Денсаулықты болжау мүмкіндігі
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
Үш байлық 3
Денсаулық - баға жетпес асыл дүние
Екінші байлық –ақ жаулық. 8
Ас – адамның арқауы 9
Қорытынды 12
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 13
КІРІСПЕ
Валеология — дені сау адамның саулығын
Біздің қоғамымызда әлі күнге дейін «дені
Жинақта болашақ дәрігерлерді кең ауқымды профилактикалық
Денсаулық үшін өмірдің бір бөлімін де
Денсаулықсыз өмір қызықсыз әлем деп есептеймін
М.Монтень
Үш байлық
Адам денсаулығы өте көп факторларға тәуелді,
Әркімнің байлығы, шынындада, неден, қалай жинақталатыны
«Бірінші байлық — денсаулық,
Екінші байлық — ақ жаулық,
Үшінші байлық — он саулық»
яғни айтқанда, «бірінші байлық — денсаулык,
Жер шары халықтарын әлеуметтік-гигиеналық тексеріске алу
Сонымен, денсаулық көп факторларға: мәсіл-тұқым, әлеуметтік-экономикалық,
Денсаулық - баға жетпес асыл дүние
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДСҮ) анықтамасы
Денсаулық- физикалық, психикалық, рухани және әлеуметтік
Физикалық саулық дегеніміз адам организмінде функциялардың
Психикалық саулық - ауруды болдырмау, қайтсе
Әлеуметтік саулық- адамның әлеуметтік белсенділігінің, яғни
Денсаулық, қалып (норма) деген ұғымдар бір-біріне
Денсаулыққа залал келтіретін әсерлерге жалпы мәдениеттің
Қанты бар көптеген тағамдарды жиі қолданудың
Валеология әдістері осы күнге дейін толық
Қатердің негізгі факторларын (ҚФ) анықтау үшін
Артериялық гипертония (АГ). 5-10 минут аралыкпен
Дененің артық салмағы (ДАС). Дененін артық
барлығы мойындалады. Қаншалықты жиі ішетіндігі аптасына
Денсаулығыңызда болар өзгерістерді ғылыми негізде күнібұрын
Денсаулық болжамының негізгі қағидалары:
1. Денсаулықты болжау мүмкіндігі.
2. Субъективтік және объективтік көрсеткіштер
3. Ғылыми негіздемелері.
Болжам жасағанда денсаулыққа әсер ететін факторлар
Ең алғаш болжам - «тууға дейінгі
Денсаулық болжамының түбегейлі мақсаты- саулыктағы нашар,
а) экологиялық факторлар,
б) тамақтанудың физиологиялық мөлшер өлшемдерінің бұзылуынан
в) денсаулыққа семірудің кесірі- бұл әсіресе
г) сезім жан күйзелісі,
д) зиянды дағдылар, әсіресе темекі шегу,
Тіпті дене салмағының болмашы өсуінің өзі-
Денсаулық жағдайына семіздіктің тигізер кесірі организмде
Келесі «әмбебапты» әсері бар қатер факторы
Денсаулық - зор байлық" дейді қазақ.
Елімізде денсаулық сақтау ісімен денсаулық сақтау
Қазіргі кезде денсаулықтың бірнеше түрі бар
1. Физикалық денсаулық- ағза жүйесі мен
2. Соматикалық денсаулық- ол адам
3. Психикалық денсаулық- ол адамның психикалық
Ағзасында функциялардың өздігінен реттелуі, функциялық үрдістердің
4. Рухани денсаулық - ол
Физикалық, соматикалық, психикалық және рухани денсаулықтардың
І. соматикалық және физикалық денсаулықтың критерийі
ІІ. Психикалық денсаулықтың, критерийі – «маған
ІІІ. Рухани денсаулықтың негізгі критерийі –
Денсаулықты көрсететін негізгі белгілер:
1) Адам ағзаларында арнаулы (иммунды)
2) Ағзаның өсуі мен дамуының
3) Ағзаның қор ретінде (резервте)
4) Әртүрлі дефектілерге байланысты дамымай
5) Моральді еріктің деңгейі
Адамдардың денсаулығы неге
10 пайызы - денсаулық сақтау жүйелерінің
болатыны анықталып отыр. Денсаулық сақтау
Екінші байлық –ақ жаулық.
Алда айтып кеткеніміздей ақ
Жалпы, соңғы екі айда ақыл-есі дамымай,
Осы келтірілген ғьшыми деректер соңғы жылдары
Денсаулық сақтау адамзат баласының ең бір
Қазіргі заманның көз қарасы бойынша, салауатты
1) Зиянды дағдыдан аулақ болу. Зиянды
а) темекі шегу (тарту);
б) ішімділік, ішу (арақ, шарап, коньяк,
в) наркотикалық заттармен (анаша, марихуана, бонбонг,
г) токсикалык қосылыстар (үй түрмысына
2) оптималды қимыл жасамау (жаяу жүрмеу,
3) жүйелі түрде тамақтанбау (теңестірілген
4) денені үнемі шынықтыру, қыс айларында
5) жеке бастың тазалығы тері, тіс,
6) Оң эмоциялар (үздіксіз қуаныш).
Қазіргі мектептердің көпшілігінде салауатты өмір сүру
Ас – адамның арқауы
Тамақтану—өмірді, өсіп-өнуді, денсаулық пен адамның жұмысқа
Ұтымды тамақтану—ол жасушалар құрамына қажетті заттар
1. Тәуліктік қоректі заттардың арақатынасының үйлесімді
2. Дүрыс тамақтанудың тәртібі.
3. Энергия балансын (тепе-тендігін) сақтау.
Рационалды (толық мәнді үйлестірілген) тамақтану— ол
Белок тәулігіне 80—100 г, оның ішінде
Май тәулігіне 80—100 г., оның ішінде
Көмірсу тәулігіне- 400-500 г. қажет,
Тамақтану ұтымды болуы үшін тамақ ішудің
Мыналарды есте сақтау қажет:
1. Тағам мен денсаулық арасындағы
2. Тиімді тамақтану организмнің қоршаған
3. Үйлестірілген (тендестірілген) тағамның маңызы.
4. Тағам рационында қалаулы өнімдерде қант,
5. Қалағаның сол қалыпты ой
6. Қалаған тағамымыз өзіміздің жасымызға, мамандығымызға,
Артық дене салмақ (АДС) — гипертония,
АДС — адам семіріп кеткенде, яғни
15-29 пайыз - І деңгей;
30-49 пайыз - ІІ деңгей;
50-100 пайыз- ІІІ деңгей;
100 пайыздан асса - ІҮдеңгей;
Сондықтан қалыпты дене салмағын сақтау- денсаулық
1. Тамақтың түр-түрін қолдану.
2. Салмақты бір қалыпта сақтаудың
3. Рационда холестерин мен майы
4. Қант тұтынуды шектеу.
5. Түзды және натрийге бай
6. Жеміске, көкөніске бай және
7. Егер де арақ-шарапқа көңіліңіз
Артық салмақтан арылу мен қалыпты салмақты
Бірінші амалы:- қимыл белсенділігін үдетіңіз; -
Екінші амалы:- жиірек су ішіңіз; -
- негізгі тамақка отырар мерзімдерде
- асты әбден шайнап,
- тағам көлемін де ұстану
- өзіңіз туралы жақсы ойда
- соңғы жылдарда қалыпты дене салмағын
1. Мал майын азайту. Ол
2. Крахмалы көп өнімдерді қолдану.
3. Қант мөлшерін азайтыңыз. Кәмпит,
4. Қимыл белсенділігін көбейтіңіз! Ол
Көп жаяу жүріңіз! Шамасы 30 минөт,
Қорытынды
Мен осы жазған жұмысымда халқымыздың денсаулық
«Бірінші байлық – денсаулық,
екінші байлық – ақ жаулық,
үшінші байлық – он саулық».
Жалпы қазақ халқы денсаулыққа өте көп
Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсысымыздың дене
Жеткілікті кұралдар болмай тұрган жағдайда ауруларға
Тамақтануды, қоршаған орта мен экологияның тазалығын
Экологиялық нашар ахуал бүгінде адам өлімінің
Сондықтан біздің әрқайсысымыз тамақтану мен ауыз
Мемлекеттік орындардың қызметкерлері осының бәрінде де
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Ж.Ж. Жатқанбаев – Валеология, Алматы-2003
Х.Қ. Сәтбаева, Ж.Б. Нілдібаева – Валеология
Интернет желісі: http://www.Kazah.Ref.narod.ru/
2
Денсаулықтың гигиеналық негіздері
Үш байлық
Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру
Денсаулықты шынықтыру
Оқушыларының физикалық денсаулық жағдайын бағалау
Тұлғаның денсаулыққа қатынасы
Жасөспірімдердің денсаулық сақтау технологияларын оқыту үдерісінде қалыптастыру
Эпидемиялық үрдіс туралы ұғым
Желіні күйге келтіру
Оқушылардың мектеп ортасына бейімделу мәселелері