерттеу барысында қалыптасқан пікірлерге тоқаталатын болсақ:
Жеке тұлғалардың табысынан алынатын салықты алғашқы 2-3 жылда босатып,
Аванстық төлемдер жасау барысында кәсіпкер тұлғаға 1-2 ай келемінде
Төлем көзінен салық салынатын салықтар табыстарға жинақтаушы зейнетақы қорларынан
Шағын бизнес субъектлерінің жиынтық салығы кәсіпорынның жылдық жиынтық табысының
Бүгінгі күнде орта бизнес субъектлерінің мониторингін ұйымдастыру қажеттілігі туындап
Дамыған елдерде белсенді жұмыс істеп
Жеке кәсіпкерлерге* қосылған қүн салығын салған кезде, аталған салық
Республикамызда егер өндірістік кәсіпорындардың, шағын және орта кәсіпкерліктің ел
Қолданылған әдебиеттер
1. Қазақстан республикасының Кодексі "салық және
2. Закон
3. Закон Республики Казахстан "Об индивидуальном предпринемтельстве", 19.0б.1997г.
4. Қазақстан Республикасы
5. Гражданский кодекс республики Казахстан, 27.12.1994г.
6. Қазақстан Республикасы Президентінің "Өндірістік кооператив туралы" Заң
7. Указ Президента Республик.
8. Қазақстан республикасының "салық және
9. Указ Президента республики Казахстан, имеющий силу Закона "О
10. Современный экономический словарь. Под.ред. Б.А.
11. Чипурин М.М., Киселева Е. А. Курс экономической теории
12. Кейнс Дж.М. Общая теория занятости, процента и денег.
13. Налоги. Под ред. Д.Г. Черника // М. Финансы
14. Курс экономики. Под ред. Б,А- Райзбергд // М.,
15. Мельников В.Д., Ильясов К.К. Финансы // Алматы, К/аржы
16. Смит А. Исследование о природе и причинах
17. Құланбай Э. Шағын бизнес
18. Идрисова Э.К. Қазақстандағы салық және салық салу.
19. Ермекбаева Б. Ж. Салық салу негіздері.
20. Черник Д.Г. Налоги в рыночной эконоомике //
21. Кенесов Б. Американский бизнес требует перемен //
22. Юткина Т.Ф. Налоги и налогооблажение. // М.,
23. Бухгалтерлік бюллетень №49 (258) желтоқсан 2003 ж.
24. Алипов А. Механизм налогооблажения малого и среднего бизнеса
25. Томпиев М.К."Малое предпринимательства и ее проблемы" Алматы, 2003г.
26. Ваксян И.М. "Эффективные методы и приемы
27. Туржанов. С. О состоянии малого бизнеса г.Алматы и
28. Туржанов С.А. большие проблемы малого бизнеса// Налоговый эксперт
29. Дауранов И., Рудецких
30. Байниетова М.
31. Байнеева Б. Современные состояние и тенденции
32. Алматы облыстық көсіпкерлік, шағын және орта бизнесті дамыту
33. Алматы облыстық СК 1-Н, 2-Н 2003-2004жж. есебі.
4
Кәсіпкерлік қызметке салық салу мәселелері
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметі жайлы
Кәсіпкерлік қызметке салынатын салықтардың салық кезеңі
Кәсіпкерлік қызметтің дамуының экономикалық мазмұны
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасында кәсіпкерлік қызметке салық салу механизмі
Шағын бизнес субъектілеріне салық салуды жетілдіру бағыттары
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызметтің даму бағыттары және оларға мемлекеттік әсер ету жүйесіндегі салықтардың ролі
Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызмет
Жеке тұлғалардың кірістеріне салық салу ставкалары
Шағын бизнес субъектілеріне салық салу тәртібі