Көлік құралдарының тозуы
ЖОСПАР
КІРІСПЕ ..................................................................................................................3
1 ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ КӨЗДЕРІНІҢ МӘНІ .........................5
Қаржыландырудың ұзақ мерзімді көздерін басқарудың маңызы мен
рөлі ....................................................................................................................5
1.2 Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтерінің құрамы және оларды
2 «Crocus Multimedia Services» ЖШС-нің ұзақ мерзімді қаржыландыру
2.1. «Crocus Multimedia Services» ЖШС-нің техника экономикалық көрсеткіштерін
2.2 Жаңа технологияларды игерудегі және инновациялы
Қорытынды ...........................................................................................................36
Қолданылған әдебиеттер тізімі ...........................................................................38
КІРІСПЕ
Экономиканың негiзгi секторы болып саналатын өнеркәсiптi қайта құрылымдау,
Өйткенi егемендiк алғаннан кейiнгi макроэкономикалық көрсеткiштерге назар аударсақ
Бiрақта мұндай жетiстiктерге жетуiмiз жер қойнауымыздағы минералды қорымыздың
Сондықтан курстық жұмыс тақырыбын өзекті мәселенің бірі болып
Бұл тақырыптың өзектілігі Қазақстан өнеркәсібіндегі қызмет ететін кәсіпорындарды
Жұмысты орындау барысындағы негізгі мақсат болып экономиканың нақты
Бұл мақсатқа жету үшін келесідей міндеттер қарастырылады:
Ұлттық нақты секторды қайта құру мен кеңейтудің қажеттігі
Өнеркәсіп саласында қызмет ететін кәсіпорындардың бүгінгі таңдағы жағдайы
Инновация мен инвестициялық саясат өнеркәсіпті тиімді қайта құрудың
Қазақстан өнеркәсібіндегі кәсіпорындардың жағдайы мен оларды құрылымдау барысын,
Жұмыстың құрылымына келетін болсақ, бірінші бөлімде өнеркәсіпті қайта
1 ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ КӨЗДЕРІНІҢ МӘНІ
1.1 Қаржыландырудың ұзақ мерзімді көздерін басқарудың маңызы мен
Ұзақ мерзімді активтер деп – кәсіпорынның шаруашылық қызметінде
Мысалы, сатып-өткізу үшін жасалынған жазу столы оны жасаушы
Ұзақ мерзімді активтерді мынадай категорияларға жіктеуге болады:
● Материалдық активтер (негізгі құралдар, табиғи ресурстар)
● Материалдық емес активтер.
Материалдық активтердің табиғи натуралдық нысаны бар. Мысалы, оларға
Кесте 1 - Шоттар жұмыс жоспарынан үзінді
2010 Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар
Ұзақ мерзімді қаржылық қарыздар
2020 Өтеуге дейін ұсталатын ұзақ мерзімді инвестициялар
2040 Өзге ұзақ мерзімді қаржылық активтер
2110 Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек
Сатып алушылар мен тапсырушылардың ұзақ мерзімді берешегі
2150 Қызметкерлердің ұзақ мерзімді дебиторлық берешегі
2160 Жалдау бойынша ұзақ мерзімді дебиторлық берешек
2170 Алуға арналған ұзақ мерзімді сыйақылар
2180 Өзге ұзақ мерзімді дебиторлық берешек
2310 Жылжымайтын мүлікке инвестициялар
Жылжымайтын мүлікке инвестициялар
2320 Инвестициялардың амортизациясы және құнсыздануы
2410 Негізгі құралдар
2411 Жер
2412 Ғимараттар
2413 Машиналар мен жабдықтар
2414 Көлік құралдары
2415 Компьютерлер, перифериалық қондырғалар және деректі өңдеу жөніндегі
2416 Кеңсе жиһазы
2417 Өндірістік құрал-саймандар мен керек-жарақтар
2420 Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы
2421 Тозуы
2422 Ғимараттардың құнсыздануы
2423 Машиналар мен жабдықтардың тозуы
2424 Машиналар мен жабдықтардың құнсыздануы
2425 Көлік құралдарының тозуы
2426 Көлік құралдарының құнсыздануы
2427 Компьютерлер мен перифериалық қондырғылардың тозуы
2428 Кеңсе жиһазының тозуы
2429 Өндірістік құрал-саймандар мен керек-жарақтардың тозуы
2730 Материалдық емес активтер
Өзге материалдық емес активтер
2740 Өзге материалдық емес активтердің тозуы
2741 Өзге материалдық емес активтердің құнсыздануы
2810 Корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған салықтық
2910 Өзге ұзақ мерзімді активтер
Берілген ұзақ мерзімді аванстар
2920 Алдағы кезеңдердің шығыстары
2930 Алынбаған құрылыс
2940 Өзге ұзақ мерзімді активтер
Бухгалтерлік есептің 28 «Матреиалдық емес активтердің есебі» стандарттарына
● Егер субъектінің келешекте тікелей осы объектіге байланысты
● Егер активтің құны дұрыс анықталса.
Егер де материалдық емес активтің келешек экономикалық табыстың
Материалдық емес активтерге ғылыми, әдеби, көркем шығармаларға және
Төменде материалдық емес активтердің кейбір түрлерінің анықтамасын келтіремін.
Материалдық емес активтердің негізгі айрықша ерекшелігі болып олардың
Бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес материалдық емес активтер дегеніміз
Материалдық емес активтердің есебі материалдар есебінің ұстамдары сияқты
Материалдық емес активтерді жіктеудің негізгі белгілері болып оларды
Авторлық құқық - әдебиет, музыка, өнер саласындағы шығармалар
Тауар таңбалары және (немесе) тауар атаулары – бұл
Компьютерлер үшін бағдарламалық қамсыздандырулар -пайдалануға, сатуға, жалға беруге
Франчайзинг – бұл бір ұйымның өз меншігіндегі негізгі
Гудвилл – ұйымдарды қосу немесе біріктіру кезінде сатып
Тауар белгілері (таңбалары) – белгілі бір субъектінің өндірістік
Лицензиялық келісімдер – патент иесінің өзінің контрагентіне патенттік
Өндірістік меншік объектісін пайдалану құқығын лицензиат белгілі бір
Бағдарламалық жабдықтауға электрондық есептеу машиналарына арналған бағдарламаларға авторлық
1.2 Кәсіпорынның ұзақ мерзімді активтерінің құрамы және оларды
Мүліктік авторлық құқық авторлық келісім-шарт жасау арқылы тапсырылады,
Ноу-хау – субъектінің практикалық (тәжірибелік) қызметінде пайдаланылатын, бірақ
Гудвилл (фирма бағасы) – фирманың іскерлік репутациясы. Фирма
Ұйымдастыру шығындары – субъектінің құрылуымен байланысты (мемлекеттік тіркеуден
Бухгалтерлік есептің 16 «Негізгі құралдар» деп аталатын халықаралық
Негізгі құралдарға қозғалмайтын мүлік, жер учаскелері, үйлер мен
Негізгі құралдар объектісі төмендегі шарттарға сай келгенде ғана
● егер кәсіпорынның активпен байланысты келешек экономикалық пайда
● егер кәсіпорын үшін активтің өзіндік (бастапқы) құнын
Негізгі құралдар есебін ойдағыдай жүргізу үшін алдымен оларды
Барлық негізгі құралдар өздерінің өндіріске қатысуына қарай өндірістік
Негізгі құралдарды экономиканың салаларына қарай топтастырған кезде олардың
Егер шаруашылық субъектідегі негізгі құралдардың бәрі тек қана
Мысалы: өнеркәсіптік шаруашылық субъектісіндегі өнеркәсіп өнімдерін өндіру процесіне
Егер кәсіпорынның балансында оның негізгі қызметінен басқа салаларында
Негізгі құралдар пайдалану мақсатында және атқаратын міндетті қызметіне
Жер (кәсіпорында пайдаланылатын барлық жер);
Өндірістік ғимараттар мен құрылғылар (астық қоймасы, мал қоралары,
Машиналар мен жабдықтар, өткізгіш тетіктер (тракторлар, күш бергіш
Көлік құралдар (автокөліктердің барлық түрлері, автоприцептер, қайық және
Басқадай негізгі құралдар (құрал-саймандар, шаруашылық құрал-жабдықтар, өндірістік құрал-жабдықтар,
Негізгі құралдар кімнің меншігінде, иелігінде екендігіне қарай меншікті,
Жұмыс істейтіндерге өндіріс процесіндегі, яғни қолданыстағы негізгі құралдар
Кәсіпорындарда негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастыру үшін оларды
Бухгалтерлік есептің жоғарыда аталған халықаралық стандартында негізгі құралдарды
Өзіндік құн – төленген ақша қаражаттарының немесе ақша
Амортизациялық құн – жойылу құнын алып тастағаннан кейінгі
Жойылу құны – негізгі құралдардың тиімді қызмет ету
Әділетті құн – бір-бірінен жақсы хабардар тәуелсіз жақтардың
Құнды төмендетуден шеккен зиян – активтің (негізгі құралдың)
Бухгалтерлік есептің 16-ші «Негізгі құралдар» деп аталатын халықаралық
Негізгі құралдар объектісінің өзіндік (бастапқы) құнына сатып алу
Тікелей шығындарға төмендегідей шығындар жатады:
● Алаңды (құрылыс жүргізуге арналған участокты) дайындау шығындары;
● Тасымалдау және түсірумен байланысты бастапқы шығындар;
● Орнатуға байланысты шығындар;
● Архитектуралардың және инженерлердің жұмыстары сияқты кәсіби қызмет
Кәсіпорынның өзінде шығарылған (жасалынған) негізгі құралдардың құны активтерді
Кәсіпорынға есепке алынған негізгі құралдардың өзіндік (бастапқы) құндары
● негізгі құралдардың пайдалы қызмет атқаратын мерзімін ұзартатындай
● негізгі құралдардың қайта бағаланғанда.
Негізгі құралдар алғаш есепке алынған кезде оның өзіндік
өзгеріп отырады.
Осыған байланысты есепті мерзімге негізгі құралдардың баланстық құнының
1 сызба. Негізгі құралдардың жіктелу сызбасы
Мүлікке көрінісі бар, яғни санауға және өлшеуге болатындар
Кәсіпорында негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастыру үшін оларды
Бухгалтерлік есептің жоғарыда аталған халықаралық стандарттарында негізгі құралдарды
2 кесте
Негізгі құралдарды бағалаудың түрлері
№ Атауы Мазмұны
1. Өзіндік (бастапқы) құн Төленген ақша қаражаттарының
2. Амортизацияланушы (тозушы) құн Жойылу құнын алып тастағаннан
3. Жойылу құны Негізгі құралдардың тиімді қызмет ету
4. Әділетті (сатып-өткізу) құн Бір-бірінен жақсы хабардар тәуелсіз
5. Баланстық құн Жинақталған тозу мен құнды төмендетуден
Негізгі құралдар бухгалтерлік есепте бастапқы құны бойынша кіріске
Сатып алу кезінде төленген өтелмейтін салықтар мен алымдар;
Жеткізу, монтаждау, орнату, пайдалануға қосу жөніндегі шығындар;
Құрылыс мерзіміне берілген несие үшін проценттер;
Активті жұмыс жағдайына келтіруге байланысты басқа да шығындар
Қайта бағалау нәтижесінде негізгі құралдардың өзіндік құнының өсуі
Қайта бағалау жүргізілген күні кәсіпорында негізгі құралдарға есептелінген
Бухгалтерлік есепте негізгі құралдар бүтіндей теңгеге айналдырылған сомада
Негізгі құралдардың есебін жүргізуде екі маңызды міндет айқындалады.
Бірінші – ағымдағы есеп беру мерзімінде негізгі құралдар
Екінші – баланста көрсетілетін қалдық (баланстық) құнды есептеу.
Негізгі құралдар кәсіпорынға мынадай тәсілдермен (жолдармен) алынуы мүмкін:
● Нақты ақша қаражаттарына сатылып алынады;
● Несиеге алынады;
● Кәсіпорынның жарғылық капиталына салынған салым ретінде (акцияларына
● Басқа кәсіпорындардың, мемлекеттік органдардың берген сыйы ретінде
● Салу (кұру), жасау арқылы алынады;
● Басқа активтерге айырбастау арқылы алынады.
Кәсіпорынға қабылданған негізгі құралдар «Негізгі құралдарды қабылдау –
Кәсіпорынның бухгалтериясында негізгі құралдардың инвентарлық объектілері бойынша есебі
Кәсіпорынға қабылданған негізгі құралдар шоттар жұмыс жоспарының «Негізгі
Жерді сатып алу кезінде оның құнының басқа төленетін
Дайын ғимараттарды сатып алу кезінде оның өзіндік құнына
Құрал-жабдықтардың құны оны сатып алуға және жұмысқа дайындауға
Кейде жер және басқа объектілер сома бойынша сатып
Шаруашылық жүргізуші субъектідегі негізгі құралдардың барлық түрі шаруашылық
Тозу дегеніміз – негізгі құралдардың табиғи және сапалық
Негізгі құралдардың тозуы табиғи және сапалық тозу деп
Бухгалтерлік есептің 16 «Негізгі құралдар» деп аталатын халықаралық
Негізгі құралдардың тиімді қызмет ету мерзімі дегеніміз –
Негізгі құралдар объектісінің тиімді қызмет ету мерзімі кезең
Барлық кәсіпорындар өздерінің негізгі құраладрының тозу дәрежесін анықтап
Негізгі құралдар (ғимараттар, машиналар, көлік құралдары, т.б.) шаруашылық
Бухгалтерлік есептің №6 «Негізгі құралдардың есебі» деп аталатын
Негізгі құралдардың қайта қалпына келтіру үшін олардың тозған
Амортизациялық аударымдар дегеніміз – негізгі құралдардың амортизацияланушы құнынан
Жоғарыда аталған бухгалтерлік есеп стандартында амортизацияны есептеудің
Негізгі құралдардың құнын бірқалыпты есептен шығару әдісі, яғни
Бастапқы құны-жойылу құны/пайдалану мерзімі
Амортизацияны орындалған жұмыстардың көлеміне пропорционалды түрде есептеу әдісі
Бұл әдіс негізгі құралдардың тозуы (амортизациясы) тек пайдалану
Бастапқы құн – жойылу құны / орындалатын жұмыстың
Негізгі құралдардың құнын жеделдетіп есептен шығару әдістері.
Бұл әдістер өндірістік мақсатта пайдаланылатын негізгі құралдардың көптеген
А) Кумулятивтік әдіс.
В) Азайып отыратын қалдық әдісі.
Кумулятивтік әдіс – латын тілінен аударғанда - өсу,
Азайып отыратын қалдық әдісі кумулятивтік әдістің принциптеріне негізделген.
Екі еселенген нормамен есептелінген, азайып отыратын қалдық әдісінде
Қалдық құнды азайту үшін қажетті шамамен шектелетін соңғы
Жеделдетілген амортизация әдістері негізгі құралдардың сапалық тозуынан болатын
Отандық тәжірибеде негізгі құралдардың мынадай түрлері бойынша амортизация
жер;
кітапхана қорлары;
фильм қорлары;
архитектура және өнер ескерткіштері;
музейлік құндылықтар;
өнім беретін малдар;
жалпы мақсатта пайдаланылатын көлік жолдары.
Сонымен қатар, амортизациялық аударым жаңарту және техникалық қайта
Кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі бухгалтерлік есебінің бас шоттар жоспарына
Негізгі өндірісте пайдаланылатын меншік және ұзақ мерзімге жалға
Дт 8045 «Негізгі құралдардың тозуы»
Кт 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы» бөлімшесінің
Жалпы шаруашылық мақсатқа пайдаланылатын меншікті және ұзақ мерзімге
Дт 7210 «Әкімшілік шығыстар»
Кт 2420 «Негізгі құралдардың амортизациясы және құнсыздануы» бөлімшесінің
Кәсіпорындағы негізгі құрал-жабдықтар шаруашылық процессіне қатынасып отыру нәтижесінде
Қарапайым жөндеу деп - әдетте негізгі құралдарды күнделікті
Күрделі жөндеу деп – үйлердің, құрылыстардың және күрделі
Бухгалтерлік есептің 16 «Негізгі құралдар» деп аталатын қаржылық
Кәсіпорын өндірістік негізгі құралдарды жөндеуге жұмсалған шығындарды өндіріс
Кәсіпорында жөндеу шығындарын өндірістік шығындарға біркелкі енгізіп отыру
Субъектіде жөндеу жұмыстары мердігерлік әдіспен және шаруашылық әдіспен
Жөндеу жұмыстары шаруашылық әдіспен жүргізілгенде барлық жұмыстар шаруашылықтың
Мердігерлік әдісті пайдаланғанда жөндеу жұмыстарын арнайы құрылыс және
Жөндеу жұмыстарының бухгалтерлік есебін жүргізу олардың қандай әдіспен
Кәсіпорындағы негізгі құралдарды жөндеудің есебін жүргізу үшін шоттар
«Негізгі құралдарды жөндеу» шоты қаралған. Бұл шоттың дебетінде
● Тозығы жетіп, іске жарамай қалған негізгі құралдарды
● Жарғылық капиталға қосқан үлес ретінде басқа кәсіпорындарға
● Ұзақ мерзімге жалға беру;
● Басқа заңды және жеке тұлғаларға сыйға тарту;
● Ересек малдардың тұқымдық не өнім беру қасиетін
● Әр түрлі апаттардан (су тасқыны, өрт, жер
● Ұрлану немесе жоғалту нәтижесінде болған жетіспеушілік;
● Өндіріске қажеті жоқ құрал-жабдықтарды сату және тағы
Солардың ішіндегі негізгілер: жойылғанда, сатып-өткізілгенде және басқадай активтерге
Негізгі құралдар кәсіпорыннан қандай себептермен (жолдармен) есептен шықса
Кәсіпорындағы негізгі құралдардың тозу дәрежесін анықтау үшін тұрақты
Қазіргі кезде бұл мақсаттарға «Негізгі құралдарды есептен шығару
Тұрғын-үй, қора-жайлар есептен шыққандар олардың бастапқы құны қанша
Құрал-жабдықтар, көлік құралдар есептен шығарылғанда актіге мына мәліметтер
Нақты жағдайларға байланысты сатып-өткізудің нәтижесі таза табыс (пайда)
Кесте 3 Халықаралық қаржылық есеп беру стандартына көшу:
№ Операцияның
мазмұны Құжат ХҚЕС бойынша шоттар жоспары Шоттардың
дебет кредит дебет кредит
1 Жеке тұлғалар мен ұйымдардан негізгі құралдар өтеусіз
2 Жарғылық капиталға салым ретінде негізгі құралдар алынды
3 НҚ сатып алынды:
• Берілген есепті сомалар есебінен Аванстық есеп, сатып
2150 121-125 333
• Жеке тұлғалардан Сатып алу-сату шарты 2410 3390
• Жеткізушілерден Төлем құжаттары 2410 3310,
4110 121-125 671
• Кеден бажы Кеден декларациясы 2410 3230 121-125
• Комиссионерге комиссиялық сыйақы Комиссионердің есебі 2410 3390
• Сатып алу жөніндегі шығындар Төлем құжаттары 2410
3390 121-125 671,687
4 НҚ объектілері шаруашылық немесе мердігерлік тәсілмен жасалады:
- материалдар есептен шығарылады Актілер, жүкқұжаттар, талаптар 2930
Аяқталмаған құрылыстың құнына жатқызылатын негізгі құралдардың тозуы Есеп-қисап
Аяқталмаған құрылысқа жатқызылатын шығыстар бойынша есепті сомаларды есептен
2150 126 333
Аяқталмаған құрылысқа жатқызылатын болашақ кезең шығыстарын есептен шығару
2920 126 341
343
Аяқталмаған құрылыста жұмыс істейтін қызметкерлерге жалақы есептеу Табельдер,
нарядтар,
ведомость 2930 3350 126 681
Бөтен ұйымдардың қызметтері Орындалған
Жұмыстар
актілері 2930 3310
3390 126 671,
687
Орындалған мердігерлік жұмыстар Орындалған
Жұмыстар
актілері 2930 3310 126 671
Құрылыс кезеңінде алынған заемдар бойынша сыйақы есептеу Есеп-қисап
4160
126 684
Негізгі, көмекші өндірістің және жартылай фабрикаттар өндірісінің қызметтері
8020
8030 126 900
910
920
Аяқталмаған құрылысқа жатқызылатын үстеме шығыстар Есеп-қисап 2930 8040
5 Құрылыс аяқталмаған кезде негізгі құралдар пайдалануға беріледі
беру актісі 2410 2930 122-125 126
6 Негізгі құралды пайдаланудан болашақта алынатын экономикалық
қайта құрылған
негізгі
құралдарды
қабылдау-өткізу
актісі 2410 2930 122-125 126
7 Түгендеу кезінде анықталған, НҚ-кіріске алу Түгендеу актісі
8 Жүргізілген қайта бағалаудың нәтижесінде негізгі құралдардың бастапқы
құралдарды
қайта бағалау
актісінің 2410 5320 122-125
541 541
131-134
9 НҚ жөндеуге резерв есептелді Есеп-қисап 7100
7200
3440 3440
8030
3310 811
821
934
687 687
920
671
10 НҚ жөндеудің нақты шығындары Орындалған
жұмыстар
актілері 7100
7200 8030
3310 811
821,934 920
671
11 Негізгі құралдардың құнсыздануы Есеп-қисап 7420 2420
12 Шығып қалуы кезінде негізгі құралдарды есептен шығару
қабылдау-өткізу
актілері 2420 2410 131-134 121-125
13 Бұрын жүргізілген қайта бағалау сомасының шегінде негізгі
актілері 5320
2420 2410
5320 541
131-134 122-125
541
14 Мыналарға жатқызылатын негізгі құралдардың тозуын есепте:
-аяқталмаған құрылыс құнына
-дайын өнімді өткізу жөніндегі шығыстарға
-әкімшілік мақсаттарға
-өнімдер, жұмыстар құнына Ведомость, есеп-қисап
2930
7110
7210
8040
2420
2420
2420
2420
126
811
821
935
131-134
131-134
131-134
131-134
2 «Crocus Multimedia Services» ЖШС-нің ұзақ мерзімді қаржыландыру
2.1. «Crocus Multimedia Services» ЖШС-нің техника экономикалық көрсеткіштерін
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік
Серіктестіктің атауы:
Толық:
Қазақ тілінде — «Crocus Multimedia Services» Жауапкершілігі шектеулі
Орыс тілінде — Товарищество с ограниченной
Қысқартылған:
Қазақ тілінде — «Crocus Multimedia Services» ЖШС;
Орыс тілінде — ТОО «Crocus Multimedia Services»;
Серіктестіктің құрылтайшы:
- Нурлыбеков Азамат Нурлыбекүлы жеке күәлігінің №004547379, Қазақстан
Серіктестік шағын кәсіпкерлік субъектісі, қызметкерлерінің жыл ішіндегі орташа
● есірткі заттарының, психотроптық заттардың және прекурсорлардың
● акцизделетін өнімді өндіруді және (немесе) көтерме сатуды;
● астық қабылдау пункттерінде астық сақтау жөніндегі қызметті;
● лотереялар өткізуді;
● ойын және шоу-бизнес саласындағы қызметті;
● сертификаттау, метрология және сапаны басқару саласындағы қызметті;
● мұнай, мұнай өнімдерін, газ, электр және жылу
● жөніндегі қызметті;
● радиоактивті материалдардың айналымымен байланысты қызметті;
● банк қызметін (не банк операцияларының жекелеген түрлерін)
● нарығындағы қызметті (сақтандыру агентінің қызметінен басқа);
● аудиторлық қызметті;
● бағалы қағаздар нарығындағы кәсіби қызметті жүзеге асыратын
Заңды мекен-жайы: 050022, Қазақстан Республикасы, Алматы қаласы, Абай
Меншік нысаны — жеке меншік.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік қызметінің мерзімі – шектелмеген.
Серіктестік қызметінің негізгі мақсаты таза табыстар алу және
Құрылтайшыға тұрақты табысты қамтамасыз ету болып табылады.
Көрсетілген мақсаттарға қол жеткізу үшін серіктестік қызметінің келесі
● жарнамалық және маркетингтік қызметтер;
● сауда және делдалдық қызмет;
● халыққа қызмет көрсету;
● халық тұтынатын тауарларды өндіру;
● сыртқы экономикалық қызмет;
● тәтті тағам және аспаздық бұйымдарды өндіру және
● бар, кафе, ресторан, асхана және басқа қоғамдық
● сауда-саттық операцияларын және делдалдық қызметін жүргізу үшін
● ЭЕМ-ға арналған бағдарламалық құралдарын өңдеу және өндеу;
● жарнама-ақпарат қызметі;
● қосымша шикізаттарымен өнеркәсіптік қалдықтарын дайындау, өңдеу;
● комиссиялық сауданы ұйымдастыру;
● Қазақстан Республикасы заңдарына тиым салынған басқа қызмет
Серіктестік белгіленген тәртіпте алынған лицензияны пайдалану мерзімінде ғана
Серіктестіктің құқықтық мәртебесі
Серіктестік мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлғаның
Серіктестік өз қызметін осы Жарғыға, Қазақстан Республикасының қолданыстағы
Серіктестік Қазақстан Республикасының заңдарында осындай ұйымдық-құқықтық
Серіктестік өз міндеттемелері үшін барлық оның иелігіндегі мүлкімен
Серіктестік қызметкерлерге Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген барлық әлеуметтік-экономикалық
Серіктестік барлық қызметкерлерге қауіпсіз еңбек жағдайларын қамтамасыз етуге
Серіктестікті қайта құру және тарту
Серіктестікті қайта құру (біріктіру, қосу, бөлу, бөліп шығару,
Серіктестікті қайта құру барысында серіктестіктің мүлкі, заң актілерінде
Серіктестік келесі жағдайларда таратылады:
Серіктестік құрылтай мүшелерінің шешімі бойынша;
сот шешімі бойынша;
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген басқа жағдайларда;
Серіктестіктің ерікті тарату Серіктестік құрылтай мүшелері тағайындаған тарату
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің қызметін доғаруға, жоғарыда көрсетілген негіздерден
егер жарғылық капиталды азайту нәтижесінде оныың мөлшері «Жауапкершілігі
егер қатысушылар «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар
серіктестіктің жұмыс жүргізу тілдері орыс, қазақ ағылшын тілдері
Осы Жарғы Серіктестіктің мемлекеттік тіркеуден өткен мерзімінен бастап
Серіктестік Қатысушыларының құқықтары мен міндеттері
Серіктестік құрылтай мүшелері құқылы:
Серіктестіктің бухгалтерлік және басқа құжаттарымен тануысумен бірге серіктестік
Жарғылық қорының мөлшерін ұлғайтуға немесе азайтуға;
Қазақстан Республикасының «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша, жауапкершілігі бар
● Қазақстан Республикасының заң актілерінде белгіленген тәртіпке сәйкес
өзінің серіктестікке қатысуын тоқтатуға;
● Серіктестік таратылған жағдайда несие берушілермен есеп
айырысқаннан кейін қалған мүлік бөлігінің құнын алуға немесе
мүлік бөлігін заттай алуға;
● Осы жарғы мен Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген
заңдарына қайшы келмейтін серіктестіктің қалыпты дамуына бағыт-
талған кез келген басқа да іс-әрекеттерді жасауға;
● Серіктестік құрылтай мүшелері Қазақстан Республикасының
қолданыстағы заңдарында көзделген өзге де құқықтар иелене алады;
Серіктестік құрылтай мүшелерінің міндеті:
● Серіктестік Жарғысының талаптарын орындауға;
● Жарғы белгіленген тәртіппен серіктестіктің іс-әрекеттеріне қатысуға;
● Серіктестік жарғысы белгілеген тәртіппен, тәсілмен және мөлшерде
салымдар енгізуге,
● Серіктестік коммерциялық құпия деп жариялаған мәліметтерді жария
етпеуге;
● Серіктестікке зиян келтіруі мүмкін қандай да болсын
жасамауға.
Серіктестіктің қызметімен бәсекелесетін кәсіпкерлік қызмет жасауға. Осымен серіктестіктің
Кесте 4 - Мүлік құнының құрылымын талдау
(2007-2008жыл «Crocus Multimedia Services»ЖШС)
мың тг
Көрсеткіштер 2008жыл 2007жыл Ауытқу
Мүлік құны (теңге) 16135513 30623789 -14488276
Иммобильдік қорлар 325461 - 325461
Мүлік құнына (%) 2 -
Мобильдік қорлар 15810052 30623789 -14813737
Мүлік құнына (%) 98 100 -2
Кестеде көрсеткендей акционерлік қоғамның мүлік құны – 14488276
Кесте 5 - Қаржылық қорлардың құрылымын талдау
(2007-2008жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Көрсеткіштер 2007жыл 2008жыл ауытқу
Қаржылық қорлар(теңге) 30623789 16135513 -14488276
Меншікті капитал 60064 2405216 2345152
Қаржылық капиталға (%) 0,19 14,9 14,71
Тартылған капитал 30563725 13730297 -16833428
Қаржылық капиталға (%) 99,81 85,1 -14,71
Талдау жасалынған акционерлік қоғамның қаржылық қор сомасы 14488276
1) меншікті капиталды ұлғайту;
2) сырттан тартылған капиталды көбейту.
Мына осы екі қаржыланудың жолдарын ұлғайту керек екендігін
Кесте 6 - Капиталдың құрамы мен құрылымын талдау
(2007-2008жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл Жыл бойындағы
өзгеріс (+,-) Құрылым
ының
өзгеруі
(4гр-2гр)
сомасы,
мың,тг үлес салмағы
% сомасы,
мың,тг үлес салмағы
% мың,тг.
(3гр-1гр)
(5гр/1гр*100) үлес салмағы
%
1 2 3 4 5 6 7
1. Капиталдың барлығы 30623789 100 16135513 100 -
2.Меншікті капитал 60064 0,2 2405216 14,9 - -468,8
3.Қатыстырылған капитал 30563725 99,8 13730297 85,1 10673972 34,9
Тәуелсіздік коэффициент (2/1) 0,5-0,6
0,001
0,14
0,139
Қаржыландыру коэффициент (2/3) >1
0,002
0,15
0,148
Қатыстырылған капиталдың меншікті капиталға қатынасы (3/2)0,5 -
7,3
7,3
Талдау жүргізіп отырған «Crocus Multimedia Services» ЖШС 2007
Кесте 7 - Өзіндік капиталдың құрамы мен құрылымын
(2007-07жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл ауытқуы
сомасы % сомасы % сомасы %
Өзіндік капитал 60064 100 2405216 100 2345152 -
Жарғылық капитал 100000 16,6 100000 4,2 - -12,4
Бөлінбеген табыс -399369 -66,4 2305216 95,8 1905847 29,4
Кестеде көрсеткендей өзіндік капиталдың бар үлесі бөлінбеген табысқа
Кесте 8 - Меншікті капиталдың айналым көрсеткіштерін талдау
(2007-07жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл Ауытқуы
Өнімді өткізуден түскен түсім 95769565 92090967 -3678598
Меншікті капиталдың орташа жылдық көлемі 1223555 1232640
Меншікті капиталдың айналымы ретпен 78,3 74,8 -3,5
Талдаудан көріп отырғандай меншікті капиталдың өткен жылмен салыстырғанда
теңгеге өсті. 2007 жыл меншікті капиталдың айналымы 78,3
Кесте 9 - Меншікті капиталдың айналым көрсеткіштерін талдау
(2007-07жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл Ауытқуы
Таза табыс -39936 2345153 2305217
Меншікті капитал 60064 2405216 2345152
Меншікті капиталдың табыстылығы -0,6 0,9 0,3
Талдау нәтижелерінен көріп отырғанымыздай кәсіпорынның таза табысы 2305217
Кесте 10 - Ұзақ мерзімді активтердің құрамы мен
(2007-07жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Көрсеткіштер 2007 жыл 2008 жыл Айырма
сома пайыз сома пайыз сома пункт
Ұзақ мерзімді активтер - - 325461 100 325461
Материалдық емес активтер - - - - -
Негізгі құралдар - - 325461 100 325461 -
Ұзақ мерзімді инвестициялар
- - - -
Ұзақ мерзімді дебиторлық қарыз - - - -
Кестеде көрсеткендей ұзақ мерзімді активтердің есеп беру кезінде
Негізгі құралдардың техникалық жағдайын талдағаннан кейін негізгі құралдардың
Қор қайтарымдылық коэффициент;
- Қор сыйымдылық коэффициент;
- Интегралды көрсеткіш коэффициент.
2.2 Жаңа технологияларды игерудегі және инновациялы
Нақты өмiрде экономикалық өсудiң экстенсивтiк немесе интенсивтiк типтерi
Өндiрiсте қолданылатын еңбек пен капиталдың сәйкестiгiн белгiлейтiн макроэкономикалық
Егер ҒТП дамуында еңбектiң капиталмен жабдықталуының әрбiр белгiленген
Егер еңбектiң капиталмен жабдықталуы белгiленген жағдайда шектi еңбек
Егер ҒТП дамуында белгiленген еңбек өнiмдiлiгiнiң орта дәрежесiне
Инновация категориясының экономикалық анализде басты төрт аспектiсiн көрсетуге
инновация – интелектуалды еңбек нәтижесi, яғни инновация арқылы
инновация – бәсекелестiк күш, яғни нарықтың тепе-теңдiгiн бұзады;
жаңа өнiм және жаңа процесс қоғамға оң нәтижесiн
инновация – экономикалық өсу факторы ретiнде. /15/
Осындағы төртiншi аспектi бiздiң елiмiз үшiн маңызды болып
Қазiргi заманғы экономикалық теорияда экономикалық өсу факторларын негiзгi
елде экономикалық ресурстардың өсуi;
өндiрiстiң жаңа технологиялар арқылы қызмет iстеуi, ресурс шығындарын
шектеулi ресурстарды тиiмдi бөлудiң әдiстерiн талдау;
адамдардың денсаулығының, өмiр сүру деңгейiнiң өсуi.
Мұнда 1-шi әрекет экстенсивтi экономикалық өсуге жатса, ал
Экономикалық өсу сандық және сапалық өсуiне байланысты
Экстенцивтi түрiне:
Технологияда инвестицияның артуы;
Бос уақыты жоқ қызметкерлер санының артуы;
Тұтынушы шикiзат көлемдерiнiң, материалдардың, сыртқы капиталдардың өсу қарқыны;
Интенцивтi факторларға:
Ғылыми-техникалық прогрестi дамыту, яғни инновациялық дамудың жүзеге асуы;
Қызметкерлердiң мамандық деңгейiнiң жоғарылауы, бiлiм берудi дамыту;
Негiзгi және сыртқы қорларды қолдануды жақсарту;
Қызметкерлердiң бос уақытының өсуi.
Көрiп отырғандай елiмiз дамыған елдер қатарына қосылуы үшiн
Инвестициялық стратегия корпорацияның ұзақ мерзiмдi кезеңдегi жоспарланған инвестициялардың
Қарастырылып отырған шараларды экономикалық, ғылыми-техникалық, экологиялық және әлеуметтiк
Корпорацияның капитал салымдарынан түсiп отыратын пайдаларды тиiмдi инвестициялау;
Пайдалы емес жобаларды iске асырғанда ақша ресурстарын тиiмдi
Инвестицияның тиiмдiлiгiн арттыруда мемлекеттiк қолдауларды қажет ету;
Шетел инвесторларыннан несие және қарыз алуда белгiлi бiр
Инвестициялық тәуекелдiлiктердi минималдауды қамтамасыз ету және инвестициялық ортадағы
Жаңа технологияларды игеруде корпорацияның инвестициялық саясатын анықтағанда келесi
Өндiрiлген өнiмнiң рыноктағы жағдайын, көлемiн, сапасын және сол
Корпорацияның өнеркәсiбiнiң техникалық мүмкiншiлiк деңгейiн, оның балансындағы аяқталмаған
Құрылғыларды лизингке алу мүмкiншiлiгiн ескеру;
Корпорацияның қаржы-экономикалық жағдайы (төлемқабiлеттiлiгi, баланстың өтiмдiлiгi, қаржылық тәуелсiздiк
Корпорацияның өзiндiк меншiк және қарыз капиталдарының арақатынасы;
Инвестордың мемлекеттен тарапынан қолдау табатын жеңiлдiлiк түрлерi;
Талданған инвестициялық саясаттың жағдайын сипаттағанда инвестициялық жобаның техника-экономикалық
Корпорацияның қаржы саясаты қаржылары стратегиялық және тактикалық
Экономикалық ортаның тұрақсыздығы инвестициялық қарқынды, төлем қабiлеттiлiгiнiң дағдарысы
Корпорацияның қаржылық ағымдарын және айналым капиталдарын тиiмдi басқару;
Алдағы кезеңдегi қаржылық ресурстарды қолданудағы негiзгi бағыттарды анықтау;
Тәжiрибелiк iс-әрекет көшу, яғни алдыға қойылған мақсатқа жету
Осы үш негiзгi бағыт арқылы көрiнiс табатын қаржылық
Экономикалық өсудiң қайнар көзi ретiнде пайданы максималдап отыру;
Капиталдың құнын және құрылымын оптимизациялау, корпорацияның iскерлiк активтiгiн
Меншiк иелерiне (акционерлер, қатысушылар, инвесторлар және несиелеушiлерге) арнап
Корпоративтi бағалы қағаздар эмиссиясы, қаржы лизингi, жобалық қаржыландырулар
Корпорация қызметiнiң алдыға қойған мақсаттарына, рыноктық экономикадағы және
Нақты инвестицияларды қаржыландыру көздерiн жалпы барлық экономика деңгейiнде
Жалпы жинақтар – бұл тұтынуға жұмсалмаған (тұтынуға мемлекеттiк
Жалпы мемлекет көлемiнде жалпы инвестициялар мен жинақтар бiрдей
Өтімділіктің екі тұжырымдамасы белгілі. Бірінші тұжырымдама бойынша өтімділік:
Кәсіпорынның өтімділігі шын мәнінде баланс өтімділігін көрсетеді. Сондықтан
Кесте 11 - Активтердің өтімділігі бойынша топтастыру
(2007-06жыл «Crocus Multimedia Services» ЖШС)
мың тг.
Активтер 2007 жыл 2008 жыл Ауытқуы
I Өтімділігі өте жоғары активтер
» Ақша қаражаттар 15354975 5768425 -9586550
» Қысқа мерзімді қаржылық
инвестициялар
БАРЛЫҒЫ 15354975 5768425 -9586550
II Тез өтетін активтер
» Дебиторлық қарыз 884000 10021543 9137543
» Басқа да ағымдағы активтер 12521816 1012 -12520804
» салықтық активтер 1860998 14291 -1846707
БАРЛЫҒЫ 15266814 10036846 -5229968
III Баяу өтетін активтер
» ТМҚ 2001 4781 2781
» Ұзақ мерзімді қаржылық
салымдар - - -
» Ұзақ мерзімді дебиторлық
қарыз - - -
БАРЛЫҒЫ 2001 4781 2781
IY Қиын өтетін активтер
» Материалдық емес акивтер - - -
» Негізгі құралдар - 325461 325461
» Аяқталмаған күрделі құрылыс - - -
БАРЛЫҒЫ - 325461 325461
«Crocus Multimedia Services» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің активтерін өтімділігі
Қорытынды
Ұзақ мерзімді активтердің есебі мен талдауы атты курстық
Сондықтан ұзақ мерзімді активтер есебіне талдау жүргізу арқылы
Қаржылық менеджерлер активтерді өтімді болып табылуына жол қарастыру
Нарықтық экономика жағдайында, болатын қатал бәсекелестік күресте, табыс
Тап осындай ақпараттың басым көпшілігі бухгалтерлік есептің еншісіне
Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары
Борыштардың қайтарылуының жинақталған көрсеткіші айналымдағы қаржы болып табылады.
Аудитор кезеңнің соңындағы активтердің ең соңғы мәліметтеріне назар
Осымен «Crocus Multimedia Services» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі болашақта
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
«Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» 2008
Қазақстандағы аудиттің халықаралық стандарттары. «Ішкі аудит қызметінің жұмыстарын
Абрютина М.С. «Финансовый анализ коммерческой деятельности» Финансовый менеджмент
Әбдіманапов Ә.Ә. «Бухгалтерлік есеп теориясы және принциптері» -
Дуйсенбаев К.Ш., Егенбердиева С.К. «Анализ финансовой устойчивости предприятия»//
Кеулімжанова Қ.К., Құдайбергенов Н.А. «Қаржылық есеп» Алматы: Экономика,
Көкенов У.Ж., Көкенов Ф.У. «Кәсіпорындардың бухгалтерлік есеп» Алматы:
Таштанова Н.Н., Жумабекова Г.Ж. «Учет нематериальных активов»/Бюллетень бухгалтера-1997-№5.
Дробазина Л.А. Финансы. Учебник для вузов. – Москва:
Дюсембаев К.Ш. Анализ финансового положения предприятия. Учебное пособие.
Құлпыбаев С. Қаржы. Оқу құралы. –
В.В.Бочкаров Корпоративные финансы. – СПб: Питер, 2002.
Жүйриков К.К.: Финансы предприятий в условиях рынка.-Алматы, 2002,
Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
Ван Хорн Дж.К. Основы управления финансами: Пер. с
Уткин Э.А. Финансовое управление. - М.: Финансы
Стоянова Е.С. Финансовый менеджмент. -М.: Перспектива, 1994 –
Ковалев В.В. Финансовый анализ. Управление капиталом. Анализ отчетности.-М.:
Павлова Л.Н. Финансовый менеджмент в
«Crocus Multimedia Services» ЖШС-нің қаржы-шаруашылық қызмет мәліметтері, -
2
Заттық құрамына қарай
Өндірістік процеске қатысу сипатына қарай
Мүліктік емес
Мүліктік
Өндірістік емес
Өндірістік
Пайдалану
сипатына
қарай
Істемей тұрған
Істеп тұрған
Қор ретінде тұрған
Машина, көлік құралдары және құрылғыларын бағалау
Негізгі құралдардың экономикалық мәні мен маңызы
Семей силикат зауыты ЖШС-ның негізгі құралдарының есебі
Темiр жол саласы
Шаруашылық субъектінің экономикалық сипаттамасы
Негізгі құралдар туралы
Автокөлік құралдарын банк қызметі үшін және тәуелсіз бағалау
Негізгі құралдардың тозуы және оларға амортизациялық аударым мөлшерін есептеу
Негізгі құралдардың есебі жайлы
Негізгі құралдар, оларды жіктеу және бағалау